O κόσμος μέσα μας
«Η προσωπική επιρροή ανοίγει πόρτες, αλλά δεν ξαναγράφει τους γεωπολιτικούς κανόνες»
(Χίλαρι Κλίντον - Κέρεν Μίλο, New York Times)
«Οδηγούμαστε σε έναν κόσμο όπου φίλοι θα συναλλάσσονται με φίλους»
(Mάρτιν Γουλφ, Financial Times)
Και τα δύο γράφτηκαν σε σχετικά άρθρα προ λίγων ημερών. Αυτοί που τα έγραψαν δεν είναι τυχαία δημόσια πρόσωπα στο διεθνές στερέωμα. Ο κόσμος αλλάζει. Η παγκόσμια οικονομία και η γεωπολιτική περνάνε μέσα από νέα μοτίβα σχέσεων και συναλλακτικών συμπεριφορών.
«Το εμπόριο με αντιπάλους θα συρρικνωθεί και το εμπόριο με τους φίλους θα αυξηθεί» έγραψε ο Γουλφ. «Οι ηγέτες συχνά αισθάνονται ότι έχουν άμεση πρόσβαση σε κάποιον ενώ στην πραγματικότητα γίνονται μάρτυρες ενός προσεκτικά σκηνοθετημένου θεάτρου» ανέφεραν η Κλίντον με τη Μίλο.
Το ζητούμενο είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι η ομίχλη της αβεβαιότητας θα υπάρχει πάντα πίσω από τη λάμψη των επαφών και των συμφωνιών. Και να κατανοήσουμε πως αυτό μεταφέρεται στον μικρόκοσμο του καθενός.
Χωρίς να θέλω να επιμείνω στα μακροοικονομικά δεδομένα -άλλο με ενδιαφέρει εδώ- θεωρώ σημαντική την παρατήρηση του Γουλφ ότι «οι ΗΠΑ έχουν εξαπολύσει μια αυτοκτονική επίθεση κατά των βασικών τους ατού: της αξιοπιστίας τους ως συμμάχου και ως εταίρου».
Αυτό ακριβώς καθιστά κάθε σχέση μεταξύ εθνών, οργανισμών, επιχειρήσεων αλλά και υποκειμένων εντελώς διαφορετική. Ο ισχυρός δεν μοιάζει πλέον δεδομένος αφού από σύμμαχος μπορεί να θεωρηθεί κυρίαρχος ή και εχθρός. Και ο ανίσχυρος δεν μπορεί να σταθμίσει όρια εφικτού, γραμμές προσδοκίας του οφέλους.
Το βλέπουμε και στις καθημερινές μας επαγγελματικές και ανθρώπινες σχέσεις: η διαχείριση κρίσεων απαιτεί νέα αντίληψη, αφού σχεδόν οι πάντες είναι σαν να θέλουν να πάρουν «το πάνω χέρι». Η ανθρωπότητα βλέπει στις οθόνες της εκείνες τις νευρωτικές ηγεμονικές φιγούρες παγκόσμιας εξουσίας να μονοπωλούν την επικαιρότητα με συμφωνίες και επιβολή όρων.
Βλέπει «μεσίτες ακινήτων», απεσταλμένους του τραμπικού αυτού θιάσου, να συζητούν την τύχη λαών, τις ζωές ανθρώπων σε διάφορα μέρη του πλανήτη.
Η Κλίντον με τη Μίλο,
συνεπιμελήτριες του βιβλίου «Inside the Situation Room: The Theory and
Practice of Crisis Decision-making», μάλλον πιάνουν το νόημα σε βάθος
αφού καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα που δεν αφορά μόνο ηγέτες και
διπλωμάτες, αλλά τους πάντες: η αστάθεια αντικαθιστά την αξιοπιστία.
https://www.semanticscholar.org/paper/f2c4ca5eea030c314ca050e5af50555b10dd0105
Και μας υπενθυμίζουν κάτι πολύ βασικό που αφορά και χώρες σαν την Ελλάδα για παράδειγμα (όπου ένα μέρος της βολεμένης κοινωνίας ξεπερνάει εύκολα το ζήτημα του ευτελισμού των θεσμών - δυστυχώς): «Οι θεσμοί έχουν σημασία όχι μόνο επειδή διασφαλίζουν τη συνέχεια αλλά και επειδή τους υπηρετούν άτομα με βαθιά εξειδίκευση και μακρά μνήμη: ρόλος τους είναι να δοκιμάζουν υποθέσεις, να προσφέρουν προοπτική και να εξασφαλίζουν ότι οι αποφάσεις βασίζονται στα εθνικά συμφέροντα και όχι μόνο στο συναίσθημα».
Έχουμε ως κοινωνίες και ως άτομα το καθήκον να βλέπουμε και τη μεγάλη εικόνα (πλέον περί «καθήκοντος» πρόκειται και όχι για τοξικό καταναγκασμό, όπως νομίζουν πολλοί, λόγω της ταχύτατης αλλά εντελώς επιφανειακής βουτιάς στην ενημέρωση).
Και αυτό περνάει όχι μόνο από το να σχολιάζουμε στα social media αυτά που πιστεύουμε, αντιπαλεύοντας ιδεολογικούς αντιπάλους επειδή θίγονται το πιστεύω μας και η στερεοτυπική μας θέση (ή ενδεχομένως η βιωσιμότητα των συμφερόντων μας) αλλά και από το να μεταφέρουμε επεξεργασμένη σκέψη, υψηλή ανάλυση και επιστημονικά στοιχεία. Και να έχουμε κατά νου ότι όσο μένουμε δήθεν σταθεροί στη βολική σερβιρισμένη κανονικότητα της όποιας εξουσίας, τόσο θα αναγκαστούμε -είτε εμείς είτε η επόμενη γενιά- να αλλάξουμε απότομα μέσα μας.
Ο ερχομός -ξανά- του Τραμπ στη ζωή μας δεν είναι όπως το 2016. Τώρα έρχεται μαζί του η αρρώστια που λανσάρει το σύστημα (κίνδυνος) για να πουληθεί το φάρμακο (ασφάλεια).
Η αστάθεια, η Αριστερά, η Ρωσία, η Κίνα (ο «κομμουνισμός» μεταμφιεσμένος - αυτό υπονοούν) είναι τα χρήσιμα φλάμπουρα για να πουληθούν ο εκφασισμός και η συντηρητικοποίηση, δηλαδή τα όπλα και ο πόλεμος. Για να έλθει δηλαδή το κέρδος, πρέπει να κατακαθίσει η αίσθηση ελευθερίας. Και αυτό φαίνεται ότι το κάνουν καλά παγκοσμίως οι νέοι ακραίοι νεοφιλελεύθεροι.
Αναφέρει σωστά ο Γουλφ στους F.T.: «Ενας κόσμος που κατακερματίζεται πιθανόν θα είναι ένας επικίνδυνος κόσμος. Οι Graham Allison και James Winnefeld γράφουν πως “οι τελευταίες οκτώ δεκαετίες ήταν η πιο μακρά περίοδος χωρίς πόλεμο μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, μετά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία”. Θα συνεχιστεί αυτό αν οι κυρίαρχες δυνάμεις του κόσμου πιστεύουν πως παίζουν ένα παιχνίδι μηδενικού ή αρνητικού αποτελέσματος; Ακόμα και χωρίς τέτοιες καταστροφές, ένας κόσμος που διαλύεται θα είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμος από όλους».
The End of the Longest Peace?
Ε λοιπόν, αυτός ο κόσμος μπορεί να μη διαλύεται (μάλλον είναι υπερβολικός ο Γουλφ εδώ), αλλά σίγουρα διαλύει τον ψυχικό κόσμο εντός μας. Κάπως έτσι είναι που η βίαιη επιβολή της αστάθειας και η επεξεργασμένη ιδεολογία της γεωπολιτικής ασφάλειας περιορίζουν σε εποχές υπερπληροφόρησης την κριτική σκέψη και την ελευθερία, θολώνουν τις ανισότητες και την ανάγνωση της υπερσυσσώρευσης, απομονώνουν το αίσθημα συλλογικότητας και φυσικά απωθούν την ενσυναίσθηση για τον άλλο - που μπορεί να μην περνάει άνετα, όπως εμείς...
ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΘΕΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου