Οι πειρατές της Καραϊβικής

Βενεζουέλα / Οι πειρατές της Καραϊβικής

 Η Αμερική του Τραμπ επιβάλλει αποκλεισμούς στη Βενεζουέλα, απειλεί με αρμάδα, κατάσχει περιουσιακά στοιχεία, βυθίζει πλοία, δολοφονεί ανθρώπους

ΑΝΑΛΥΣΗ:  Μιχάλης Τρίκκας

Η Αμερική του Τραμπ επιβάλλει αποκλεισμούς στη Βενεζουέλα, απειλεί με αρμάδα, κατάσχει περιουσιακά στοιχεία, βυθίζει πλοία, δολοφονεί ανθρώπους

Δεν πρόκειται για ακόμα έναν γύρο κυρώσεων, όπως αυτές στις οποίες μας έχουν συνηθίσει να επιβάλουν σε αντιπάλους τους τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ. Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να διατάξει «ολικό και πλήρη αποκλεισμό» της Βενεζουέλας δεν αποτελεί μόνο πρόκληση για το Διεθνές Δίκαιο αλλά και προσπάθεια οικονομικού στραγγαλισμού ενός κυρίαρχου κράτους - χωρίς πόλεμο, χωρίς το πρόσχημα κάποιας συλλογικής απόφασης, χωρίς καν σοβαρή δικαιολογία.

Η γλώσσα του Τραμπ ήταν, όπως συνήθως, αποκαλυπτική. Καυχήθηκε για τη «μεγαλύτερη αρμάδα που έχει συγκεντρωθεί ποτέ στην ιστορία της Νότιας Αμερικής» και απείλησε πως αυτή «θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο», κάνοντας ακόμα ένα βήμα στην κατεύθυνση της στρατιωτικής επέμβασης. Ακόμα πιο προκλητική όμως ήταν η απαίτησή του η Βενεζουέλα να «επιστρέψει» στις Ηνωμένες Πολιτείες «το πετρέλαιο, τη γη και τα περιουσιακά στοιχεία που έκλεψε» από τις ΗΠΑ.

Δεν υπάρχει, φυσικά, ούτε ίχνος αλήθειας πίσω απ’ όλα αυτά. Μόνο ένας ωμός εκβιασμός με στόχο την απαλλοτρίωση των φυσικών πόρων ενός άλλου λαού. Γιατί στο υπόβαθρο της αντιπαράθεσης βρίσκεται ο έλεγχος των μεγαλύτερων αποδεδειγμένων πετρελαϊκών αποθεμάτων στον κόσμο.

Οι ισχυρισμοί Τραμπ περί «κλοπής» αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων παραπέμπουν στην εθνικοποίηση της δεκαετίας του 1970 - μια απολύτως νόμιμη πράξη κρατικής κυριαρχίας που ακολούθησε το τέλος της εποχής της αποικιοκρατίας σε όλο τον κόσμο. Η απαίτηση αναστροφής αυτής της επιλογής ισοδυναμεί με την επαναφορά της αποικιοκρατικής λογικής στην πιο χυδαία εκδοχή της.

Από την άλλη, ο όρος «αποκλεισμός» που χρησιμοποιεί ο Τραμπ δεν είναι απλώς φορτισμένος. Έχει συγκεκριμένο νομικό περιεχόμενο. Με βάση το Διεθνές Δίκαιο, ένας ναυτικός αποκλεισμός συνιστά πράξη πολέμου και επιτρέπεται μόνο στην περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ κρατών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε πόλεμο με τη Βενεζουέλα. Παρ’ όλα αυτά, εμποδίζουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα, κατάσχουν δεξαμενόπλοια σε διεθνή ύδατα και ιδιοποιούνται τα φορτία τους. Πρακτικές που θυμίζουν περισσότερο πειρατεία παρά εμπάργκο.

Κάτω από τη σημαία του χρήματος

Η κατάσχεση, την προηγούμενη εβδομάδα, πετρελαιοφόρου στα ανοιχτά της Βενεζουέλας επιβεβαιώνει ότι δεν πρόκειται για κενές απειλές. Το πλοίο μετέφερε βενεζουελάνικο πετρέλαιο προς τρίτες χώρες, με την αμερικανική πλευρά να επικαλείται προηγούμενη μεταφορά ιρανικού πετρελαίου για να δικαιολογήσει το ρεσάλτο. Ο Τραμπ δήλωσε μάλιστα ότι οι ΗΠΑ θα κρατήσουν το πετρέλαιο, χωρίς να εξηγήσει ποιοι ακριβώς κανόνες νομιμοποιούν το πλιάτσικο.

Οι συνέπειες μιας τέτοιας γκαγκστερικής πολιτικής είναι, βέβαια, καταστροφικές. Η Βενεζουέλα εξαρτάται σχεδόν ολοκληρωτικά από τις εξαγωγές πετρελαίου για την επιβίωση της οικονομίας της. Κάθε σοβαρή διατάραξη της ναυτιλιακής δραστηριότητας ισοδυναμεί με οικονομικό στραγγαλισμό της. Δεν πρόκειται, επομένως, για «στοχευμένη πίεση» με στόχο την «αλλαγή καθεστώτος» στο Καράκας. Πρόκειται για τη συλλογική τιμωρία ενός ολόκληρου λαού.

Μια τιμωρία που μέχρι στιγμής επιβάλλεται επί δικαίους και αδίκους στη θάλασσα. Από τον Σεπτέμβριο οι ΗΠΑ έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον 26 επιθέσεις σε σκάφη στην Καραϊβική και στον Ανατολικό Ειρηνικό, σκοτώνοντας τουλάχιστον 99 ανθρώπους. Η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται ότι όλα αυτά εντάσσονται στον πόλεμο που έχει κηρύξει κατά του διεθνούς εμπορίου ναρκωτικών.

Μόλις την περασμένη Δευτέρα ο Τραμπ υπέγραψε διάταγμα που κατατάσσει τη φαιντανύλη -ένα πολύ ισχυρό συνθετικό οπιοειδές που θεωρείται υπεύθυνο για δεκάδες χιλιάδες θανάτους από υπερβολική δόση κάθε χρόνο στις ΗΠΑ και για την εξαγωγή της οποίας κατηγορούν τη Βενεζουέλα- στα «όπλα μαζικής καταστροφής».

Η πραγματικότητα, βέβαια, καταρρίπτει τις αμερικανικές καταγγελίες. Οι επίσημες εκθέσεις του ΟΗΕ αναφέρουν πως στη Βενεζουέλα παράγονται αμελητέες ποσότητες φαιντανύλης και πως η μεγάλη πλειονότητα εισάγεται στις ΗΠΑ από το Μεξικό. Όταν όμως ακούει κανείς για «όπλα μαζικής καταστροφής», η κατάσταση μυρίζει μπαρούτι και το προηγούμενο της εισβολής στο επίσης πετρελαιοπαραγωγό Ιράκ έρχεται αναπόφευκτα στο μυαλό.

Αποκαλυπτική επίσης είναι η άρνηση του Πενταγώνου να δημοσιοποιήσει βίντεο από επίθεση στις 2 Σεπτεμβρίου, κατά την οποία επιζώντες αρχικού πλήγματος εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από τον αμερικανικό στρατό ενώ προσπαθούσαν να κρατηθούν από συντρίμμια του βυθισμένου σκάφους τους. Η απόκρυψη δημοσιοποίησης των βίντεο όσο και η πεισματική άρνηση της Ουάσιγκτον να ταυτοποιήσει οποιοδήποτε θύμα μιλούν από μόνες τους.

Επιστροφή της λογικής των κανονιοφόρων

Εξίσου υποκριτική, βέβαια, είναι και η επιλεκτική εφαρμογή των κυρώσεων. Η αμερικανική πετρελαϊκή Chevron συνεχίζει να δραστηριοποιείται κανονικά στη Βενεζουέλα έχοντας εξασφαλίσει ειδική άδεια της κυβέρνησης Τραμπ. Το ζήτημα, επομένως, δεν είναι η νομιμότητα αλλά ποιος ακριβώς έχει πρόσβαση στα κοιτάσματα και ποιος αποκλείεται σε μια χώρα όπου η οικονομική διείσδυση Ρωσίας και Κίνας διαμορφώνει ήδη στρατηγικές συμμαχίες και συμφέροντα.

Η αντίδραση της Βενεζουέλας υπήρξε άμεση. Η κυβέρνηση κατήγγειλε τις «γελοίες απειλές» Τραμπ και ανακοίνωσε ότι θα προσφύγει στον ΟΗΕ για «σοβαρή παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου». Το Καράκας χαρακτήρισε την αμερικανική ενέργεια «απόλυτα παράλογη», ένα στρατιωτικό και ναυτικό μέτρο για την αρπαγή των φυσικών πόρων της χώρας. Υπογράμμισε ότι η Βενεζουέλα θα υπερασπιστεί την κυριαρχία της και τα δικαιώματά της στη διαχείριση πετρελαίου, γης και ορυκτών.

Το Καράκας κάλεσε τον αμερικανικό λαό και τη διεθνή κοινότητα να απορρίψουν την απειλή και υπενθύμισε ότι οι ενέργειες του Τραμπ στοχεύουν στην αρπαγή του πλούτου μιας χώρας που γέννησε τον απελευθερωτικό αγώνα της Νότιας Αμερικής και τον Σιμόν Μπολιβάρ.

Και πράγματι, αν γίνει αποδεκτό ότι μια υπερδύναμη μπορεί αν το θέλει να επιβάλλει αποκλεισμούς, να κατάσχει περιουσιακά στοιχεία, να βυθίζει πλοία, να δολοφονεί ανθρώπους και να λεηλατεί φυσικούς πόρους κατά το δοκούν, τότε καμία χώρα δεν θα μπορεί να αισθάνεται ασφαλής. Πρόκειται για την πλήρη επιστροφή στην πολιτική των κανονιοφόρων, με ανυπολόγιστες συνέπειες φυσικά για τη διεθνή σταθερότητα στο σύνολό της.