Τα 25 πρόσωπα του 2025
Για τον προσωποκεντρικό απολογισμό του 2025 επιλέξαμε -με δυσκολία- ανάμεσα σε πολλές ακόμα ταλαντούχες και εξαιρετικές περιπτώσεις δημιουργών 25 καλλιτέχνες οι οποίοι συζητήθηκαν περισσότερο τους προηγούμενους μήνες ή διεκδίκησαν περισσότερο την προσοχή μας για κάποιον ιδιαίτερο λόγο, αφήνοντας ανεξίτηλα θετικό αποτύπωμα στη χρονιά που φεύγει.
Ανθεκτικές αξίες
ΓΙΑΝΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ
Με ουρές και sold out προβολές, με εντυπωσιακό εισπρακτικό άνοιγμα που έφτασε κοντά 77.000 εισιτήρια σε 11 ημέρες και εξαιρετικές κριτικές, η νέα ταινία του Γιάννη Οικονομίδη «Σπασμένη Φλέβα» προκάλεσε συζητήσεις και αναγνωρίστηκε ως μια από τις καλύτερες της εγχώριας κινηματογραφίας των τελευταίων δεκαετιών και για αρκετούς η καλύτερη του σκηνοθέτη. Μια αρχαία τραγωδία σε σύγχρονη εκδοχή. Το «οικονομιδικό σύμπαν» είναι μια πραγματικότητα, όχι ένα ακόμα κλισέ.
Ο Κύπριος σκηνοθέτης που ρίζωσε στην Ελλάδα και την τελευταία 20ετία μας έκανε να κοιτάξουμε κατάματα αντιήρωες, να αναρωτηθούμε πόσο τους μοιάζουμε, να αναγνωρίσουμε την ηθική κατρακύλα του νεοέλληνα σε μια χώρα σε ελεύθερη πτώση, με την έκτη ταινία του, επιστρέφει στον πυρήνα της οικογένειας. Ακτινογραφεί τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, με την εφήμερη απόλαυση και το εύκολο χρήμα να αποτελούν το όνειρο μιας ορατής πλειοψηφίας. Με πολιτικοποιημένη ματιά και καθαρή κινηματογραφική γραφή που διαπνέεται από αρετές, ξεκινώντας από το σενάριο που συνυπογράφει με τον ηθοποιό, στενό συνεργάτη και φίλο του Βαγγέλη Μουρίκη, μέχρι τις απόλυτες ερμηνείες όλων των ηθοποιών του, επαγγελματιών και ερασιτεχνών - που καθηλώνουν εξ ίσου - η «Σπασμένη Φλέβα» μας έκοψε την ανάσα και την εντάξαμε στη δεκάδα των αγαπημένων ταινιών του σινεφίλ κοινού των τελευταίων χρόνων.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΡΙΑΡΙΔΗΣ
Η φετινή θεατρική χρονιά θα μπορούσε να κλείσει με ένα όνομα: Θανάσης Τριαρίδης. Οχι μόνο γιατί ο συγγραφέας κυριάρχησε ποσοτικά στον χώρο του ελληνικού θεάτρου με το ανέβασμα οκτώ δικών του έργων, αλλά και γιατί τα έργα αυτά βρέθηκαν ταυτόχρονα σε διαφορετικές σκηνές, με διαφορετικές σκηνοθετικές γραφές, σαν να σχημάτιζαν ένα άτυπο, διάσπαρτο φεστιβάλ ενός και μόνο συγγραφικού κόσμου. Το φαινόμενο δεν είναι συνηθισμένο για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο και αξίζει να ιδωθεί σαν κάτι διακριτό μέσα στη γενική οχλοβοή της χρονιάς.
Ο Τριαρίδης γράφει ένα θέατρο αμείλικτο. Ενα θέατρο που δεν καθησυχάζει, δεν συμφιλιώνει και σπανίως προσφέρει έξοδο διαφυγής. Η ιστορική ή καθημερινή βία που περιγράφει, η συνενοχή, η ευθύνη του κοινού βλέμματος, η αδυναμία μιας κατ’ επίφαση αθωότητας επανέρχονται επίμονα ως θεματικοί άξονες αλλά και ηθικά αδιέξοδα. Οι ήρωές του άλλωστε δεν αναπτύσσονται με τον τρόπο της συμβατικής θεατρικής γραφής· εκτίθενται ως όντα σύνθετα και μαζί με αυτούς εκτίθεται ο θεατής που τα βλέπει.
Ωστόσο το ενδιαφέρον της φετινής συγχρονίας δεν αφορούσε μόνο την ποσότητα των ανεβασμάτων του συγγραφέα, αλλά και την ένταξη των κειμένων του σε διαφορετικές σκηνικές αναγνώσεις. Αλλοτε λιτές, άλλοτε επιθετικές, άλλοτε σχεδόν τελετουργικές, οι παραστάσεις αυτές έδειξαν πως το θέατρο του Τριαρίδη δεν ζητά μια συγκεκριμένη σκηνική λύση, όσο κυρίως μια ηθική «στάση» απέναντι στο αόρατο, έναν τρόπο να σταθούμε απέναντι σε όσα δεν θέλουν (ή δεν θέλουμε) να δούμε.
Ισως τελικά αυτό να είναι το αποτύπωμα της χρονιάς, ένα θέατρο που δεν υπόσχεται λύτρωση και που ζητά από εμάς «να δούμε». Ο Τριαρίδης με τον επίμονο, ανήσυχο λόγο του βρέθηκε δικαίως ή αναπόφευκτα στο κέντρο της.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΕΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ταγμένος στο σινεμά εδώ και πέντε δεκαετίες ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος είναι ο επίμονος σκηνοθέτης που αγαπάει τον άνθρωπο. Οι ανθρωποκεντρικές ταινίες του αφηγούνται ιστορίες για τον έρωτα, τις αγωνίες, τα αδιέξοδα, την ίδια τη ζωή όπως εξελίσσεται στις μεγαλουπόλεις της Ελλάδας.
Από τους σημαντικότερους Ελληνες σκηνοθέτες, είχε κυριολεκτικά την τιμητική του τη χρονιά που αποχαιρετούμε. Η τελευταία ταινία του «Υπάρχω», η οποία αφηγείται ένα μέρος από τη ζωή του απόλυτου ειδώλου Στέλιου Καζαντζίδη, έσκισε. Σημείωσε τη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία των τελευταίων ετών στο ελληνικό box office με περισσότερα από 900.000 εισιτήρια. Αναβίωσε μοναδικά την εποχή δίνοντας σημασία στη λεπτομέρεια -όπως συνηθίζει πάντα-, ανακάλυψε το ταλέντο του Χρήστου Μάστορα στην υποκριτική, ανέδειξε νέα πρόσωπα όπως η Ασημένια Βουλιώτη στον ρόλο της Μαρινέλλας, μας χάρισε μια μοναδική Κλέλια Ρένεση ως Καίτη Γκρέυ. Ο Τσεμπερόπουλος όργωσε απ’ άκρο σ’ άκρο τη χώρα για τις προβολές τις ταινίας. Μίλησε με το κοινό, παραβρέθηκε σε πρεμιέρες σε ευρωπαϊκές χώρες και εισέπραξε τα διθυραμβικά σχόλια των θεατών.
Η χρονιά ολοκληρώθηκε για εκείνον με τον καλύτερο τρόπο. Με το χορταστικό αφιέρωμα που έγινε στο πλαίσιο του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης όταν προβλήθηκαν όλες οι ταινίες του, του απονεμήθηκε ο Χρυσός Αλέξανδρος για το σύνολο της δουλειάς του και ο ίδιος έδωσε masterclass και συνομίλησε με το κοινό, επιβεβαιώνοντας για ακόμα μία φορά ότι εκτός από εκλεκτός σκηνοθέτης είναι και σπουδαίος ομιλητής.
Με δύναμη απ’ το... μέλλον
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΒΡΑΜΗΣ
Στα 27 του χρόνια, ο Κωνσταντίνος Αβράμης έχει ήδη κάνει αξιοσημείωτες σπουδές, ενώ ξεχώρισε ως σκηνοθέτης σε παραστάσεις που γράφει ο ίδιος (μόνος ή με τους συνεργάτες του) και αντιστέκεται στο mainstream ρεύμα, σταθερός και δίχως καμία ανάγκη αυτοπροβολής. Εχει τελειώσει Φιλοσοφία στο ΕΚΠΑ και συνέχισε στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα comparative dramaturgy and performance research σε Φρανκφούρτη και Ελσίνκι. Είναι συνιδρυτής της εταιρείας θεάτρου dispositif και μέσα στο 2025 τον γνωρίσαμε καλύτερα, καθώς ανέβασε τρία έργα: το «Τέλματα/Νεκροταφείο» του Αντρέ Ζιντ, σε μετάφραση Γιώργου Σεφέρη, το «tanikō» αντλώντας έμπνευση από έναν αρχαίο ιαπωνικό μύθο, και το «αγωνία ιερή | upward panic» για την Εύα Πάλμερ Σικελιανού. Από όλα αυτά καταλάβαμε πως ο Κων/νος Αβράμης ανήκει στους σκηνοθέτες που αντιμετωπίζουν το θέατρο ως πεδίο σύγκρουσης, όχι αισθητικής επίδειξης. Το έργο του κινείται σταθερά σε μια ζώνη κοινωνικής και υπαρξιακής έντασης, με σαφή αναφορά στη σύγχρονη βία, την εξουσία και την ψυχική φθορά του ατόμου μέσα σε συλλογικά συστήματα. Δεν τον ενδιαφέρει η «ωραία εικόνα», αλλά η ρωγμή.
Η σημασία της δουλειάς του σήμερα έγκειται στο ότι εκπροσωπεί ένα θέατρο που δεν φοβάται τη σύγκρουση με την εποχή του. Σε ένα πολιτιστικό περιβάλλον όπου συχνά προτιμάται η ουδετερότητα ή η ασφαλής θεματολογία, ο Αβράμης επιμένει να εκθέτει τις αντιφάσεις της κοινωνίας χωρίς φίλτρα. Αυτό τον καθιστά λιγότερο «εύπεπτο», αλλά περισσότερο αναγκαίο. Με δυο λόγια ξεχωρίσαμε τον Κωνσταντίνο Αβράμη όχι γιατί κυριαρχεί στον δημόσιο λόγο, αλλά γιατί αρνείται να τον απλοποιήσει. Και αυτή η επιμονή, σε μια περίοδο γενικευμένης κόπωσης και εξομάλυνσης, αποκτά ιδιαίτερη πολιτιστική σημασία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου