Όταν ο Ανακρέων έγινε...γκολ.Μια ιστορία μέθης που μπορεί να μη συνέβη πραγματικά...

Μια γυναίκα αυλίστρια ψυχαγωγεί άνδρες σε ένα συμπόσιο για αυτόν τον αττικό ερυθρόμορφο κωδωνοειδή κρατήρα, περ. 420 π.Χ.

______________________ 

 ΤΙ ΗΤΑΝ ΤΕΛΙΚΑ Ο ΑΝΑΚΡΕΩΝ ; ΗΔΟΝΙΣΤΗΣ ΜΕ ΜΕΤΡΟ ή ΕΛΕΕΙΝΟΣ ΜΕΘΥΣΟΣ ΜΕ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΧΑΡΙΣΜΑ, ΟΠΩΣ ΤΟΣΟΙ ΑΛΛΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ;

 Ο  ποιητής Ανακρέων πέρασε στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας ως ο ηδονιστής τύπος του ανθρώπου που λατρεύει τον έρωτα και το κρασί  .Οι ερωτικές προτιμήσεις του και  για τα δύο φύλα αλλά και η λατρεία του για το ποτό του Βάκχου δεν κρύβονται . Εξαιτίας αυτών των παθών, όσοι τον περιγράφουν τον  παρουσιάζουν ως ένα άνδρα που συχνά ξεπερνούσε τα όρια της ευπρέπειας και αυτογελοιοποιούνταν.

 Αναζητώντας όμως στις "πηγές" την αληθινή προσωπικότητα  του ανθρώπου , διαπιστώνουμε  ότι η εικόνα του ως "διαρκώς μεθυσμένου ποιητή" είναι μια μεταγενέστερη  απλούστευση που τον αδικεί κατάφωρα. Η ποίησή του, αντίθετα, αν και επικεντρώνεται στον έρωτα και στο κρασί στο πλαίσιο της συμποτικής παρέας , δείχνει να χαρακτηρίζεται από νηφαλιότητα , αυτοσυγκράτηση και ωριμότητα. 

Ο Ανακρέων δεν κρύβει στο σωζόμενο έργο του  την ηδυπάθειά του ούτε την αγάπη του για το καλό κρασί  , αλλά θέλει οι τέρψεις του να έχουν ως οδηγό το μέτρο, η οινοποσία να  διεξάγεται σε ήρεμο και πολιτισμένο  κλίμα . 

Παραθέτουμε δύο σύντομα ποιητικά αποσπάσματα , στα οποία αποσαφηνίζει τη σχέση του με το ποτό, στο πλαίσιο ενός συμποσίου, όπου κατηγορηματικά υποστηρίζει ότι  πίνουμε  για να ευθυμήσουμε   κι όχι για να μεθύσουμε . Γι΄αυτό  συμβουλεύει να νερώνεται οπωσδήποτε ο οίνος , σε αναλογία δύο μέρη νερό - ένα κρασί, για να  διασκεδάζουν οι συμποσιαστές   νηφάλια και όχι με θορυβώδη τρόπο , όπως κάνουν οι βάρβαροι  Σκύθες.

Στη συνέχεια, στρεφόμαστε στον ποιητή Λεωνίδα τον Ταραντίνο, ο οποίος, σε ένα επίγραμμά του, μας παρουσιάζει μια εντελώς διαφορετική εικόνα του Ανακρέοντα ως αιωνίως μεθυσμένου ανθρώπου , βασισμένη στερεοτυπικά  σε όσα επιβαρυντικά σχόλια λέγονταν εναντίον του: ότι  έπινε χωρίς φρένο , γι΄αυτό έχανε τα λογικά του , γινόταν ερωτομανής και τριγυρνούσε στους δρόμους σε κατάσταση απόλυτου εξευτελισμού άδοντας άσεμνα τραγούδια.

Στο Παράρτημα ανθολογούμε κείμενα που αναφέρονται στην μέθη:

1. Το εξαιρετικό άρθρο της καθηγήτριας της Νομικής του ΕΚΠΑ Αθηνάς Δημοπούλου για την αρετή της εγκράτειας και την ύβριν της μέθης στην οινοποσία στην αρχαία Ελλάδα.   

 2. Το πασίγνωστο ποίημα του Κώστα Βάρναλη Πάλι μεθυσμένος είσαι , με το μέθυσο Κωνσταντή ως θλιβερό εκπρόσωπο του λούμπεν προλεταριάτου να εξευτελίζεται από τους θαμώνες των καπηλειώ, στα οποία τριγυρνά  για ένα κέρασμα. 

3. Με αφορμή δύο γκραβούρες του σπουδαίου Άγγλου καλλιτέχνη Ουίλιαμ Χόγκαρθ, το αποκαλυπτικό κείμενο της Κωνσταντίνας Πατσιαλού για την αδιανόητη εκστρατεία των αγγλικών αρχών του 18ου αιώνα να στρέψουν τους Βρετανούς προς την κατανάλωση μπίρας ως ...υγιεινού ποτού στη θέση του ολέθριου νοθευμένου τζιν , που αφάνιζε τότε κυρίως τα κατώτερα στρώματα.

4. Το θαυμάσιο κείμενο του Νίκου Σαραντάκου για τον τεράστιο αριθμό λέξεων που χρησιμοποίησε ο λαός μας για να αποδώσει το "μεθύσι".

5. Ένα  ευθυμογραφικό άρθρο του Θωμά Σιταρά στην Μηχανή του Χρόνου για τους... "Βαρελόφρονες" της παλιάς Αθήνας και το Α΄Οινικόν Συνέδριόν τους ...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/pii-itan-i-varelofrones-tis-palias-athinas-pou-ekanan-akoma-ke-sinedrio-spao-to-kefali-mou-na-thimitho-ti-mou-chi-pi-i-gineka-mou-na-pio-ena-potiri-ke-na-pao-sto-spiti-stis-11-i-na-pio-11/

 

Gerontakos

 

1.Ανακρέων/Βικιπαίδεια

2.Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση/Ανακρέων(greek-language.gr)

3. Η ποίηση του Ανακρέοντα(asiaminor.ehw.gr)

 

Α. Ο ΑΝΑΚΡΕΩΝ ΚΑΙ Η  ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΜΕΤΡΟ

[Δύο αποσπάσματα] 

απ. 356a Page
ἄγε δὴ φέρ᾽ ἡμὶν ὦ παῖ
κελέβην, ὅκως ἄμυστιν
προπίω, τὰ μὲν δέκ᾽ ἐγχέας
ὕδατος, τὰ πέντε δ᾽ οἴνου
5 κυάθους ὡς ἀνυβρίστως
ἀνὰ δηὖτε βασσαρήσω.

απ. 356b Page

ἄγε δηὖτε μηκέτ᾽ οὕτω
πατάγωι τε κἀλαλητῶι
Σκυθικὴν πόσιν παρ᾽ οἴνωι
μελετῶμεν, ἀλλὰ καλοῖς
5 ὑποπίνοντες ἐν ὕμνοις

[Ανθολογία Αρχαϊκής Λυρικής Ποίησης

Επιμ. Σωτήρης Τσέλικας

Πηγή: Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα]

 *ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ 

[Gerontakos] 

 

Σύρε, παιδί μου, και φέρε το σταμνί,

  να το αδειάσω μονορούφι.

Η αναλογία να΄ναι 

δέκα κύπελα νερό , πέντε κρασί.

Να τιμήσω ,  θέλω, τον  Βάκχο 

αλλά με  κόσμιο τρόπο.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ας  αποφύγουμε  να κάνουμε

πάλι ένα συμπόσιο όλο θορύβους και  φωνές

όπως κάνουν οι Σκύθες.

 Πίνοντας ήσυχα το κρασάκι μας

κι ακούγοντας όμορφους ύμνους.

 

Μεθυσμένος Ηρακλής αδειάζει την κύστη του. 1ος αιώνας π.Χ. ή 1ος αιώνας μ.Χ. Herculaneum (Ηράκλεια).

Β. ΟΤΑΝ Ο ΑΝΑΚΡΕΩΝ ΞΕΠΕΡΑΣΕ ΤΟ ΜΕΤΡΟ ΣΤΗΝ ΟΙΝΟΠΟΣΙΑ  

 

Μεθυσμένος σάτυρος διασκεδάζει. Χάλκινο άγαλμα. Από τη Βίλα των Παπύρων στο Ερκολάν(Ηράκλεια), που βρίσκεται τώρα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΑΡΕΝΤΙΝΟΣ*

ἴδ᾽ ὡς ὁ πρέσβυς ἐκ μέθας Ἀνακρέων
ὑπεσκέλισται, καὶ τὸ λῶπος ἕλκεται
ἐσάχρι γυίων τῶν δὲ βλαυτίων τὸ μὲν
ὅμως φυλάσσει, θάτερον δ᾽ ἀπώλεσεν.

μελίσδεται δὲ τὰν χέλυν διακρέκων
ἤτοι Βάθυλλον, ἢ καλὸν Μεγιστέα.
φύλασσε, Βάκχε, τὸν γέροντα, μὴ πέσῃ.

— Paton edition

 

*Λεωνίδας ο Ταραντίνος/Βικιπαίδεια

.

*METAΦΡΑΣΗ

[Gerontakos] 

 

Δες  το γέρο μεθύστακα, τον  Ανακρέοντα, 

Κοίτα  πώς τρεκλίζει σέρνοντας το ρούχο του

με τα μέλη του φάτσα φόρα,

ενώ στο χέρι κρατά το ένα του  σαντάλι

-το άλλο κάπου το έχει παρατήσει. 

 Παίζει τη λύρα του και τραγουδά

μπορεί τον Βάθυλλο , μπορεί τον ωραίο Μεγιστέα. 

Βάκχε, πρόσεχε τον γέροντα  , να μην πέσει...

 

Ντιέγκο Βελάσκεθ, "Ο θρίαμβος του Βάκχου", 1629. Μουσείο του Πράντο

***************************

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ  

1. Η μέθη ως αδίκημα στην αρχαιοελληνική τέχνη

Αθηνά Δημοπούλου

Καθηγήτρια Ιστορίας Δικαίου
Νομική Σχολή Αθηνών 

πηγή: theartofcrime.gr 

[...................................] 

«Η διαμόρφωση μιας "επιτρεπτικής" ελληνικής συμποτικής αντίληψης (δηλαδή όπου η οινοποσία, ως στοιχείο ενσωματωμένο στην κοινωνική ζωή, εκλαμβάνεται θετικά), είχε ως συνέπειες αφενός η κατανάλωση οίνου να θεωρείται φυσιολογική έκφραση της ατομικής ελευθερίας, αφετέρου ότι η ελευθερία αυτή περιβλήθηκε αρκετά νωρίς από κανόνες, αρχικά κοινωνικής δεοντολογίας και εν συνεχεία νομικούς, που οριοθετούσαν το ποιος, πώς, πόσο, πότε και με ποιόν μπορούσε να απολαμβάνει κανείς το κρασί.[16] Ο πρώτος και βασικότερος κανόνας της εθιμοτυπίας που περιέβαλλε την κατανάλωση οίνου ήταν η αρχή της εγκράτειας. Οι απαρχές της φιλοσοφικής αντίληψης για την ελληνική αρετή του "μηδέν ἄγαν", το ιδεώδες του "μέτρου" που θεωρείται κανόνας που πρέπει να διέπει όλες τις πτυχές της ζωής, δημόσιας ή ιδιωτικής, [17] μπορεί να ανιχνευθούν στην τελετουργική κατανάλωση οίνου. Στους μύθους και στις πεποιθήσεις των αρχαίων Ελλήνων, η υπερβολική κατανάλωση οίνου, όπως προαναφέρθηκε, συνδέθηκε με την τρέλα και το θάνατο. Σύμφωνα με το Μνησίθεο,[18] οι θεοί υπέδειξαν τον οίνο στους θνητούς ως τροφή που ενισχύει την ψυχή και το σώμα,"τοῖς μὲν ὀρθῶς χρωμένοις ἀγαθὸν μέγιστον, τοῖς δ' ἀτάκτως τοὔμπαλιν": χρησιμότατο στην ιατρική και ως φάρμακο, το κρασί, σε όσους το πίνουν κεκραμένο και με μέτρο φέρνει ευθυμία, εάν υπερβάλλεις φέρνει την ὕβριν, αν δεν το αραιώσεις αρκετά φέρνει την μανίαν, ως άκρατο δε, φέρνει "παράλυσιν τῶν σωμάτων, διὸ καὶ καλεῖσθαι τὸν Διόνυσον πανταχοῦ ἰατρόν."Η κατανάλωση του οίνου κεκραμένου φαίνεται ότι υπήρξε μια αριστοκρατική εφεύρεση που αποσκοπούσε στην καλλιέργεια του ιδεώδους του μέτρου. »

[.........]«Ο ποιητής (Αλκαίος)αφιερώνει πάμπολλους στίχους στο ξακουστό στον αρχαίο κόσμο "γλυκόπιοτο" κρασί της Λέσβου, που το έχει δώσει ο Διόνυσος στους ανθρώπους για να "ξεχνούν τα φαρμάκια τους". Συνιστά μάλιστα "μηδὲν ἄλλο φυτεύσης πρότερον δένδριον ἀμπέλω"[28] και σημειώνει ότι "οἶνος γὰρ ἀνθρώπῳ δίοπτρον" –το κρασί είναι ο καθρέφτης του ανθρώπου, που αποκαλύπτει την αληθινή φύση του[29]– ή "οἶνος, ὦ φίλε παῖ, καὶ ἀλάθεα",[30] ένας στίχος που αργότερα στα λατινικά θα αποδοθεί ως το παροιμιώδες "in vino veritas".[31]» [........................]

«Σε στίχους του έργου του Εύβουλου (απ. 93), κωμωδιογράφου της Μέσης Κωμωδίας, με τίτλο "Σεμέλη ή Διόνυσος" (375 π.Χ.), ο ποιητής δίνει το λόγο στον ίδιο το Διόνυσο που συνοψίζει τις συνέπειες της μέθης σε έναν "δεκάλογο της οινοποσίας". Ο θεός δίνει τη λογική συμβουλή να σταματά κανείς στα τρία ποτήρια, μετά τα οποία αρχίζουν τα προβλήματα, σκιαγραφώντας τα ποικίλα αδικήματα που διαπράττουν οι μεθυσμένοι: "Τρεις μοναχά κρατήρες γεμίζω για τους φρόνιμους, τον πρώτο στην υγεία τους, τον δεύτερο για έρωτα και ηδονή, τον τρίτο για τον ύπνο και μόλις πιουν κι αυτόν, οι μυαλωμένοι σπίτια τους γυρνούν. Αν λες και για τον τέταρτο, δεν είναι από μένα: αυτός φέρνει τις προσβολές, ο πέμπτος φασαρίες, ο έκτος τρελοκαμώματα, ο έβδομος μαυρίζει μάτια, ο όγδοος σε δίκες σε κλητεύει, ο ένατος φέρει την οργή, ο δέκατος την τρέλα που όλα τα σπάει".[47]»[......................]

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ=>Η μέθη ως αδίκημα στην αρχαιοελληνική τέχνη - The Art of Crime

Ονορέ Ντομιέ, "Ο μεθυσμένος Σιληνός"(1848-1852)

***************************

 2. ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ : ΠΑΛΙ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟΣ ΕΙΣΑΙ...

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ που ακολουθεί είναι ο πρόλογος της ποιητικής συλλογής Σκλάβοι πολιορκημένοι. Τιτλοφόρησε έτσι τη συλλογή ο Βάρναλης παραλλάσσοντας τον τίτλο της γνωστής ποιητικής σύνθεσης του Σολωμού Ελεύθεροι Πολιορκημένοι. Οι σκλάβοι πολιορκημένοι του είναι όλοι οι άνθρωποι που είναι δέσμιοι των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών.

Πάλι μεθυσμένος είσαι, δυόμισι ώρα της νυχτός.
Κι αν τα γόνατά σου τρέμαν, εκρατιόσουνα στητός
μπρος στο κάθε τραπεζάκι. - «Γεια σου, Κωνσταντή βαρβάτε!»

- Καλησπερούδια αφεντικά, πώς τα καλοπερνάτε;

Ένας σου 'δινε ποτήρι κι άλλος σου 'δινεν ελιά.
Έτσι πέρασες γραμμή της γειτονιάς τα καπελιά.
Κι αν σε πείραζε κανένας -αχ, εκείνος ο Τριβέλας!-

έκανες πως δεν ένιωθες και πάντα εγλυκογέλας.

Χτες και σήμερα ίδια κι όμοια, χρόνια μπρος, χρόνια μετά...
Η ύπαρξή σου σε σκοτάδια όλο πηχτότερα βουτά.
Τάχα η θέλησή σου λίγη, τάχα ο πόνος σου μεγάλος;
Αχ, πού 'σαι, νιότη, πού δειχνες πως θα γινόμουν άλλος!

ebooks.edu.gr

3. Δύο γκραβούρες για τη μέθη ως  τραγικό ευτράπελο στην παγκόσμια Ιστορία 

Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ  ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΠΟΤΟΥ ΤΖΙΝ ΜΕ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΤΗΣ ΜΠΙΡΑΣ ΩΣ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ  ...ΥΓΙΕΙΝΟΥ ΠΟΤΟΥ 

 

Γουίλιαμ Χόγκαρθ (1697-1764) : Gin Lane και Beer Street 

Κωνσταντίνα Πατσιαλού:«Οι δύο γκραβούρες με τίτλο Gin Lane και Beer Street (33.8 x 31.7 cm και 38.4 x 32.2 cm αντίστοιχα, The Metropolitan Museum in Art, New York) εκδόθηκαν το 1751 για την υποστήριξη του Βρετανικού νόμου που τέθηκε σε ισχύ, προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση των αλκοολούχων ποτών, η οποία θεωρήθηκε ως μία από τις κύριες αιτίες για την εγκληματικότητα στο Λονδίνο. Τα χαρακτικά, σχεδιασμένα για να είναι τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο, απεικονίζουν το μεν πρώτο τα κακά της κατανάλωσης του τζιν, το δε άλλο τα οφέλη της μπύρας. Στην εικόνα της Gin Lane, οι κάτοικοι είναι κατεστραμμένοι, λόγω του εθισμού τους στο τζιν, ενώ εκείνοι που εμφανίζονται στην Beer Street, απολαμβάνουν την αγγλική μπύρα και αναπαριστώνται ευτυχείς και υγιείς.»[..........]

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥΣ => Gin Lane και Beer Street | bee in art

**************************

4. Η ΜΕΘΗ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ

Πώς ο γλωσσοπλάστη λαός μας επινόησε πλήθος λέξεων για το μεθύσι  

Έγινε φέσι: οι 50 αποχρώσεις της μέθης

Αναρτήθηκε από τον ΝΙΚΟ ΣΑΡΑΝΤΑΚΟ 

sarantakos.wordpress.com

Σε μια συζήτηση τις προάλλες στη γλωσσική ομάδα Υπογλώσσια στο Φέισμπουκ, ένας φίλος διηγήθηκε ότι ενώ βρισκόταν σε μια πολυεθνική παρέα, οι Έλληνες της παρέας έλεγαν για κάποιον που μέθυσε πολύ, που έγινε τύφλα στο μεθύσι, που έγινε φέσι, που έγινε ντίρλα, και χρησιμοποίησαν την έκφραση «έγινε κομοδίνο». Τότε ένας Τούρκος συνάδελφός τους γελώντας τούς εξήγησε ότι στα τούρκικα χρησιμοποιούν τον χαρακτηρισμό komodin για κάποιον άχρηστο, αυτόν που δεν έχει άλλη αξία παρά να στέκεται διακοσμητικός σε μια άκρη. «Γιατί πολεμάμε με αυτούς τους ανθρώπους;» αναρωτήθηκε ο συνάδελφος.

Όμως το σημερινό άρθρο δεν έχει σκοπό να προβληματιστεί για τα κοινά στοιχεία Ελλήνων και Τούρκων ούτε να κάνει κήρυγμα για τη φιλία των λαών, αλλά να διερευνήσει το κομοδίνο και τις άλλες 50 (να είναι τόσες; ή περισσότερες;) αποχρώσεις της μέθης.

Βέβαια στον τίτλο δεν έβαλα την έκφραση «έγινε κομοδίνο» επειδή δεν είναι τόσο κοινή, προτίμησα να βάλω γνωστότερες. Για να πω μάλιστα την αλήθεια, την έκφραση αυτή, το λέω χωρίς να κοκκινίζω, δεν την ήξερα -ο φίλος που τη χρησιμοποίησε είναι αρκετά νεότερος, και κάθε γενιά έχει (και) δικές της λέξεις για να περιγράψει το μεθύσι. Μεθάμε κι εμείς οι γεροντότεροι αλλά το περιγράφουμε αλλιώς.

Γιατί κομοδίνο ο μεθυσμένος; Δεν είναι πάντα εύκολο να εξηγήσεις πώς γεννήθηκε μια έκφραση, αλλά ο φίλος θεωρεί ότι βγήκε επειδή περιγράφει κάποιον «που έχει πιει τόσο, που οι διανοητικές του λειτουργίες είναι σε κατάσταση επίπλου». Πιθανώς την ίδια προέλευση να έχει και μια άλλη έκφραση που αναφέρθηκε στην ίδια συζήτηση, το «έγινε μπαούλο».

Σκέφτηκα να συγκεντρώσω λοιπόν σε αυτό το άρθρο όλες τις εκφράσεις που βρήκα και που θυμήθηκα για την περιγραφή των μεθυσμένων, πάντοτε της μορφής «έγινε Χ» ή «είναι Χ» ή «Χ στο μεθύσι». Σημειώνω και μερικές παλιότερες, ως και αρκετά παλιότερες. Η αργκό, το είπαμε και χτες, γερνάει γρήγορα και ανανεώνει γρήγορα το λεξιλόγιό της, οπότε οι νεότεροι δεν θα ξέρουν πολλές από τις εκφράσεις του καταλόγου. Ρώτησα και τις κόρες μου, τι λένε όταν μεθάνε, και μου είπαν κάποιες μάλλον κοινές εκφράσεις όπως έγινε ντίρλα, σκνίπα, φέσι, κώλος, χώμα, τάπα.

Από την άλλη, στο Λεξικό της Λαϊκής του Δαγκίτση βρήκα τις εξής εκφράσεις: έγινε βαποράκι, γκον, κουρούνα, κουτούκι, μούσκεμα, σκνίπα, σκρου, στουπί, στύφα, τάβλα, τύφλα, φέσι. Στο λεξικό των συνωνύμων του, ο Δαγκίτσης προσθέτει και το παπόρι. Περίπου τα ίδια έχει και ο Βλαστός στα Συνώνυμα και συγγενικά: κουτουκι, τύφλα, τάβλα, στουπί, τάπα, σκρου, φέσι, σκνίπα· κουρούνα, μούσκεμα. Βαποράκι.

Η σκνίπα, το στουπί, η τύφλα και το φέσι είναι σε χρήση και σήμερα, καναδυό ακόμα μπορεί να είναι γνωστές, κάποιες δεν θα τις ξέρετε.

Στο λεξικό συνωνύμων του Μπαμπινιώτη δίνονται: σκνίπα, τύφλα, πίτα, στουπί, τάβλα, κουδούνι, σταφίδα, χώμα, φέσι.

Περισσότερες εκφράσεις καταγράφονται στο Λεξικό της περιθωριακής γλώσσας του Γιώργου Κάτου, που υπάρχει και ονλάιν αλλά δεν βρήκα τρόπο να λινκάρω στη σελίδα των αποτελεσμάτων της αναζήτησης, ενώ αρκετές υπάρχουν στο Πιπέρι στο στόμα, τη μελέτη για τις λέξεις-ταμπού που έχουμε παρουσιάσει κι εδώ. Από διαδικτυακές πηγές, το slang.gr έχει φυσικά πολλές εκφράσεις, που επίσης τις έχω συμπεριλάβει στον κατάλογο.

Πρέπει να πούμε ότι πολλές από τις εκφράσεις αυτές ισχύουν όχι μόνο για το μεθύσι αλλά και για την κατανάλωση ουσιών ή ακόμα και για τη σωματική εξάντληση π.χ. η «είμαι χώμα». Κάποιες βέβαια είναι μόνο για το μεθύσι, όπως εκείνες που δηλώνουν διαβροχή (έγινε στουπί). Σε πολλές από τις εκφράσεις ο μεθυσμένος παρομοιάζεται με αλοιφή ή συναφές υλικό, σε άλλες με ζώο ή έντομο, σε άλλες με έπιπλο.

Τον κατάλογο τον έφτιαξα συνενώνοντας όσα υπάρχουν στις πηγές που ανέφερα παραπάνω, χωρίς να σημειώνω ολες τις παραπομπές. Πρόσθεσα μερικά που έχω αποδελτιώσει απο τη λογοτεχνία.

Ας δούμε λοιπόν τον κατάλογο με κάποιο σχολιασμό για κάποιες εκφράσεις. Σε αλφαβητική σειρά:Ας δούμε λοιπόν τον κατάλογο με κάποιο σχολιασμό για κάποιες εκφράσεις. Σε αλφαβητική σειρά:

    έγινε/είναι αλιάδα (Κάτος)
    έγινε/είναι άλογο (slang.gr)
    έγινε/είναι αλοιφή (Κάτος)
    είναι αποκαής. Παπαδιαμαντικό. Το βάζω τιμής ένεκεν, αν και διαφέρει λίγο αφού περιγράφει την ειδική κατάσταση του μεθύστακα που με ελάχιστη ποσότητα μεθάει πάλι, όπως ο φούρνος που μόλις έχει αρχίσει να κρυώνει.
    έγινε/είναι βαποράκι (Δαγκίτσης, Βλαστός) Ανεξάρτητα από τη χρήση βαποράκι = αυτός που μεταφέρει λαθραία, ιδίως ναρκωτικά, για λογαριασμό άλλου.
    έγινε/είναι γκάιντα (Κάτος)
    έγινε/είναι Γκόγκολ (slang.gr) Παιγνιώδης πλατειασμός του «γκολ»
    έγινε/είναι γκολ (slang.gr, Κάτος) Εικάζω ότι είναι εξέλιξη του «έγινε γκον», όταν χάθηκε η διαφάνειά του
    έγινε/είναι γκον (Κάτος, Δαγκίτσης) Ο Κ. Καραποτόσογλου, «Δυσετυμολόγητα της νέας Ελληνικής» ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ 15 (1989), το ετυμολογεί από το gone=drunk, dead drunk, υποστηρίζοντας ότι «πέρασε στην ελληνική είτε από τους μετανάστες που γύριζαν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους, είτε από τους διαλόγους των κινηματογραφικών ταινιών». Το βρίσκω πειστικό. Ενδιαφέρουσα είναι και η ετυμολόγηση του Ζάχου από το γκογκ, που ο Καραποτόσογλου τη βρίσκει «πληρέστερη αλλά όχι και απόλυτα πειστική».
    είναι «εν τη δόξη του». Παπαδιαμαντικό, τιμής ένεκεν.
    έγινε/είναι ένα με τη γη (Κάτος)
    έγινε/είναι ένα με το χώμα (Κάτος)
    έγινε/είναι ζάντα (slang.gr)
    έγινε/είναι ζάντα φε (slang.gr)
    έγινε/είναι ζούνα. Παπαδιαμαντικό. Ήτο αγγλικόν ρούμι, και με ολίγας δόσεις εγένετο κανείς «ζούνα». (Βαρδιάνος στα σπόρκα).
    έγινε/είναι κόκαλο (slang.gr)
    έγινε/είναι κομμάτια (slang.gr) Βέβαια η έκφρ. «κομμάτια να γινει» έχει άλλη σημασία.
    έγινε/είναι κομοδίνο (Υπογλώσσια)
    έγινε/είναι κουδούνι (Κάτος)
    έγινε/είναι κουνουπίδι (slang.gr, Κάτος). Περί τη μία μεταμεσονύχτιο διαλύθηκαν -κουνουπίδι απαξάπαντες- για να μεταβούν έκαστος εις τα ίδια (Καραγάτσης, Το 10).[...................]

ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ

Έγινε φέσι: οι 50 αποχρώσεις της μέθης

*********************

 

 

5. Οι βαρελόφρονες της Παλιάς Αθήνας που έκαναν ακόμα και συνέδριο! ..