Philip Glass ''Spuren der Verirrten''/Ίχνη των Χαμένων : η νέα Όπερα του Φίλιπ Γκλας

 

Η ζωή, ο θάνατος, η δόξα, η τύχη, η χαρά και η λύπη είναι τα θέματα που θίγει στην καινούργια όπερά του, ο Φίλιπ Γκλας. «Οι χαμένοι» μιλούν για την ανθρώπινη ματαιότητα και το πεπερασμένο του βίου μας, με έναν τρόπο που θυμίζει αρκετά το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ και το κινηματογραφικό έργο «Μετρόπολις» του Φριτς Λανγκ.

Είναι η δεύτερη όπερα που ο Αμερικανός συνθέτης γράφει στα γερμανικά και για τον ίδιο, αυτό δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός: «Μου αρέσει να δουλεύω στη Γερμανία και την Αυστρία, γιατί υπάρχουν εξαιρετικοί μουσικοί. Αυτό μου αρέσει πολύ. Κι όμως, στην αρχή νόμιζα ότι η αμερικανική ορχήστρα θα ήταν το πραγματικό μου σπίτι, αλλά δεν είναι. Μπορεί να δουλεύω άνετα μ' αυτήν, αλλά βρήκα ένα άλλο στοιχείο, ένα άλλο επίπεδο μουσικής που βρίσκεις, μόνο αν συνεργάζεσαι με μια ορχήστρα της Κεντρικής Ευρώπης».

Ξεχάστε τον μινιμαλισμό αυτή τη φορά, έναν όρο που ούτως ή άλλως απεχθάνεται ο αμερικανός συνθέτης, που είναι ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς δημιουργούς του εικοστού αιώνα.

Θορυβώδη έγχορδα, δυνατά χάλκινα πνευστά και ένα συνθεσάιζερ που τα σπάει εναλλάσσονται με μελωδίες  και άριες σε ένα οπτικό υπερθέαμα με μουσικούς, χορευτές και τραγουδιστές σε αγαστή σύμπνοια. 

«Οι χαμένοι», η καινούργια όπερα του Φίλιπ Γκλας, έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στη νεότευκτη όπερα του Λιντς στην Αυστρία στις 12 Απριλίου.

Πηγή Σημειώματος :gr.euronews.com/

 

Φίλιπ Γκλας(1837)

 

Philip Glass "Spuren der Verirrten" Oper in drei Akten
Libretto nach dem gleichnamigen Theaterstück von Peter Handke,
eingerichtet von Rainer Mennicken
Chor, Extrachor und der, Kinder- und Jugendchor des, Landestheaters Linz,
Gastchöre des Landes, Oberösterreich
Bruckner Orchester Linz
Musikalische Leitung - Dennis Russell Davies, Ingo Ingensand
Inszenierung - David Pountney
Der Zuschauer - Lutz Zeidler
A, Tänzer - Bram de Beul
B, Tänzerin - Sophy Ribrault
C, Tenor - Jacques le Roux / Pedro Velázquez Diaz
D, Sopran - Cheryl Lichter / Karen Robertson
E, Sopran - Gotho Griesmeier / Mari Moriya
u. a.

«Παλιό χώμα»: το εξαιρετικό μυθιστόρημα του αδικοχαμένου Γιώργου Παπαζαφειρίου

 

«Παλιό χώμα» του Γιώργου Παπαζαφειρίου (κριτική) – Στο ίδιο έδαφος πατάμε όλοι

bookpress.gr 

Γράφει ο Κώστας Αρκουδέας

 9–11 λεπτά

---

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Παπαζαφειρίου «Παλιό χώμα» (εκδ. Νήσος). Εικόνα: Η εύρεση του Αντίνοου Δελφών.

Γράφει ο Κώστας Αρκουδέας

Το μυθιστόρημα Παλιό χώμα του Γιώργου Παπαζαφειρίου είναι ένα έξυπνα δομημένο βιβλίο, που εναλλάσσεται ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το τότε και το τώρα, σε σημείο που ξεχνάς διαβάζοντάς το ότι τις δύο ιστορίες τις χωρίζουν σχεδόν 24 αιώνες. Επαναλαμβάνω, είκοσι τέσσερις αιώνες.

Οι χαρακτήρες είναι άψογα σμιλεμένοι, με έντονο μυθοπλαστικό ενδιαφέρον. Ο αρχαιολόγος Νίκος και η ομάδα του, ο εργάτης και φίλος του Κωστής, ο Στέλιος, ο Φίλιππος και οι άλλοι χρωματίζουν τον καμβά της ανασκαφής που γίνεται κάτω από δυσμενείς συνθήκες. Εδώ η αρχαιολογία δεν έχει τίποτα ρομαντικό, έχει μονάχα ιδρώτα και σκόνη στους σαράντα τόσους βαθμούς, σ’ έναν τόπο άγονο που ψήνεται από τη ζέστη.

Η ιστορική αναδίφηση γίνεται με τρόπο απλό και κατανοητό, μέσα από καθημερινές ιστορίες συνηθισμένων ανθρώπων της αρχαιότητας, γεγονός που τους κάνει πολύ οικείους. Είναι άνθρωποι του μόχθου, βοσκοί και αγρότες στις περιοχές γύρω από τις Αιγές, αλλά και άνθρωποι της αγοράς, επιπλοποιοί, κεραμοποιοί, τεχνίτες μέσα στην πόλη. Η ελίτ κάνει την εμφάνισή της μέσω του αρχιτέκτονα που αναλαμβάνει να φτιάξει το σπίτι του βετεράνου Άδυτου, ενώ η ιερατική κάστα δηλώνει την παρουσία της μέσα από την αρχιέρεια της Μεγάλης Θεάς, που έχει καταλυτική όσο και θεραπευτική επίδραση στα τραύματα (εσωτερικά και εξωτερικά) της νεαρής Φίλας. Οι βασιλείς και οι άρχοντες απουσιάζουν. Ο Αντίπατρος, που εκείνη την εποχή κυβερνούσε, και ο Περδίκκας, ο σωματοφύλακας του Αλέξανδρου που σφετεριζόταν τον θρόνο, είναι φιγούρες μακρινές, σκιές που προκαλούν τρόμο στους απλούς ανθρώπους.

Εκτός από τους δύο κεντρικούς ήρωες, τον βετεράνο της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ανατολή, τον Άδυτο, που επιστρέφει στο σπίτι του στις Αιγές, και τον αρχαιολόγο Νίκο, που ανακαλύπτει μέσα από την ανασκαφή το σπίτι του Άδυτου, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δευτερεύοντες χαρακτήρες. Ποιοι είναι αυτοί; Ο Φιλώτας, πρώτος απ’ όλους, συμπολεμιστής και φίλος του Άδυτου, που δεσπόζει με την πληθωρική παρουσία του. Έπειτα, το δίβουλο ζευγάρι του Τιμοκλή και της Ξενίας, που οργανώνουν τη συνωμοσία έχοντας μάθει να κινούνται στα παρασκήνια. Ο κομπορρήμονας Νικάνορας, ολέθριος γείτονας με την ανοησίες και τα μεθύσια του, και η κόρη του Μυρτάλη, κολλητή της Φίλας, με τις διαφορές που τις χωρίζουν να γίνεται ολοένα πιο αισθητές.

Στο σημείο αυτό θα κάνουμε μια παρένθεση: Οι δούλοι του σπιτιού, ο Μνάσωνας και η Ζία, δεν παρουσιάζονται άψυχα ως κάποιοι απλοί υπηρέτες. Ο συγγραφέας αποφεύγει τον σκόπελο της ταξικής αφήγησης δίνοντας φωνή τόσο στον Μνάσωνα όσο και στη Ζία, η οποία συμπαραστέκεται στη Φίλα και τη βοηθά να λύσει ένα σοβαρό πρόβλημα με κλεμμένα νομίσματα. Αυτό, και κλείνει η παρένθεση.

Ο νεοελληνικός παραλογισμός

Υπάρχει ένα στοιχείο στο μυθιστόρημα με ιδιαίτερο συμβολισμό. Το σπίτι των ελληνιστικών χρόνων που ανακαλύπτει ο αρχαιολόγος και η ομάδα του μεταφέρεται πέτρα-πέτρα σε άλλο σημείο, καθώς από εκεί θα περάσει ένας αγωγός αποχέτευσης και ο εργολάβος έχει θέσει βέτο. Ο νεοελληνικός παραλογισμός σε όλο του το μεγαλείο. Κάτι αντίστοιχο συνέβη, όπως θυμόμαστε όλοι, με την απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στον Σταθμό Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης, γεγονός που προκάλεσε τη μήνι των κατοίκων.

Από την πλευρά του αρχαιολόγου Νίκου, οι δευτερεύοντες χαρακτήρες παρουσιάζουν εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον. Εκτός από την ομάδα του και τον φίλο του Κωστή, υπάρχει ο προϊστάμενός του, για τον οποίο ο Νίκος τρέφει αμφιλεγόμενα αισθήματα, αλλά και μια ομάδα φαντασμάτων, όπως η μητέρα του στη Αθήνα που νοσεί με άνοια και όλο λέει ότι θα πάει να τη δει και όλο το αναβάλει. Ακόμα, η γυναίκα της ζωής του, η Έλλη, με την οποία έχει χωρίσει αλλά δεν μπορεί να την ξεχάσει. Υπάρχει κι ένας σκύλος σε ρόλο-κλειδί, ο «Φύλακας», που παραπέμπει ευθέως στον ομηρικό Άργο, τον πιστό σκύλο του Οδυσσέα.

Μιας και μιλάμε για κλειδιά που ξεκλειδώνουν τις πόρτες της ιστορίας, η φράση-κλειδί του βιβλίου είναι εκείνη που λέει ο αξιωματούχος στον εαυτό του μετά το φονικό. «Τον κακομοίρη», μονολογεί. «Γλίτωσε από τα τέρατα στην Ασία και τον φάγανε οι δικοί μας».

Εξαιτίας του ατυχήματός του αδυνατεί να πάρει μέρος στους πολέμους, πράγμα που τον καθιστά αντι-πολεμική φυσιογνωμία, από εκείνες που δυσκολεύεσαι να ξεχάσεις.

Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες δεν είναι μόνο αυτοί που αναφέραμε. Είναι και πολλοί άλλοι. Προσωπική μου συμπάθεια είναι ο νεαρός Ερμείας. Πανύψηλος και άχαρος, με έφεση στις γκάφες, διαχειρίζεται ένα μαγαζί με εξαίρετο ντόπιο κρασί, στο οποίο εργάζεται και η καλλονή αδερφή του, η Ευούλη. Ο Ερμείας συμπαθεί τη γυναίκα του βετεράνου, τη Βερεννώ, τον συμπαθεί κι εκείνη, ενώ βρίσκει το όνομα της κόρης τους Φίλας πολύ όμορφο χωρίς να την έχει ακόμα συναντήσει. Ο Ερμείας είναι σκουντούφλης, γλυκός, τρυφερός, με χρυσή καρδιά, ένας ολοζώντανος δευτερεύων χαρακτήρας. Σχεδόν τον βλέπεις να περπατά μπροστά σου. Είχε ένα ατύχημα στην στρατιωτική του εκπαίδευση, γι’ αυτό και κουτσαίνει, πράγμα που τον στενοχωρεί – δεν θέλει να τον θεωρούν ανίκανο. Εξαιτίας του ατυχήματός του αδυνατεί να πάρει μέρος στους πολέμους, πράγμα που τον καθιστά αντι-πολεμική φυσιογνωμία, από εκείνες που δυσκολεύεσαι να ξεχάσεις. Στο τέλος, ο Ερμείας κάνει μια κίνηση που εκπλήσσει τους πάντες και ανατρέπει τα πάντα.

Όλοι αυτοί συγκροτούν μια πινακοθήκη προσώπων, αρχαίων και σύγχρονων, μια τοιχογραφία που δείχνει ότι στο πέρασμα του χρόνου ο άνθρωπος παραμένει κατά βάθος ίδιος. Το ίδιο παλιό χώμα πατάμε όλοι. Η ίδια γλυκόπικρη γεύση μένει στα χείλη όλων μας, σαν εκείνη που μένει στον αναγνώστη όταν διαβάζει την τελευταία αράδα του μυθιστορήματος.

Ο Γιώργος Παπαζαφειρίου έφυγε πέρσι από τη ζωή σε ηλικία 51 ετών. Σε μια από τις τελευταίες συζητήσεις που κάναμε, τον ρώτησα ποιο ήταν το νόημα πίσω από την ιστορία που είχε γράψει.

«Η ελπίδα είναι το νόημα, φίλε», μου απάντησε. «Η μοναξιά και η ελπίδα. Οι δύο έννοιες διαδέχονται η μία την άλλη, και στο τέλος διαφαίνεται μια χαραμάδα ελπίδας. Η ελπίδα είναι η σκέψη ότι μια μέρα θ’ ανοίξεις το παράθυρο και θα μπει μέσα φρέσκος αέρας. Ότι θα ρίξεις μια ματιά έξω και θα δεις τον ήλιο να λάμπει. Μπορεί ν’ ακούγονται κλισέ όλ’ αυτά, αλλά το μυστικό βρίσκεται εκεί, στα μικρά και καθημερινά πράγματα. Σε μια όμορφη ανοιξιάτικη μέρα γεμάτη ήχους και χρώματα».

 ＊Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΔΕΑΣ είναι συγγραφέας. Το νέο του μυθιστόρημα «Μυστική Ιθάκη» αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

---

Απόσπασμα από το βιβλίο (σελ. 212-213)

Όταν βούτηξε στο παγωμένο νερό, τον πλημμύρισε μια αίσθηση ευφορίας. Δεν είναι όλα τα νερά όμοια. Άλλα είναι στιφά, άλλα καθαρά και κρυστάλλινα, άλλα βρόμικα και λασπώδη, άλλα με όξινη γεύση από τη ζύμωση των βρύων και των λειχήνων.

Τα είχε δοκιμάσει όλα στα χρόνια της εκστρατείας. Αυτό, όμως, ήταν το νερό της πατρίδας του. Του πήρε καιρό να το συνηθίσει εκ νέου. Όταν το έπινε, του άφηνε στην αρχή μια ακαθόριστη γεύση, βαριά και μεταλλική. Τώρα το είχε μάθει και του άρεσε. Έσκυψε και ήπιε μερικές γουλιές. Στο σημείο όπου στεκόταν, οι κροκάλες και οι μεγαλύτερες πέτρες στις όχθες του ρέματος ήταν πράσινες, γλιστερές, ενώ οι κορμοί των αιωνόβιων δέντρων λόξευαν από πάνω τους. Οι ανάγλυφοι όγκοι τον έκρυβαν από τα μάτια των άλλων.

Τουρτουρίζοντας από τη δροσιά, βυθισμένος στο νερό ως τη μέση, μπορούσε να δει λίγο ψηλότερα την καλύβα των δούλων του και παραδίπλα τη στάνη με τις κατσίκες. Διέκρινε τη Ζία, με τη μεγάλη υδρία στο κεφάλι, να επιστρέφει αργά στο σπίτι. Στην άκρη της στάνης βρισκόταν ο Μνάσων και κάτι τής έλεγε. Ο γέρος, μια ισχνή φιγούρα κόντρα στον ουρανό, στεκόταν με δυσκολία στα πόδια του. Τα χέρια του έτρεμαν. Σε αντίθεση με τη Θρακιώτισσα, η εικόνα του είχε χειροτερέψει. Ο Άδυτος τον είδε να μπαίνει τρεκλίζοντας στο καλύβι του, και βούτηξε το κεφάλι του στο νερό για να το καθαρίσει από τις δυσάρεστες σκέψεις.

Ω, πόσο καλύτερα ήταν εδώ, χωρίς τα χλιαρά σταχτόνερα, τα λάδια και τα γυναικεία μυροδοχεία. Το δέρμα του είχε γλειφτεί από τον ήλιο και το αλάτι. Τα πάντα γλιστρούσαν και έφευγαν από πάνω του. Είχε γίνει σαν εκείνα τα γυαλιστερά δέρματα που φορούσαν οι καβαλάρηδες στη Σογδιανή και τη Γεδρωσία.

Σιχαινόταν τους τοξότες που σε κάρφωναν και εξαφανίζονταν βγάζοντας ιαχές ζώων. Ποτέ του δεν χώνεψε αυτό το άτιμο όπλο. Είχε χάσει πολλούς συντρόφους του από δαύτο, πάνω από όλους τον Αθηναίο. Ο Αθηναίος, μαζί με τον νεαρό Πέρση, ήταν οι μεγαλύτερές του απώλειες: δύο πληγές που ο χρόνος αδυνατούσε να επουλώσει.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Γιώργος Παπαζαφειρίου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1973 και σπούδασε αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές και απέκτησε το διδακτορικό του δίπλωμα με ειδίκευση στη ρωμαϊκή γλυπτική. Συμμετείχε σε πολλές ανασκαφές στον βορειοελλαδικό χώρο, στη Χαλκιδική, στη Θεσσαλονίκη και αλλού.

Η πανεπιστημιακή ανασκαφή της Βεργίνας στάθηκε η πρώτη του γνωριμία ως φοιτητή με τον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών, όπου ξαναγύρισε και ανέσκαψε τμήματα του οικιστικού ιστού της αρχαίας πόλης (2013–2021). Εργαζόταν ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας. Οι μεγάλες του αγάπες ήταν η εναλλακτική ροκ μουσική και η καλή λογοτεχνία. Απεβίωσε τον Απρίλιο του 2024 σε ηλικία 51 ετών.

ΑΝΑΚΡΕΩΝ -ΚΑΒΑΦΗΣ : Δύο διαφορετικές ενατενίσεις του αναπόδραστου τέλους

 

ΑΝΑΚΡΕΩΝ (572 π.Χ-485 π.Χ)

Στοβ. 4,51,12

43. – Απόσπασμα 395

πολιοὶ μὲν ἡμὶν ἤδη κρόταφοι κάρη τε λευκόν, χαρίεσσα δ᾽ οὐκέτ᾽ ἥβη πάρα, γηραλέοι δ᾽ ὀδόντες, 5 γλυκεροῦ δ᾽ οὐκέτι πολλὸς βιότου χρόνος λέλειπται· διὰ ταῦτ᾽ ἀνασταλύζω θαμὰ Τάρταρον δεδοικώς· Ἀίδεω γάρ ἐστι δεινὸς 10 μυχός, ἀργαλῆ δ᾽ ἐς αὐτὸν κάτοδος· καὶ γὰρ ἑτοῖμον καταβάντι μὴ ἀναβῆναι. Η Άφιξη του Άδη στα Τάρταρα από τον Γιόζεφ Χάιντς Β΄ (περίπου 1640). Δεν έχουμε μόνο γλυπτά προσώπων με τέλειο σώμα (όπως η Αφροδίτη ή ο Απόλλωνας) στην ελληνιστική εποχή, αλλά και αντίστροφα παραδείγματα όπως η ηλικιωμένη βοσκοπούλα (ή βοσκός) , ένα αρχαιοελληνικό γλυπτό  του  150 π.Χ.   (ρωμαϊκό αντίγραφο, 1,09 μ.). Αυτό το έργο ανακαλύφθηκε το 1875. Αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν το γλυπτό μιας ηλικιωμένης γυναίκας , αλλά τώρα πιστεύουν ότι απεικονίζει έναν ηλικιωμένο άνδρα, ένα  βοσκό. «Η Κοιλάδα της Σκιάς του Θανάτου», του George Inness. ***********  ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

[Gerontakos] 

 ΑΝΑΚΡΕΩΝ

Στοβ. 4,51,12

43. – Απόσπασμα 395

Γκριζάρισαν  οι κρόταφοι,

άσπρισαν  τα μαλλιά μου.

Άφαντη  πια  η όλο χάρες νιότη μου

ετοιμόρροπα είναι και τα δόντια.

Από τη ζήση τη γλυκιά

ελάχιστος  χρόνος απομένει ,

 γι΄αυτό συχνά αναστενάζω.

Τρομάζω μπρος στον Τάρταρο,

η άβυσσος του Άδη είναι φοβερή,

φριχτή  η κατηφόρα.

Αν μια  φορά κατέβεις,

 αδύνατη πια είναι η  επιστροφή.

 

 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1. Άδης

 

2. Τάρταρος

 

3 

4. ΑΝΑΚΡΕΩΝ -ΚΑΒΑΦΗΣ : Δύο διαφορετικές ενατενίσεις του αναπόδραστου  τέλους

 

Κωνσταντίνος Καβάφης (1863-1933)

Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου·
ποιητού εν Κομμαγηνή· 595 μ.Χ.

Το γήρασμα του σώματος

και της μορφής μου

είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.

Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά.

Εις σε προστρέχω

Τέχνη της Ποιήσεως,

που κάπως ξέρεις από φάρμακα'

νάρκης του άλγους δοκιμές,

εν Φαντασία και Λόγω.

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι. -

Τα φάρμακά σου φέρε

Τέχνη της Ποιήσεως,

που κάμνουνε - για λίγο -

να μη νοιώθεται η πληγή.

 

 ****************************

ΑΝΑΚΡΕΩΝ -ΚΑΒΑΦΗΣ : Η ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΗΡΑΣΚΟΝΤΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

 

1.
Στο απόσπασμα του Ανακρέοντα τα γηρατειά παρουσιάζονται σωματικά, απτά, αδιαμφισβήτηταQ
γκριζάρισμα, άσπρα μαλλιά, χαλασμένα δόντια.Το σώμα μιλά ξεκάθαρα  και λέει την αλήθειαQ καταρρέει . Όσο δυσάρεστη κι αν είναι η αλήθεια , το οριστικό τέλος είναι κοντά.Δεν υπάρχει εδώ καμία φιλοσοφική απόσταση· ο ποιητής μετρά τον χρόνο που του απομένει και διαπιστώνει ότι είναι «ελάχιστος».
Ο Ανακρέων δεν βρίσκει παρηγοριά ούτε στην τέχνη ούτε στη μνήμη. Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος, αμετάκλητος και τρομακτικός. Με δυο λόγια,  ο Ανακρέων παραλύει στη σκέψη του θανάτου. Η Ποίηση ως τέχνη αλυπίας τού είναι αχρείαστη. Η Ποίηση αντιθέτως γίνεται το όχημα της ομολογίας των αισθημάτων που τον συνέχουν.
Το αποφασιστικό στοιχείο λοιπόν είναι η ανοιχτή ομολογία του φόβου για τον   Τάρταρο που σε λίγο θα τον υποδεχτεί , τη φρικτή κατηφόρα χωρίς επιστροφή από τα βάθη της αβύσσου .Ο Ανακρέων δεν είναι γενναίος , το ομολογεί. Ένα συνηθισμένος  άνθρωπος είναι , που τον τρομάζει το επερχόμενο τέλος του.




2. 
Στη Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου το γήρας είναι και πάλι πληγή, αλλά η γλώσσα αλλάζει επίπεδο. Δεν απαριθμούνται μία προς μία οι σωματικές φθορές· όλη η εμπειρία συμπυκνώνεται σε μία συμβολική εικόνα: 

«Το γήρασμα του σώματος

και της μορφής μου

είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι».

Ο Καβάφης  πονά  για τη σωματική κατάρρευση , χωρίς όμως   να γίνεται αναλυτικός. Θεωρεί περιττή , ίσως μειωτική,  την ανοιχτή παραδοχή του φόβου του . Όμως δεν παραλύει από την προοπτική του θανάτου . Προσφεύγει στην Τέχνη της Ποιήσεως  , για να βρει  , έστω και πρόσκαιρα, τα μέσα ανακούφισης από το άλγος του .

Ο Καβάφης δεν αυταπατάται: η «πληγή του σώματος και της μορφής»  δεν επουλώνεται , τα ποιητικά «φάρμακα»  δεν θεραπεύουν, απλώς «για λίγο» μουδιάζουν τον πόνο, σε κάνουν να τον ξεχνάς.

Εδώ η Τέχνη δεν είναι σωτηρία· είναι παυσίπονο. Ξέρει ότι το τέλος έρχεται, αλλά αρνείται να το υποστεί άφωνος. Αν δεν μπορεί να νικήσει τον χρόνο, μπορεί τουλάχιστον να τον μεταπλάσει σε λόγο.

Με δυο λόγια: ο Καβάφης φοβάται, αλλά γράφει για να αντέξει.Η καταφυγή στην Ποίηση λειτουργεί ως προσωρινή νάρκη του άλγους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ανακρέων και Καβάφης μας λένε ανοιχτά το ίδιο σκληρό πράγμα:τα γηρατειά δεν είναι ιδέα — είναι μια οδυνηρή σωματική και ψυχική εμπειρία.Το πώς θα αντιμετωπίσεις το αναπόδραστο τέλος είναι προσωπική σου υπόθεση. Ή το περιμένεις ρεαλιστικά χωρίς να κρύβεις τα αισθήματά σου ή προσπαθείς να βρίσκεις μέσα δημιουργικής ενασχόλησης (καταφυγής), για να ηρεμείς και να ξεχνιέσαι προσωρινά .

Gerontakos, 15/12/2025

Ευάγγελος Βενιζέλος: εμφανίζεται ως σύμβολο «σωτηρίας» της χώρας, ενώ υπήρξε κεντρικός παράγοντας κυβερνήσεων που οδήγησαν την Ελλάδα στη βαθύτερη οικονομική κρίση της μεταπολίτευσης

 

Ευάγγελος Βενιζέλος / Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να τον ακούει κανείς να μιλά για «σωτηρία» και «υπευθυνότητα»

Ιωάννα Λιούτα

INTIME NEWS / ΧΑΛΚΙΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ

Όταν γίνεται λόγος για «σωτηρία», «υπεύθυνη διακυβέρνηση» και «έξοδο που χάθηκε», είναι αναπόφευκτο να θυμηθούμε τα συγκεκριμένα γεγονότα

Είναι τουλάχιστον παράδοξο να εμφανίζεται ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως σύμβολο «σωτηρίας» της χώρας, όταν υπήρξε κεντρικός παράγοντας κυβερνήσεων που οδήγησαν την Ελλάδα στη βαθύτερη οικονομική κρίση της μεταπολίτευσης. Και επειδή η μνήμη συχνά «θολώνει», ας θυμηθούμε μερικά κομβικά γεγονότα.

Πρώτα απ’ όλα, το PSI του 2012 (υπ. οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος), το οποίο παρουσιάστηκε ως εθνικός θρίαμβος. 

Στην πράξη: τα ασφαλιστικά ταμεία έχασαν πάνω από 12 δισ. € (με βάση την τρέχουσα αξία των ομολόγων μετά το PSI) ** πανεπιστήμια, νοσοκομεία και δημόσιοι φορείς είδαν τα αποθεματικά τους να εξαφανίζονται, ενώ χιλιάδες μικροομολογιούχοι (περίπου 15.000), απλοί πολίτες βρέθηκαν ξαφνικά με απολυμμένα ομόλογα χωρίς ουσιαστική αποζημίωση. 

Παρά το «κούρεμα», το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ συνέχισε να ανεβαίνει, επειδή η οικονομία βυθιζόταν.

Τι παρέλαβε η Ελλάδα το 2015

1. ΑΕΠ μειωμένο κατά 26% του της κατά την περίοδο 2010–2015 ( Τράπεζα της Ελλάδος)

2.Το ποσοστό ανεργίας εκτοξεύθηκε από 10% το 2009 έφτασε στο 27,5% στο αποκορύφωμα (2013),και παραμένει πολύ υψηλό στα μέσα του 2015 (25%).(ΤτΕ)

3.Χρέος από 127% του ΑΕΠ το 2009 σε 181% του ΑΕΠ το 2014.(ΤτΕ)

4. 2 στα 5 νοικοκυριά κάτω από το όριο της φτώχειας ή στο όριο αποστέρησης (ΚΕΠΕ)

5. Ασφαλιστικά ταμεία αποδεκατισμένα από το PSI.Ανοιχτή αξιολόγηση που έπρεπε να κλείσει με νέα μέτρα.

Τι σήμαινε αυτό

- η μείωση σχεδόν 26% του ΑΕΠ σημαίνει ότι η παραγωγή, τα εισοδήματα, οι αποταμιεύσεις, οι επενδύσεις, ό,τι στηρίζει μια οικονομία, βυθίστηκαν σε βαθμό που μεταμόρφωσαν ραγδαία το επίπεδο ζωής.

- η ανεργία στο 27,28% σημαίνει μαζική αποσταθεροποίηση του εργατικού δυναμικού, αύξηση ανασφάλειας, φτώχεια, μείωση κατανάλωσης, ένας φαύλος κύκλος που “τραυμάτισε” κοινωνικά τη χώρα.

- το χρέος στο 180% του ΑΕΠ κάνει εμφανές ότι το «κούρεμα» (PSI) + νέα δάνεια, αναχρηματοδότηση δεν οδήγησαν σε βιώσιμη δημοσιονομική λύση αντιθέτως, όξυναν τη μακροπρόθεσμη εξάρτηση και πίεση.

- η μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και τα κοινωνικά αποτελέσματα(φτώχεια, ανισότητες) δείχνουν πως μεγάλο μέρος των πολιτών όχι απλώς «έφαγε» την κρίση, αλλά υπέστη σοβαρό πλήγμα στο βιοτικό επίπεδο και στην προοπτική για σταθερό εισόδημα.

Στη συνέχεια, οι καταργήσεις του 13ου και 14ου μισθού στον ιδιωτικό τομέα το 2012, που μείωσαν δραστικά το εισόδημα εκατομμυρίων εργαζομένων. Ήταν μέτρα σκληρά και άμεσα, με την υπογραφή της τότε πολιτικής ηγεσίας.

Η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπήρχε "success story" το 2014, αλλά μια προσπάθεια παρουσίασης μιας μη ολοκληρωμένης διαπραγμάτευσης ως «επιστροφή στην κανονικότητα».

Παρουσιάστηκε ως δήθεν προδιαγεγραμμένη έξοδος από τα μνημόνια, ενώ στην πραγματικότητα η τρόικα δεν είχε κλείσει την αξιολόγηση, το δημοσιονομικό κενό ήταν υπαρκτό και σημαντικό, και οι εταίροι ζητούσαν νέα μέτρα. Όλα αυτά αποτυπώνονταν καθαρά στο mail Χαρδούβελη το οποίο περιείχε αλλαγές στο ασφαλιστικό, αυξήσεις φόρων, παρεμβάσεις στις συντάξεις και στα δημοσιονομικά. Δηλαδή όχι έξοδος, αλλά νέες δεσμεύσεις.

Επομένως, όταν γίνεται λόγος για «σωτηρία», «υπεύθυνη διακυβέρνηση» και «έξοδο που χάθηκε», είναι αναπόφευκτο να θυμηθούμε τα συγκεκριμένα γεγονότα. Τις απώλειες του PSI, τις μεγάλες περικοπές μισθών, τα μη ολοκληρωμένα προγράμματα και τις εκκρεμείς αξιολογήσεις. Η πραγματικότητα καταγράφεται στα στοιχεία, όχι στις αφηγήσεις.

**Σε τιμές αγοράς (όχι διακανονισμένες υποχρεώσεις για μελλοντικές λήξεις), πολλοί από αυτούς τους τίτλους είχαν αξία μόλις 4,7 δισ. € μετά το PSI,σημαία πολύ βαθιάς απομείωσης.

Το αποτέλεσμα είναι ότι τα ασφαλιστικά ταμεία έχασαν μεγάλο μέρος των αποθεματικών τους και η βιωσιμότητά τους «χτυπήθηκε» σοβαρά.

*Η Ιωάννα Λιούτα είναι Πολιτική και Οικονομική Αναλύτρια

Angel (1937) : με τη θρυλική Marlene Dietrich

Άγγελος (1937 ΗΠΑ 88 λεπτά)

Εταιρεία. Co: Paramount Pictures Παραγωγός: Ernst Lubitsch Σκηνοθεσία: Ernst Lubitsch Scr: Samson Raphaelson Φωτογραφία: Charles Lang Mus: Friedrich Hollaender Επιμέλεια: William Shea Σκηνοθεσία: Hans Dreier, Robert Usher

Πρωταγωνιστούν: Μαρλέν Ντίτριχ, Χέρμπερτ Μάρσαλ, Μέλβιν Ντάγκλας, Λόρα Χόουπ Κρους, Έντουαρντ Έβερετ Χόρτον, Έρνεστ Κόσαρτ, Ντένι Μουρ.

 

ΥΠΟΘΕΣΗ

Η Μαρία Μπάρκερ (Μαρλέν Ντίτριχ), σύζυγος του Βρετανού διπλωμάτη Φρέντερικ (Χέρμπερτ Μάρσαλ), αισθάνεται παραμελημένη. Ταξιδεύει κρυφά στο Παρίσι, όπου επισκέπτεται έναν κομψό χώρο διασκέδασης μιας παλιάς φίλης της. Εκεί συναντά τον Αμερικανό Άντονι Χάλτον (Μέλβιν Ντάγκλας). Περνώντας μια μαγική βραδιά μαζί, συμφωνούν να μην αποκαλύψουν τα ονόματά τους, και εκείνος την αποκαλεί «Άγγελο».

Η Μαρία επιστρέφει στο σπίτι, αποφασισμένη να ξεχάσει την περιπέτειά της. Ωστόσο, η μοίρα παρεμβαίνει: ο Φρέντερικ και ο Άντονι ανακαλύπτουν ότι ήταν συμπολεμιστές κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και γίνονται φίλοι.Η επόμενη συνάντηση μεταξύ του Άντονι και της Μαρίας στο σπίτι των Μπάρκερ είναι έντονη και γεμάτη υπονοούμενα, απειλώντας να αποκαλύψει το μυστικό τους...



Παρά τα φαινόμενα , η ταινία «Άγγελος» δεν είναι μια τυπική, ελαφριά κομεντί του Λούμπιτς. Είναι μια μελαγχολική και ψυχολογική εξερεύνηση του προσωπικού κόσμου, του παρελθόντος και των επιθυμιών μιας  γυναίκας σ΄ένα κόσμο ανδροκρατούμενο, όπου είναι υποχρεωμένη να υποκρίνεται.
Ο Λούμπιτς σκηνοθετεί με τέτοιο τρόπο την ταινία ,  ώστε ο θεατής να καταλαβαίνει πράγματα που δεν λέγονται  ποτέ, ιδίως σχετικά με το παρελθόν και τις βαθύτερες επιθυμίες της Μαρίας.
 

 Η ταινία είναι μια γιορτή της Art Deco αισθητικής. Ο σκηνοθέτης φωτογραφίας Τσαρλς Λανγκ χρησιμοποιεί απαλό φωτισμό και με προσεχτικές  κινήσεις της κάμερας τονίζει τη γοητεία της Ντίτριχ μέσα σε ένα περιβάλλον εκπληκτικής πολυτέλειας.
Πρόκειται επίσης για μια αξιοσημείωτη απόπειρα του Λούμπιτς να αμφισβητήσει με διακριτικό τρόπο  τους αυστηρούς περιορισμούς του πουριτανικού 

Κώδικα Χέιζ,

, που επέβαλλε να προβάλλονται ταινίες φτιαγμένες για τους θρησκευόμενους και "πατριώτες" Αμερικανούς ...

Angel (1937 film)

bookpress.gr: Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2025 – Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα

 

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2025 – Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα

bookpress.gr

12 Δεκεμβρίου 2025

 

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ελληνικά και μεταφρασμένα. Σύγχρονη και κλασική πεζογραφία. Αλλά και επιλογές από θεατρικά και συγκεντρωτικές εκδόσεις ποίησης. Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2025 και ξεχωρίσαμε οι συντάκτες της Book Press, από τα πολλά περισσότερα καλά βιβλία που έπεσαν στα χέρια μας.

Γράφουν οι Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος*

Mε τη μεταφρασμένη πεζογραφία να κατέχει όπως κάθε χρόνο τη μερίδα του λέοντος, παρουσιάζουμε και φέτος εκατό επιλογές από τα εκατοντάδες λογοτεχνικά έργα που έφτασαν στο γραφείο μας ή στα χέρια των συνεργατών μας – ορισμένα από τα οποία είναι βιβλία πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων. Από το θέατρο και την ποίηση έχουν γίνει μερικές ενδεικτικές επιλογές πολύ σημαντικών έργων (είναι από μόνα τους τεράστια εκδοτικά πεδία), ενώ για τα αστυνομικά επιφυλάσσουμε ξεχωριστή μεταχείριση με τη φροντίδα της Χίλντας Παπαδημητρίου. Θα ακολουθήσουν επίσης ξεχωριστές προτάσεις με Βιβλία για Παιδιά από την Ελένη Κορόβηλα, καθώς και άλλες λίστες με ιδιαίτερες κατηγορίες μεταφρασμένης, κυρίως, πεζογραφίας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (θρίλερ, ποιοτικά ποπ αναγνώσματα, rom-com κ.ά.), καθώς και Graphic Novels.

Καλές αναγνώσεις, Καλές Γιορτές!

 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ

Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Θα πέσει η νύχτα (εκδ. Μεταίχμιο)

Το μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη Θα πέσει η νύχτα είναι το μεγαλύτερο σε έκταση βιβλίο του συγγραφέα και πιθανώς το μεγαλύτερο βιβλίο ελληνικής πεζογραφίας της φετινής μας λίστας. Όμως δεν είναι αυτός ο λόγος που το ξεχωρίσαμε στα καλύτερα της χρονιάς. Ο Τζαμιώτης φιλοτέχνησε μια τοιχογραφία προσώπων και αρχετυπικών χαρακτήρων, μέσα από τους οποίους διαμορφώνεται (και ταυτόχρονα τους διαμορφώνει) η ιστορία των μεταπολιτευτικών χρόνων. Ο Διονύσης Μαρίνος έγραψε: «Ο πλούτος που δεν ορρωδεί προ ουδενός, οι σκαιές συμμαχίες του με τους πολιτικούς ταγούς, η οικολογική καταστροφή, η αδιαφορία του σημερινού κράτους να σκεφτεί με όρους παρελθόντος και μέλλοντος, η βία που εκκολάπτεται για να καλύψει προσωπικά κενά, οι άμετρες φιλοδοξίες ενίων που δεν διστάζουν να κάνουν ακραίες πράξεις για να πετύχουν τον σκοπό τους. Όλοι οι ήρωες δεν καταφέρνουν, τελικά, να αρθούν πάνω από το περιοριστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζουν. Δεν μπορούν να κάνουν το άλμα προς τα μπρος, έτσι ώστε να αλλάξουν τη μοίρα τους. Κι όταν αυτό συμβαίνει, τότε ένας εξωτερικός παράγοντας έρχεται να αλλάξει τις συνθήκες με δραματικό τρόπο». 

Σώτη Τριανταφύλλου, Το τυφλό γουρούνι στη Δεύτερη οδό (εκδ. Πατάκη)

Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της γραφής της Σώτης Τριανταφύλλου είναι η πιστότητα με την οποία ανασυνθέτει τους τόπους και τους χρόνους, μέσα στους οποίους τοποθετεί τους ήρωες και την ιστορία τους. Στο τελευταίο της μυθιστόρημα «επιστρέφει» στις Ηνωμένες Πολιτείες και συγκεκριμένα στο Μέμφις του Τεννεσσί, στα χρόνια της ποτοαπαγόρευσης αλλά και μετά, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του '60. Έλληνες μετανάστες, μετακινήσεις από Πολιτεία σε Πολιτεία διασχίζοντας την αμερικανική επαρχία, μουσική, ιστορία, Ελλάδα και Ηνωμένες Πολιτείες είναι ορισμένα από τα συστατικά ενός ακόμη απολαυστικού μυθιστορήματος της Σώτης Τριανταφύλλου. Ο Διονύσης Μαρίνος έγραψε: «Η δράση κινείται μεταξύ αφηγηματικού παρόντος και παρελθόντος και ανάμεσα σε Αθήνα και Μέμφις. Παρακινημένα από τον πατέρα τους, τα δίδυμα αδέλφια, Ηλίας και Γιάννης, ταξίδευσαν το 1918 από τον Πειραιά με προορισμό τη Νέα Υόρκη για να εργαστούν σε έναν γνωστό τους που διέπρεπε στο Μεγάλο Μήλο. Μια απεργία, όμως, των τρένων στις ΗΠΑ θα τους οδηγήσει στο Μέμφις, μέρος που θα ορίσει αξεδιάλυτα τη μοίρα τους. Αν περιμένετε νεορεαλιστικές σκηνές μεταναστευτικού αγώνα τότε θα χρειαστεί να διαβάσετε άλλο βιβλίο. Η αφήγηση της Τριανταφύλλου είναι γάργαρη, ορισμένες φορές λαμπρά χιουμοριστική, αλλά και εντελώς ζωντανή». [..............................................................]

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2025

---

Art deco, art nouveau: ποια είναι η διαφορά μεταξύ των δύο και πώς μπορείτε να τα ξεχωρίσετε;

1.Differences between Art Nouveau and Art Deco

2. Art deco, art nouveau: ποια είναι η διαφορά μεταξύ των δύο και πώς μπορείτε να τα ξεχωρίσετε;

Cécile de Sortiraparis 

sortiraparis.com

~4 λεπτά

---

Με Cécile de Sortiraparis · Φωτογραφίες από My de Sortiraparis · ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟ 

12 Ιούλιος 2025 

Στις αρχές του 20ού αιώνα, δύο σημαντικά καλλιτεχνικά κινήματα ήρθαν στο προσκήνιο: η Art Deco και η Art Nouveau άφησαν το στίγμα τους στον κόσμο της τέχνης και της αρχιτεκτονικής, ιδίως στο Παρίσι. Δείτε πώς να αναγνωρίσετε και να διακρίνετε αυτά τα δύο κινήματα.

Η πισίνα Molitor, το ξενοδοχείο Lutetia, το Samaritaine, το θέατρο Champs-Elysées, ο θόλος των Galeries Lafayette Haussmann, το Grand Rex, το Palais de la Porte Dorée, το εστιατόριο Maxim's... Όλα αυτά τα κτίρια της πρωτεύουσας, και πολλά άλλα, είναι δημιουργήματα Art Deco ή Art Nouveau. Δύο καλλιτεχνικά κινήματα που συνέβαλαν στον εξωραϊσμό και την αλλαγή του προσώπου του Παρισιού στις αρχές του 20ού αιώνα.[.........................]ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

Art deco, art nouveau: ποια είναι η διαφορά μεταξύ των δύο ...

 

3.

Differences between Art Nouveau and Art Deco