Κ.(Ντίκος) Βυζάντιος, Ι.Ξενάκης, Κ.Δοξιάδης : τρεις σπουδαίοι Έλληνες που διέπρεψαν στο εξωτερικό

 

Γι’αυτούς που δεν χωρούσαν στην Ελλάδα: Κ.Βυζάντιος, Ι.Ξενάκης, Κ.Δοξιάδης 

 

Του Γιώργου Μ. Χατζηστεργίου (*)

Αισθάνομαι ευγνωμοσύνη προς το Ιδρυμα Θεοχαράκη για την Εκθεση στην Αθήνα (2025) του ζωγραφικού έργου των Περικλή και Κωνσταντίνου Βυζάντιου, πατέρα και γιού, σε δημιουργικό συσχετισμό. Όχι μόνο για την αίσθηση ανατασικής γαλήνης που μου χάρισε η συνδυασμένη επαφή με το έργο των δύο ζωγράφων, μα και για το γεγονός ότι από γνωστική άποψη βοηθήθηκα ώστε να προχωρήσω τη σκέψη μου αναφορικά με κάποιους ανθρώπους που κατάφεραν κυριολεκτικά να διασωθούν- κυριολεκτικά, βιολογικά- από τις συνθήκες του σύγχρονου Κυλώνειου Άγους στη μετακατοχική Ελλάδα και, εναντίον όλων των αντιξοοτήτων, να λάμψουν στην Ευρώπη και στον Κόσμο.

Φυσικά, αυτό που ενδιαφέρει εδώ δεν είναι στενά το ζήτημα μιας κάποιας καταγραφής περιπτώσεων, μα κάτι πολύ ευρύτερο: αξιοποιώντας την προνομιακή θέση που κατέκτησαν οι συγκεκριμένοι Έλληνες στον Κόσμο, να επιχειρήσουμε να εμβαθύνουμε στη λειτουργία της υψιπετούς υπέρβασης των ορίων που μπορεί να βάζει η χώρα καταγωγής στις συγκεκριμένες επικρατούσες συνθήκες.

Εξαιρετικά φιλόδοξη η στόχευση. Μα και οι περιστάσεις της ζωής αυτών των ανθρώπων υπήρξαν πολύ πέραν της «κανονικότητας», άρα είναι εν δυνάμει αποκαλυπτικές- με την έννοια του περίφημου στίχου του Λέοναρντ Κοέν: «από τη ρωγμή μπαίνει το φως» ή, ακόμα πιο κοντά στις περιπτώσεις που εξετάζουμε: «οι αστραπές φωτίζουν τη νύχτα».

*

Στο κείμενο που ακολουθεί, αναφερόμαστε- μεταξύ των πολλών προσωπικοτήτων της Ελλάδας που ξενιτεύτηκαν αναγκαστικά μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο- στον Βυζάντιο, τον Ξενάκη και τον Δοξιάδη. Η επιλογή αυτή έχει να κάνει και με το γεγονός ότι εκτός από την προαναφερθείσα Έκθεση Ζωγραφικής, εξεδόθησαν πολύ πρόσφατα βιβλία που αφορούν κάποια πολύ χαρακτηριστικά γεγονότα στη σταδιοδρομία αυτών των δημιουργών, που μας επιτρέπουν κάποια εναλλακτική- και αποκαλυπτική κατά τη μεθοδολογία του Paul Virilio- θέαση των περιστάσεων, ώστε να ξεφύγουμε από τη μονοδιάστατη στάση του (δικαιολογημένου) δέους προς συμπατριώτες που «πέτυχαν στο εξωτερικό», και να ψηλαφήσουμε αυτό που μπορεί να έχει σχέση με ό,τι επηρεάζει πραγματικά τις ζωές μας.

Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Ο ζωγράφος Κωνσταντίνος Βυζάντιος/ Dico Byzantios (1924- 2007)

Ντίκος Βυζάντιος

ert.gr ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΠΑΡΙΣΙ 1997

Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε στην Αθήνα. “Πατέρας του ο ζωγράφος Περικλής Βυζάντιος, γόνος οικογένειας με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη, και με ιδιαίτερη έφεση στις τέχνες και στα γράμματα, ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Τέχνη και τη ζωή της Αθήνας από τον Μεσοπόλεμο έως και τον θάνατό του το 1972” αντιγράφουμε από το βιβλίο που συνοδεύει την Έκθεση (“Περικλής και Κωνσταντίνος Βυζάντιος- Ζωγραφικές συγγένειες και αντιθέσεις”, 2025), επιμέλειας Τάκη Μαυρωτά.

Τον νέο αυτόν άνθρωπο, θρεμμένο μέσα στη ζωγραφική, τόσο εξαιτίας του πατρικού περιβάλλοντος όσο και της δικής του δίψας για έκφραση μέσα από αυτό το δημιουργικό πεδίο, η Κατοχή τον βρήκε φοιτητή στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Παράλληλα, ζούσε στο περιβάλλον της Αντίστασης κατά των κατακτητών, με τον εξάδελφό του να καταδικάζεται σε θάνατο από τους Ναζί.[.............................................]

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ    εδώ