Ξαναδιαβάζοντας τον Χριστόφορο Μηλιώνη
Ο τόμος Χριστόφορος Μηλιώνης. Νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην πεζογραφία του
,
εγκαινιάζει μια νέα σειρά των εκδόσεων Αιγόκερως, η οποία φέρει τον τίτλο «Δυτικά της Πίνδου. Γραφές για λογοτέχνες» και έχει επιστημονικό επιμελητή τον Ευάγγελο Αυδίκο, ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πεζογράφο. Η επιλογή του Χριστόφορου Μηλιώνη ως συγγραφέα στον οποίο αφιερώνεται ο πρώτος τόμος της σειράς είναι εξαιρετικά εύστοχη. Πεζογράφος αντιπροσωπευτικός της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, στενά δεμένος με τον τόπο, την ατομική και συλλογική μνήμη, την ιστορία και την παράδοση, ο Μηλιώνης μάς είναι ταυτόχρονα οικείος και ανοίκειος, με ένα έργο πολύμορφο, πολύσημο και γοητευτικό, ανοιχτό σε νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις.
Νέες προσεγγίσεις
Αυτές οι νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις ήταν εξαρχής ο στόχος της συντακτικής ομάδας που ανέλαβε τον τόμο (Ευάγγελος Αυδίκος, Κώστας Καραβίδας, Θανάσης Κούγκουλος, Γιάννης Παππάς και Δημήτρης Χριστόπουλος). Όπως υποστηρίζει ο Ευάγγελος Αυδίκος στο εισαγωγικό κείμενο του τόμου, «κατανοήθηκε ότι το αφιέρωμα θα αποκτήσει νόημα αν εισφέρει νέες οπτικές και ανατροφοδοτήσει τη συζήτηση για το έργο του Μηλιώνη» (σ. 12). Και το ενδιαφέρον είναι ότι τα κείμενα του τόμου προέρχονται τόσο από καταξιωμένους/καταξιωμένες ακαδημαϊκούς και κριτικούς όσο και από ερευνητές και ερευνήτριες της νεότερης γενιάς. Καθένα από τα κείμενα φωτίζει μια διαφορετική πτυχή του πληθωρικού έργου του πεζογράφου.
Ο Αλέξης Ζήρας («Τόποι υπαρκτοί και τόποι ανύπαρκτοι. Η αναβίωση προσώπων και τόπων στις μυθοπλασίες του Χριστόφορου Μηλιώνη») υπογραμμίζει ότι στη μυθοπλασία του Μηλιώνη κομβικό ρόλο διαδραματίζουν ο τόπος, ο εξω-αστικός και κοινοτικός χώρος, η ενδοχώρα της πόλης των Ιωαννίνων και το φυσικό τοπίο της, ο ταλαιπωρημένος, ασκητικός μικρόκοσμος της Ηπείρου και, επιπρόσθετα, ως ένα από τα βασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά του έργου του συγγραφέα, ο εσωτερικός ρυθμός «που μεταφέρεται από την ψυχική κατάσταση στη ροή της αφήγησης, κάνοντάς την ελεγειακή» (σ. 19).
Ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου («Τα Ύστερα του Χριστόφορου Μηλιώνη») επικεντρώνεται στην υστερότερη λογοτεχνική παραγωγή του Μηλιώνη, από το 2002, όταν συμπληρώνει τα εβδομήντα χρόνια του, ώς το 2017, έτος του θανάτου του: στο αυτοτελώς εκδοθέν διήγημα Η φωτογένεια (2002), στη νουβέλα Το μοτέλ. Κομμωτής κομητών (2005) και στη συλλογή διηγημάτων Τα πικρά γλυκά (2008), καθώς και στα μεταθανάτια Αποθέματα (2017). Μεταξύ των χαρακτηριστικών τους αναφέρει την εκ νέου αναμέτρηση με το παρελθόν, την ανακίνηση των παιδικών χρόνων χωρίς αισθηματολογία, το υποδόριο χιούμορ και τη ροπή προς το ονειρικό και το φευγαλέο.
Ο Βασίλης Βασιλειάδης («Η αφηγηματική διαχείριση του αδύνατου νόστου στην πεζογραφία του Χριστόφορου Μηλιώνη») περιδιαβάζει διηγήματα και κριτικά κείμενα του Μηλιώνη με άξονα αναφοράς την αφηγηματική διαχείριση του αδύνατου νόστου, κάνοντας σχόλια αναφορικά με τη λειτουργία της μνήμης και του χρόνου, τη μνημονική ανακατασκευή του τόπου και την επιστροφή στο βίωμα της παιδικής ηλικίας, «μια επιστροφή με το άλγος του νόστου και ταυτόχρονα με την επίγνωση του αδύνατου να επιστρέψει κανείς στην εποχή εκείνη που έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί» (σ. 32).
Ο Μιχάλης Μακρόπουλος («Κάτω από το πέτρινο βλέμμα των Ακροκεραυνίων») ασχολείται με το βιβλίο Ακροκεραύνια (1976) και κυρίως με την ομότιτλη νουβέλα, αποτύπωση της αίσθησης χάους που επικρατεί τα σκληρά χρόνια του Εμφύλιου στα βουβά και μυθικά σχεδόν Ακροκεραύνια, τα Βουνά της Χειμάρρας, για να καταλήξει στη διαπίστωση ότι ο Μηλιώνης εδώ πετυχαίνει μια διπλή νίκη: «να αποδώσει με το ύφος της γραφής του […] τη θολούρα και τον στρόβιλο των εμφυλιακών χρόνων και συνάμα […] να μην προδώσει πουθενά την ανθρωπιά εκείνων που […] τους βίωσαν» (σ. 46).
Η Μαρία Ν. Ψάχου («Για τους Ανυπεράσπιστους των διηγημάτων του Χριστόφορου Μηλιώνη. Ζητήματα κοινωνικοπολιτικού προβληματισμού») διερευνά τον κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό των διηγημάτων του Μηλιώνη, μέσα από τους ήρωες και τους αντιήρωές του, που κινούνται στη μεταπολεμική και μεταπολιτευτική Ελλάδα και καθρεφτίζουν πτυχές της παθολογίας της, όπως ο κοινωνικός διχασμός, η κομματική διαφθορά, ο στιγματισμός λόγω πολιτικών φρονημάτων, η θεώρηση της πρόσληψης στο Δημόσιο ως πανάκειας, η μετανάστευση και η συνακόλουθη αστικοποίηση, οι συνέπειες του καταναλωτισμού και της άλογης χρήσης της τεχνολογίας, η τραγωδία της Κύπρου.
Ο Θανάσης Κούγκουλος («Η εικόνα του Τούρκου /μουσουλμάνου στο διήγημα «Ένας είναι ο Θεός» του Χριστόφορου Μηλιώνη»), με θεωρητικό εργαλείο τη μελέτη της ετερότητας σύμφωνα με τις αρχές της λογοτεχνικής εικονολογίας, εξετάζει την εικόνα του Τούρκου/Μουσουλμάνου στο διήγημα του Μηλιώνη «Ένας είναι ο Θεός» (που πρωτοδημοσιεύεται το 2003 στο περιοδικό Η Λέξη), για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο αξιακός κώδικας που προβάλλει εδώ ο συγγραφέας ανατρέπει το στερεοτυπικό φαντασιακό για τον Τούρκο/μουσουλμάνο ως άλλο και η φύση σκιαγραφείται ως χώρος του θείου που υπαγορεύει την ανεκτικότητα και αποστρέφεται την ξενοφοβία.[.............................................................]
ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ , ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ
Ξαναδιαβάζοντας τον Χριστόφορο Μηλιώνη
************************
ΕΝΘΥΜΙΟ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου