Η σκοτεινή ιδιοφυΐα του James Ellroy
«Εδώ James Ellroy, ο Θανατηφόρος Σκύλος της Αστυνομικής Λογοτεχνίας. Αφήστε το μήνυμά σας». Η ώρα είναι 7 και 10 το απόγευμα. Το ραντεβού μας είναι κανονικά για τις 7. Είναι η τρίτη φορά που παίρνω στο σταθερό του. Στο Κολοράντο είναι μόλις 10 το πρωί. Σκέφτομαι: «ίσως δεν έχει ξυπνήσει ακόμα». Το άγχος μου έχει χτυπήσει κόκκινο. Έχει διοργανωθεί ολόκληρη επιχείρηση για να συνδεθούμε μαζί του: δεν απαντά στο κινητό, δεν κάνει κλήσεις μέσω Skype ή Viber, δε δέχεται ερωτήσεις σε email. Μόνο τηλέφωνο.
Τα βιβλία του James Ellroy τινάζουν την αδρεναλίνη στα ύψη. Η προοπτική μίας τηλεφωνικής συνέντευξης με τον πιο σπουδαίο Αμερικανό crime writer, το ίδιο. Ή μάλλον πιο σωστά και για να είμαι δίκαιος: σε γεμίζει φόβο. Ο 74χρονος είναι διαβόητος για τον τρόπο με τον οποίο τρομοκρατεί τους δημοσιογράφους. Μία λάθος κίνηση και αυτό ήταν: τέλος, finito, caput. Το μόνο που φαντάζομαι είναι ένα ακουστικό να κλείνει με βρόντο. Δεν είμαι σίγουρος ότι οι βαθιές ανάσες μπορούν να βοηθήσουν.
Οι ανάσες που δε σε αφήνει να πάρεις με το γράψιμό του, καθώς πυροβολεί σε bebop ρυθμούς. Αλήθεια, πόσο δύσκολο είναι να κρατάς στην τσίτα τον αναγνώστη γράφοντας περίπου όπως ένα ανθρώπινο τηλέγραφο; Μάλλον, αδύνατο για οποιονδήποτε άλλο – εκτός από τον James Ellroy.
Στο τελευταίο βιβλίο που μεταφράστηκε στα ελληνικά με τίτλο Πανικός (εκδ. Κλείδαριθμος) κάνει αυτό που έκανε πάντα: βουτά στα ανθρώπινα σκοτάδια με φόντο το Χόλιγουντ των 50s. Αυτήν τη φορά, ξεναγός μας στο σκοτεινό σύμπαν του LA είναι ο Freddy Otash· ένας πρώην μπάτσος, νυν ιδιωτικός ντετέκτιβ, ένας διεφθαρμένος τύπος που αναλαμβάνει χρέη μπράβου για ένα κατακίτρινο έντυπο, ένας σεσημασμένος ωτακουστής και ηδονοβλεψίας. (σ.σ: ένα ιστορικό πρόσωπο που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αριστοτεχνικά).
Όσο ελπίζω να σηκώσει το τηλέφωνο ο Ellroy, περνάω δύσκολες στιγμές μέσα σε ένα θεοσκότεινο δωμάτιο του κτιρίου. Όχι, δεν έχω βρει από που ανάβουν τα φώτα. (Δεν μπορώ να ασχοληθώ τώρα και με αυτό). Στη δέκατη προσπάθεια, ένα ακουστικό σηκώνεται. Μια βαθιά φωνή, που ακούγεται σαν να τρίβεται πάνω σε γυαλόχαρτο, λέει:
«Με συγχωρείτε κύριε, η κλήση έλεγε ΤΕΞΑΣ, για αυτό δε σήκωνα το τηλέφωνο».
Επιτέλους, ο Death Dog του Crime Ficiton δέχεται την κλήση μου.
«Προσπαθώ πάντα να θολώνω τις γραμμές ανάμεσα σε αυτά τα δύο: την αλήθεια και τη φαντασία» | © Nick Cunard/ZUMA PRESS/VISUALHELLAS.GR
Ένα κωμικό (;) μυθιστόρημα
Είμαι σίγουρος ότι αυτό ήταν απλά κάποιου είδους τεστ, ένα τσεκάρισμα της επιμονής και υπομονής μου. Ίσως, μία μικρή εισαγωγή σε μία συζήτηση γεμάτη νάρκες. Ο James Ellroy δε θέλει να μιλά για την πολιτική, απεχθάνεται τις ερωτήσεις που τον κάνουν να βαριέται και είναι -για να το θέσω κομψά- κυκλοθυμικός. Τουλάχιστον, αυτή είναι η φήμη που έχει χτίσει για τον εαυτό μου μέσα από τα χρόνια. Του λέω πως διαβάζοντας τον Πανικό ένιωσα σαν να κρατάω έναν δυναμίτη ανάμεσα στα δόντια μου. Γελάει – με ένα κοφτό γέλιο, ιδανικό για κάποιον villain του σινεμά.
Ήταν άραγε τόσο έντονη η εμπειρία της συγγραφής του βιβλίο όσο και η ανάγνωσή του; «Δεν είναι ακριβώς μυθιστόρημα. Είναι επί της ουσίας τρεις διαφορετικές νουβέλες. Είναι ένα κωμικό, σατυρικό βιβλίο γεμάτο υπερβολικές ιστορίες, τις οποίες δεν πρέπει να τις αντιμετωπίσεις ως αληθινές» μου εξηγεί και με ζώνουν τα φίδια για τη λάθος ανάλυση. Στις σελίδες του Πανικού, κονιορτοποιεί όλο το Χόλιγουντ της εποχής αλλά και πολιτικούς όπως ο JFK και ο J. Edgar Hoover. Δεν καταλαβαίνεις με σιγουριά αν είναι ένας αριστοτεχνικός λίβελος ή μία χοντρή φάρσα. Ή και τα δύο.
«Όχι, όλα αυτά τα “τρελά σκατά” δε συνέβαιναν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του Επαναστάτης χωρίς αιτία. Ήθελα απλά να χλευάσω όλους αυτούς τους τύπους που ποτέ δε γούσταρα -τον Nicholas Ray, τον James Dean- και να διασκεδάσω εις βάρος τους· να ξεφτιλίσω έναν θρύλο· να ξεμπροστιάσω μία κακή ταινία και την ψευτοηθική του Χόλιγουντ» μου λέει χαρακτηριστικά.
Άλλωστε, ποτέ δεν έκρυψε τα συναισθήματά του για αυτό που ίσως πολύ γενικά θα ονομάζαμε «προοδευτική» Αμερική. Απλά, ο Ellroy δε βγάζει επιλεκτικά άπλυτα στη φόρα. Κάνει φύλο και φτερό τους πάντες: από αστυνομικούς μέχρι ναρκομανείς, και από πόρνες μέχρι πολιτικούς. «Και πέρασα πολύ καλά όσο το έκανα – και μπορείς να καταλάβεις ότι περνούσα καλά. Θεωρώ ότι είναι το πιο αστείο βιβλίο που έγραψα ποτέ».
Η αλήθεια είναι ότι η γραφή του James Ellroy, είτε το επιδιώκει είτε όχι, μοιάζει πάντα αφόρητα αληθινή. Οι χαρακτήρες είναι ανάγλυφοι, τα πάθη τερατώδη αλλά αφοπλιστικά ανθρώπινα, οι διάλογοι προσεκτικά τοποθετημένοι και εμπρηστικοί όσο δεν πάει. Το εύρημα μία φωτογραφίας όπου ο Marlon Brando φαίνεται να κρατάει σφιχτά στο στόμα του ένας πέος ακούγεται μάλλον γελοίο, στα χέρια του Ellroy όμως γίνεται επικίνδυνο.
Φυσικά, καλό είναι να μη σκαλίσεις και πολύ τις εξωλογοτεχνικές τοποθετήσεις του συγγραφέα, μιας και θα μπεις στην ατέρμονη συζήτηση του κατά πόσο το έργο και ο καλλιτέχνης ταυτίζονται ή πρέπει να διαχωρίζονται. Άλλωστε, είναι δικαίωμά του να πιστεύει ό,τι πιστεύει – όπως, αντίστοιχα, είναι δικαίωμα του κάθε αναγνώστη να τον κάνει cancel αν θέλει.
«Σε καμία περίπτωση οι ιστορίες από το Πανικός δεν είναι οι αληθινές ιστορίες του Χόλιγουντ των 50s. Δε με ενδιαφέρει η ιστορική ακρίβεια» αναφέρει με θάρρος και όχι με θράσος. «Για μένα, μεγαλύτερη σημασία έχουν οι φήμες, τα υπονοούμενα, οι εικασίες αλλά και η αγνή, ανόθευτη φαντασία. Μάλιστα, αν ένα ιστορικό πρόσωπο δε βρίσκεται πια στη ζωή, μπορείς να γράψεις ό,τι σου κατέβει για αυτόν – και εγώ εκμεταλλεύομαι αυτή τη συνθήκη». Τίμια εξήγηση έτσι δεν είναι;
Όσο για τον κεντρικό του ήρωα στο τελευταίο του βιβλίο; «Τον γνώριζα προσωπικά. Τον συνάντησα τα τελευταία χρόνια της ζωής του (σ.σ: o Freddy Otash πέθανε το 1992) αλλά δεν τον συμπαθούσα, δεν τον εμπιστευόμουν. Σκέφτηκα όμως ότι μπορούσα να χρησιμοποιήσω τις ιστορίες του σε ένα βιβλίο. Είχαμε μία συμφωνία μεταξύ μας: του έδωσα κάποια χρήματα αλλά τελικά δεν προχώρησε το project ενώ στο ενδιάμεσο έφυγε από τη ζωή. Μπορεί να πεις ότι τώρα καρπώνομαι την επένδυση που είχα κάνει στον Freddy».
Στο ιδιοφυές και σκοτεινό μυαλό του James Ellroy δεν υπάρχουν κόκκινες γραμμές: «Δε λέω ποτέ στους αναγνώστες, στους δημοσιογράφους αλλά και σε οποιονδήποτε άλλο τι είναι αληθινό και τι όχι. Προσπαθώ πάντα να θολώνω τις γραμμές ανάμεσα σε αυτά τα δύο: την αλήθεια και τη φαντασία».
«Έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων 43 ετών ολομόναχος, γράφοντας αστυνομικές ιστορίες στο χέρι» | © Nick Cunard/ZUMA PRESS/VISUALHELLAS.GR
Ακαταπόνητος, ακατανίκητος, ιδιοφυής
Προσπαθώ να ξεχάσω ότι στην άλλη άκρη του τηλεφώνου βρίσκεται ένας από τους δέκα αγαπημένους μου συγγραφείς όλων των εποχών. Διάβασα την Τετραλογία του Λος Άντζελες (Μαύρη Ντάλια, Το Μεγάλο Πουθενά, Λος Άντζελες Εμπιστευτικό, Λευκή Τζαζ) πριν από 15 χρόνια. Τις περισσότερες σελίδες σε τρένα από και προς Θεσσαλονίκη, με τους υπόλοιπους επιβάτες να με κοιτούν σαν να είμαι τρελός. Προφανώς, δεν μπορούσα να κρύψω την έξαψη αλλά και τη ζήλια για κάποιον που μπορεί να γράψει έτσι, συγκρατώντας ένα αρχιτεκτονικό οικοδόμημα φτιαγμένο από δεκάδες χιλιάδες crime ψηφίδες.
[.......................................]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου