ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ (2013): Ένα αριστοτεχνικά δομημένο οικογενειακό θρίλερ, το οποίο επιβεβαιώνει τη μοναδική μαεστρία του Ασγκάρ Φαραντί

 

Το Παρελθόν

Χρήστος Μήτσης

athinorama.gr 

 

Ένα αριστοτεχνικά δομημένο οικογενειακό θρίλερ, το οποίο επιβεβαιώνει τη μοναδική μαεστρία του Ασγκάρ Φαραντί («Ένας Χωρισμός»). Βραβείο ερμηνείας στις Κάνες για μιαν αγνώριστη Μπερενίς Μπεζό.

Ο Αχμάντ επιστρέφει στο Παρίσι από την Τεχεράνη για να ολοκληρώσει τις διαδικασίες διαζυγίου με τη σύζυγό του Μαρί. Κατά την παραμονή του θα ανακαλύψει μερικά καλά κρυμμένα μυστικά σε ένα αριστοτεχνικά δομημένο οικογενειακό θρίλερ, το οποίο επιβεβαιώνει τη μοναδική μαεστρία του Ασγκάρ Φαραντί («Ένας Χωρισμός»). Βραβείο ερμηνείας στις Κάνες για μιαν αγνώριστη Μπερενίς Μπεζό.

Στην πρώτη σκηνή της ταινίας η Μαρί περιμένει στο αεροδρόμιο τον σύζυγό της Αχμάντ, ο οποίος έρχεται από το Ιράν ύστερα από απουσία τεσσάρων χρόνων για να υπογράψει τα χαρτιά του διαζυγίου τους. Εκείνος προσγειώνεται, αλλά με την τζαμαρία του τμήματος των αφίξεων να χωρίζει το ζευγάρι γινόμαστε μάρτυρες μιας αδύνατης συνεννόησης, καθώς δύο άνθρωποι προσπαθούν μάταια να επικοινωνήσουν μέσω αδέξιων χειρονομιών. 

Με μια σύντομη και βουβή σεκάνς, ο Ασγκάρ Φαραντί μας εισάγει σε έναν κόσμο περιπετειώδους ανθρώπινης επαφής, του οποίου οι κάτοικοι αισθάνονται χαμένοι στη μετάφραση. Τι είναι όμως αυτό που μονίμως «παραμορφώνει» το σήμα; Από τον Κιαροστάμι στον Κισλόφσκι και από εκεί στον Μάικ Λι, ο ­ρεαλιστής Φαραντί υιοθετεί μια ανθρωποκεντρική κινηματογραφική προσέγγιση. 

Επικεντρώνοντας τη σεναριακή και σκηνοθετική προσοχή του στο δράμα των χαρακτήρων, το βλέμμα του δεν χάνει ποτέ το «βάθος πεδίου», περιγράφοντας ταυτόχρονα και την περιβάλλουσα πραγματικότητα η οποία υποβάλλει συμπεριφορές, διαμορφώνει ψυχολογία, δημιουργεί πειρασμούς και παρέχει άλλοθι.
Μετακομίζοντας (προσωρινά;) από τη χώρα του στην Πόλη του Φωτός, ο Ιρανός δημιουργός δεν θαμπώνεται στιγμή από τη λάμψη της και αποδεικνύει ότι ξέρει να διαβάζει την ανθρώπινη αλήθεια σε όποια γλώσσα κι αν είναι γραμμένη. Διατηρώντας την ίδια περίτεχνη απλότητα, παρόμοια δραματική πλοκή (ένα ζευγάρι σε κρίση, ένας εμβόλιμος τρίτος ως καταλύτης) και συγγενές αφηγηματικό ύφος (αυτό ενός ψυχολογικού θρίλερ) με τις προηγούμενες ταινίες του, επεκτείνει με αδιατάρακτη σταθερότητα την κινηματογραφική του προβληματική πάνω στις σύγχρονες, σοβαρά περιπλεγμένες οικογενειακές σχέσεις. 

Οι ήρωες του «Παρελθόντος», από τον Αχμάντ και τη Μαρί μέχρι τον Σαμίρ –τον εραστή της από τον οποίο είναι έγκυος– και την κόρη της Λουσί, είναι δέσμιοι της αδυναμίας τους να ξεφύγουν από την «καταγωγή» τους (εθνική, φυλετική, ταξική), δηλαδή το ίδιο το παρελθόν που τους καθορίζει. Με μια αριστοτεχνική, σεναριακά ιδιοφυή τεχνική, ο Φαραντί περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο αυτό τους αποκαλύπτει μόνο ένα μέρος της αλήθειας και ποτέ τη συνολική εικόνα. 

Κρατώντας λοιπόν ο καθένας ένα κομματάκι του παζλ, το οποίο στην εξέλιξη της πλοκής κουμπώνει στο διπλανό κομμάτι με ένα διαρκώς ανατρεπτικό και αγωνιώδη τρόπο, παγιδεύονται απόλυτα δικαιολογημένα σε έναν αδιέξοδο κύκλο συναισθηματικής απόγνωσης. 

Πρόκειται για ένα μοντέρνο «Ρασομόν» δωματίου, με τον Φαραντί να αποκαλύπτει σταδιακά τα πολλαπλά επίπεδα της πραγματικότητας, να οικοδομεί μια καινούργια αλήθεια και αμέσως μετά να την γκρεμίζει, ακριβώς όπως είχε κάνει και στο «Ένας Χωρισμός», το απόλυτο αριστούργημά του. Δίδυμη ταινία, το «Παρελθόν» αποτελεί τη γαλλική παραλλαγή του, ένα (σχεδόν) ισάξιο κινηματογραφικό κομψοτέχνημα.

Γαλλία, Ιράν. 2013. Διάρκεια: 130΄.