Δυοίν θάτερον;

Παντελής Μπουκάλας

Πηγή: kathimerini.gr

Εναν μήνα μετά την τραγωδία στο Μάτι, σχεδόν τίποτε δεν δείχνει ότι το πάθος θα γίνει μάθος για όλους μας, πολίτες και πολιτικούς. Οτι δηλαδή, όσο αντιδικούμε, όσο αφιερωνόμαστε στις συνήθεις έριδές μας, καταφέρνουμε ν’ αφήσουμε ένα τμήμα του μυαλού μας άθικτο από το δηλητήριο της σκοπιμότητας, ώστε να μπορεί να πάρει σοβαρά υπόψη του τις προειδοποιήσεις των ειδικών πως στη χώρα μας υπάρχουν τόσα Μάτια όσα και οι νεκροί της ανατολικής Αττικής: εκατό. Αυτό είναι μάλλον και το μοναδικό σημείο στο οποίο είναι πιθανό να συμφωνήσουν όσα πορίσματα έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας, έστω αποσπασματικά, και όσα πρόκειται να συνταχθούν και να δημοσιοποιηθούν, θεσμικά και ιδιωτικά: ότι για να μην επαναληφθεί η εκατόμβη οφείλουμε όλοι μας, στο μέτρο της ευθύνης του ο καθένας, από το μικρό ή το μεγάλο του πόστο, να αρνηθούμε εδραία κοινωνικά «έθιμα» και ισχυρότατες κρατικές- πολιτειακές συνήθειες. Να πολεμήσουμε την ίδια τη νοοτροπία μας τελικά.
Κατά τα λοιπά, έχει γίνει φανερό από τις πρώτες μέρες ότι ορισμένες ερμηνευτικές δοκιμές πραγματογνωμόνων και επιτροπών εστιάζουν στην ελλιπέστατη προετοιμασία της κρατικής μηχανής και στην πλήρη έλλειψη συντονισμού, ενώ άλλες επιμένουν ότι το Μάτι δομήθηκε σαν ανθρωποπαγίδα· ότι ο μικρός παράδεισος είχε μέσα του, εκ κατασκευής, τον Αδη. Μονόπλευρη είναι και η τηλεοπτική και εν γένει η δημοσιογραφική ανάδειξη των ερμηνειών αυτών: κάθε Μέσον προβάλλει το πόρισμα που συνάδει με τις προκαταλήψεις του.
Γιατί όμως να αντιπαραθέτουμε τις δύο εξηγητικές εκδοχές; Γιατί να τις εξετάζουμε με το μοντέλο της διάζευξης, «ή η μία ή η άλλη»; Αντί να τις θεωρούμε εκ προοιμίου αντίπαλες και ασύμφωνες, αντί να εγκλωβιζόμαστε στα στενά τού «δυοίν θάτερον», θα ήταν πιο λογικό –και πολύ πιο τίμιο– να αποδεχθούμε ότι το πιθανότερο είναι να ισχύουν συγχρόνως και οι δύο. Να αποδεχθούμε δηλαδή ότι τη μεγάλη εικόνα μπορούμε να την προσεγγίσουμε μόνο αν χρησιμοποιήσουμε και τα δύο πρίσματα, γιατί μόνο έτσι θα μπορούσε να έχει νόημα οποιοδήποτε σχέδιο πρόληψης. Αυτό βέβαια θα αμφισβητούσε τα προκάτ ερμηνευτικά σχήματα (καταγγελτικά ή αυτοαθωωτικά) που έχει ο καθένας στην κεφαλή του, κομμένα και ραμμένα στα μέτρα της πολιτικής, κομματικής αλλά και δημοσιογραφικής ιδιοτέλειας. Θα μας υποχρέωνε να δούμε τα προβλήματά τους, να τα αναθεωρήσουμε ή και να τα απορρίψουμε. Και για κάτι τέτοιο χρειάζεται μια γενναιότητα που δεν φαίνεται να περισσεύει στον δημόσιο χώρο.