BalkaNoir
Πηγή: diastixo.gr
Είκοσι ένα πρωτότυπα διηγήματα σημαντικών σύγχρονων συγγραφέων της αστυνομικής λογοτεχνίας από επτά βαλκανικές χώρες –Ελλάδα, Βουλγαρία, Κροατία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβενία και Τουρκία– συγκεντρώνονται πρώτη φορά στα διεθνή εκδοτικά χρονικά σε μια συλλογή, η οποία αναδεικνύει την ποικιλομορφία και τον δυναμισμό του βαλκανικού αστυνομικού αφηγήματος, προσφέροντας ταυτόχρονα ένα αποκαλυπτικό πανόραμα της σύγχρονης πραγματικότητας στα Βαλκάνια, με τον τρόπο που μόνο η νουάρ λογοτεχνία μπορεί να πετύχει.
BalkaNoir
Αστυνομικές ιστορίες
Συλλογικό έργο
επιμέλεια: Βασίλης Δανέλλης, Γιάννης Ράγκος
Εκδόσεις Καστανιώτη
432 σελ.
ISBN 978-960-03-6374-6
Τιμή €18,00
Τα νουάρ των οργισμένων Βαλκανίων
«Φιλοδοξία μας είναι ο τόμος να αποτελέσει το έναυσμα για περισσότερες παρόμοιες πρωτοβουλίες»
Του Βασίλη Ρούβαλη
Το νουάρ μυθιστόρημα, το αστυνομικό με πλοκή μυστηρίου, είναι μια ολόκληρη κατηγορία που έχει καταφέρει να κατακτήσει τον κόσμο της ανάγνωσης. Το είδος έχει ευδοκιμήσει στα καθ’ ημάς ελληνικά με τον Γιάννη Μαρή καταρχάς. Κι όλοι γνωρίζουν την Αγκάθα Κρίστι, τον Ζορζ Σιμενόν, την Πατρίσια Χάισμιθ, τον Αρθουρ Κόναν Ντόιλ και, βεβαίως, τον Εντγκαρ Αλαν Πόε. Από τους κλασικούς έως σήμερα, έχουν προκύψει σπουδαίοι συγγραφείς, όπως ο Ζαν-Κλοντ Ιζό και ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, ενώ φαίνεται ότι αναπτύσσεται μια πανσπερμία συγγραφέων που εντρυφούν στο νουάρ, ξεπερνώντας τα ευρωπαϊκά όρια.
Σε αυτό το πνεύμα έχουν εστιάσει δύο νεότεροι λάτρεις του είδους, ο Γιάννης Ράγκος και ο Βασίλης Δανέλλης. Και προτείνουν -αναπάντεχα, αλίμονο- μια βαλκανική προσέγγιση σε αστυνομικές ιστορίες, η οποία μόλις κυκλοφόρησε ως τόμος με τίτλο «BalkaNoir» (εκδόσεις Καστανιώτη). Το εγχείρημά τους, πρωτότυπο και σημαίνον, αναμένεται να δημιουργήσει νέες συγγραφικές αναφορές από τις όμορες χώρες, αν μη τι άλλο, αλλά και να αποδείξει ότι «εδώ είναι Βαλκάνια» κι όλα γίνονται. Η κουβέντα μαζί τους λύνει αρκετά από αυτά τα μυστήρια…
Αναφορικά με τον παγκόσμιο χάρτη της αστυνομικής λογοτεχνίας, πιστεύετε ότι το είδος αυτό έχει ακόμα μεγάλη εμβάθυνση εκ του γεγονότος ότι κάθε κοινωνία, σε όποιο σημείο του πλανήτη, έχει μια δική της οπτική στο αίσθημα δικαίου και αδίκου, νόμου και νομοτέλειας;
Γ.Ρ.: Νομίζω πως αυτό που βαραίνει είναι το γεγονός ότι διαχρονικά και σταθερά στον πυρήνα της αστυνομικής λογοτεχνίας βρίσκεται η μελέτη των κορυφαίων υπαρξιακών -άρα βαθιά πολιτικών- θεμάτων που απασχολούν τον άνθρωπο σε κάθε χώρο και χρόνο: ο θάνατος, η έννοια του τραγικού και της μοίρας, η διαμάχη του καλού και του κακού, η απόδοση δικαιοσύνης. Διαχέονται σε όλες τις επιμέρους οπτικές και, όπως έχει επισημανθεί από έγκριτους μελετητές, φέρνουν το είδος πολύ κοντά στα αρχετυπικά μοτίβα της αρχαίας τραγωδίας.
Η
βαλκανική λογοτεχνία παραμένει προς διερεύνηση συνολικά. Ως προς την
αστυνομική λογοτεχνία της, εσείς τι ακριβώς συμπεραίνετε ώστε να
δοκιμάσετε αυτή την προσέγγιση;
Β.Δ.: Τα Βαλκάνια είναι γενικά μια λογοτεχνικά αχαρτογράφητη περιοχή, ειδικότερα όσον αφορά στην αστυνομική λογοτεχνία. Γνωρίζουμε τους Αμερικανούς συγγραφείς του είδους, τους Ευρωπαίους, τους Λατινοαμερικάνους και άλλους, αλλά δεν ξέρουμε τίποτα γι’ αυτούς που ζουν και εργάζονται δίπλα μας.
Γ.Ρ.: Ο στόχος μας, λοιπόν, είναι να γνωριστούν μεταξύ τους οι συγγραφείς, να μεταφραστούν περισσότερα μυθιστορήματα και, εντέλει, να «συστηθεί» η βαλκανική αστυνομική λογοτεχνία στο αναγνωστικό κοινό, στους κριτικούς και στους εκδότες διεθνώς.
Ποια είναι η θεματική, η αισθητική αλλά και η γραμματολογική αντίληψη που θελήσατε να προτείνετε στους αναγνώστες-φίλους του νουάρ;
Γ.Ρ.: Θέλαμε τα θέματα να είναι σύγχρονα και να παρουσιάζουν τη σημερινή πραγματικότητα στα Βαλκάνια, ενώ οι συμμετέχοντες συγγραφείς να εκπροσωπούν διαφορετικές συγγραφικές γενιές και ξεχωριστά υποείδη της αστυνομικής αφήγησης, ώστε ο αναγνώστης να αποκτήσει την κατά το δυνατόν πληρέστερη εικόνα για την αστυνομική λογοτεχνία κάθε χώρας. Ομολογώ ότι το τελικό αποτέλεσμα ξεπέρασε τις προσδοκίες μας και αποκάλυψε και σ’ εμάς έναν υπέροχο λογοτεχνικό «άγνωστο κόσμο».
Πιστεύετε ότι είναι επαρκής ο τόμος αυτός; Χρειάζεται να επανέλθετε;
Β.Δ.: Κάθε χώρα συμμετέχει με τρία διηγήματα. Οπως ανέφερε και ο Γιάννης, επιλέξαμε συγγραφείς από διαφορετικές γενιές και τυπολογικές κατηγορίες, ενώ για κάθε χώρα υπάρχει και ένα εισαγωγικό κείμενο, στο οποίο παρουσιάζονται συνοπτικά η εξέλιξη του είδους, οι κυρίαρχες επιρροές και τάσεις στην κάθε γλώσσα. Παρ’ όλα αυτά, το δείγμα είναι οπωσδήποτε μικρό, αλλά δεν γινόταν διαφορετικά. Φιλοδοξία μας είναι ο τόμος να αποτελέσει το έναυσμα για περισσότερες παρόμοιες πρωτοβουλίες.
Ως εκδοτικό εγχείρημα, πώς το αποφασίσατε; Με δεδομένη τη «δύσκολη» βαλκανική ενδοχώρα, τα πρακτικά ζητήματα επαφής και συνεργασίας…
Β.Δ.: Μας πήρε περίπου δύο χρόνια για να κάνουμε τις επαφές, να συλλέξουμε τα διηγήματα και τα εισαγωγικά κείμενα, να βρούμε εκδότη και να γίνουν οι μεταφράσεις από έξι διαφορετικές γλώσσες. Αντιμετωπίσαμε αρκετές δυσκολίες και η αλήθεια είναι ότι συχνά είχαμε αγωνία για την τελική έκβαση του εγχειρήματος.
Γ.Ρ.: Δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο βουτήξαμε σε σκοτεινά νερά χωρίς να ξέρουμε τι θα ανασύρουμε.
Β.Δ.: Νιώθουμε όμως ότι το αποτέλεσμα μας δικαίωσε, γι’ αυτό και θα συνεχίσουμε την προσπάθειά μας ώστε να μεταφραστεί σε όσες περισσότερες γλώσσες γίνεται.
Και το ερώτημα που οι ίδιοι θέτετε στο προοίμιο της έκδοσης: Μπορούμε να μιλάμε για είδος BalkaNoir;
Γ.Ρ.: Ούτε κι εμείς έχουμε καταλήξει σε οριστικό συμπέρασμα. Αυτό που επιχειρούμε στον πρόλογο είναι να καταγράψουμε τα στοιχεία σύγκλισης και απόκλισης που εντοπίσαμε και να πυροδοτήσουμε έτσι έναν ευρύτερο διάλογο. Από εκεί και πέρα, αφήνουμε ελεύθερο πεδίο στον αναγνώστη να διαπιστώσει αν πράγματι συγκροτείται ή μπορεί να συγκροτηθεί ένα διακριτό υποείδος.
Β.Δ.: Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι από αυτό το -έστω και μικρό- δείγμα προκύπτουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά τόσο στην ιστορική εξέλιξη του είδους στην περιοχή όσο και στη στόχευση των συγγραφέων.
Είναι επομένως η αστυνομική λογοτεχνία -με τα υποείδη της- ένας αληθινός καθρέφτης της κοινωνικής ταυτότητας των Βαλκανίων; Αλλωστε, κάποιοι κριτικοί κάνουν λόγο για μια σύγχρονη ηθογραφία…
Β.Δ.: Το αστυνομικό είναι από τα πιο δυναμικά λογοτεχνικά είδη παγκοσμίως και το ίδιο συμβαίνει και στην περιοχή μας. Το «BalkaNoir», λοιπόν, προσφέρει ένα αποκαλυπτικό πανόραμα της σύγχρονης πραγματικότητας στα Βαλκάνια με τρόπο που μόνο η νουάρ λογοτεχνία μπορεί να πετύχει.
Δημοσιεύθηκε στο φύλλο 58 της «Νέας Σελίδας» την Κυριακή 15 Ιουλίου
Το νουάρ μυθιστόρημα, το αστυνομικό με πλοκή μυστηρίου, είναι μια ολόκληρη κατηγορία που έχει καταφέρει να κατακτήσει τον κόσμο της ανάγνωσης. Το είδος έχει ευδοκιμήσει στα καθ’ ημάς ελληνικά με τον Γιάννη Μαρή καταρχάς. Κι όλοι γνωρίζουν την Αγκάθα Κρίστι, τον Ζορζ Σιμενόν, την Πατρίσια Χάισμιθ, τον Αρθουρ Κόναν Ντόιλ και, βεβαίως, τον Εντγκαρ Αλαν Πόε. Από τους κλασικούς έως σήμερα, έχουν προκύψει σπουδαίοι συγγραφείς, όπως ο Ζαν-Κλοντ Ιζό και ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, ενώ φαίνεται ότι αναπτύσσεται μια πανσπερμία συγγραφέων που εντρυφούν στο νουάρ, ξεπερνώντας τα ευρωπαϊκά όρια.
Σε αυτό το πνεύμα έχουν εστιάσει δύο νεότεροι λάτρεις του είδους, ο Γιάννης Ράγκος και ο Βασίλης Δανέλλης. Και προτείνουν -αναπάντεχα, αλίμονο- μια βαλκανική προσέγγιση σε αστυνομικές ιστορίες, η οποία μόλις κυκλοφόρησε ως τόμος με τίτλο «BalkaNoir» (εκδόσεις Καστανιώτη). Το εγχείρημά τους, πρωτότυπο και σημαίνον, αναμένεται να δημιουργήσει νέες συγγραφικές αναφορές από τις όμορες χώρες, αν μη τι άλλο, αλλά και να αποδείξει ότι «εδώ είναι Βαλκάνια» κι όλα γίνονται. Η κουβέντα μαζί τους λύνει αρκετά από αυτά τα μυστήρια…
Αναφορικά με τον παγκόσμιο χάρτη της αστυνομικής λογοτεχνίας, πιστεύετε ότι το είδος αυτό έχει ακόμα μεγάλη εμβάθυνση εκ του γεγονότος ότι κάθε κοινωνία, σε όποιο σημείο του πλανήτη, έχει μια δική της οπτική στο αίσθημα δικαίου και αδίκου, νόμου και νομοτέλειας;
Γ.Ρ.: Νομίζω πως αυτό που βαραίνει είναι το γεγονός ότι διαχρονικά και σταθερά στον πυρήνα της αστυνομικής λογοτεχνίας βρίσκεται η μελέτη των κορυφαίων υπαρξιακών -άρα βαθιά πολιτικών- θεμάτων που απασχολούν τον άνθρωπο σε κάθε χώρο και χρόνο: ο θάνατος, η έννοια του τραγικού και της μοίρας, η διαμάχη του καλού και του κακού, η απόδοση δικαιοσύνης. Διαχέονται σε όλες τις επιμέρους οπτικές και, όπως έχει επισημανθεί από έγκριτους μελετητές, φέρνουν το είδος πολύ κοντά στα αρχετυπικά μοτίβα της αρχαίας τραγωδίας.
Β.Δ.: Τα Βαλκάνια είναι γενικά μια λογοτεχνικά αχαρτογράφητη περιοχή, ειδικότερα όσον αφορά στην αστυνομική λογοτεχνία. Γνωρίζουμε τους Αμερικανούς συγγραφείς του είδους, τους Ευρωπαίους, τους Λατινοαμερικάνους και άλλους, αλλά δεν ξέρουμε τίποτα γι’ αυτούς που ζουν και εργάζονται δίπλα μας.
Γ.Ρ.: Ο στόχος μας, λοιπόν, είναι να γνωριστούν μεταξύ τους οι συγγραφείς, να μεταφραστούν περισσότερα μυθιστορήματα και, εντέλει, να «συστηθεί» η βαλκανική αστυνομική λογοτεχνία στο αναγνωστικό κοινό, στους κριτικούς και στους εκδότες διεθνώς.
Ποια είναι η θεματική, η αισθητική αλλά και η γραμματολογική αντίληψη που θελήσατε να προτείνετε στους αναγνώστες-φίλους του νουάρ;
Γ.Ρ.: Θέλαμε τα θέματα να είναι σύγχρονα και να παρουσιάζουν τη σημερινή πραγματικότητα στα Βαλκάνια, ενώ οι συμμετέχοντες συγγραφείς να εκπροσωπούν διαφορετικές συγγραφικές γενιές και ξεχωριστά υποείδη της αστυνομικής αφήγησης, ώστε ο αναγνώστης να αποκτήσει την κατά το δυνατόν πληρέστερη εικόνα για την αστυνομική λογοτεχνία κάθε χώρας. Ομολογώ ότι το τελικό αποτέλεσμα ξεπέρασε τις προσδοκίες μας και αποκάλυψε και σ’ εμάς έναν υπέροχο λογοτεχνικό «άγνωστο κόσμο».
Πιστεύετε ότι είναι επαρκής ο τόμος αυτός; Χρειάζεται να επανέλθετε;
Β.Δ.: Κάθε χώρα συμμετέχει με τρία διηγήματα. Οπως ανέφερε και ο Γιάννης, επιλέξαμε συγγραφείς από διαφορετικές γενιές και τυπολογικές κατηγορίες, ενώ για κάθε χώρα υπάρχει και ένα εισαγωγικό κείμενο, στο οποίο παρουσιάζονται συνοπτικά η εξέλιξη του είδους, οι κυρίαρχες επιρροές και τάσεις στην κάθε γλώσσα. Παρ’ όλα αυτά, το δείγμα είναι οπωσδήποτε μικρό, αλλά δεν γινόταν διαφορετικά. Φιλοδοξία μας είναι ο τόμος να αποτελέσει το έναυσμα για περισσότερες παρόμοιες πρωτοβουλίες.
Ως εκδοτικό εγχείρημα, πώς το αποφασίσατε; Με δεδομένη τη «δύσκολη» βαλκανική ενδοχώρα, τα πρακτικά ζητήματα επαφής και συνεργασίας…
Β.Δ.: Μας πήρε περίπου δύο χρόνια για να κάνουμε τις επαφές, να συλλέξουμε τα διηγήματα και τα εισαγωγικά κείμενα, να βρούμε εκδότη και να γίνουν οι μεταφράσεις από έξι διαφορετικές γλώσσες. Αντιμετωπίσαμε αρκετές δυσκολίες και η αλήθεια είναι ότι συχνά είχαμε αγωνία για την τελική έκβαση του εγχειρήματος.
Γ.Ρ.: Δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο βουτήξαμε σε σκοτεινά νερά χωρίς να ξέρουμε τι θα ανασύρουμε.
Β.Δ.: Νιώθουμε όμως ότι το αποτέλεσμα μας δικαίωσε, γι’ αυτό και θα συνεχίσουμε την προσπάθειά μας ώστε να μεταφραστεί σε όσες περισσότερες γλώσσες γίνεται.
Και το ερώτημα που οι ίδιοι θέτετε στο προοίμιο της έκδοσης: Μπορούμε να μιλάμε για είδος BalkaNoir;
Γ.Ρ.: Ούτε κι εμείς έχουμε καταλήξει σε οριστικό συμπέρασμα. Αυτό που επιχειρούμε στον πρόλογο είναι να καταγράψουμε τα στοιχεία σύγκλισης και απόκλισης που εντοπίσαμε και να πυροδοτήσουμε έτσι έναν ευρύτερο διάλογο. Από εκεί και πέρα, αφήνουμε ελεύθερο πεδίο στον αναγνώστη να διαπιστώσει αν πράγματι συγκροτείται ή μπορεί να συγκροτηθεί ένα διακριτό υποείδος.
Β.Δ.: Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι από αυτό το -έστω και μικρό- δείγμα προκύπτουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά τόσο στην ιστορική εξέλιξη του είδους στην περιοχή όσο και στη στόχευση των συγγραφέων.
Είναι επομένως η αστυνομική λογοτεχνία -με τα υποείδη της- ένας αληθινός καθρέφτης της κοινωνικής ταυτότητας των Βαλκανίων; Αλλωστε, κάποιοι κριτικοί κάνουν λόγο για μια σύγχρονη ηθογραφία…
Β.Δ.: Το αστυνομικό είναι από τα πιο δυναμικά λογοτεχνικά είδη παγκοσμίως και το ίδιο συμβαίνει και στην περιοχή μας. Το «BalkaNoir», λοιπόν, προσφέρει ένα αποκαλυπτικό πανόραμα της σύγχρονης πραγματικότητας στα Βαλκάνια με τρόπο που μόνο η νουάρ λογοτεχνία μπορεί να πετύχει.
Δημοσιεύθηκε στο φύλλο 58 της «Νέας Σελίδας» την Κυριακή 15 Ιουλίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου