Φρανς Μαζερέελ : ένας από τους σπουδαιότερους εξπρεσιονιστές χαράκτες του 20ού αιώνα, πρόδρομος του graphic novel

Frans Masereel - Wikipedia

ΔΥΟ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΜΑΖΕΡΕΕΛ
Γεννημένος στο Βέλγιο, ο Φρανς Μαζερέελ (1889-1972) ήταν ένας από τους σπουδαιότερους εξπρεσιονιστές χαράκτες του 20ού αιώνα. Απεικονίζοντας ιδιοφυώς την ανθρώπινη εμπειρία στη σύγχρονη μεγαλούπολη του Βερολίνου, η Πόλη, αυτό το μυθιστόρημα χωρίς λόγια, που αποτελείται από 100 λεπτοδουλεμένες ξυλογραφίες, θεωρείται το αριστούργημά του.
Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία το 1925. Οι ξυλογραφίες του, αξιοσημείωτης δύναμης και ομορφιάς, αποδίδουν το τεταμένο κλίμα στην ταραγμένη Βαϊμάρη και έχουν πρόγονό τους τα κοινωνιολογικά κείμενα της Μητροπολιτικής αίσθησης του Γκέοργκ Ζίμμελ, συνδιαλέγονται με την κινηματογραφική Μητρόπολη του Φριτς Λανγκ, τα πρώιμα εξπρεσιονιστικά θεατρικά του Μπρεχτ, τις ζωγραφιές του Γκρος και εικονοποιούν τα χρονικά για το Βερολίνο του Γιόζεφ Ροτ και του Βάλτερ Μπένγιαμιν.
Ο Μαζερέελ δημιούργησε ένα νέο είδος εικαστικής ποίησης: το μυθιστόρημα, τη νουβέλα, τη μικρή διήγηση σε εικόνες χωρίς λόγια. Μέσα από κάθε φύλλο, με την απλή αρμονία του μαύρου και του άσπρου, περνά σαν αστραπή ο ιλιγγιώδης ρυθμός του βιαστικού 20ού αιώνα.
Αν τα παλαιότερα βιβλία του ήταν μεγάλα, το τελευταίο του, Η πόλη, είναι κυριολεκτικά μνημειώδες. Με αυτό το έργο ο καλλιτέχνης προχώρησε κατά κάποιον τρόπο από τη σονάτα στη συμφωνία..

«Η πόλη» του Φρανς Μαζερέελ - πολιτισμός - Ανάλυση στο Βήμα Online

κοινωνιολογικά κείμενα τ... Το 1918 ο Frans Masereel δημιούργησε την πρώτη του "ιστορία δίχως λέξεις". Ήταν το άλμπουμ "25 Εικόνες για το Πάθος ενός Ανθρώπου", αποτελούμενο από εικοσιπέντε ξυλογραφίες. Αμέσως έτυχε μεγάλης αποδοχής και τα επόμενα δύο χρόνια ακολουθήθηκε από "Το Βιβλίο μου των Ωρών", "Ο Ήλιος", "Η Ιδέα" και το "Ιστορία Δίχως Λέξεις". Αυτά τα βιβλία, καθώς και αυτά που ακολούθησαν κατά τη μακρά και παραγωγική του ζωή, επηρέασαν τρεις γενιές καλλιτεχνών, αν και η δουλειά του παραμένει σε κάποιο βαθμό άγνωστη σ' ένα ευρύτερο κοινό. Μόλις τώρα ο Masereel ανακαλύπτεται ξανά σαν ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες σχεδιαστές του 20ού αιώνα και ως πατέρας των graphic novels. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

********************************** 

ΞΕΦΥΛΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΑΖΕΡΕΕΛ

*************************************

Διαβάζοντας τις λέξεις που λείπουν

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΗΝΑΚΗΣ

• 

Ενα από τα χαρακτικά του Φρανς Μαζερέελ, από το μυθιστόρημα με ξυλογραφίες «Πόλη» (εκδ. Αγρα).

Μια μικρή αλλαγή στην οργάνωση της βιβλιοθήκης φάνηκε αρκετή ώστε να έρθουν δύο εκδόσεις πλάι πλάι, σε μια –φαινομενικά– παράδοξη συνύπαρξη: η «Πόλη» του χαράκτη Φρανς Μαζερέελ (1889-1972), που εκδόθηκε από τον οίκο Αγρα το 2017 και το «Formentera Storyline» των Jean-René Étienne και Lola Raban-Oliva, που εντάσσεται στην ύλη του τεύχους 220 του Paris Review, πάλι του 2017.
Τι συνδέει αυτές τις δύο εκδόσεις; Με διαφορά 92 ετών (1925 και 2017), ο Γερμανός χαράκτης και το γαλλικό καλλιτεχνικό ντουέτο Partel Oliva έγραψαν ένα μυθιστόρημα με εικόνες: χαρακτικά και φωτογραφίες αντιστοίχως. Ο Φρανς Μαζερέελ, δίχως καθόλου λέξεις, και οι Partel Oliva, με ελάχιστες, δημιούργησαν μια αυτόνομη αναγνωστική εμπειρία, πέρα από τα όρια της λεκτικής γλώσσας. Της γλώσσας που χρειάζεται τις λέξεις, οι οποίες καθορίζουν το όριο του κόσμου, όπως έλεγε ο Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν: «Τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου».
Δίχως τέτοιους καθορισμούς, χωρίς καμιά άλλη αγκύλωση, ο Φρανς Μαζερέελ, τον οποίο ο Στέφαν Τσβάιχ, στον πρόλογο της «Πόλης» (σε μτφρ. Μαρίας Αγγελίδου), συγκρίνει με τον Ουόλτ Ουίτμαν και εκθειάζει το ταλέντο και την ελευθεροφροσύνη του καλλιτέχνη, καταθέτει, σε 100 ξυλογραφίες, μία πανοραμική άποψη της μεγαλούπολης του Μεσοπολέμου, σε μία αριστουργηματική σειρά έργων που ανασυνθέτουν μια ολόκληρη εποχή ταχύτητας, ελευθερίας αλλά και αίματος. Το καλλιτεχνικό ντουέτο, που εργάζεται στο Παρίσι, περιγράφει την υπαρξιακή καταβύθιση μιας παρέας δέκα στενών φίλων στην ισπανική νήσο Φορμεντέρα.
Δίπλα δίπλα στη βιβλιοθήκη πια, η «Πόλη» και το «Formentera Storyline» λένε μια μεγάλη ιστορία που γράφεται και ξαναγράφεται από τον αναγνώστη – από τον τρόπο που εκείνος διαβάζει τις λέξεις που λείπουν.

************************************

 **********************************




 Η ΙΔΕΑ

Η ιδέα (L'Idée) είναι μια ταινία κινουμένων σχεδίων του 1932 από τον μποέμικο σκηνοθέτη Berthold Bartosch (1893--1968), βασισμένη στο φωνητικό μυθιστόρημα του Flam Masereel (1889--1972) που κυκλοφόρησε το 1920. Η ταινία ασκεί μια γυμνή γυναίκα, που αντιπροσωπεύει την ιδέα του στοχαστή. καθώς βγαίνει στον κόσμο, οι φοβισμένες αρχές προσπαθούν ανεπιτυχώς να καλύψουν το γυμνό της. Ένας άνδρας της εργατικής τάξης που την υπερασπίζεται εκτελείται και μια επανάσταση των εργαζομένων που εμπνέει βίαια καταστέλλεται από τον καπιταλισμό, το κράτος και την εκκλησία.
(Δυνατότητα υποτιτλισμού  στα γερμανικά ,  γαλλικά και αγγλικά)