O ήρωας της αντίστασης και πρωταθλητής του «Ηρακλή» Γεώργιος Ιβάνωφ

Πηγή : thessmemory.wordpress.com (Ο ιστότοπος του Χρίστου Ζαφείρη)

Στη δεκαετία του 1930, στην ιστορική ομάδα του «Ηρακλή» αναδείχτηκε ένας μεγάλος αθλητής που αποτελεί τη δόξα του συλλόγου. Είναι ο Γεώργιος Ιβάνωφ, ο οποίος υπήρξε ήρωας του Β’ παγκόσμιου πολέμου και της εθνικής αντίστασης και εκτελέστηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής το 1943 για την αντιστασιακή του δράση.

Ο Γεώργιος Ιβάνωφ σε καλλιτεχνική πόζα.

Ο Ιβάνωφ ήταν διακεκριμένος αθλητής κολύμβησης του «Ηρακλή», το όνομα του οποίου δόθηκε από τον δήμο Θεσσαλονίκηςσε δρόμο της πόλης, στο κλειστό γήπεδο της παλιάς ομάδας του (Ιβανώφειο) και στους ετήσιους κολυμβητικούς αγώνες (Ιβανώφεια) που γίνονται στη μνήμη του. Ο αθλητής και ήρωας είχε γεννηθεί στη Βαρσοβία το 1911, έχασε μικρός τον πατέρα του και εγκαταστάθηκε το 1926 στη Θεσσαλονίκη μαζί με τη μάνα του, που είχε παντρευτεί σε δεύτερο γάμο τον επιχειρηματία Ιωάννη Λαμπριανίδη. Είχε δυο ετεροθαλή αδέρφια, τον Αλέξανδρο και Αντώνιο, οι οικογένειες των οποίων ζουν στη Θεσσαλονίκη. Ο Γεώργιος ήταν αθλητικός τύπος και από το 1928 εντάχθηκε στην ομάδα του «Ηρακλή», αρχικά στο ποδόσφαιρο και αργότερα στην ομάδα κολύμβησης όπου πρώτευσε σε βορειοελλαδικούς και διακρίθηκε σε πανελλήνιους αγώνες.

Η κολυμβητική ομάδα του «Ηρακλή» του 1932. Πάνω, από αριστερά, Αθ. Αγγελίδης, Ιω. Μαντόπουλος, Γ. Ιβάνοφ, στη μέση Ν. Μαγγανιώτης, κάτω Δημητριάδης, Μ. Μερκουρίου, Π. Καλδαρόπουλος.

Αντιστασιακή δράση

Η μεγάλη προσφορά του Ιβάνωφ ήταν η αντιστασιακή του δράση κατά των Γερμανών εισβολέων. Το 1941 κατέφυγε στη Μέση Ανατολή και μετά από εκπαίδευση από τους Βρετανούς σε οργάνωση σαμποτάζ επέστρεψε στην κατεχόμενη Ελλάδα όπου συνεργάστηκε με αντιστασιακές ομάδες στη συγκέντρωση πληροφοριών. Συνελήφθη από τους Γερμανούς μετά από προδοσία και κλείστηκε στις φυλακές Αβέρωφ στην Αθήνα απ’ όπου δραπέτευσε. Το 1942 κατόρθωσε να ανατινάξει ένα γερμανικό υποβρύχιο στη Σαλαμίνα που βυθίστηκε με το πλήρωμά του. Ο Ιβάνωφ διήνυσε κολυμπώντας μεγάλη απόσταση ως το πολεμικό στο οποίο κόλλησε, χωρίς να τον αντιληφθούν, την ισχυρή μαγνητική βόμβα. Επίσης την ίδια χρονιά βύθισε στο λιμάνι του Πειραιά ένα ισπανικό ατμόπλοιο που συνεργαζόταν με τους Γερμανούς.

Το σπουδαιότερο σαμποτάζ έκανε στο εργοστάσιο κινητήρων αεροπλάνων «Ματσανιώτη» στην Αττική, σε συνεργασία με μέλη της Οργάνωσης Ανάστασης Γένους (ΟΑΓ), ρίχνοντας στο σύστημα λίπανσης των κινητήρων ένα αδρανές υγρό που είχε ως αποτέλεσμα η περιβόητη γερμανική αεροπορία «Λουφτβάφε» να χάσει πολλά αεροπλάνα. Ο Ιβάνωφ συνελήφθη με προδοσία το Σεπτέμβριο του 1942 και εκτελέστηκε τον Ιανουάριο του 1943 στην Καισαριανή φωνάζοντας προς το εκτελεστικό απόσπασμα: «Ζήτω η Ελλάδα, Ζήτω η Πολωνία». Ο τάφος του ήρωα βρίσκεται στο 3ο κοιμητήριο Νίκαιας στην Αθήνα και φέρει την επιτύμβια επιγραφή: «Γεώργιος Ιβάνοφ, έπεσε υπέρ της Ελευθερίας».

Ο ανδριάντας του Γιώργου Ιβάνωφ στη Θεσσαλονίκη (οδός Λαγκαδά)

Οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Πολωνίας τού απένειμαν τις ανώτατες διακρίσεις εθνικού ήρωα και έστησαν τον ανδριάντα του, το 1985, στην αρχή της οδού Λαγκαδά, στη Θεσσαλονίκη. Είναι «δώρο του πολωνικού λαού προς τον λαό της Θεσσαλονίκης». Δυο κείμενα, στα ελληνικά και στα πολωνικά, είναι χαραγμένα στο βάθρο του ανδριάντα: «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΒΑΝΩΦ ΣΑΪΝΟΒΙΤΣ. ΓΕΝ. 14-12-1911 ΣΤΗ ΒΑΡΣΟΒΙΑ. ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. ΕΚΤΕΛΕΣΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ ΣΤΙΣ 4-01-1943 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΩΝΟΙ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ».

Τα τελευταία χρόνια μάλιστα η δράση του Ιβάνωφ απασχολεί εντονότερα τους ιστορικούς, ενώ το Χόλιγουντ γύρισε το 1971 ταινία για τη ζωή του με τίτλο «Ιβάνωφ, μυστικός πράκτωρ υπ αριθ. 1», που προβλήθηκε και στη χώρα μας.

Ο Ιβάνωφ τιμάται ιδιαίτερα στην πατρίδα του, στη Βαρσοβία και σε άλλες πόλεις της Πολωνίας, πολλοί δρόμοι, συνοικίες, σχολεία και προσκοπικές ομάδες φέρουν το όνομά του. Έξω από το σπίτι στην Βαρσοβία όπου γεννήθηκε ο Ιβάνωφ στήθηκε μια μεγάλη πλάκα με την επιγραφή: «EΔΩ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Ο ΓΙΕΡΖΥ (ΓΕΩΡΓΙΟΣ) ΙΒΑΝΩΦ ΣΑΪΝΟΒΙΤΣ, ΠΟΛΩΝΟΣ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟΥΣ ΣΤΙΣ 4.1.1943 ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΘΥΣΙΑΣΕ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ».

Τα κολυμβητήρια του «Ήρακλή»

Η κολυμβητική ιστορία της ομάδας του «Ηρακλή» χρονολογείται από την εποχή της ίδρυσής του (1908), αφού από τα χρόνια της τουρκοκρατίας είχε οργανώσει κολυμβητικούς αγώνες στη Θεσσαλονίκη. Τους δεύτερους κολυμβητικούς αγώνες οργάνωσε και πάλι ο Ηρακλής το 1926, ενώ την επόμενη χρονιά συμμετέχει στους πανελλήνιους κολυμβητικούς αγώνες στον Πειραιά όπου πήρε την τρίτη θέση στο πόλο και την σκυταλοδρομία.

Οι κολυμβητές του «Ηρακλή» Γ. Ιβάνωφ, Ν. Μαγγανιώτης, Θ. και Ν. Παπαγιάννης.

Ο «Ηρακλής» με καθυστέρηση, όπως όλες οι ομάδες της Θεσσαλονίκης, έστησε υποτυπώδεις κολυμβητικές εγκαταστάσεις στην ανατολική ακτή του όρμου του Θερμαϊκού. Η πρώτη ήταν μια ξύλινη παράγκα για τα αποδυτήρια των αθλητών που έστησε το 1927 στην παραλία Τζουβανάκη, δίπλα στην αποβάθρα του πρώτου κεραμοποιείου Αλλατίνι, στο χώρο όπου σήμερα βρίσκεται ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος. Όμως και το ανοιχτό «κολυμβητήριο» του Ηρακλή είχε την ίδια περιπέτεια μετεγκατάστασης με το γήπεδο της ποδοσφαιρικής ομάδας του. Το 1945 τού επετράπη να κάνει ένα ξύλινο παράπηγμα δίπλα στη θάλασσα στην περιοχή του σημερινού Λαογραφικού Μουσείου, δυο χρόνια αργότερα τους μετέφεραν στην Σχολή Τυφλών, δίπλα στο κέντρο «Κύματα» και στα μέσα της δεκαετίας του 1950 τους εξαπέστειλαν στο Καραμπουρνάκι, στο χώρο του Ναυτικού Ομίλου Θεσσαλονίκης. Η τελευταία εγκατάστασή του, πριν από τη δημιουργία του Εθνικού Κολυμβητηρίου, ήταν στις αρχές του 1960 κοντά στο ανοιχτό γήπεδο του Κολλεγίου «Ανατόλια» στην οδό Θεμ. Σοφούλη, εκεί που είναι σήμερα οι εγκαταστάσεις της «Εξπρές Σέρβις».

Αγώνας πόλο «Ηρακλή»-«Άρη» στον Θερμαϊκό.

Η προπόνηση των αθλητών και οι αγώνες γίνονταν με προϋποθέσεις στα ανοιχτά κολυμβητήρια του «Ηρακλή». Δηλαδή όταν το επέτρεπε ο καιρός και η θερμοκρασία της θάλασσας, γι’ αυτό πραγματοποιούνταν πάντα τη θερινή περίοδο. Επίσης έπρεπε να καθαρίζεται σχολαστικά ο αγωνιστικός χώρος από τα πολλά μύδια, που συσσωρεύονταν στην ανατολική ακτή του Θερμαϊκού, για να μην τραυματίζονται οι αθλητές! Ωστόσο, σ’ αυτές τις αναχρονιστικές εγκαταστάσεις αναδείχτηκαν αρκετοί καλοί κολυμβητές με πανελλήνιες διακρίσεις, όπως οι Γεώργιος Ιβάνωφ, Αντώνιος Κυπριώτης, Μερκούρης Μερκουρίου, Νίκος Μαγγανιώτης, Ρεζής Κάππας, Άγγελος Χριστοφορίδης, Ιωάννης Καζινιέρης, Ιωάννης Μαντόπουλος, Θωμάς και Νίκος Παπαγιάννης, Λεωνίδας Μήτσας, Θεμ. Τζούμας, Γρηγόρης Μουρούζης, Π. Χασεκίογλου Β. Κρικοριάν κ.ά. Αξιόλογες ήταν και πολλές κολυμβήτριες της ομάδας όπως οι αδελφές Ανδρικοπούλου, Σοφία Παπαθανασίου, Βούλα Τσιριγκάνου κ.ά.

Το 1934 με την έγκριση της Ελληνικής Κολυμβητικής Ομοσπονδίας Φιλάθλων (ΕΚΟΦ), της οποίας ο «Ηρακλής» ήταν ιδρυτικό μέλος, η ομάδα της Θεσσαλονίκης οργάνωσε αγώνες κολύμβησης, που γίνονταν μέχρι τότε στην Καβάλα, με πολλές διακρίσεις των αθλητών του. Το 1953 ο Ηρακλής, προς τιμήν του ήρωα και πρωταθλητή του, οργάνωσε τα «Ιβανώφεια», αγώνες κολύμβησης και υδατοσφαίρισης, που συνεχίζουν να οργανώνονται με μεγάλη συμμετοχή αθλητών μέχρι σήμερα.

Χ.ΖΑΦ.

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αξιόλογο λεύκωμα «Γυμναστικός Σύλλογος Ηρακλής, 1908-200, έκδοση ΚΙΘ, Θεσσαλονίκη 2003.

________________________

Η ζωή του Γέρζι Σαϊνοβιτς Ιβάνοφ έγινε , το 1972, ταινία με τον τίτλο «Αgent no 1» από τον Πολωνό σκηνοθέτη Ζμπίγκνιεβ Κουζμίνσκι, αποσπώντας πολύ καλές κριτικές .