Το νεοφιλελεύθερο μίσος για την ελευθερία

Δημήτρης Σταράκης 

Πηγή:altsantiri

27-10-2017

Ελευθερία, μία έννοια πολύτιμη και άκρως πλαστική. Σήμερα, την αναφέρουμε περισσότερο από ποτέ, αυτοχριζόμαστε υπερασπιστές της και φτάνουμε ακόμη και στο σημείο να υπογραμμίζουμε στους άλλους πώς αυτή μπορεί να βιώνεται.
Η συνέντευξη του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μας αποκάλυψε και πάλι πώς αντιλαμβάνονται σήμερα, στον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης, αυτήν την έννοια. Ο Σόιμπλε τόνισε για μία άλλη φορά τη φράση “πάντως ήταν απόφαση των Ελλήνων” όταν σχολίαζε τις επιβεβλημένες προσταγές των Βρυξελλών για τη μνημονιακή μεταρρύθμιση της χώρας.
Ο γερμανός Υπουργός οικονομικών συχνά πυκνά αναφέρει το ίδιο μοτίβο στις σκέψεις του όπως “δεν επέβαλα εγώ περικοπές στους μισθούς”, “δεν υπάρχει πουθενά εντολή για περικοπές δαπανών στην υγεία” και άλλα συναφή επιχειρήματα.

Ο Σόιμπλε δεν ενεργεί ως αυτόφωτος άνθρωπος, αλλά ως ένας κλασικά συντηρητικός εκφραστής του δόγματος που πρεσβεύει. Η στάση του να τονίζει ότι όλα αποτελούν ελεύθερη επιλογή του άλλου είναι κεντρική θέση της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας. Την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι απολύτως ελεύθερος να κάνει τη μία ή την άλλη επιλογή, χωρίς να τον επηρεάζουν καθόλου οι συνθήκες, τη βρίσκουμε σε έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κυρίαρχου σήμερα οικονομικού δόγματος, τον Φρίντριχ Xάγιεκ.
Ο Χάγιεκ ανέλυσε την έννοια του “εξαναγκασμού” (coercion) και έφτασε στο σημείο να θεωρεί ότι σπάνια οι επιλογές στο φιλελεύθερο περιβάλλον μπορούν να αποτελέσουν επιλογές οι οποίες επιβάλλονται και συχνά πυκνά φτάνουν να καταλήγουν ως επιλογές χωρίς την παραμικρή ελευθερία.
Όταν, για παράδειγμα, ένας άνεργος δεν βρίσκει δουλειά και τελικά μένει με δύο επιλογές (ή ακόμη και μία) απασχόλησης με χρήματα που δεν φτάνουν ούτε για το τέλος του μήνα, ο Χάγιεκ θα μας έλεγε εδώ ότι και πάλι έχει την ελευθερία να κάνει την καλύτερη γι’ αυτόν επιλογή. Έτσι λοιπόν, αν στο τέλος παραπονιόταν για τις μη αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής, ο βασικός εκφραστής της νεοφιλελεύθερης θρησκείας θα του έλεγε με απόλυτη ηρεμία: “Ήταν πάντως επιλογή σου”.
Η συνέντευξη Σόιμπλε μας θύμισε και πάλι το γνωστό δόγμα της εποχής μας: Μπορείς να επιλέξεις να δουλεύεις μέχρι εξαντλήσεως ή να αποχωρήσεις. Μπορείς να μείνεις άνεργος ή να δουλεύεις με ελάχιστα χρήματα. Ό,τι και αν κάνεις, είναι δική σου απόφαση.
Δύσκολα βρίσκει κανείς μια τέτοια καλά καμουφλαρισμένη μπότα, η οποία πατάει πάνω στις ζωές των ανθρώπων. Σήμερα όμως, το νεοφιλελεύθερο ευαγγέλιο των ισχυρών επιθυμεί να παπαγαλίζει τη λέξη “ελευθερία” και καταλήγει τελικά να τη μισεί και να την αλλοιώνει, αντί να επιδιώκει πραγματικά να την υπερασπίζεται. Ο Σόιμπλε είναι ο πιο ευγενής υπερασπιστής αυτής της έννοιας, η οποία καταλήγει μια ασταμάτητη βαρβαρότητα για τους δέκτες του δόγματος του.