Νάνος Βαλαωρίτης: Ζούμε «το θέατρο του παρολίγου»!
Ο ποιητής Νάνος Βαλαωρίτης μιλά στην σύμβουλο ανθρωπίνων σχέσεων - δημοσιογράφο Κρυσταλία Πατούλη για το Tvxs, προβληματιζόμενος για την σημερινή διεθνή και ελληνική πολιτική κατάσταση και αναρωτώμενος: «Αντί να σκεφτόμαστε πως θα σώσουμε τον πλανήτη, φαγωνόμαστε μεταξύ μας και παράγουμε όπλα. Τι να τα κάνουμε αυτά τα όπλα, αν πέσει πάνω μας π.χ. ένας μετεωρίτης;»
Κρ.Π.: Κύριε Βαλαωρίτη, πώς βλέπετε την κατάσταση;
Ν.Β.: Σήμερα η κατάσταση είναι ακατανόμαστη! Δεν υπάρχει φράση για να την αποδώσει. Ο Μακρόν, είναι ο πρώτος πρόεδρος ξένης χώρας που κατά την επίσκεψή του στη χώρα μας, ανέφερε στο λόγο του έναν έλληνα ποιητή, τον Γιώργο Σεφέρη. Λοιπόν, εδώ, φοβάμαι ότι οι δικοί μας, αγνοούν παντελώς τον Σεφέρη -ούτε τον έχουν διαβάσει- ξεκινώντας από την κυβέρνηση μέχρι το μεγαλύτερο μέρος του κοινού. Μόλις κάποιος αναφέρει κάτι και είναι ξένος και μάλιστα πρόεδρος, ξαφνικά θα ξυπνήσουν και θα ξανακοιτάξουν τον Σεφέρη. Αυτό και μόνο μετά τις ταπεινώσεις που έχουμε υποστεί από την καταδίωξη των Γερμανών, είναι αναπτέρωση του πολιτιστικού ηθικού μας, ότι δηλαδή δεν είμαστε κατώτερης στάθμης, άχρηστοι, απέναντι στους αρχαίους έλληνες. Αυτό νομίζω είναι το σχόλιό μου, και αποφάσισα να μην ασχοληθώ πλέον με την πολιτική, διότι από διεθνή άποψη μέχρι την δική μας την τοπική, η πολιτική κατάσταση ανήκει στη χώρα της ακατανοησίας. Δηλαδή, ξεκινάμε από τον Τραμπ, περνάμε στον Κιμ Γιονγκ Ουν, και μετά τους άλλους τους Βρετανούς, τους Γερμανούς, ή στον Ερντογάν με την τρέλα του, και ούτω κάθε εξής.
Κρ.Π.: Μα ακριβώς επειδή είναι ακατανόμαστη, όπως είπατε, η πολιτική κατάσταση, χρειάζεται να ασχολούνται άνθρωποι σαν και σας που είστε λίγοι στην Ελλάδα, αν όχι είστε ο μόνος, πολλές φορές.
Ν.Β.: Δεν είμαι ο μόνος, διαβάζω ορισμένα άρθρα που είναι αρκετά καλά, στο φ/β. Έχουν γίνει καλές αναλύσεις, από ορισμένους, βέβαια. Και μου άρεσε πολύ, του Κασιμάτη η δήλωση, που είπε πως η δημοκρατία μας έχει γίνει ανύπαρκτη. Αυτός, ως συνταγματολόγος, κάτι ξέρει.
Κρ.Π.: Δεν γίνεται όμως να λέτε ότι δεν θα ασχοληθείτε από δω και πέρα με την πολιτική. Γιατί ένας σημαντικός λόγος που φτάσαμε ως εδώ είναι πως οι περισσότεροι δεν ασχολιόντουσαν με την πολιτική –τουλάχιστον όσο έπρεπε, όπως αποδείχθηκε.
Ν.Β.: Ασχολιόντουσαν με τον λάθος τρόπο για να ευνοηθούν, και για να αναδειχθούν. Ήταν ένα «πάτημα» καριέρας. Ε, και αυτό, νομίζω ότι συνεχίζει να είναι έτσι. Δεν έχει αλλάξει. Γιατί εδώ σε μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα, οι πολιτική είναι ασήμαντη για τον διεθνή στίβο. Δεν παίζουμε κανένα διεθνή πολιτικό ρόλο. Ο μόνος μας ρόλος είναι γεωπολιτικός. Δηλαδή, η γεωγραφική μας θέση είναι κρίσιμη και αυτήν «γυρεύουνε» να την εκμεταλλευτούν, συνέχεια, όλοι, αλλά όχι με τα σωστά ανταλλάγματα, διότι εμείς πουλήσαμε τα πάντα σε τιμή ευκαιρίας. Αυτό μου θυμίζει το ποίημα του Ρεμπώ «Το ξεπούλημα». Από τότε το είχε γράψει, γιατί όλα πουλιούνται, όπως είχε πει.
Κρ.Π.: Όλα είναι εμπορευματοποιημένα;
Ν.Β.: Ε, βέβαια, τώρα ξέρουμε τι πουλάμε και πουλάμε ότι καλύτερο έχουμε.
Κρ.Π.: Δηλαδή;
Ν.Β.: Δηλαδή, όλο το φυσικό μας πλούτο και ότι έχουμε φτιάξει απ’ αυτόν.
Κρ.Π.: Γι’ αυτό ονομάζετε «ακατανόμαστη» την κατάσταση που επικρατεί;
Ν.Β.: Και διότι, δεν μπορεί να την χαρακτηρίσει κανείς, με τον έναν τρόπο ή με τον άλλον. Η κατάσταση αυτή, είναι όχι μόνο «το θέατρο του παραλόγου», αλλά «το θέατρο του παρολίγου»! Του παρολίγου να πέσουμε στην Άβυσσο. Εκεί βρισκόμαστε. Ζούμε το θέατρο του παρολίγου! Βλέπει κανείς τι συμβαίνει στην Αμερική, τι συμβαίνει στην Ασία. Εκεί τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά, ούτε κι εδώ στην Ευρώπη. Όπως π.χ., τι γίνεται στη Συρία ή τι γίνεται στην Τουρκία.
Κρ.Π.: Και τι θα λέγατε για όλα αυτά εσείς;
Ν.Β.: Δεν μπορώ να εκφραστώ, διότι δεν βγαίνει λογικό συμπέρασμα. Έστω και να υπήρχαν αντίπαλες δυνάμεις, όπως υπήρχαν στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντίπαλες δυνάμεις, οι οποίες ήθελαν να εξουσιάσουν τον πλανήτη, όπως η Γερμανία που ήταν στερημένη και έκανε πόλεμο για να αποκτήσει και εκείνη αποικίες. Ούτε αυτό δεν υπάρχει πλέον. Τώρα οι μεγάλες δυνάμεις εξουσιάζουν το χώρο το οποίο εξουσιάζουν, οπλιζόμενες, αλλά δεν σου λένε για ποιόν λόγο οπλίζονται, δηλαδή, αφήνουν να υπονοηθεί πως οπλίζονται για να αμυνθούν! Αυτό όμως δεν είναι καθόλου πειστικό. Περνάνε τη φάση του τρόμου που δημιουργεί ο φόβος, διότι αυτό είναι που έλεγαν οι πιο έξυπνοι και σοφοί άνθρωποι του παρελθόντος, ότι οι πόλεμοι γίνονται από φόβο! Γιατί ο ένας φοβάται τον άλλον, και δεν είναι και χθεσινό αυτό, από τον Πελοποννησιακό πόλεμο το ξέρουμε, πως τα κίνητρα του πολέμου αυτού ήταν ο φόβος!
Κρ.Π.: Οπότε κυβερνούν παρανοϊκοί, λέτε;
Ν.Β.: Βέβαια. Κι έχω την εντύπωση ότι αυτό το είπε με κάποιον τρόπο και ο Θουκυδίδης, πως η Ελλάδα, μάλλον είναι το μόνο μέρος όπου ένας Έλληνας που ταξιδεύει από τη μια πολιτεία στην άλλη ή από το χωράφι του στην πόλη, είναι πάνοπλος! Γιατί είναι πάνοπλος; Γιατί φοβάται!
Κρ.Π.: Είναι η νοοτροπία του τρόμου, από τότε μέχρι σήμερα;
Ν.Β.: Ναι, από τότε. Διότι στους μεγάλους πολιτισμούς δεν νομίζω να ήταν οπλισμένοι οι πολίτες, ούτε π.χ. στην Αίγυπτο, ούτε στη Βαβυλώνα. Ίσως στην Περσία περισσότερο, γιατί εκεί είχαν υποδουλώσει πολύ κόσμο, αλλά τα μέρεη που είχαν μείνει με τον εαυτό τους, όπως οι Αιγύπτιοι και οι Βαβυλώνιοι, δεν είχαν λόγο να φοβούνται, άμεσα, τουλάχιστον. Αργότερα, βέβαια, έγιναν κι αυτοί θύματα άλλων, δικών τους, πια, από Ασσύριους, Βαβυλώνιους, Σουμέριους, κλπ. Αυτοί φαγώθηκαν μεταξύ τους, κάποια στιγμή. Γιατί κι αυτούς τους έπιασε ο φόβος.
Έτσι ο πολιτισμός πέρασε από κατάσταση ευφορίας σε κατάσταση τρόμου. Κι αυτό το βλέπουμε σήμερα με τις διαρκείς απειλές που εξαπολύουν και οι μεν και οι δε. Απειλές, συνέχεια, ο ένας προς τον άλλον: Θα σε καταστρέψω, θα σου κάνω, θα σου δείξω, και για τόλμησε να με αγγίξεις, και ούτω κάθε εξής. Και αντί να σκεφτόμαστε ότι μπορεί να έρθει ένας μετεωρίτης και να μας εξαφανίσει, όπως παραλίγο να γίνει κάπου το 2001, όταν ανήγγειλαν πως ένας θα έπεφτε στην Κρήτη, περίπου 10χιλιομέτρων, ο οποίος αν έπεφτε πάνω της θα την έκαιγε απ’ άκρη σε άκρη, ή αν έπεφτε μέσα στη θάλασσα θα ξεσήκωνε παλιρροιακό κύμα που θα την πλημμύριζε ξεκινώντας από τη νότια πλευρά. Ευτυχώς, αυτός ο μετεωρίτης εξερράγη μόλις μπήκε στην ατμόσφαιρα της γης και έτσι έπεσε ανώδυνα νότια της Κρήτης. Αλλά αυτό δεν το είχανε προβλέψει, γι’ αυτό δεν το ανήγγειλαν, διατί ντράπηκαν που δεν κατάφεραν να το προβλέψουν. Λοιπόν, αντί να σκεφτόμαστε πως θα σώσουμε τον πλανήτη, φαγωνόμαστε μεταξύ μας και παράγουμε όπλα. Τι να τα κάνουμε αυτά τα όπλα, αν πέσει πάνω μας, π.χ. ένας μετεωρίτης;
Κρ.Π.: Όπως έγινε τώρα με τον τυφώνα Ίρμα;
Ν.Β.: Ναι! Τα πρώτα νησιά της Καραϊβικής που χτύπησε ο τυφώνας, πάνε! Και μάλιστα, αν δεν κάνω λάθος, σε ένα από αυτά τα νησιά είχε ένα σπίτι και ο Τραμπ…
Κρ.Π.: Κι όλο και περισσότερο, καταλαβαίνει κανείς, γιατί έχουμε φτάσει σε αυτή την κατάσταση την ακατανόμαστη. Και μετά λέτε ότι θα σταματήσετε να μιλάτε για την πολιτική;
Ν.Β.: Έχω συνηθίσει να μιλάω, από τότε που δίδασκα. Τι να κάνω; Έπρεπε να διατυπώσω ένα σωρό ιδέες, να κάνω αναλύσεις, κλπ..
Κρ.Π.: Τα χρειαζόμαστε όλα αυτά, γιατί όπως έχετε πει και παλιότερα, το θέμα είναι να σκεφτόμαστε.
Ν.Β.: Ε, βέβαια! Γιατί, αυτό είναι, που εφεύραν οι έλληνες. Να σκεφτόμαστε με τον εαυτό μας και όχι υπαγορευόμενοι από τους ιερείς και τους Θεούς, όπως γινόταν σε όλους τους μεγάλους πολιτισμούς, που ήταν θεοκρατικοί. Οι έλληνες ξετίναξαν τη θεοκρατία, τη Μινωική θεοκρατία, για κάποιο λόγο τον οποίον δεν ξέρουμε ακριβώς, αν ήταν φυσική καταστροφή ή επανάσταση, ή οτιδήποτε άλλο. Αλλά πάντως έγινε μια μεταλλαγή, η οποία επέτρεψε στα άτομα να σκέφτονται ως άτομα πλέον κι όχι υπαγορευμένα από τους Θεούς. Και γεννήθηκαν η Ιωνική φιλοσοφία, ο Όμηρος, ο οποίος είχε αρχίσει ήδη αυτήν την κριτική σκέψη, και είχε δείξει τους Θεούς, να είναι λίγο άστατοι και γελοίοι.
Κρ.Π.: Πώς θέλετε να κλείσετε;
Ν.Β.: Μακάρι να είχα ένα ελιξίριο, όπως αυτό που έχει το χωριό του Αστερίξ, να με κάνει τόσο δυνατό ώστε να μη μπορεί να με προσβάλλει τίποτε, όπως το ελιξίριο του Δρυίδη. Πρέπει να σου πω, ότι για να χαλαρώσω τα απογεύματα, διαβάζω Αστερίξ, ξανά και ξανά. Διότι είναι πολύ έξυπνες οι ιστορίες και δεν σε κουράζουνε γιατί έχουν και εικόνες. Εκεί βλέπει κανείς, ότι η εξυπνάδα και το χιούμορ μπορούν ακόμα και να προβλέψουν διάφορες καταστάσεις.
Και καμιά φορά γελάω τόσο πολύ, που φοβούνται εδώ στο σπίτι, μην πάθω τίποτα.
Κρ.Π.: Το ελιξίριο μάλλον το έχετε βρει μόνος σας. Μέσα από την τέχνη, τη σκέψη και το λόγο σας, την εξυπνάδα και το χιούμορ.
Ν.Β.: Ναι, αυτό είναι το δικό μου το ελιξίριο και χωρίς να είμαι βέβαια παντογνώστης, όπως μερικοί άλλοι, κάτι το οποίο σέβομαι, αλλά δεν γίνεται να είσαι παντογνώστης και να δημιουργείς. Τότε, πλέον, σε τρώει η γνώση.
Κρ.Π.: Και η δημιουργία είναι το κυριότερο;
Ν.Β.: Ναι, διότι, όπως είπε και ο Προυστ, το σπουδαιότερο πράγμα σε ένα συγγραφέα, είναι να μπορεί να ξεχάσει!
Κρ.Π.: Τι ωραίο!
Ν.Β.: Ναι! Να μπορέσει να ξεχάσει, για να αρχίσει να ψάχνει για να ξαναθυμηθεί!-
Λίγα λόγια για τον Νάνο Βαλαωρίτη
Ο Νάνος Βαλαωρίτης γεννήθηκε το 1921 στη Λωζάνη της Ελβετίας. Σπούδασε φιλολογία και νομικά στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Λονδίνου και Σορβόνης. Δημοσίευσε άρθρα και μετέφρασε πρώτος στο Λονδίνο εκτενώς Έλληνες ποιητές του 1930 – Σεφέρη, Ελύτη, Εμπειρίκο, Εγγονόπουλο, Γκάτσο. Από το 1968 έως το 1993 δίδαξε συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργική γραφή στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Διηύθυνε από το 1989 έως το 1995 με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο το περιοδικό Συντέλεια, το οποίο επανεκδόθηκε το 2004 με τίτλο Νέα Συντέλεια. Το 1959 βραβεύτηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το οποίο και αρνήθηκε. Πήρε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1982) και το Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας (1998).
Επίσης έλαβε ένα βραβείο της Ν.Ρ.Α. (National Poetry Association [Αμερικανική Εταιρεία Ποίησης]) το 1996 – βραβείο που είχε δοθεί προηγουμένως στους Φερλινγκέτι, Γκίνσμπεργκ και άλλους. Έχει λάβει το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το ποιητικό του έργο (2006). Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τού απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής (2006). Το 2009 τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Βιβλία του έχουν εκδοθεί στο εξωτερικό, σε αγγλικές και γαλλικές μεταφράσεις. Τελευταίο του δοκίμιο είναι το Ο Όμηρος και το αλφάβητο, έκδοση της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης (2010), που το 2012 κυκλοφόρησε και στα αγγλικά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Στην Ελλάδα επέστρεψε μόνιμα το 2004. Από τις Εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφορούν επίσης οι ποιητικές του συλλογές Πικρό Καρναβάλι και Στο υποκύανο μάτι του Κύκλωπα, καθώς και η συλλογή πρόσφατων άρθρων του με τίτλο Ή του ύψους ή του βάθους και Για μια θεωρία της γραφής Γ.
* Πρεμιέρα για τις Συναντήσεις με Συγγραφείς στον Ιανό με τον Νάνο Βαλαωρίτη την Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου, στις 20:30.
Ο Νίκος Θρασυβούλου συνομιλεί με τον συγγραφέα Νάνο Βαλαωρίτη. Μια συζήτηση, σε πρώτο πρόσωπο, για την τέχνη, την κοινωνία, τη ζωή, με τη συμμετοχή του κοινού. Η εκδήλωση θα προβάλλεται ζωντανά και στο ianos.gr και η είσοδος είναι ελεύθερη. Το κοινό έχει τη δυνατότητα να υποβάλλει τις ερωτήσεις του για τον κάθε καλεσμένο στο email: magazine@ianos.gr και όλες μεταδίδονται ζωντανά από το ianos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου