Τα μυστικά της μακροβιότητας και ο εφιάλτης της αθανασίας

Πηγή: efsyn.gr (Eφημερίδα των Συντακτών)

18.09.2017

Συντάκτης: 

Σπύρος Μανουσέλης

 

Eίναι δείγμα των καιρών ότι οι «Financial Times» συμπεριέλαβαν τη διάσημη βιογεροντολόγο Cynthia Kenyon στον ετήσιο κατάλογο «Master of Science», στον κατάλογο δηλαδή των πιο σημαντικών επιστημόνων παγκοσμίως.
Η Βιογεροντολογία είναι ένας σχετικά πρόσφατος διεπιστημονικός τομέας έρευνας που μελετά τους βιολογικούς μηχανισμούς της γήρανσης με στόχο να τους επαναρρυθμίσει ώστε να γίνει εφικτή η παράταση του προσδόκιμου ζωής των ανθρώπων.
Τις τελευταίες δεκαετίες, χάρη στις εντυπωσιακές προόδους της βιοϊατρικής, ο μέσος όρος ζωής των ανθρώπων έχει ήδη αυξηθεί σημαντικά, τουλάχιστον στις πιο ανεπτυγμένες οικονομικά κοινωνίες.
Τι προβλέπεται όμως να συμβεί στο άμεσο μέλλον; Με δεδομένο τον σημερινό αριθμό των ερευνητών και των σημαντικών επενδύσεων σε αυτόν τον τομέα, πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι οι εξελίξεις θα είναι αλματώδεις και η μακροβιότητα ορισμένων ατόμων και πληθυσμών θα αυξηθεί εντυπωσιακά.
Οι έρευνες αυτές μπορεί να μην πετύχουν για τους ανθρώπους τη μακροβιότητα του θαλάσσιου οργανισμού Escarpia laminata, ο οποίος ζει πολύ πάνω από 300 χρόνια στα βάθη των ωκεανών, θα καταφέρουν ωστόσο να επιβραδύνουν τις καταστροφικές συνέπειες της γήρανσης παρατείνοντας, κατά μέσο όρο, τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής έως τα 120 χρόνια.
Ένας ίσως ταπεινός στόχος σε σύγκριση με το πανανθρώπινο και διαχρονικό όνειρο για «αιώνια νεότητα» ή «αθανασία». Όμως, μέχρι σήμερα, εξακολουθεί να παραμένει άπιαστος, δεδομένου ότι τα 120 χρόνια θεωρούνται ένα ανυπέρβλητο βιολογικό όριο.
Εντούτοις, υποστηρίζουν διάφοροι βιογεροντολόγοι, αφού καταφέραμε να παρατείνουμε στο εργαστήριο τη ζωή μικρότερων θηλαστικών όπως τα ποντίκια, γιατί να μην το πετύχουμε και με το ανθρώπινο είδος; Και για την επίτευξη στο άμεσο μέλλον αυτού του στόχου ήδη ενεργοποιούνται διάφοροι ειδικοί (γενετιστές, βιοχημικοί, γιατροί, κ.ά.) με την απλόχερη υποστήριξη πολλών βιοτεχνολογικών εταιρειών και μεγιστάνων όχι μόνο της Silicon Valley αλλά από κάθε γωνιά του πλανήτη.

Ελιξίρια της μακροζωίας

Πολύ χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του δρος Jon Yun, του κορεατικής καταγωγής μεγιστάνα στον τομέα της βιοϊατρικής και ιδρυτή του Ινστιτούτου Palo Alto, ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι είναι εφικτό να μπλοκάρουμε -μέσω της βιοτεχνολογίας- τους παράγοντες που επιφέρουν τη γήρανση. Και για τον σκοπό αυτό καθιέρωσε το βραβείο «Palo Alto Longevity», το οποίο προσφέρει 1 εκατομμύριο δολάρια σε όποιον ερευνητή ua συμβάλει στην αποκωδίκευση του μυστικού της διαδικασίας της γήρανσης.
Κάτι ανάλογο έκανε και η Google. όταν δημιούργησε την εταιρεία «California Life Company Calico» με στόχο την ανακάλυψη και αντιστροφή των βιολογικών μηχανισμών που οδηγούν στην ανθρώπινη γήρανση.
Όμως, σε ποια επιστημονικά δεδομένα βασίζονται αυτές οι προσπάθειες να μας κάνουν μαθουσάλες; Η αποφασιστική καμπή σε αυτόν τον ερευνητικό τομέα υπήρξe μια σειρά από πρωτοποριακές έρευνες στο περίφημο Salk Institute στην Καλιφόρνια. Ούτε λίγο-ούτε πολύ, οι ερευνητές σε αυτό το Ινστιτούτο κατάφεραν να αντιστρέψουν σε μια ομάδα ποντικών το βιολογικό ρολόι των κυττάρων τους.
Μέσω της γενετικής μηχανικής, ενεργοποίησαν επιλεκτικά και στοχευμένα τέσσερα γονίδια που ήταν γνωστό ότι μπορούσαν να «αποδιαφοροποιούν» τα κύτταρα των ποντικών, επαναφέροντάς τα στην εμβρυακή τους κατάσταση.
Κοντολογίς, κατάφεραν να αναστρέψουν τη φυσιολογική πορεία γήρανσης των κυττάρων, παρατείνοντας κατά 30% τη διάρκεια ζωής των ποντικών! Αν, υποστηρίζουν κάποιοι αισιόδοξοι βιογεροντολόγοι, υπάρχει ένας ανάλογος μηχανισμός και στον ανθρώπινο οργανισμό, τότε η βιοτεχνολογική ενεργοποίησή του θα μας επέτρεπε να ζούμε άνετα πάνω από 100 χρόνια.

Άλλες έρευνες εστιάζουν στους βιοχημικούς και γενετικούς παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά ή, εναλλακτικά, οδηγούν στην αναγέννηση της εύρυθμης λειτουργίας των γερασμένων κυττάρων, όπως συνέβη σε πρόσφατο πείραμα στις ΗΠΑ, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Stanford.
Σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση στο εγκυρότατο επιστημονικό περιοδικό «Nature», αυτοί οι ερευνητές κατάφεραν, μέσω μετάγγισης αίματος από νεαρά ανθρώπινα πλάσματα, να αναγεννήσουν κάποιες από καιρό χαμένες εγκεφαλικές ικανότητες υπέργηρων ποντικών.
Πού οδηγούν όλες αυτές οι εντυπωσιακές ανακαλύψεις; Ο ποιητής Λουκρήτιος, μεταγράφοντας στα λατινικά τις ιδέες του Επίκουρου, υποστήριζε ότι «όταν εμείς υπάρχουμε, ο θάνατος δεν υπάρχει και όταν υπάρχει ο θάνατος, εμείς δεν υπάρχουμε πια».
Όσοι δεν παρηγορούνται από μια τέτοια φιλοσοφική αντιμετώπιση του θανάτου καταφεύγουν σε διάφορα «μαγικά» τεχνολογικά τεχνάσματα που υπόσχονται να παρατείνουν «επ’ αόριστον» ή, έστω, σημαντικά την παραμονή μας στον μάταιο τούτο κόσμο.
Πόσο, όμως, είναι εύλογο το να επιδιώκουμε πάση θυσία τη μακροζωία; Και πρόκειται για κάτι καλό ή στην πραγματικότητα για κατάρα; Πράγματι, απ’ όλα τα έμβια όντα, μόνο ο άνθρωπος επιδιώκει την αθανασία, ίσως γιατί μόνο αυτός έχει συνείδηση του θανάτου.
Δυστυχώς όμως, δεν φαίνεται να διαθέτει επαρκή συνείδηση για να αποδεχτεί το γεγονός ότι η οδυνηρή παρουσία του θανάτου αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη και την εξέλιξη της ζωής
.