************************
Από τη ζούγκλα στο Διάστημα
Επί μισό αιώνα περίπου
ο Στέλιος Ανεμοδουράς (1917-2000) υπήρξε εμπνευστής, παραγωγικότατος
συγγραφέας και εκδότης περιοδικών που διαβάστηκαν και λατρεύτηκαν
μεταπολεμικά από χιλιάδες μικρούς αναγνώστες. Οι «Ηρωες» (εκδόσεις
Comics & Crosswords) καταγράφουν το έργο του και μας θυμίζουν, με
ισχυρές δόσεις νοσταλγίας, τα ανδραγαθήματα του Μικρού Ηρωα, του Μπλεκ,
του Ζαγκόρ, πολλών Ελλήνων υπερανθρώπων και αμέτρητων ακόμα χαρακτήρων
της λαϊκής παιδικής λογοτεχνίας.Τα κόμικς με κύριο αναγνωστικό κοινό τους τα παιδιά ανθούσαν στις ΗΠΑ και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα. Στην Ελλάδα, λόγω των γνωστών αντικειμενικών δυσκολιών και ιδιαιτεροτήτων, μόνο στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια υπήρξαν εκδότες που εισήγαγαν και μετέφρασαν στα ελληνικά ιστορίες από το εξωτερικό, αλλά και λιγοστοί δημιουργοί που επινόησαν και προσάρμοσαν στην εγχώρια πραγματικότητα νέους χαρακτήρες και εμπνεύστηκαν καινοφανείς «μυθολογίες» και συναρπαστικές, καθηλωτικές υποθέσεις. Ενας από αυτούς ήταν ο Στέλιος Ανεμοδουράς.
Στους «Ηρωες», ένα βιβλίο καταγραφής και περιγραφής των δημιουργιών του Στέλιου Ανεμοδουρά, οι Γιώργος Παπαδάκης, Γιώργος Βλάχος και Νίκος Νικολαΐδης, «αποδελτιώνουν» κάθε έντυπη δημοσιευμένη ιστορία του και δίνουν την ευκαιρία στους παλαιότερους να θυμηθούν τα παιδικά τους αναγνώσματα και στους νεότερους να έρθουν σε επαφή με μια κουλτούρα που έχει περάσει ανεπιστρεπτί. «Ο Στέλιος Ανεμοδουράς θα μείνει στη μνήμη όλων όσοι θήτευσαν στις εξωσχολικές του ιστορίες. Ιστορίες φαντασίας, ελευθερίας, ξεγνοιασιάς αλλά και ήθους και αξιοπρέπειας. Ολες αυτές τις ιστορίες, τα περιοδικά του, το έργο μιας ολόκληρης ζωής, συγγραφικής και εκδοτικής, προσπαθήσαμε να καταθέσουμε στις σελίδες του βιβλίου αυτού, καθώς πλησιάζει να κλείσει ο κύκλος των 100 χρόνων από τη γέννησή του» αναφέρει ο Λεωκράτης Ανεμοδουράς, εγγονός του Στέλιου, προλογίζοντας τους «Ηρωες».
Η καριέρα του ξεκίνησε τη δεκαετία του 1940 από το εμβληματικό περιοδικό «Μάσκα» που, υπό την καθοδήγηση του Απόστολου Μαγγανάρη, δημοσίευε κυρίως αστυνομικές περιπέτειες αλλά και ιστορίες μυστηρίου και φαντασίας που καθήλωναν το νεανικό κοινό. Ο Ανεμοδουράς, αρχικά ως μεταφραστής και στη συνέχεια ως διασκευαστής ξένων ιστοριών και συγγραφέας πρωτοτύπων, έδωσε με την καλπάζουσα φαντασία του μια νέα λογοτεχνική πνοή στην παρεξηγημένη αστυνομική λογοτεχνία. Με τίτλους όπως «Το Ασπρο Φάντασμα», «Ο Τίγρης της Κίτρινης Θάλασσας» και «Το Νησί των Θησαυρών» έκανε το ντεμπούτο του στη «Μάσκα» και συνέχισε με τη «Μασκούλα», τη «Νυχτερίδα», το «Σινεάκ», το «Τόξο». Στο τελευταίο, χαρακτηριστικοί τίτλοι των περιπετειωδών ιστοριών ήταν «Το Κάστρο του Κουρσάρου», «Κατάσκοποι στη Ζούγκλα», «Αποστολή στην Ταγγέρη», «Οι Δαίμονες των Ωκεανών», «Ο Ελευθερωτής του Μεξικού» κ.ά.
Ο εξωτισμός, τα ταξίδια σε μακρινές, αχαρτογράφητες περιοχές, ο τυχοδιωκτισμός, οι ηρωισμοί βρίσκονταν στο επίκεντρο αυτών των ιστοριών που έδιναν την ευκαιρία στους μικρούς αναγνώστες να ψυχαγωγηθούν αλλά και να μορφωθούν ταυτόχρονα.
Το 1953 ξεκινά η κυκλοφορία του εβδομαδιαίου «Μικρού Ηρωα», του πιο εμβληματικού, ίσως, λαϊκού περιοδικού της εποχής, σε σενάρια του Θάνου Αστρίτη (ψευδώνυμο του Στέλιου Ανεμοδουρά) και σχέδια των Βύρωνα Απτόσογλου και Θέμου Ανδρεόπουλου. Με πρωταγωνιστή το Παιδί-Φάντασμα, Γιώργο Θαλάσση, και συμμάχους του την Κατερίνα και τον Σπίθα σε ένα προσωπικό και ιδιότυπο αντάρτικο πόλης ενάντια στους ναζί την περίοδο της γερμανικής κατοχής «ούτε ο ίδιος ο Στέλιος Ανεμοδουράς μπορούσε να φανταστεί, ξεκινώντας να γράφει τον Μικρό Ηρωα, ότι δημιουργούσε το ανάγνωσμα-έπος που θα σηματοδοτούσε με την καταλυτική παρουσία μια ολόκληρη εποχή. Τον Χρυσό Αιώνα του ελληνικού παιδικού λαϊκού αναγνώσματος», επισημαίνει ο Γιώργος Βλάχος.
Συμπληρωματικοί χαρακτήρες υπήρξαν μικρά παιδιά που τάχθηκαν στο πλευρό της θρυλικής τριάδας, με ονόματα όπως Κεραυνός, Διαβολάκι, Ζουζούνι, Τζιτζίκι, Πιτσιρίκος, Πειραχτήρι, Γάτος, Σουσουράδα, Μπόμπιρας, Γαβριάς, Χαζούλης, Σαΐτας κ.ά., ενώ οι ναζιστές αντίπαλοι είχαν σαφώς πιο επιβλητικούς τίτλους και ενδυμασίες (Σεϊτάν Αλαμάν, Φρόιλαϊν Χ κ.ά.).
Πολλά έχουν γραφεί για το σχεδόν ουδέτερο πολιτικό σκέλος των ιστοριών του «Μικρού Ηρωα», λίγα μόλις χρόνια μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο και υπό ένα καθεστώς αυταρχικής Δεξιάς, ελλείμματος δημοκρατίας και εκκαθαρίσεων ή εκτοπίσεων των αριστερών πολιτικών αγωνιστών. Ομολογουμένως, όμως, οι ιστορίες του Γιώργου Θαλάσση διαβάζονταν τόσο από παιδιά (και μεγαλύτερα παιδιά) αριστερών οικογενειών όσο και από αυτά των δεξιών οικογενειών.
Για τις πιθανές προσδοκίες του Ανεμοδουρά ο Γιώργος Βλάχος αναφέρει: «Γράφοντας ένα ανάγνωσμα ενταγμένο στο ιστορικό πλαίσιο μιας πολύ πρόσφατης περιόδου της ελληνικής Ιστορίας, που έκρυβε μάλιστα και πολλές παγίδες, επιχειρούσε κάτι παράτολμο. Επρεπε να περάσει τα μηνύματά του, ισορροπώντας με επιδέξια ουδετερότητα στο τεντωμένο σχοινί της ένθεν και ένθεν καχυποψίας για τις προθέσεις του. Η όχι άμεση ονομαστική αναφορά σε οργανώσεις, πολιτικές ιδεολογίες, πραγματικά ονόματα και χωρίς καμιά αναφορά στις ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ τους στη διάρκεια της Κατοχής, πέρασε μια γραμμή ανύπαρκτου, στην πραγματικότητα, ενιαίου και ομόψυχου εθνικού αγώνα […] Ωστόσο, τον Στέλιο Ανεμοδουρά, από τη στιγμή που ο ίδιος πίστευε ότι πίσω από τις γραμμές του κειμένου εκφράζει το πνεύμα συμφιλίωσης, περισσότερο τον ενδιέφερε να γίνει αποδεκτό από τους μικρούς αναγνώστες του, ώστε να τους περάσει και να τους εμπεδώσει τις αξίες της αγάπης για την πατρίδα, του ηρωισμού, της ελευθεροφροσύνης, του ανθρωπισμού, της αυτοθυσίας, του αισθήματος δικαίου και της ειρήνης».
Την ίδια περίοδο, που ο Γιώργος Βλάχος οριοθετεί μέχρι το 1968, ο Στέλιος Ανεμοδουράς κυκλοφορεί και μια σειρά από τίτλους με περιπέτειες ηρώων σε διάφορα σημεία του πλανήτη αλλά και έξω από αυτόν και σε διάφορες εποχές όπως ο Ταγκόρ - το Ελληνόπουλο που έγινε Μαχαραγιάς, ο Μικρός Ιππότης, ο Μικρός Μπουρλοτιέρης, ο Μικρός Ζορρό, ο Υπεράνθρωπος, ο Πλανητάνθρωπος, ο Κεραυνός, το Βέλος, το Γεράκι, ο Μικρός Ταρζάν, ο Τάργκα, το ατρόμητο Ελληνόπουλο, ο Καλ, ακόμα και ο Καραγκιόζης στη Ζούγκλα αλλά και αστυνομικά, όπως το Δέκα Τρία και ο Τζων Γκρηκ σε σενάρια του Νίκου Ρούτσου, ποδοσφαιρικά όπως ο Γκρέκο, ο Ηρως των Γηπέδων και ο Αετός των Γηπέδων σε σενάρια του Γιώργου Μαρμαρίδη, γουέστερν όπως το Λάσσο και ο Κάου-Μπόυ Φάντασμα, συνοπτικές διασκευές κλασικών λογοτεχνικών έργων όπως οι Αθλιοι και ο Δεκαπενταετής Πλοίαρχος, παραμύθια αλλά και νουβέλες για ενήλικους με αισθηματικό περιεχόμενο.
Στη δεύτερη περίοδο (1969-1979) που καταγράφεται από τον Γιώργο Παπαδάκη κυριαρχεί όχι τόσο η δημιουργική-συγγραφική δραστηριότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά, αλλά η εκδοτική, με κυρίαρχο όχημα τα κόμικς, κυρίως εισαγόμενα από την Ιταλία και μεταφρασμένα, με εμβληματικούς τίτλους όπως Μπλεκ, Ζαγκόρ, Ομπραξ, Μίστερ Νο, Δίκαιος, Μπόζο, Πεπίτο, Πινόκιο, Κατερίνα, Παράδεισος του Παιδιού, αλλά και κάποιοι τίτλοι για μεγαλύτερους, όπως το πολιτικοσατιρικό Τζόννυ Λόγκαν και το σουρεαλιστικό Κοκομπίλ. Τέλος, στην τρίτη περίοδο (1979-2000 αναφορικά με τον Στέλιο Ανεμοδουρά και μέχρι σήμερα για τις εκδόσεις των απογόνων του), που περιγράφει ο Νίκος Νικολαΐδης, δεσπόζουν το πολυθεματικό Μπλεκ, η Περιπέτεια με τον Κάπτεν Μαρκ (1.246 τεύχη), το Ροντέο και διαστημικά περιοδικά όπως ο Κρόνος, ο Πλανήτης, το Γκαλάκτικα και το Ρομπότ.
Η έκδοση συμπληρώνεται με ένα προσάρτημα στο οποίο οι τρεις συγγραφείς αποτίνουν φόρο τιμής στον πατριάρχη του παιδικού ελληνικού περιοδικού Τύπου: ο Γιώργος Βλάχος γράφει μια ιστορία του Μικρού Ηρωα και οι Γιώργος Παπαδάκης, Νίκος Νικολαΐδης από μια ιστορία του Μπλεκ, όλες σε εικονογράφηση του Κώστα Φραγκιαδάκη.
Οι «Ηρωες» με αυτή τη διεξοδική καταγραφή των αμέτρητων εκδόσεων του Στέλιου Ανεμοδουρά αποτυπώνουν πιστά την πορεία μεγάλου μέρους της εγχώριας, λαϊκής παιδικής λογοτεχνίας κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Ισως να είναι χρήσιμη όμως στο μέλλον μια εκτενέστερη πολιτική αποτίμηση και κριτική, μια εκτίμηση της παιδαγωγικής διάστασης και μια ευρύτερη κοινωνιολογική μελέτη αυτών των αναγνωσμάτων. Η έρευνα των τάσεων και των επιλογών των παιδιών κάθε εποχής σε συνάρτηση με την ιστορική συγκυρία αποτελεί πάντα προϋπόθεση για την κατανόηση του παρελθόντος.
Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου «Ηρωες του Στέλιου Ανεμοδουρά», την Πέμπτη 24 Μαρτίου στις 6 μ.μ., στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, Ακαδημίας 50, θα μιλήσουν οι δημιουργοί του καθώς και ο σημειολόγος και ιστορικός τέχνης, Χάρης Καμπουρίδης, ο συγγραφέας Τζίμμυ Κορίνης, ο κριτικός κινηματογράφου Χρήστος Μήτσης, ο σκιτσογράφος Σπύρος Ορνεράκης και ο συγγραφέας Λευτέρης Ταρλαντέζος. Συντονίζει ο εκδότης Λεωκράτης Ανεμοδουράς. Επιπλέον, θα προβληθεί ντοκιμαντέρ για τον Στέλιο Ανεμοδουρά και τις δημιουργίες του και θα ακολουθήσει έκθεση αυθεντικών περιοδικών των εκδόσεών του, από τις συλλογές του Ιδρύματος ΣΟΦΙΑ.
comics@efsyn.gr
*****************************
ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΝΕΜΟΔΟΥΡΑ
ΚΑΙ ΤΡΕΙΣ ΝΕΕΣ ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ!
ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΠΟΛ. ΓΙΩΡΓΟΣ, ΒΛΑΧΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ ΔΗΜ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ| Τιμή Έκδοσης € Από 19.90 έως 16.00 (έκπτωση) | ||
- Διευκρινίσεις σχετικά με τις τιμές διάθεσης βιβλίων
- Άμεσα διαθέσιμο. Αποστέλλεται κατά κανόνα σε 2-4 εργάσιμες μέρες.
Παρουσίαση
Στους "ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕΛΙΟΥ ΑΝΕΜΟΔΟΥΡΑ" για πρώτη φορά καταγράφεται ολόκληρο το συγγραφικό και εκδοτικό έργο του Στέλιου Ανεμοδουρά από τρεις διακεκριμένους συγγραφείς και έναν εικονογράφο, που έζησαν τις εκδόσεις του τόσο ως πιστοί αναγνώστες όσο και ως ιστορικοί ερευνητές στον χώρο του κόμικ και γενικότερα του παιδικού λαϊκού εντύπου.Ξεκινώντας από το 1946, η δραστηριότητα του συγγραφέα-εκδότη, χωρίζεται σε 3 χρονικές περιόδους, κάθε μια από τις οποίες χαρακτηρίζεται από το δικό της ιστορικό πλαίσιο.
Από το συγγραφικό ξεκίνημά του στον χώρο, το 1946, και τη συνεχή συγγραφική και εκδοτική δραστηριότητά του έως και το 1968, έτος κατά το οποίο έγινε η διακοπή του "Μικρού Ήρωα" σε αφηγηματική μορφή, οριοθετείται η πρώτη περίοδος. Την επιμελείται ο Γιώργος Βλάχος. Μέσα σε αυτή την περίοδο, μεταξύ άλλων, παρουσιάζονται τίτλοι εμβληματικών περιοδικών της "Χρυσής Περιόδου" του λαϊκού αναγνώσματος, όπως η "Μάσκα", "Ο Υπεράνθρωπος", ο "Γκρέκο" και πάνω από όλα "Ο Μικρός Ήρως", ανακαλώντας στη μνήμη των παλαιοτέρων ευτυχισμένες παιδικές στιγμές συντροφιάς μαζί τους.
Η περίοδος 1969-1979, η οποία σηματοδοτείται από την καθιέρωση χαρακτηριστικών τίτλων όπως "Μπλεκ", "Ζαγκόρ", "Όμπραξ" και "Κατερίνα", αναλύεται ιστορικά από τον Γιώργο Πολ. Παπαδάκη. Ο Νίκος Δημ. Νικολαΐδης αναλύει το εκδοτικό έργο του Στέλιου Ανεμοδουρά από το 1980 μέχρι και το τέλος της ζωής του, το 2000, καθώς και τη συνέχιση της εκδοτικής δραστηριότητας που παρέδωσε μέχρι και σήμερα.
Σαν προσάρτημα μια ακόμα ενότητα: οι τρεις συγγραφείς του βιβλίου αποτίουν φόρο τιμής στο δημιουργό Στέλιο Ανεμοδουρά, ο οποίος με τα περιοδικά του γέμιζε ευχάριστα τις ώρες της παιδικής τους σχόλης, γράφοντας ο καθένας τους μια δική του ιστορία με τον ήρωα που περισσότερο τον είχε σημαδέψει. Ο Γιώργος Βλάχος, μια περιπέτεια του Παιδιού-Φάντασμα σε μορφή αφηγήματος, όπως τα παλιά καλά χρόνια, ενώ οι Γιώργος Πολ. Παπαδάκης και Νίκος Δημ. Νικολαΐδης από μια ιστορία του Μπλεκ σε μορφή κόμικ. Ο εικονογράφος Κώστας Φραγκιαδάκης σε ρόλο... Βύρωνα Απτόσογλου στην πρώτη ιστορία και σε ρόλο των... EsseGesse στις δύο άλλες, τις ντύνει με την εικονογράφησή του.
Οι καινούργιες αυτές ιστορίες θα φέρουν στον αναγνώστη μνήμες ενός όμορφου παρελθόντος, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το αξεπέραστο κληροδότημα του Στέλιου Ανεμοδουρά θα μας συντροφεύει για πολλά χρόνια ακόμα... (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Editorial- Αναδρομή στα Κόμικς & στα Λαϊκά Παιδικά Περιοδικά
Γιώργος Πολ. Παπαδάκης
- Προεκδοτική Συγγραφική Δραστηριότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά
Γιώργος Πολ. Παπαδάκης
Μάσκα (Β' περιόδου 1946-1950)
Μασκούλα
Βιβλία τσέπης Μάσκας
Μασκώτ
Σινεάκ
- Συγγραφική και Πρώιμη Εκδοτική Δραστηριότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά
Γιώργος Βλάχος
Νυχτερίδα
Τόξο
Η βιβλιοθήκη των Νέων
Σινεφίλμ - Κινηματογραφικό Μυθιστόρημα
- Συγγραφική και Εκδοτική Δραστηριότητα του Στέλιου Ανεμοδουρά στην περίοδο Ακμής (1951-1968)
Γιώργος Βλάχος
Τα Μικροηρωικά
Ο Μικρός Ήρως
Ταγκόρ
Ο Μικρός Ιππότης
Ο Μικρός Μπουρλοτιέρης
Ο Μικρός Ζορρό
Υπερηρωικά & Επιστημονική Φαντασία
Ο Υπεράνθρωπος
Γεράκι, ο Νέος Υπεράνθρωπος
Κεραυνός
Πλανητάνθρωπος
Υπεράνθρωπος
Τα βιβλία του Μέλλοντος
Ιπτάμενο Βέλος
Τα Ζουγκλικά
Τάργκα
Ο Μικρός Ταρζάν
Καλ, ο Κύριος της Ζούγκλας
Ζορρό της Ζούγκλας
Ζούγκλα - Οι γνήσιες Περιπέτειες του Ταρζάν
Ο Καραγκιόζης στη Ζούγκλα
Τα Αστυνομικά
Τζοε Ντικ
Δεκατρία
Τζων Γκρηκ
Τα Ποδοσφαιρικά
Γκρέκο, ο Ήρως των Γηπέδων
Αετός των Γηπέδων
Το Δικό μου
Τα Γουέστερν
Λάσσο
Κάου-Μπόυ Φάντασμα
Λογοτεχνία
Φθηνά Βιβλία, Μεγάλων Συγγραφέων
Τα Παραμύθια
Παιδικό Πανεπιστήμιο, Το γέλιο του Παιδιού
Τα Ενήλικα
Το Μάτι
Διαμάντι
Καρδιά
Γαρδένια
- Εκδοτική Δραστηριότητα Του Στέλιου Ανεμοδουρά στην Δεύτερη Περίοδο (1969-1979)
Γιώργος Πολ. Παπαδάκης
Ιστορία του Μπλεκ
Μπλεκ Α' Περιόδου
Νέος Δυναμικός Μπλεκ
Μεγάλος Μπλεκ
Μπλεκ των Διακοπών
Όμπραξ
Ζαγκόρ
Μίστερ Νο
Δίκαιος
Τζάγκουαρ
Μπόζο
Πινόκιο
Σινεάκ
Χρωματιστά Παραμύθια
Πεπίτο
Ο Παράδεισος του Παιδιού
Τζόννυ Λόγκαν
Κοκομπίλ
Κατερίνα
Σούπερ Κατερίνα
- Εκδοτική Δραστηριότητα Του Στέλιου Ανεμοδουρά στην Τρίτη Περίοδο (1979-2015)
Νίκος Δημ. Νικολαΐδης
Μπλεκ Νέα Περίοδος
Περιπέτεια
Μικρός Ιππότης
Ροντέο
Η ιστορία του Λοχαγού Μαρκ
Συλλεκτικός Μπλεκ
Μπλεκ Δ' Περίοδος
Έξτρα Μπλεκ
Μικρός Ήρως (Εικονογραφημένη Επανέκδοση)
Μικρός Ήρως το Λεξικό
Ο Μπλεκ και οι άλλοι
Μικρός Σερίφης
Νέος Μπλεκ
Mister No και οι... άλλοι
Κρόνος
Γκαλάκτικα
Πλανήτης
Ρομπότ
448 π.Χ.
AREA 51
Ατλαντίδα
Graphic stories
Bugs Bunny
Bugs Bunny Κλασικές Ιστορίες
Looney Tunes Επιστροφή στη Δράση
Άμπρα Κατάμπρα
Αυτό με τον Τοτό το ξέρεις;
Ρούμπι
Οι Φευγάτες
Star School
BUSSI BAR
Ιστορία Μικρός Ήρωας "Η Κατερίνα Κινδυνεύει"
Ιστορία Μπλεκ "Το Τίμημα της Προδοσίας"
Ιστορία Μπλεκ "Η επιστροφή της Μάγισσας Νεκμέκ"
Βιογραφίες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου