Δύση: Από την ελευθερία στην καταστολή
Στέλιος Ελληνιάδης*
Στο μικρό ενδεικτικό απολογισμό που ξεκίνησε από τον προηγούμενο «Δρόμο της Αριστεράς» με αφορμή τη συμπλήρωση 700 φύλλων της εφημερίδας, γίνεται μια σύντομη αναφορά σε ορισμένους από τους βασικούς άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η αρθρογραφία στο «Περίπτερο Ιδεών» τα τελευταία χρόνια. Μετά τον Ελληνισμό της Ουκρανίας και τον συνεχιζόμενο πόλεμο, τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη, την πάλη του Παγκόσμιου Νότου ενάντια στην αποικιοκρατία και το ρόλο της Κίνας στη διαμόρφωση της νέας παγκόσμιας πραγματικότητας, σειρά έχει η παρακμή του Δυτικού μπλοκ.
Αποσύνθεση
Αν η παρακμή του Δυτικού μπλοκ περιοριζόταν στους κακούς οικονομικούς δείκτες, θα μιλούσαμε για άλλη μία από τις λεγόμενες κυκλικές κρίσεις που οι οικονομολόγοι θεωρούν «φυσικές και αναμενόμενες» κάθε δέκα, είκοσι ή τριάντα χρόνια εξ αιτίας της μιας ή της άλλης παροδικής αιτίας. Στην παρούσα φάση, μάλλον πρόκειται για μια τάση γενικότερης αποσύνθεσης που δείχνει να είναι «δομική» και να εκδηλώνεται με ένα κλονισμό βασικών θεμελίων του δυτικού μοντέλου, των προσόντων του που συντελούν καθοριστικά στην ευημερία και την ηγεμονία του.
Η στερέωση του δυτικού μοντέλου στο εσωτερικό των κρατών που το αποτελούν και η εξάπλωση της επιρροής του σε ολόκληρο τον κόσμο, τόσο στις αποικίες, τις κτήσεις και τα προτεκτοράτα της Δύσης όσο και στις υπόλοιπες χώρες, τις ανεξάρτητες και κυρίαρχες, οικοδομήθηκε και στηρίχτηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στη θεσμοθετημένη κουλτούρα του, που περιλαμβάνει όχι μόνο τα γράμματα και τις τέχνες, αλλά και τις πολιτικές κατακτήσεις, από τον κοινοβουλευτισμό ως την ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα όλων των πολιτών στην αλογόκριτη ενημέρωση. Κι αυτός ο τομέας πάσχει σήμερα πάρα πολύ σοβαρά.
Η Δύση δεν είχε επιτρέψει πραγματικές και εκτεταμένες ελευθερίες στη δική της επικράτεια προπολεμικά. Στις πιο πολλές δυτικές χώρες ίσχυε ακριβώς το αντίθετο: η ελευθερία της έκφρασης δεν υφίστατο καθόλου (στη μισή σχεδόν Ευρώπη που είχε φασιστικά και μοναρχικά καθεστώτα) ή ήταν ένα είδος πολυτελείας για τις κυρίαρχες τάξεις που ήταν ιδιοκτήτες και διαχειριστές των βασικότερων μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας, είτε επρόκειτο για τους The New York Times είτε επρόκειτο για το BBC, που υποστήριζαν αναφανδόν την αποικιοκρατία, το περιορισμένο (για τις γυναίκες, τους νέους, τους μαύρους, τους υποτελείς στις αποικίες κ.λπ.) δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι και τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και ήταν πάντοτε εχθρικά σε κάθε βαρύνουσα κριτική στην εξουσία και την άρχουσα τάξη∙ εχθρικά και στους κοινωνικούς αγώνες, τις μαζικές απεργίες και σε άλλα στοιχεία ελευθερίας που προσπαθούσαν να ασκήσουν οι τάξεις των εργαζομένων και καταπιεσμένων.
Εξαγωγή
Μεταπολεμικά, όμως, υπό το φόβο της κομμουνιστικής εξάπλωσης, στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, αναζητώντας η Δύση τα αδύνατα σημεία στην αχίλλειο πτέρνα του σοσιαλιστικού μπλοκ, είχε εντοπίσει -στην κατεστραμμένη τότε από τον πόλεμο Σοβιετική Ένωση και στη σφαίρα επιρροής της στην Ανατολική Ευρώπη- τον αυστηρό έλεγχο που ασκούσε η κεντρική εξουσία πάνω στον Τύπο και γενικότερα στην ελευθερία της έκφρασης μέσα στο ανατολικό μπλοκ. Και σ’ αυτό το σημείο, τονίζοντας συγκριτικά την υπεροχή της, η Δύση επένδυσε πάρα πολύ και έκανε σημαία της την ελευθερία της έκφρασης τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα. Ελευθερία που ήταν μόνο εν μέρει ουσιαστική, με δεδομένο το καθεστώς ιδιοκτησίας των ΜΜΕ και τον εκτεταμένο, διακριτικό κατά το δυνατό, τρόπο επιτήρησης των πολιτών, αλλά ήταν επαρκής για τις κοινωνίες που δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν απολαύσει κάτι παρόμοιο και υπερεπαρκής σε αντιπαραβολή με το υφιστάμενο καθεστώς στην αντίπαλη πλευρά.
Παράλληλα, η Δύση επεξέτεινε παγκόσμια την προβολή της ελευθερίας στην έκφραση, αλλά όχι και την εφαρμογή της έξω από το δυτικό μπλοκ. Πρόβαλε αυτοδιαφημιστικά το συγκριτικό της πλεονέκτημα σε ένα κόσμο που διψούσε για ελευθερία, είτε ήταν υπό αποικιοκρατική κηδεμονία είτε υπό εντόπια αυταρχική διακυβέρνηση. Είναι σίγουρα οξύμωρο, πολύ αντιφατικό αν αγνοείς τη σκοπιμότητα που υποκρύπτει, ότι οι δυτικοί αποικιοκράτες που έλεγχαν επί εκατοντάδες χρόνια σχεδόν ολόκληρη την ανθρωπότητα και δεν είχαν ποτέ και πουθενά επιτρέψει να εφαρμοστεί η δημοκρατία και η ελευθερία στην έκφραση, διατυμπάνιζαν παντού και με άπειρους τρόπους και ποικίλα μέσα ως υπέρτατα αγαθά του δυτικού μοντέλου τους «δημοκρατικούς θεσμούς» και την «ελευθερία της έκφρασης»!
Και αυτή η προπαγάνδα μακροπρόθεσμα έπιασε περισσότερο τόπο στην προσπάθεια επιβολής της Δύσης πάνω στον υπόλοιπο κόσμο απ’ όσο έπιαναν τα προηγμένα όπλα και οι στρατοί. Γιατί η προπαγάνδα διείσδυε και εδραιωνόταν με επεξεργασμένο και ευφάνταστο τρόπο στη συνείδηση των λαών δυσκολεύοντας τους να συνειδητοποιήσουν το γεγονός ότι στερούνταν αυτά τα αγαθά εξ αιτίας αυτών που τους τα προπαγάνδιζαν!
Όπως και να έχει, η Δύση κέρδισε σ’ αυτό το μέτωπο όταν το σοβιετικό μοντέλο έτσι όπως είχε εξελιχθεί έχανε σταδιακά τα δικά του πλεονεκτήματα που στην πρώτη φάση μετά τον Β΄ΠΠ ασκούσαν πολύ μεγάλη επιρροή παγκόσμια. Αλλά, προς μεγάλη έκπληξη και απορία όλων, πάνω που η Δύση κέρδισε, άρχισε να χάνει.
Απαξίωση
Σήμερα, όσο κι αν προσπαθεί η Δύση να εξωραΐσει τις μεθόδους και τις πρακτικές της, δεν μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματική. Γιατί ούτε ελέγχει ούτε επηρεάζει τόσο όσο στο παρελθόν χώρες και λαούς. Η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία, το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας, η Αφρική σχεδόν στο σύνολό της και οι περισσότερες χώρες στη Λατινική Αμερική, ακόμα κι αν δεν έχουν απαλλαγεί εντελώς από την επιρροή της, από τα πολιτικά και πολιτισμικά προϊόντα και υποπροϊόντα με τα οποία επί αιώνες τους τροφοδοτούσε κατ’ αποκλειστικότητα η Δύση, δεν ποδηγετούνται πλέον και με επιταχυνόμενους ρυθμούς αυξάνεται η άρνηση και η δυσπιστία τους για τα δυτικά «δώρα».
Κι αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την αυτονόμηση και ανάπτυξη νέων προτύπων που είναι πιο ελκυστικά στο μη-δυτικό κόσμο. Έχει να κάνει πρωτίστως με την εσωτερική αποδιάρθρωση της Δύσης και με την αναίρεση και ακύρωση από την ίδια των εξαγώγιμων υλικών και άυλων αγαθών της. Με τον Τραμπ και τον Μπάιντεν να αποκαλύπτουν την εσωτερική σήψη της αμερικάνικης δημοκρατίας, με τους εξαγορασμένους από τους ολιγάρχες και τα τραστ γερουσιαστές, με την ενδημική βία, τις εκτελέσεις άοπλων πολιτών από αστυνομικά όργανα, τις μαζικές δολοφονίες σε σχολεία, πανεπιστήμια, εκκλησίες, συναυλίες κ.λπ., την επιδημία θανάτων από νόμιμες και παράνομες ναρκωτικές ουσίες, τους τεράστιους εξοπλισμούς και τους αλλεπάλληλους πολέμους κατά παντός, τις ανισότητες στα ύψη, το μίσος για τους ξένους και πολλά άλλα, το αμερικάνικο μοντέλο δεν μπορεί πλέον να γοητεύει την ανθρωπότητα όπως τη γοήτευε στη δεκαετία του ’50 και του ’60 με τις Κάντιλακ και τους ουρανοξύστες, αλλά και με την εναλλακτική του αντικουλτούρα.
Στα χάλια της και η Ευρώπη. Η Φον ντερ Λάιεν και όλο το πολιτικό προσωπικό της ηπείρου δεν πείθει ούτε τους ίδιους τους Ευρωπαίους πολίτες, πόσο μάλλον τους πολίτες της υπόλοιπης ανθρωπότητας, με την επίκληση των ευρωπαϊκών «αξιών»! Ποιων αξιών;
Όταν οι Ευρωπαίοι σχεδόν σύσσωμοι ακολούθησαν τους Αμερικάνους στον καταστροφικό για την Ουκρανία, αλλά και για την Ευρώπη, πόλεμο και υποστηρίζουν με θετικό τρόπο ή με ένοχη σιωπή το Ισραήλ στη γενοκτονία που ενώπιον τους εκτελεί στην Παλαιστίνη, ενώ έχουν σηκωθεί οι τρίχες των ανθρώπων από τη φρίκη σε όλο τον κόσμο, όλη η δυτική ρητορεία για αρχές και αξίες ακούγεται σαν αναίσχυντη φάρσα.
Οι Δυτικοί αυτοξεφτιλίζονται. Κι αφού η δημοκρατία τους έχει καταντήσει κουρελού, ακυρώνουν και το χρίσμα που έδωσαν στους εαυτούς τους ως θεματοφύλακες της ελευθερίας της έκφρασης. Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, εξαπέλυσαν ένα πελωρίων διαστάσεων πογκρόμ εναντίον κάθε φωνής που κριτικάρει τις πολιτικές τους θέσεις, τις ασυνέπειες και τις πρακτικές τους, σαν τα πογκρόμ για τα οποία εδώ και δεκαετίες κατηγορούν και καταγγέλλουν όλους τους άλλους. Παραβιάζουν όλες τις πολιτικές, νομικές και ηθικές κόκκινες γραμμές πάνω στις οποίες έστησαν όλη τη βιτρίνα τους και τον προπαγανδιστικό τους μηχανισμό με τον οποίο διέβρωσαν σχεδόν όλη την οικουμένη, έτσι ώστε αυτοί, οι Δυτικοί, να είναι το μέτρο του καλού και του σωστού.[..................................]
*ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ :
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου