Όταν η τρομερή Σοβιετική Ένωση του Λεβ Γιασίν κατέκτησε το πρώτο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου (1960)

 

Το πρώτο Euro ήταν “κόκκινο”

Μάκης Διόγος

epohi.gr5–6 λεπτά

---

Το 1960 η τρομερή Σοβιετική Ένωση του Λεβ Γιασίν κατέκτησε το πρώτο τουρνουά

Από την Παρασκευή στα γήπεδα της Γερμανίας άρχισε το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. Μια διοργάνωση που “γεννήθηκε” το 1927 από μια ιδέα του Γάλλου Ανρί Ντελονέ, τότε αναπληρωτή πρόεδρο της ΦΙΦΑ, παλιού ποδοσφαιριστή και διαιτητή. Τον Ιούνιο του 1957, όταν πλέον είχαν ξεκινήσει αντίστοιχες διοργανώσεις σε άλλες ηπείρους: το Κόπα Αμέρικα στη Νότια Αμερική, το Κόπα Άφρικα στην Αφρική και το Κύπελλο Εθνών στην Ασία, αποφάσισαν και τα κράτη μέλη της ΟΥΕΦΑ να διοργανώσουν ένα ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Από τα 31 μέλη της ΟΥΕΦΑ μόνο 14 ψήφισαν την πρόταση, που συνάντησε μεγάλη αντίδραση από τις τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες. Τελικά, αποφασίστηκε η πραγματοποίηση του θεσμού ανά τετραετία με την ονομασία Κύπελλο Εθνών “Ανρί Ντελονέ”.
Στην πρώτη διοργάνωση δήλωσαν συμμετοχή μόνο 17 χώρες, με απούσες τις πιο δυνατές ομάδες της Ευρώπης. Δεν δήλωσαν συμμετοχή: οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες (Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία, Βόρεια Ιρλανδία), η παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1954 Δυτική Γερμανία, η φιναλίστ του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1958 Σουηδία, η Ιταλία και η Ολλανδία.  
Η πολιτική φυσικά ήταν παρούσα καθώς η Σοβιετική Ένωση εξασφάλισε ξεκούραστα το εισιτήριο για την τετράδα, αφού προκρίθηκε άνευ αγώνα! Οι Σοβιετικοί ήταν προγραμματισμένο να παίξουν στα προημιτελικά της διοργάνωσης με την Ισπανία, η οποία όμως δεν ταξίδεψε στη Μόσχα έπειτα από απόφαση του δικτάτορα Φράνκο. Οι «φούριας ρόχας», με πρωταγωνιστές τους Ντι Στέφανο και Λουίς Σουάρεθ, (κάτοχοι της «Χρυσής Μπάλας» τις σεζόν 1959 και 1960 αντίστοιχα), διέλυσαν στη φάση των «16» με συνολικό σκορ 7-2 την Πολωνία και ετοιμάζονταν να αντιμετωπίσουν τους Σοβιετικούς, στο πιο αμφίρροπο ζευγάρι των προημιτελικών. Ωστόσο, ο Φράνκο απαγόρευσε στην εθνική ομάδα να μεταβεί στην κομουνιστική Μόσχα για το παιχνίδι. Οι δύο ημιτελικοί διεξήχθησαν σε μισοάδεια γήπεδα: στο «Παρκ ντε Πρενς» η Γαλλία προηγήθηκε 3–1 και 4–2, αλλά ηττήθηκε 5–4 από τη Γιουγκοσλαβία, ενώ στο “Βελοντρόμ» η ΕΣΣΔ επικράτησε 3–0 της Τσεχοσλοβακίας.  
Ο μεγάλος τελικός (σ.σ. το πρώτο ποδοσφαιρικό παιχνίδι υπό το φως των προβολέων) διεξήχθη στις 10 Ιουλίου του 1960 στο «Παρκ Ντε Πρενς» και το παρακολούθησαν 17.966 θεατές, αριθμός μικρότερος σε σχέση με τους περίπου 26.000 που βρέθηκαν στους δύο ημιτελικούς, λόγω του αποκλεισμού της οικοδέσποινας Γαλλίας.

Οι Γιουγκοσλάβοι πήγαν στην ανάπαυλα με το δίκαιο 1–0 (43’ Γκάλιτς), όμως οι Σοβιετικοί ισοφάρισαν με το ξεκίνημα της επανάληψης (49’ Μετρεβέλι) και με χρυσό σκόρερ στην παράταση τον Πονεντιέλνικ (113’) αναδείχθηκαν στην πρώτη πρωταθλήτρια Ευρώπης. «Υπάρχουν ορισμένοι αγώνες και κάποια γκολ που είναι πραγματικά ξεχωριστά. Υπάρχει μια κορυφαία στιγμή στη ζωή ενός αθλητή. Εκείνη η ημέρα ήταν το δικό μου λαμπρό αστέρι», είχε δηλώσει, ο άνθρωπος που χάρισε τον τίτλο στην Σοβιετική Ένωση, Βίκτορ Πονεντέλνικ.

Η καλύτερη ενδεκάδα του τουρνουά: Κορυφαίος τερματοφύλακας του τουρνουά αναδείχθηκε (φυσικά) ο Λεβ Γιασίν, ο οποίος με τις εκπληκτικές του εμφανίσεις οδήγησε την Σοβιετική Ένωση στην κατάκτηση του τροπαίου, αφήνοντας το στίγμα του στην πρώτη διοργάνωση. Η «Μαύρη Αράχνη», ίσως ο κορυφαίος γκολκίπερ όλων των εποχών, συνέχισε τα μεγάλα ματς με την εθνική ομάδα και το 1963 έγινε ο πρώτος –και μοναδικός- τερματοφύλακας που κατέκτησε τη «Χρυσή Μπάλα».
Ο Σέρβος άσος του Ερυθρού Αστέρα, Βλάντιμιρ Ντούρκοβιτς και ο Τσέχος της Ντούκλα Πράγας, Λάντισλαβ Νόβακ αναδείχθηκαν οι δύο κορυφαίοι αμυντικοί του τουρνουά. Στη μεσαία γραμμή, ο αρχηγός των Σοβιετικών, Ιγκόρ Νέτο (πρώτος αρχηγός που σήκωσε το Ευρωπαϊκό Κύπελλο) δεν θα μπορούσε να μην αποτελούσε μέλος της κορυφαίας ενδεκάδας του τουρνουά. Ο πρώην προπονητής της Ομόνοιας και του Πανιωνίου αποτελούσε τον ηγέτη των Σοβιετικών και δύο χρόνια μετά, σε παιχνίδι με την Ουρουγουάη για το Μουντιάλ του 1962, θα έμενε στην ιστορία για την fair play ενέργεια του να πείσει τον διαιτητή να ακυρώσει γκολ της ομάδας του, το οποίο είχε κατοχυρωθεί λανθασμένα, καθώς η μπάλα είχε περάσει στην εξωτερική πλευρά των διχτύων.

Ο μεγάλος Γιόσεφ Μάσοπουστ της Τσεχοσλοβακίας και ο Ρώσος Βαλεντίφ Ιβάνοφ συμπληρώνουν τις άλλες δύο θέσεις της μεσαίας γραμμής. Τέλος, συνολικά πέντε επιθετικοί συγκροτούν την κορυφαία ενδεκάδα. Ο λόγος για τον σκόρερ του νικητήριου γκολ στον τελικό, Βίκτορ Πονεντέλικ, τον επίσης Σοβιετικό, Σλάβα Μετρεβέλι και τους τρεις Γιουγκοσλάβους, Μίλαν Γκάλιτς, Ντράγκοσλαβ Σεκούλαρικ και Μπόρα Κόστιτς.
Η κορυφαία ενδεκάδα: Γιασίν (Σοβιετική Ένωση)- Ντούρκοβιτς (Γιουγκοσλαβία), Νόβακ (Τσεχοσλοβακία), Νέτο, Ιβάνοφ (Σοβιετική Ένωση), Μάσοπουστ (Τσεχοσλοβακία), Μετρεβέλι, Πονεντέλικ (Σοβιετική Ένωση), Γκάλιτς, Σεκούλαρικ, Κόστιτς (Γιουγκοσλαβία)