Γλωσσικά "μεζεδάκια"

  Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Αριελικά μεζεδάκια

Νίκος Σαραντάκος

sarantakos.wordpress.com

Θα καταλάβατε πως τα λέω έτσι από το όνομα της καταιγίδας που βέβαια, τουλάχιστον στην Αττική, περισσότερο τη συζητήσαμε για το όνομά της παρά για τη σφοδρότητά της. Ξέρουμε πια πως τα ονόματα των καταιγίδων της χρονιάς τα προτείνουν, εκ περιτροπής, οι μετεωρολογικές υπηρεσίες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ, και αυτή ήταν πρόταση του Ισραήλ. Πρόκειται για αντρικό όνομα, συνηθισμένο στο Ισραήλ, με αναφορές στη Βίβλο όπου αποτελεί και ένα από τα ονόματα των Ιεροσολύμων -βέβαια στα ελληνικά, στη μετάφραση των Εβδομήκοντα, λέμε Αριήλ, αλλά από τότε μέχρι σήμερα έχουν υπάρξει ο Άριελ του Σέξπιρ, η γοργόνα Άριελ του Ντίσνεϊ και το απορρυπαντικό Αριέλ, οπότε ξεχάστηκε ο Αριήλ, κι ας λέει ο Ησύχιος στο λεξικό του Αριήλ: ο λέων. Παρόλο λοιπόν που ο προσεκτικός ιστολόγος θα έβαζε τίτλο Αριηλικά μεζεδάκια, εγώ είπα να συνταχθώ με τον πάτερ Απρόσεχτο.

Tο έγραψα έτσι για να θυμίσω ότι, αφού εξακολουθεί να βρίσκεται στην επικαιρότητα η υπόθεση της Κιβωτού του Κόσμου και να γίνεται συνεχώς αναφορά στον ιδρυτή της, τον πάτερ Αντώνιο, καλά κρατεί και η... πατεριάδα, δηλαδή η συζήτηση για το αν είναι λάθος να λέμε, όπως οι περισσότεροι, "ο πάτερ Αντώνιος", με άκλιτο το προτακτικό.

Στη συζήτηση παρενέβη και ο εθνικός μας γλωσσολόγος, με ουκάζιο που κυκλοφόρησε στο Φέισμπουκ, με την εισαγωγική πρόταση "Πάτερ, άφες αυτοίς". Διαφωνεί ο κ. Μπαμπινιώτης με τη γραμματική του Τριανταφυλλίδη και θεωρεί "κακοποιητές" τον Κόντογλου και τον Παπαδιαμάντη. Θα περίμενε πάντως κανείς να είχε ο κ. Μπαμπινιώτης περισσότερο τακτ και να μη χρησιμοποιήσει τον όρο "κακοποίηση" για μια γλωσσική επιλογή όταν ο λόγος αφορά μια υπόθεση στην οποία φαίνεται να υπάρχει και πραγματική κακοποίηση παιδιών (την επισήμανση την έκανε ο Άκης Γαβριηλίδης).

* Σε άλλο θέμα, μου γράφει φίλος, που σχολιάζει τον τίτλο είδησης, ότι ο Σωτήρης Τσιόδρας είχε ατύχημα και "υποβλήθηκε σε χειρουργείο".

Λέει ο φίλος: Υποβλήθηκε σε χειρουργείο είναι ισοδύναμο με το υποβλήθηκε σε επέμβαση; Ίσως υπερβάλλω, αλλά όταν το είδα μου φάνηκε περίπου αντίστοιχο με κάτι σαν " το αυτοκίνητό μου υποβλήθηκε σε συνεργείο"

Από την άλλη, συνηθίζουν οι γιατροί να λένε "έχω χειρουργείο" και τη φράση "υποβλήθηκε σε χειρουργείο" τη βρίσκω αρκετά συχνά. Μπορούμε να το θεωρήσουμε και συνεκδοχή, τι λέτε;

* Κι ένα ερώτημα κάθε άλλο παρά επίκαιρο. Ρωτάει εκλεκτός φίλος του ιστολογίου για τους στίχους του θρυλικού τραγουδιού Τα παιδιά του Πειραιά (κι αυτοί του Μάνου Χατζιδάκι):

Όσο κι αν ψάξω
δεν βρίσκω άλλο λιμάνι
τρελή να μ' έχει κάνει
όπως τον Πειραιά...

Έτσι, ή όπως «ο Πειραιάς»;

Εξαρτάται σε τι αναφέρεται η σύγκριση "όπως τον Πειραιά". Αν αναφέρεται στον δεύτερο στίχο, τότε η αιτιατική στέκει. Αν στον τρίτο στίχο, θέλει ονομαστική, αλλά μπορούμε να σκεφτούμε πως υπάρχει έλξη.

Αν η παρομοίωση εισαγόταν με το "σαν", σαν τον Πειραιά, θα είχε άραγε την ίδια παρατήρηση ο φίλος μας; Εσείς τι λέτε;

* Και τα προβληματικά εισαγωγικά της εβδομάδας, σε σουπεράκι για τον Ερντογάν.

Οι λεονταρισμοί είναι οι ψευτοπαλικαριές, τουλάχιστον σύμφωνα με το λεξικό.

Οι "λεονταρισμοί", δηλαδή οι ψευτολεονταρισμοί τι είναι άραγε;

Διπλά ψεύτικές παλικαριές ή... αληθινές;

* Το επόμενο μεζεδάκι δεν είναι φρέσκο, αλλά τώρα το εντόπισε ο φίλος που το στέλνει. Πρόκειται για ένα πολύ κακομεταφρασμένο άρθρο για ένα ενδιαφέρον αρχαιολογικό θέμα, για μια μούμια που φυλάσσεται σε μουσείο στην Πολωνία:

Πολωνοί επιστήμονες, ανακάλυψαν ένα έμβρυο, σε μια μουμιοποιημένη μούμια, ηλικίας άνω των δύο χιλιάδων ετών. Διατηρήθηκε χάρη σε μια πολύ ασυνήθιστη διαδικασία. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, έγινε «τουρσί» σε όξινο περιβάλλον. Αυτή είναι μια διαδικασία παρόμοια με αυτή που διατήρησε τα σώματα των βάλτων μέχρι τις μέρες μας. ... το κανάλι γέννησης της νεκρής μητέρας δεν ήταν ανοιχτό

Έχει κι άλλα, αλλά διάλεξα τα πιο χτυπητά. Μου αρέσει πιο πολύ η μουμιοποιημένη μούμια που μου θυμίζει τα νεκρά πτώματα του Μποστ.

Ανάγνωση του υπολοίπου άρθρου