Γουίλ Άισνερ: ο ο σκιτσογράφος που έφερε επανάσταση στις αφηγηματικές σειρές κόμικς με το διάσημο The Spirit

The Spirit is a fictional ma
sked crimefighter created by cartoonist Will Eisner. He first appeared June 2, 1940, as the main feature of a 16-page, tabloid-sized, newsprint comic book insert distributed in the Sunday edition of Register and Tribune Syndicate newspapers; it was ultimately carried by 20 Sunday newspapers, with a combined circulation of five million copies during the 1940s. "The Spirit Section", as the insert was popularly known, continued until October 5, 1952. It generally included two other, four-page strips (initially Mr. Mystic and Lady Luck), plus filler material. Eisner was the editor, but also wrote and drew most entries—after the first few months, he had the uncredited assistance of writer Jules Feiffer and artists Jack Cole and Wally Wood, though Eisner's singular vision for the character was a unifying factor.

Γουίλ Άισνερ [1917-2005]- Βικιπαίδεια

Ένα μασκοφόρο πνεύμα στους δρόμους της Νέας Υόρκης

Γιάννης Κουκουλάς

efsyn.gr 

9-12 λεπτά

---

Αν και τα υπερηρωικά κόμικς είχαν μικρή ιστορία, είχαν προλάβει να κατακτήσουν τον κόσμο των αμερικανικών κόμικς το 1940. Τότε ακριβώς ο νεαρός καλλιτέχνης και επιτυχημένος επιχειρηματίας Will Eisner επινόησε τον Spirit και απέδειξε ότι δεν είναι απαραίτητες οι υπεράνθρωπες δυνάμεις. Αρκεί μια μάσκα, ένα κοστούμι, λίγο χιούμορ και πολλή εξυπνάδα

Ο Σούπερμαν είχε εισβάλει στον κόσμο των κόμικς το 1938 και σε μόλις λίγες εβδομάδες είχε γίνει τόσο δημοφιλής όσο όλοι οι υπόλοιποι χαρακτήρες των κόμικς μαζί. Το 1939 ακολούθησε ο Μπάτμαν σε ένα διαφορετικό πλαίσιο, πιο σκοτεινό μεν, αλλά με τα βασικά χαρακτηριστικά να παραμένουν ίδια. Δεκάδες ακόμα υπερήρωες, όλοι με περίεργες εφαρμοστές και πολύχρωμες στολές, αλλόκοτα ονόματα και περίεργες προελεύσεις άρχισαν να διεκδικούν τις προτιμήσεις του διαρκώς διευρυνόμενου ανήλικου αναγνωστικού κοινού των κόμικς.

Και κάπου τότε εμφανίστηκε ο Spirit. Ηταν προϊόν της μεγαλοφυΐας και της δεξιοτεχνίας ενός εικοσιτριάχρονου φιλόδοξου δημιουργού, γεννημένου στο Μπρούκλιν και μεγαλωμένου στη Νέα Υόρκη από εβραϊκή οικογένεια με αυστριακές και ρουμανικές ρίζες. Ο Will Eisner, παρά το νεαρό της ηλικία του, είχε προλάβει να δείξει το ταλέντο του και ήταν ήδη ένας επιτυχημένος επαγγελματίας και συνεταίρος σε μια αναπτυσσόμενη εκδοτική εταιρεία (Eisner/Iger Studio) με περιπετειώδη κόμικς.

Ως τότε η συντριπτική πλειονότητα των κόμικς δημοσιεύονταν στις καθημερινές και κυριακάτικες εφημερίδες των ΗΠΑ με τεράστια αναγνωσιμότητα. Από το 1938 όμως μια νέα μορφή εντύπων κυριάρχησε στον χώρο: τα comic books. Ηταν ολιγοσέλιδα περιοδικά, συνήθως με σταθερούς χαρακτήρες και μια σχετική συνέχεια από τεύχος σε τεύχος. Οι υπεύθυνοι των εφημερίδων έβλεπαν μήνα με τον μήνα να κυκλοφορούν όλο και περισσότερα comic books με τους σπουδαίους δημιουργούς κόμικς να επιλέγουν αυτή τη νέα μορφή για να δημοσιεύσουν τις ιστορίες τους. Οι εφημερίδες άρχισαν σταδιακά να αποδυναμώνονται ως προς τα κόμικς που φιλοξενούσαν.

Τότε μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής κόμικς, η Quality Comics, και ο οργανισμός Des Moines Register and Tribune Syndicate πρότειναν στον Will Eisner τη δυναμική είσοδό του στον χώρο των εφημερίδων. Του πρότειναν ένα πολύ μεγάλο, για την εποχή, συμβόλαιο και του πρόσφεραν την απόλυτη ελευθερία να δημιουργήσει ηρωικές ιστορίες που θα δημοσιεύονταν στις εφημερίδες με τις οποίες οι εταιρείες συνεργάζονταν και προμήθευαν με υλικό.

Ο Eisner αποσύρθηκε από τη δική του εταιρεία και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στο ριψοκίνδυνο σχέδιο: να επινοήσει μια περιπετειώδη σειρά με κάποιον σταθερό χαρακτήρα που δεν θα έχει όμως υπερηρωικές δυνάμεις και θα απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους ενήλικους αναγνώστες των εφημερίδων.

Τον Ιούνιο του 1940, στην κυριακάτικη έκδοση είκοσι εφημερίδων των ΗΠΑ που είχαν συνολικά περισσότερους από πέντε εκατομμύρια αναγνώστες, εμφανίστηκε ένα δεκαεξασέλιδο ένθετο με κόμικς για τα οποία ήταν σχεδόν αποκλειστικά υπεύθυνος ο Will Eisner. Μια από τις ιστορίες του ένθετου, συνήθως επτασέλιδη ή οκτασέλιδη σε εβδομαδιαία βάση, είχε τον τίτλο «The Spirit» («Το Πνεύμα»).

Η πρώτη σελίδα του «Spirit» (1940)

Ο πρωταγωνιστής της σειράς δεν έμοιαζε καθόλου στους δημοφιλείς υπερήρωες. Δεν είχε υπερδυνάμεις, δεν πετούσε, δεν διέθετε εντυπωσιακά γκάτζετ, δεν φορούσε κολάν, δεν είχε μπέρτα, δεν είχε στολή στα χρώματα της αμερικανικής σημαίας, δεν ήταν μυώδης. Ηταν ένας συνηθισμένος κοστουμαρισμένος νέος άντρας με μόνο όπλο του την ευφυΐα του και ένα ταπεινό περίστροφο.

Σύμφωνα με το σενάριο, ο Denny Colt ήταν ένας επιτυχημένος ιδιωτικός ντετέκτιβ και εγκληματολόγος στη Νέα Υόρκη. Κατά την καταδίωξη του παράφρονα επιστήμονα και εγκληματία Dr. Cobra στις κατακόμβες της Τσαϊνατάουν ο Colt πέφτει θύμα ατυχήματος και το σώμα του σκεπάζεται από μια παράξενη χημική ουσία που τον αφήνει αναίσθητο και με νεκρική ακαμψία. Οταν η αστυνομία φτάνει στην περιοχή, ανακαλύπτει το σώμα του Colt και όλοι τον θεωρούν νεκρό. Δύο μέρες μετά την κηδεία του όμως ο Colt ξυπνά και εμφανίζεται στα γραφεία της αστυνομίας και στον φίλο του, τον διευθυντή Dolan.

Τότε μπαίνει σε εφαρμογή το σκοτεινό τους σχέδιο. Δεν θα πουν σε κανέναν ότι ο Colt είναι ζωντανός. Κι αυτός, με ένα ατσαλάκωτο καβουράκι, μπλε κοστούμι, άσπρο πουκάμισο και κόκκινη γραβάτα σαν στέλεχος επιχειρήσεων, μια μάσκα μόνο για τα μάτια του και με μυστική ταυτότητα, θα γίνει ο διώκτης του εγκλήματος σε συνεργασία με την αστυνομία, αλλά χωρίς να περιορίζεται από νόμους και κανόνες. Ο πρώην «νεκρός» και «αναστημένος» Denny Colt θα γίνει ο Spirit, ένα «πνεύμα» που τα βάζει με τους κακούς και κυρίως με τη μαφία χωρίς να αποκαλύπτει το πρόσωπό του και την ιδιότητά του.

Η επιτυχία στο ενήλικο κοινό των αναγνωστών εφημερίδων ήταν μοναδική. Αν και κατά τα πρώτα χρόνια οι ιστορίες βασίζονταν στα παραδοσιακά μοτίβα των αστυνομικών περιπετειών, ήταν πάντα αρκετά σκοτεινές και με υπόγειο χιούμορ.

Μέχρι το 1942 ο Spirit είχε εξελιχτεί σε έναν πολύ δημοφιλή διαφορετικό «υπερήρωα» χωρίς υπερδυνάμεις. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος όμως διέκοψε τη φρενήρη πορεία του, καθώς ο Will Eisner έπρεπε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Για καλή του τύχη οι σχεδιαστικές του ικανότητες τον κράτησαν στις ΗΠΑ, όπου και του ανατέθηκε η καλλιτεχνική επιμέλεια και η σχεδίαση διάφορων στρατιωτικών εντύπων.

Κατά το διάστημα της απουσίας του άλλοι συνεργάτες του ανέλαβαν τις ιστορίες του Spirit υπό την επίβλεψή του αλλά όταν επέστρεψε, η σειρά απογειώθηκε. Η Νέα Υόρκη, που ήταν εμφανώς το «θέατρο του δράματος», μετονομάστηκε σε Central City και παρουσιάστηκε όχι ωραιοποιημένη, αλλά επικίνδυνη και αφιλόξενη.

Οπως επισημαίνει η Gina Misiroglu στο «The Superhero Book», οι ιστορίες έγιναν πολύ πιο σύνθετες από τις αρχικές και συχνά σε αυτές ήταν ορατές οι επιρροές από τον κινηματογράφο του Χίτσκοκ και του Ορσον Ουέλς και το καλλιτεχνικό έργο τού Man Ray. Η πόλη έγινε ένα εξπρεσιονιστικό φόντο γεμάτο σκιές και απειλητικά πλάσματα που, όπως τονίζει στο «The Great Comic Book Heroes» ο Jules Feiffer, φίλος και συνεργάτης του Eisner, θύμιζε τη Μητρόπολη του Φριτς Λανγκ εντός της οποίας λάμβαναν χώρα μπαρόκ μονομαχίες του μασκοφόρου ντετέκτιβ με υποχθόνιους κακοποιούς και αιμοβόρους εγκληματίες σε εντυπωσιακές και πολυπρόσωπες σκηνές βίας.

Οι πειραματισμοί του Eisner ήταν συνεχείς. Ηταν από τους πρώτους δημιουργούς που «έπαιζε» ασταμάτητα με τη γωνία σχεδίασης, με τον τεμαχισμό της σελίδας, το μέγεθος και το σχήμα των καρέ, τα γράμματα και τις ονοματοποιίες, τα σημεία στίξης, τα οπτικά εφέ.

Οι πρωτοποριακοί πειραματικοί χρωματισμοί του Eisner (1941)

Αλλά και τα σενάριά του σταδιακά απομακρύνθηκαν από το μανιχαϊσμό των περιπετειών ανάμεσα σε «καλούς» και «κακούς» και στράφηκαν προς την καταγραφή και τον σχολιασμό των σκοτεινών σημείων της πόλης. Τα βρόμικα σοκάκια, οι άστεγοι και οι φτωχοί που συνωστίζονταν σε αυτά, οι μικροκακοποιοί που αναγκάζονταν να κλέψουν για να επιβιώσουν, οι διεφθαρμένοι αστυνομικοί που συνεργάζονταν με τη μαφία δεν κρύφτηκαν από τις περιπέτειες του Spirit, αλλά έγιναν τα κεντρικά θέματα.

Και φυσικά δεν μπορούσαν να λείπουν οι μοιραίες γυναίκες με τα περίεργα ονόματα όπως Nylon Rose, Sparrow Fallon, Autumn Mews, Flaxen Weaver κ.ά. που δανείζονταν τις μορφές της Λορίν Μπακόλ, της Αβα Γκάρντνερ, της Μπέτι Ντέιβις. Αλλά δεν ενέδιδαν εύκολα στον Spirit, μάλλον να τον εξοντώσουν επιδίωκαν. Και αυτός δεν έβγαινε πάντα κερδισμένος, συχνά έχανε είτε στις μονομαχίες του, είτε στις ερωτικές του υποθέσεις.

Ετσι κι αλλιώς ο Eisner σταδιακά έδειχνε να μην ενδιαφέρεται και τόσο για την αστυνομική εξέλιξη όσο για τα ψυχογραφήματα των χαρακτήρων του, την καταγραφή της ζωής που εξελίσσεται μακριά από τα φώτα της ευζωίας και της ευμάρειας σε μια απάνθρωπη πόλη. Το έργο του ήταν μια μοναδική και σκληρή ηθογραφία των μεταπολεμικών ΗΠΑ δοσμένη με πλούσια εικαστικά εργαλεία και αμέτρητες τεχνικές.

Μέχρι το 1952 που ο Eisner εγκατέλειψε τον Spirit (αν και επέστρεψε σε αυτόν ορισμένες φορές μέχρι τον θάνατό του το 2005), είχε προλάβει να πειραματιστεί με τόσα πολλά σχεδιαστικά, γλωσσικά και αφηγηματικά τεχνάσματα, ώστε η επίδραση που άσκησε σε μεταγενέστερους δημιουργούς και εξακολουθεί να ασκεί μέχρι σήμερα να θεωρείται αξεπέραστη. Προς τιμήν του άλλωστε απονέμονται κάθε χρόνο τα βραβεία Eisner, από τα σημαντικότερα στα κόμικς παγκοσμίως, ενώ ο όρος «graphic novel» έγινε ιδιαίτερα γνωστός και άρχισε να διαδίδεται όταν ο ίδιος τον χρησιμοποίησε στο «A Contract With God» (1978, κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Απόπειρα).

Οι θεωρητικές σπουδές γύρω από τα κόμικς επίσης του χρωστούν πολλά, καθώς το βιβλίο του «Comics and Sequential Art» (1985) αποτελεί μία από τις πρώτες απόπειρες θεωρητικής προσέγγισης των μεθόδων που αξιοποιεί η ένατη τέχνη. Και όλα αυτά ξεκίνησαν από έναν ντετέκτιβ που έγινε Πνεύμα.

comics@efsyn.gr

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1. Οι Δημιουργοί... και τα Έργα τους 7: Γουίλ Άισνερ (Will Eisner)

 

2. Ο Spirit του Γουίλ Αϊσνερ στον κινηματογράφο σε μία εμβληματική ταινία

Ο Spirit του Γουίλ Αϊσνερ με υπογραφή Φρανκ Μίλερ

kathimerini.gr

---

Με το ίδιο νουάρ ύφος, σκληρό κοντράστ και λιγοστό έντονο χρώμα με το οποίο είχε φωταγωγήσει την «Αμαρτωλή Πόλη» του 2005, ο Φρανκ Μίλερ σκηνοθέτησε τις περιπέτειες του μασκοφόρου εκδικητή Spirit (στις αίθουσες από αύριο). Ο Spirit δημιουργήθηκε το 1940 από τη φαντασία και την πένα του Will Eisner, ενός από τους σπουδαιότερους σχεδιαστές κόμικ που γέμιζε τα καρέ του όταν οι όροι comic book και graphic novel ήταν αδόκιμοι.
Ο Eisner γεννήθηκε το 1917 στη Νέα Υόρκη από γονείς Εβραίους μετανάστες. Για να συνεισφέρει στην οικογένειά του μοίραζε εφημερίδες στη Wall Street και διάβαζε όλα τα κόμικ που δημοσιεύονταν. Αργότερα, στο DeWitt Clinton High School του Μπρονξ (όπου συμμαθητή είχε τον Bob Kane, που αργότερα θα σχεδίαζε τον Batman), καλλιέργησε το ταλέντο του στο σχέδιο και τη λογοτεχνία και δειλά άρχισε να σχεδιάζει τα πρώτα του κόμικ στριπς για τα περιοδικά του Λυκείου.
Προηγήθηκαν πολλές ιστορίες με διάφορους ήρωες για να φτάσουμε το 1940, στον Spirit, τον γοητευτικό και μυστηριώδη ήρωα. Ο Spirit ζει σε ένα παράλληλο με τα νουάρ φιλμ της εποχής σύμπαν, αντιμετωπίζει πανούργους εγκληματίες και μοιραίες γυναίκες και μπλέκει σε περιπέτειες, σχεδιασμένες με κινηματογραφική ακρίβεια και χιούμορ. Στο απόγειο της δημοτικότητάς του εμφανίζεται σε 20 μεγάλες κυριακάτικες εφημερίδες.