Η ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ : ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΗΜΑ-ΑΠΟΛΥΣΗ-ΞΥΛΟ

Beethoven: Complete Cello Sonatas & Variations (Full Album)

Beethoven’s oeuvre only comprises a small collection of works for cello and piano, but that the composer was an accomplished writer for this combination of instruments is evident from the fact that Jean-Louis Duport, one of Frederick II’s court cellists and one of the most revered musicians of his day, incorporated many of the techniques found in the Op.5 sonatas into his instruction manual for cello.





The two musicians Timora Rosler and Klára Würtz have been playing together for more than 15 years, having won several chamber music prizes. They performed the Beethoven cycle several times in concert over the years, and their interpretation has ripened to such an extent that the time came to record it. And here it is: every note alive and vibrant, played with gusto and feeling, alternating melancholy and joy, sadness and sheer fun.

Timora Rosler OFFICIAL WEBSITE

Klára Würtz – Wikipedia

00:00:00 Cello Sonata in F Major, Op. 5 No. 1: I. Adagio sostenuto – Allegro

00:17:01 Cello Sonata in F Major, Op. 5 No. 1: II. Rondo. Allegro vivace

00:23:22 Cello Sonata in G Minor, Op. 5 No. 2: I. Adagio sostenuto ed espressivo

00:28:58 Cello Sonata in G Minor, Op. 5 No. 2: I. Allegro molto più tosto presto

00:38:51 Cello Sonata in G Minor, Op. 5 No. 2: 5 II. Rondo. Allegro

00:47:20 Cello Sonata in A Major, Op. 69: I. Allegro ma non tanto

00:59:51 Cello Sonata in A Major, Op. 69: II. Scherzo. Allegro molto

01:04:54 Cello Sonata in A Major, Op. 69: III. Adagio cantabile – Allegro vivace

01:13:06 Cello Sonata in C Major, Op. 102 No. 1: I. Adagio – Allegro vivace

01:20:19 Cello Sonata in C Major, Op. 102 No. 1: II. Adagio – Tempo d’andante – Allegro vivace

01:27:18 Cello Sonata in D Major, Op. 102 No. 2: I. Allegro con brio

01:33:42 Cello Sonata in D Major, Op. 102 No. 2: II. Adagio con molto sentimento d’affetto

01:41:31 Cello Sonata in D Major, Op. 102 No. 2: III. Allegro – Allegro fugato

01:46:00 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Thema. Allegretto

01:46:42 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 1

01:47:20 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 2

01:47:58 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 3

01:48:36 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 4

01:49:20 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 5

01:50:04 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 6

01:50:42 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 7

01:51:22 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 8

01:51:59 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 9

01:52:42 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 10

01:53:25 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 11. Adagio

01:56:24 12 Variations on “See the Conqu’ring Hero comes”, WoO 45: Variation 12. Allegro

01:57:27 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Thema. Allegretto

01:57:57 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 1

01:58:29 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 2

01:59:02 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 3

01:59:32 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 4

02:00:05 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 5

02:00:38 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 6

02:01:06 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 7

02:01:45 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 8

02:02:22 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 9

02:02:54 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 10. Adagio

02:04:03 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 11. Poco adagio, quasi andante

02:04:58 12 Variations on “Ein Mädchen oder Weibchen”, Op. 66: Variation 12. Allegro

02:06:56 7 Variations on “Bei Männern, welche Liebe fühlen”, WoO 46: Thema. Andante

02:07:41 7 Variations on “Bei Männern, welche Liebe fühlen”, WoO 46: Variation 1

02:08:19 7 Variations on “Bei Männern, welche Liebe fühlen”, WoO 46: Variation 2

02:09:02 7 Variations on “Bei Männern, welche Liebe fühlen”, WoO 46: Variation 3

02:10:06 7 Variations on “Bei Männern, welche Liebe fühlen”, WoO 46: Variation 4

02:11:22 7 Variations on “Bei Männern, welche Liebe fühlen”, WoO 46: Variation 5. Si prenda il tempo un poco

02:11:58 7 Variations on “Bei Männern, welche Liebe fühlen”, WoO 46: Variation 6. Adagio

02:14:05 7 Variations on “Bei Männern, welche Liebe fühlen”, WoO 46: Variation 7. Allegro ma non troppo

Κανείς δεν πεθαίνει στις διαφημίσεις!

 
ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

Κανείς δεν πεθαίνει
στις διαφημίσεις.
Κανείς δεν πονάει
(παρά μόνο για να πάρει παυσίπονο).
Κανείς δεν ουρλιάζει στις διαφημίσεις.
Κανείς δεν είναι μόνος
(εκτός κι αν έχει κακοσμία).
Κανείς δε φοβάται
στις διαφημίσεις.
Όλα πάνε καλά
στις διαφημίσεις.
Όλα
πάνε
καλά.
ΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΥ
[Ποίημα εξόχως αποκαλυπτικό/υπονομευτικό για το ρόλο
της διαφήμισης, γραμμένο από τον "Πατριάρχη"
της ελληνικής διαφήμισης Νίκο Δήμου.

Τι κάνεις όταν έρχονται οι κάμπιες και τρώνε το γκαζόν σαν να ΄τανε ζαμπόν;

 

Στο στόχαστρο της «Καθημερινής» ο Μπακογιάννης – «Για όλα φταίει το γκαζόν»

Μέχρι και η «ναυαρχίδα» του κεντροδεξιού Τύπου, η εφημερίδα «Καθημερινή» έβαλε στο στόχαστρό της τον Κώστα Μπακογιάννη, αναφορικά με την υπόθεση «Μεγάλος Περίπατος», η οποία κατέληξε σε φιάσκο, σε λιγότερο από τρεις μήνες «ζωής».

Αναλυτικότερα, ο Μιχάλης Τσιντσίνης, σε άρθρο του στην εφημερίδα υπό τον τίτλο «Για όλα φταίει το γκαζόν», στηλιτεύει την ιστορία με τον «Μεγάλο Περίπατο», ο οποίος -κατά παραδοχή Μπακογιάννη- «βγήκε και δεν βγήκε», αλλά και την υπόθεση του κιτρινισμένου γκαζόν στην πλατεία Ομόνοιας, που αποδόθηκε σε… κάμπια που το έφαγε.

Αναλυτικά το άρθρο της «Καθημερινής»:

«Τι κάνεις όταν έρχονται οι κάμπιες; Ρωτάς τον γεωπόνο. Αυτό τουλάχιστον είπε ότι έκανε ο δήμαρχος Αθηναίων, όταν είδε το γκαζόν της νέας Ομόνοιας να κιτρινίζει. Κάλεσε τον ειδικό.
 
Τι κάνεις όταν θέλεις να αλλάξεις την πόλη; Ρωτάς τον πολεοδόμο, τον αρχιτέκτονα και τον συγκοινωνιολόγο. Ο Μπακογιάννης κατηγορείται ότι έθεσε σε κίνηση το μεγαλοφώνως μεγαλοϊδεατικό εγχείρημα του «Μεγάλου Περιπάτου» χωρίς να το έχει υποβάλει στην απαιτούμενη επώαση. Χωρίς να έχει ρωτήσει την κοινότητα των ειδημόνων – παρά μόνο εκείνους που συγκροτούν τον μικρό κύκλο της εμπιστοσύνης του. Το ίδιο είχε κάνει και με τη νέα Ομόνοια που κατέληξε γρήγορα μεζές για τα σκουλήκια. Είχε βιαστεί να παρουσιάσει αποτελέσματα, προσπερνώντας τη διαδικασία.
 
Η απάντηση και στις δύο περιπτώσεις είναι ότι η πόλη έχει πολλές μελέτες στοιβαγμένες στα συρτάρια, αλλά ελάχιστα έργα. Από την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και έπειτα, στην Αθήνα δεν έχει γίνει τίποτε άξιο λόγου. Ο,τι επιχείρησε να «ζωγραφίσει» (sic) στην άσφαλτο ο Μπακογιάννης, είχε ήδη πολυσυζητηθεί.
 
Ετσι, διάσπαρτες ιδέες που είχαν βρεθεί σε διαφορετικά στάδια ωρίμανσης την τελευταία τριακονταετία συγχωνεύθηκαν σε ένα επίδοξο μεγαλούργημα που εμφανιζόταν ολιστικό και ταπεινό ταυτόχρονα. Το μήνυμα ήταν ότι θα μεταμορφώσουμε την πρωτεύουσα, αλλά αν δεν τα καταφέρουμε, δεν πειράζει· δεν πάθαμε και τίποτε. Ηταν πείραμα.

Η κουλτούρα δυσπεψίας στα αστικά πειράματα ενοχοποιείται τώρα από την πλευρά του δήμου για το παραστράτημα του «Περιπάτου». Η αυτοκριτική εστιάζεται στην επικοινωνία. Χρειαζόταν, λένε, πιο αναλυτική, πιο πειστική εκστρατεία, προκειμένου να μεταδοθεί ο προσωρινός χαρακτήρας της δοκιμής – και να εκμαιευθεί έτσι ευρύτερη αποδοχή.
 
Σε μια χώρα όπου τα εργοτάξια διεκδικούν μονιμότητα, θα έλεγε κανείς ότι ισχύει το αντίθετο: Εχει καλλιεργηθεί η εθιμική ανοχή στο στοιχειωμένο έργο που χάσκει μήνες και χρόνια ημιτελές.
 
Εχοντας εξαρχής δηλωθεί ως σκόπιμα ημιτελής, ο «Περίπατος» είχε έτσι άλλοθι για όλα: Ηταν αμελέτητος, επειδή έπρεπε να γίνει εδώ και τώρα. Ηταν ακαλαίσθητος, επειδή ήταν προσωρινός (η ζαρντινιέρα, ας πούμε, ήταν λεία και λευκή για να τη βλέπουν το βράδυ οι οδηγοί). Και απέβη δυσλειτουργικός, επειδή προσέκρουσε στην πατροπαράδοτη αθη-
ναϊκή δυσανεξία.
 
«Τρώω ξύλο», λέει και ξαναλέει ο δήμαρχος, υπαινισσόμενος ότι περνάει την κακουχία του οραματιστή, τον οποίο ο μποτιλιαρισμένος όχλος δεν καταλαβαίνει, αλλά τον περιμένει πίσω από τον φοίνικα η Ιστορία για να τον στεφανώσει. Για αυτό, αψηφώντας το «ξύλο», δηλώνει αποφασισμένος να προχωρήσει, ιού επιτρέποντος, σε μόνιμα έργα μέσα στο 2021.
 
Αυτή η επιμονή, μεταμφιεσμένη σε ύφος ενίοτε απολογητικό, δεν θα μπορούσε να σταθεί δίχως απόθεμα πολιτικού κεφαλαίου. Ο δήμαρχος έχει την πολυτέλεια να μπαινοβγαίνει στα πρότζεκτ, βγαίνουν, δεν βγαίνουν. Μέχρι να βγουν».

O Kίτρινος Φάκελος, το αρτιότερο μυθιστόρημα του Μ. Καραγάτση

 

«Ο “Κίτρινος φάκελος” του Μ. Καραγάτση: ο φιλελευθερισμός, τα πρόσωπα, τα προσωπεία»

Νένα Κοκκινάκη

8-10 λεπτά

diastixo.gr

---

Μ. Καραγάτσης (1908-1960): 60 χρόνια από τον θάνατό του

Ο Κίτρινος φάκελος του Μ. Καραγάτση, δίτομο μυθιστόρημα (340 και 146 σελίδων αντίστοιχα), εκδόθηκε το 1956 και θεωρήθηκε το αρτιότερο έργο του πολυγραφότατου συγγραφέα. Η λογοτεχνική κριτική της εποχής, «ανήσυχη και πολύπλευρη αισθητικά και ιδεολογικά»[1], αντιμετώπισε τον συγγραφέα ως μυθοπλάστη πληθωρικής φαντασίας, τολμηρό, ρεαλιστή, νατουραλιστή, με φανερό στις σελίδες του το διονυσιακό, όσο και το κοσμοπολίτικο στοιχείο. Από τους κριτικούς του έργου του Μ. Καραγάτση ελάχιστοι ασχολήθηκαν με τον φιλελευθερισμό του συγγραφέα και ακόμα λιγότεροι με τα κοινωνικά θέματα που προβάλλονται στο έργο του. Στον Κίτρινο φάκελο, ωστόσο, η κριτική αναγνώρισε στον Καραγάτση εκτός από τη νομική του κατάρτιση και τον κοινωνικό προβληματισμό, δίπλα στην καυστική του σάτιρα και τις «βιολογικές» τοποθετήσεις[2].

Ο συγγραφέας μπαίνει ο ίδιος στο μυθιστόρημα με το όνομά του ως χαρακτήρας, αλλά και ως εντολοδόχος της συγγραφής του. Την εντολή παίρνει από τον αποβιώσαντα φίλο του Μάνο Τασάκο. Είναι γραμμένη στο κάλυμμα του κίτρινου φακέλου που περιέχει στοιχεία για τη συγγραφή του μυθιστορήματος Θέσεις και αντιθέσεις, που ο Τασάκος σχεδίαζε να γράψει. Διευκρίνιζε μάλιστα σε σημείωση την επιθυμία του: «Να το γράψει ο Καραγάτσης». Ο φάκελος θα περιέλθει στα χέρια του συγγραφέα δέκα χρόνια αργότερα, όταν ο συγγραφέας θα συναντήσει στο νεκροταφείο τη Μαρία Ρούση, χήρα του ιδιόρρυθμου νομπελίστα Κωστή Ρούση, στου οποίου το σαλόνι είχε καταφέρει να εισχωρήσει ο Τασάκος και με τον καιρό να εδραιωθεί και να κατευθύνει τα πρόσωπα όπου εκείνος ήθελε.

«Με τον Κίτρινο φάκελο ο αναγνώστης έχει σαφή την αίσθηση ότι ο Καραγάτσης αντιμετώπισε και αποπειράθηκε να υπερβεί το κρίσιμο δίλημμα κάθε συνειδητού μυθιστοριογράφου, να χρησιμοποιήσει το μυθιστόρημα ως μέσο μεταφοράς μιας ιστορίας και ενός νοήματος και να το μεταχειριστεί ως φορέα των θεωρητικών και κριτικών του απόψεων.»[3]

Η πρώτη εικόνα που αποκομίζει ο αναγνώστης του βιβλίου με την αυτοκτονία του δικηγόρου Μάνου Τασάκου, κεντρικού ήρωα του έργου, είναι πως πρόκειται για αστυνομικό μυθιστόρημα. Το σημείωμα στο γραφείο του με τις λέξεις: «Αυτοκτονώ. Μάνος Τασάκος» δεν αφήνει αμφιβολία περί της αυτοκτονίας και η υπόθεση παραπέμπεται στο αρχείο. Έπειτα από τη συνάντηση με τη Μαρία Ρούση και την ανασύνθεση του έργου από τον Καραγάτση, βάσει των στοιχείων που περιέχει ο φάκελος, γίνεται φανερό ότι τα γεγονότα δεν απέχουν πολύ από τη ζωή του μυθιστοριογράφου και των συνθηκών του θανάτου του. Αλαζόνας, αριβίστας και αδίστακτος, ο Τασάκος ερωτεύεται τη Μαρία, κόρη του Θανασούλη Πετρόπουλου, ξεπεσμένου μεγαλογαιοκτήμονα, που έχασε την περιουσία του μετά τις απαλλοτριώσεις του Βενιζέλου κατά την αγροτική μεταρρύθμιση του ’17. Στόχος του Πετρόπουλου να παντρέψει την κόρη του με πλούσιο γαμπρό, ώστε να έχει άνετη ζωή και να εξασφαλίσει και ο ίδιος τα απαραίτητα.

«Άκου, παιδί μου […] πρέπει σύντομα κι οι δυο να πάψουμε να πεινάμε. Μοναδικός τρόπος να κάνεις ένα πλούσιο γάμο – και μην ξεχνάς πως εξόν από την ευκή μου, άλλη προίκα δεν έχω να σου δώσω. Πρέπει λοιπόν κάποιον παραλή να τυλίξεις. Κι οι παραλήδες συνήθως δεν παντρεύονται τις κουρελούδες θυγατέρες κακοντυμένων πατεράδων», συμβούλευε την κόρη του. Η Μαρία σχεδίαζε να παντρευτεί τον Νίκο Ρούση, ανεψιό και κληρονόμο του νομπελίστα, «όμορφο, ρομαντικό και χυδαίο εναλλάξ, κοσμικό και αργόσχολο», ο οποίος «διατηρούσε το αίσθημά του για κείνην σε αυστηρώς πλατωνικά επίπεδα». Ο «Εωσφόρος» ωστόσο είχε άλλα σχέδια για τα δυο του παιδιά, τον Τασάκο και τη Μαρία, που ερωτεύονται με πάθος έχοντας στην ψυχή τους την κατάρα της αυτοκαταστροφής.

Ο συγγραφέας μπαίνει ο ίδιος στο μυθιστόρημα με το όνομά του ως χαρακτήρας, αλλά και ως εντολοδόχος της συγγραφής του.

Στο μυθιστόρημα «η ιστορία διαπλέκεται με τη μυθιστορία, τα εφευρημένα γεγονότα ταυτίζονται με τα πραγματικά, συγγραφέας και αναγνώστης δεν γνωρίζουν τελικά πού σταματά η ζωή και πού αρχίζει το μυθιστόρημα, ποια η αλήθεια και ποια η πλαστότητα»[4]. Θα πρέπει εδώ να προστεθεί η έντονη παρουσία του Κωστή Ρούση (από το νεανικό ημερολόγιο του οποίου μαθαίνουμε με πόση ειλικρίνεια αγάπησε τη Λευκή, μητέρα του Νίκου, η οποία πέθανε στη γέννα του).

«Βρέχει, βρέχει, βρέχει… Δεν έχω δάκρυα, δεν έχω πόνο. Πηγαίνω απ’ την κούνια του μωρού στο κρεβάτι, όπου κοιμάται εκείνη. Σηκώνω το σεντόνι που σκεπάζει το κεφάλι της. Πρώτη φορά την είδα τόσο ωραία! Οι μοναδικές ομορφιές είναι προνόμιο του θανάτου.»[5]

Στο μυθιστόρημα για τον Κωστή Ρούση διατυπώνεται η απορία: «Είναι περίεργο πώς τούτος ο άνθρωπος –ο μισάνθρωπος, ο ακοινώνητος και στερημένος από πραχτικήν εμπειρία καθηγητής γυμνασίου– διαχειρίστηκε επιτυχώς τα χρήματά του»[6]. Και πράγματι. Ο Ρούσης έπαιξε σε μεγάλα ξένα χρηματιστήρια «με οικονομική διαίσθηση δαιμονική», έκανε επενδύσεις σε ακίνητα και με τα χρήματα του Νόμπελ αγόρασε σαπιοκάραβα, τα ασφάλισε σε τιμή τετραπλάσια της αξίας τους και όταν τορπιλίστηκαν το 1918 τον έκαναν πλούσιο. Ο Τασάκος, οικονομικός πλέον σύμβουλος του Ρούση, θα τον συμβουλεύσει να επενδύσει πάλι σε καράβια λίγο πριν από τον πόλεμο. Όπως γράφει ο Beaton, το συγκεκριμένο βιβλίο του Καραγάτση εκφράζει «τη βαθιά πίστη του συγγραφέα στη βελτίωση της ελληνικής οικονομίας»[7].

Κλείνοντας, θα πρέπει να προσθέσουμε την πρωταγωνιστική παρουσία στο μυθιστόρημα όχι μόνο του Τασάκου αλλά και του γιατρού Χρίστου Νεζερίτη (με αυτό το ψευδώνυμο υπέγραφε ο Καραγάτσης στο κατοχικό περιοδικό Πρωτοπόροι, προσεγγίζοντας για λίγο το εαμικό κίνημα), και φυσικά του Βασίλη Γιούγκερμαν, που επανακάμπτει σε αυτό το μυθιστόρημα τονίζοντας τη φιλελεύθερη ιδεολογία του.

Ο καραγάτσειος φιλελευθερισμός τονίζεται επίσης με το γεγονός ότι στον μύθο καμιά ανθρώπινη προσπάθεια δεν ευοδώνεται εκτός από την οικονομική, την επιχειρηματική. Όλες οι άλλες επιδιώξεις (έρωτας, οικογένεια, κοινωνικότητα, φιλία) ναυαγούν. «Όλα τα παραμονεύει η ζηλόφθονη Μοίρα, το Ριζικό, για να τα τσακίσει με εγγενή σαδισμό τη στιγμή που φαίνεται κάποιο φως.»[8] Ο γιος του νομπελίστα, Μίλτος Ρούσης, εξιδανικεύει την ελεύθερη επιχείρηση σε κοινωνική ηθική[9]:

«Ο Μίλτος σήμερα θεωρείται ο προφήτης του εκβιομηχανισμού της Ελλάδας, ο πεφωτισμένος μιας αλτρουιστικής ιδεολογίας και προσπάθειας. Πιστεύει φανατικά, καμιά φορά και άκριτα, πως η ανάπτυξη της βιομηχανίας στο έπακρο θα εξασφαλίσει την υλική ευημερία του ελληνικού λαού. Όταν μοντάρει ένα νέο εργοστάσιο, δεν ονειρεύεται τα κέρδη που θα εισρεύσουν στο χρηματοκιβώτιό του. Οραματίζεται τα προϊόντα του εργοστασίου που θα σκορπιστούν άφθονα και φτηνά στην κατανάλωση και θα προσθέσουν μια πέτρα στο οικοδόμημα του υλικού μας πολιτισμού […].»[10]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Βλ. «Ο φιλελευθερισμός του Καραγάτση» του Δημήτρη Ραυτόπουλου (Κριτική της κριτικής, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2017, σσ. 196-221) και στον συλλογικό τόμο Μ. Καραγάτσης, Ιδεολογία και πολιτική. Πρακτικά συνεδρίου 4-5 Απριλίου 2008, Βιβλιοθήκη του Μουσείου Μπενάκη, Νεοελληνική Φιλολογία – 4, Αθήνα 2010, σσ. 117-132.
[2] Βλ. Κ. Α. Δημάδης, Δικτατορία, Πόλεμος και Πεζογραφία (1936-1944), Εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1991.
[3] Άρης Μπερλής, Παρουσίαση – ανθολόγηση του Μ. Καραγάτση στον Δ’ τόμο της Ανθολογίας Σοκόλη (Μεσοπολεμική πεζογραφία), σελ. 287.
[4] Άρης Μπερλής, όπ. αν., σελ. 288.
[5] Κίτρινος φάκελος, τόμος Α’, σελ. 308. Με πλάγια οι λέξεις που χαράχτηκαν στον τάφο του συγγραφέα Μ. Καραγάτση στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Το ημερολόγιο του Κωστή Ρούση στη συλλογή διηγημάτων Το μεγάλο συναξάρι. (Αετός, 1951)
[6] Κίτρινος φάκελος, τόμος Α’, σσ. 45-46.
[7] Roderick Beaton, Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία, Νεφέλη, Αθήνα 1996, σσ. 296-297.
[8] Βλ. «Ο φιλελευθερισμός του Καραγάτση» του Δημήτρη Ραυτόπουλου (Κριτική της κριτικής, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2017, σελ. 210).
[9] Βλ. όπ. αν. σελ. 211.

[10] Κίτρινος φάκελος, τόμος Β’, σσ. 138-139.

Η Νένα Κοκκινάκη είναι πεζογράφος και κριτικός βιβλίου

 ***********************

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ "ΕΣΤΙΑΣ" : Ο Κίτρινος Φάκελος - Μ. Καραγάτσης - [PDF Document]

Εσείς πόσα βιβλία της Αγκάθα Κρίστι έχετε διαβάσει στη ζωή σας;

100 χρόνια Agatha Christie – 5 βιβλία της που πρέπει να έχεις διαβάσει

του Μάρκου Κρητικού

 

 oanagnostis.gr 

 

13-17 λεπτά

---

του Μάρκου Κρητικού

Φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την έκδοση του πρώτου βιβλίου της  Αγκάθα Κρίστι, μιας εκ των σπουδαιότερων συγγραφέων στην Ιστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας. Οι εκδόσεις Ψυχογιός έχουν ξεκινήσει από τον Δεκέμβριο του 2018, να εκδίδουν τμηματικά -σαράντα βιβλία μέχρι σήμερα- το σύνολο του έργου της. H γνωστή και ως «Βασίλισσα του εγκλήματος» έγραψε εξήντα έξι αστυνομικά μυθιστορήματα, δεκατέσσερις συλλογές διηγημάτων, θεατρικά έργα, αλλά και έξι ρομαντικές ιστορίες (Διόπτρα), με το ψευδώνυμο Mary Westmacott. Έγινε διάσημη σε όλο τον κόσμο κυρίως  για τις περιπέτειες  με πρωταγωνιστή τον θρυλικό Βέλγο ιδιωτικό ντετέκτιβ Ηρακλή Πουαρό, καθώς και γι’ αυτές με την γηραιά ερασιτέχνη ντετέκτιβ Μις Μαρπλ. Το βιβλίο Γκίνες αναφέρει την Αγκάθα Κρίστι ως τη μεγαλύτερη σε πωλήσεις συγγραφέα όλων των εποχών, με πάνω από 2 δισεκατομμύρια(!) αντίτυπα σε όλο τον κόσμο, ενώ σύμφωνα με το Index Translationum (βάση δεδομένων της Unesco) παραμένει μέχρι σήμερα η πιο μεταφρασμένη συγγραφέας ατομικά. Το θεατρικό της έργο, H ποντικοπαγίδα (Αιγόκερως), κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ του μακροβιότερου έργου που ανέβηκε στο θέατρο. Έκανε πρεμιέρα,  στο West End του Λονδίνου στις 25 Νοεμβρίου 1952 και μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2018 είχαν παιχτεί περισσότερες από 27.500 παραστάσεις. Το έργο κατέβηκε τον Μάρτιο του 2020, λόγω της πανδημίας του Covid-19. H πολυβραβευμένη συγγραφέας έλαβε το 1955 τον πρώτο τίτλο Grand Master από την Ένωση Συγγραφέων Μυστήριου της Αμερικής, ενώ το 1971 τον εξόχως τιμητικό τίτλο της Dame Commander του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για την συνεισφορά της στην λογοτεχνία. Αξίζει να αναφέρουμε ότι ένα χρόνο μετά το θάνατό της, το 1977, εκδόθηκε η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτοβιογραφία της με τίτλο Agatha Christie:Μια αυτοβιογραφία (Ψυχογιός) που τιμήθηκε με το βραβείο Edgar(1978) στην κατηγορία του.  Τα περισσότερα βιβλία της Αγκάθα Κρίστι έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο ή διασκευαστεί για την τηλεόραση με μεγάλη επιτυχία μέχρι σήμερα. Πίτερ Ουστίνωφ, Ίνγκριντ Μπέργκμαν, Λιζ Τέιλορ, Μάρλεν Ντίτριχ, Ροκ Χάτσον, Κιμ Νόβακ, Λορίν Μπακόλ, Σον Κόνερι, Ζακλίν Μπισέ, Μία Φάροου, και Μπέτις Ντέιβς είναι μόνο μερικοί από τους σπουδαίους ηθοποιούς που ενσάρκωσαν τους ήρωες των βιβλίων της.

Κατά καιρούς έχουν δημοσιευτεί πολλές λίστες με τα δέκα καλύτερα μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι από μελετητές του έργου της και κριτικούς λογοτεχνίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η λίστα  που ανακοίνωσε η ίδια το 1972:

• And Then There Were None (Και δεν έμεινε κανένας / Δέκα μικροί νέγροι)
• The Murder of Roger Ackroyd (Η δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ)
• A Murder is Announced (Πρόσκληση σε φόνο)
• Murder on the Orient Express (Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές)
• The Thirteen Problems (Δεκατρία προβλήματα) συλλογή διηγημάτων.
• Towards Zero (Ένα σχέδιο δολοφονίας)
• Endless Night (Ατέλειωτη νύχτα)
• Crooked House (Δέκα ύποπτοι για φόνο / Η σοφίτα με τις αράχνες)
• Ordeal by Innocence (Η δοκιμασία της αθωότητας)
• The Moving Finger (H φαρμακερή πένα / Δηλητήριο σε μικρές δόσεις)

Η δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ (1926)

Μετάφραση: Χρήστος Καψάλης

σελ. 328

.

«Ένας δαιμόνιος, μικρόσωμος Βέλγος συνταξιούχος αστυνομικός, που αγαπά την ορθολογική εξήγηση των μυστηρίων, σχεδόν όσο και το άκρως επιμελημένο μουστάκι του: ο Ηρακλής Πουαρό…» Έτσι συστήνει η Αγκάθα Κρίστι στο πρώτο της βιβλίο πριν 100 χρόνια (1920),  τον θρυλικό ντετέκτιβ,  στην παρθενική του περιπέτεια, Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς (Ψυχογιός). Έκτοτε θα πρωταγωνιστήσει σε τριάντα τρία μυθιστορήματα και πάνω από πενήντα διηγήματα και θα γίνει ένας από του πιο εμβληματικούς ήρωες της αστυνομικής λογοτεχνίας. Αξίζει να αναφέρουμε ότι ήταν τόσο δημοφιλής, που μετά την τελευταία του περιπέτεια, το 1975, με τον τίτλο Αυλαία (Λυχνάρι) η εφημερίδα The New York Times έγραψε την νεκρολογία του στην πρώτη σελίδα της.

Η δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ είναι η τρίτη ιστορία και για πολλούς η καλύτερη της σειράς με πρωταγωνιστή τον διάσημο ντετέκτιβ. Ο Ηρακλής Πουαρό αποσύρεται για ξεκούραση σε μια εξοχική κατοικία στο χωριό Κινγκς Άμποτ, κοντά στην έπαυλη του φίλου του Ρότζερ Άκροϊντ.  Ένα βράδυ όμως ο Άκροϊντ θα βρεθεί νεκρός στο γραφείο του, με ένα μαχαίρι καρφωμένο στο λαιμό. Οι υποψίες θα πέσουν στον θετό γιό του, Ραλφ Πάτον, ο οποίος και εξαφανίζεται μετά τη δολοφονία. Η Φλόρα Άκροϊντ, ανιψιά του θύματος και αρραβωνιαστικιά του Πάτον, ζητά από τον Πουαρό να εξιχνιάσει το έγκλημα. Ρόλο βοηθού αλλά και αφηγητή της ιστορίας αναλαμβάνει ο γιατρός Τζειμς Σέπαρντ.

To 2013, τα εξακόσια μέλη της Ένωσης Συγγραφέων Εγκλήματος (The Crime Writers Association)  ψήφισαν Τη δολοφονία του Ρότζερ Άκροϊντ ως το καλύτερο crime novel όλων των εποχών, ενώ στη σύντομη βιογραφία της Αγκάθα Κρίστι που συνοδεύει τις πρόσφατες εκδόσεις των βιβλίων της στην Μεγάλη Βρετανία, χαρακτηρίζεται ως το αριστούργημά της. To 1999 η εφημερίδα Le Monde, μετά από πρόταση βιβλιοκριτικών και βιβλιοπωλών με ψηφοφορία του κοινού, το συμπεριέλαβε στα εκατό καλύτερα μυθιστορήματα του 20^ου αιώνα. Υπάρχουν όμως και αντικρουόμενες απόψεις που επικαλούνται την περιορισμένη αξιοπιστία του αφηγητή με σκοπό την εξαπάτηση του αναγνώστη, για τις οποίες δεν  μπορούμε να επεκταθούμε περισσότερο χωρίς τον κίνδυνο να σας αποκαλύψουμε τον δολοφόνο του Ρότζερ Άκροϊντ. Στο μυθιστόρημα βασίστηκε το θεατρικό έργο με τον τίτλο Alibi(1928) που ανέβηκε στη σκηνή του Prince of Wales Theatre, στο West End του Λονδίνου για διακόσιες πενήντα παραστάσεις με τον Τσαρλς Λάττον στο ρόλο του Πουαρό και αποτέλεσε την πρώτη μεταφορά βιβλίου της Αγκάθα Κρίστι σε οποιοδήποτε μέσο.

Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές (1934)

Μετάφραση: Χρήστος Καψάλης

σελ. 304

Το Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές, είναι το όγδοο από τα τριάντα τρία μυθιστορήματα της σειράς με πρωταγωνιστή τον Ηρακλή Πουαρό και ένα από τα πιο δημοφιλή και πολυμεταφρασμένα έργα της Αγκάθα Κρίστι. Η συγγραφέας η οποία είχε ταξιδέψει πολλές φορές με το Οριάν Εξπρές εμπνεύστηκε το μυθιστόρημα από την πολύκροτη υπόθεση της απαγωγής και δολοφονίας του μωρού της οικογένειας του διάσημου αεροπόρου Τσαρλς Λίντμπεργκ. Στις ΗΠΑ εκδόθηκε με τον τίτλο Murder in the Calais Coach (Φόνος στην κλινάμαξα του Καλαί) για να αποφευχθεί η σύγχυση με το μυθιστόρημα του Γκράχαμ Γκρην, Stambul Train  που είχε κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ, δυο χρόνια νωρίτερα, με τον τίτλο Orient Express (Νεφέλη).

Ο Ηρακλής Πουαρό λαμβάνει ένα τηλεγράφημα στην Κωνσταντινούπολη, όπου βρίσκεται μετά από μια επιτυχημένη αποστολή στη Μέση Ανατολή,  να επιστρέψει επειγόντως στο Λονδίνο. Καταφέρνει την τελευταία στιγμή να επιβιβαστεί στο Όριάν  Εξπρές, όπου γνωρίζει τον επιχειρηματία Σάμιουελ Ράτσετ. Δυο μέρες αργότερα, ενώ το τρένο είναι ακινητοποιημένο έξω από την πόλη Βίνκοβτς της Γιουγκοσλαβίας λόγω ισχυρής χιονόπτωσης, ο επιχειρηματίας βρίσκεται δολοφονημένος στην κουκέτα του. Ο κύριος Μπουκ, διευθυντής της εταιρίας σιδηροδρόμων και παλιός φίλος του Πουαρό, του ζητά να εξιχνιάσει άμεσα το έγκλημα, για να αποφευχθεί όσο το δυνατόν το σκάνδαλο. Ο δαιμόνιος ντετέκτιβ  θα ανακαλύψει ότι δεκατρείς επιβάτες είχαν κίνητρο να δολοφονήσουν τον επιχειρηματία και θα ερευνήσει το παρελθόν τους και τη σχέση τους με το θύμα, προκειμένου να βρει τον ένοχο.

Το 1995 η Ένωση Συγγραφέων Μυστηρίου της Αμερικής θα  συμπεριλάβει το Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές, στη λίστα με τα 100 κορυφαία μυθιστορήματα μυστηρίου, όλων των εποχών. «Θα ήταν το τέλειο έγκλημα, αν στο τρένο δεν επέβαινε ο Ηρακλής Πουαρό» θα γράψει η εφημερίδα The Guardian και θα το κατατάξει στην τρίτη θέση ανάμεσα στα δέκα καλύτερα μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι. «Οι παράξενες ιστορίες της εξακολουθούν να γοητεύουν χάρη στις πολλαπλές εκδοχές που επινοεί, στις ανατροπές, στο παιχνίδι γάτας και ποντικού που παίζει με τον αναγνώστη, τον οποίο επιχειρεί να παραπλανήσει, κάτι που συμβαίνει και με το  Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές» γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου στον εξαιρετικό του πρόλογο που συνοδεύει την έκδοση.

Το  Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές, θα μεταφερθεί δυο φορές στην μεγάλη οθόνη με εξαιρετική επιτυχία. Την πρώτη, το 1974 -σε μια από τις διασημότερες  κινηματογραφικές μεταφορές των μυθιστορημάτων της Αγκάθα Κρίστι και από τις ελάχιστες που  άρεσαν στην ίδια- από τον σκηνοθέτη Σίντνεϊ Λουμέτ με τον Άλμπερτ Φίνεϊ στο ρόλο του Πουαρό , και τους Σον Κόνερι, Άντονι Πέρκινς, Λορίν Μπακόλ, και Βανέσα Ρεντγκρέιβ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους καθώς και την Ίνγκριντ Μπέργκμαν η οποία και απέσπασε το Όσκαρ β΄ γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της. Τη δεύτερη, το 2017, από τον Κένεθ Μπράνα, με τον ίδιο στο ρόλο του Πουαρό και τους Τζόνι Ντεπ, Μισέλ Φάιφερ, Πενέλοπε Κρουζ και Ουίλιαμ Νταφόε.

Και δεν έμεινε κανένας (1939)

Μετάφραση: Γιώργος Μπαρουξής

σελ. 240

Το μυθιστόρημα Και δεν έμεινε κανένας είναι το απόλυτο best seller της Αγκάθα Κρίστι. Με πωλήσεις περίπου εκατό εκατομμυρίων αντίτυπων είναι το δημοφιλέστερο βιβλίο μυστηρίου και έκτο στη λίστα των εμπορικότερων  βιβλίων όλων των εποχών. Εκδόθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο με τον τίτλο Δέκα μικροί νέγροι το 1939 και στις ΗΠΑ τον επόμενο χρόνο με τον τίτλο Και δεν έμεινε κανένας, ενώ την περίοδο 1964-1986 κυκλοφορούσε και με τον τίτλο Δέκα μικροί Ινδιάνοι. Φέτος ογδόντα ένα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση, το βιβλίο αλλάζει τίτλο, στα πλαίσια μιας παγκόσμιας απαίτησης να εξαλειφθούν οι ρατσιστικές αναφορές από έργα της λογοτεχνίας. Θα τιτλοφορείται στο εξής Ήταν δέκα, έπειτα από απόφαση του δισέγγονου της  Αγκάθα Κρίστι, Τζέιμς Πρίτσαρντ, ο οποίος και θα δηλώσει: «Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε όρους που ενδέχεται να πληγώσουν. Αυτή είναι η συμπεριφορά που πρέπει να κρατήσουμε το 2020».

Δέκα άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι φτάνουν στο Σόλτζερ, ένα μικρό νησί στα ανοιχτά του Ντέβον. Τους έχει προσκαλέσει όλους στη μοναδική έπαυλη του νησιού, ένας μυστηριώδης οικοδεσπότης. Το πρώτο κιόλας βράδυ, μετά από μια σειρά παράξενων  γεγονότων  κατά τη διάρκεια του δείπνου, ένας εκ των καλεσμένων θα βρεθεί νεκρός. Οι υπόλοιποι δεν θ΄ αργήσουν να καταλάβουν ότι είναι όλοι εγκλωβισμένοι στο νησί, υποψήφια θύματα ενός αόρατου εχθρού που γνωρίζει πολλά για το ένοχο παρελθόν τους και θα αρχίσουν  ν’ αναζητούν ανάμεσά τους, τον δολοφόνο.

Το μυθιστόρημα Και δεν έμεινε κανένας, μεταφέρθηκε αρκετές φορές στον κινηματογράφο, με καλύτερη να θεωρείται η πρώτη το 1945, από τον σημαντικό Γάλλο σκηνοθέτη Ρενέ Κλερ, σε διασκευασμένο σενάριο του Ντάντλεϊ Νίκολς, με πρωταγωνιστές τους βραβευμένους με Όσκαρ, Μπάρι Φιτζέραλντ και Γουόλτερ Χιούστον. Το περιοδικό Time συμπεριέλαβε  το μυθιστόρημα στο Top-5 των βιβλίων της Αγκάθα Κρίστι ενώ η ίδια θα αναφέρει στη βιογραφία της ότι η συγγραφή του την  δυσκόλεψε περισσότερο απ’ όλα τα έργα της και θα το κατατάξει πρώτο στη λίστα με τα δέκα καλύτερα βιβλία της. Το 2015 σε διεθνή ψηφοφορία που χρηματοδότησε  ο οίκος Κρίστι, αναδείχτηκε το καλύτερό της μυθιστόρημά της «Βασίλισσας του εγκλήματος».

Πέντε μικρά γουρουνάκια (1942)

Μετάφραση: Χρήστος Καψάλης

σελ. 296

«Δεν έχω ανάγκη να σκύψω και να μετρήσω τα αποτυπώματα των υποδημάτων, να μαζέψω τις γόπες των τσιγάρων και να εξετάσω τα τσακισμένα γρασίδια. Μου αρκεί να καθίσω στην καρέκλα μου και να σκεφτώ»  μας ενημερώνει   Ηρακλής Πουαρό. Έχουμε πολλά περιπτώσεις  στην Ιστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας όπου απουσιάζει παντελώς η εμπειρική έρευνα, με την εξιχνίαση του εγκλήματος να βασίζεται αποκλειστικά στην συλλογιστική μέθοδο και στις μαρτυρίες των εμπλεκόμενων στην υπόθεση.  (Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, ο φυλακισμένος ντετέκτιβ, Δον Ισίδρο Παρόδι, των  Χόρχε Λουίς Μπόρχες και Αντόλφο Μπιόι Κασάρες που επιλύει αστυνομικούς γρίφους μέσα απ’ το κελί του). Μια τέτοια περίπτωση έχουμε και στο μυθιστόρημα Πέντε μικρά γουρουνάκια όπου ο δαιμόνιος ντετέκτιβ δεν εξιχνιάζει την υπόθεση με βάση τα αποδεικτικά στοιχεία αφού το έγκλημα έχει διαπραχθεί πολλά χρόνια νωρίτερα, αλλά ανασυνθέτει τις συνθήκες του μελετώντας διεξοδικά τις μαρτυρίες των υπόπτων.

Δεκαέξι χρόνια μετά την καταδίκη της Καρολάιν Κρέιλ για τη δολοφονία του συζύγου της, η κόρη της Κάρλα απευθύνεται στον Πουαρό, ισχυριζόμενη ότι η μητέρα της ήταν αθώα σύμφωνα με μια επιστολή που της είχε στείλει όταν ήταν είκοσι ενός ετών. Ο Πουαρό αναλαμβάνει την υπόθεση και ανακαλύπτει ότι την μέρα της δολοφονίας υπήρχαν πέντε άτομα στο σπίτι των Κρέιλ, τα οποία και αποκαλεί «πέντε μικρά γουρουνάκια».  Πέντε ύποπτοι, πέντε διαφορετικές εκδοχές ενός εγκλήματος σε ένα ευφυούς σύλληψης  μυθιστόρημα,  με έντονα ψυχογραφικά στοιχεία, το οποίο σύμφωνα με την εφημερίδα The Guardian είναι μέσα στα  δέκα καλύτερα μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι.

Πρόσκληση σε φόνο (1950)

Μετάφραση: Χρύσα Μπανιά

σελ. 312

To μυθιστόρημα Πρόσκληση σε φόνο είναι το τέταρτο -και για πολλούς το σπουδαιότερο- με πρωταγωνίστρια την γηραιά ερασιτέχνη ντετέκτιβ Μις Μάρπλ. Η αντισυμβατική Τζέιν Μάρπλ, που αγαπά το πλέξιμο και διαμένει στο φανταστικό χωριό St. Mary Mead, κοντά στο Λονδίνο, εξιχνιάζει υποθέσεις εγκλημάτων σε δώδεκα μυθιστορήματα και είκοσι διηγήματα της Αγκάθα Κρίστι. Έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο διήγημα The Tuesday Night Club, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Royal Magazine, τον Δεκέμβριο του 1927 και την τελευταία, στο Η ξεχασμένη δολοφονία (Ψυχογιός) το 1976. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Αγκάθα Κρίστι δεν έγραψε κανένα μυθιστόρημα ή διήγημα με την Μις Μάρπλ και τον Ηρακλή Πουαρό να συμπρωταγωνιστούν.

«Σας προσκαλούμε στον φόνο που θα λάβει χώρα την Παρασκευή 29 Οκτωβρίου, στο Λιτλ Πάντοκς, στις 6:30 μ.μ. Καλούνται όλοι οι φίλοι. Προσωπικές προσκλήσεις δεν θα σταλούν». Αυτή η παράξενη αγγελία δημοσιεύεται την ίδια μέρα στην τοπική εφημερίδα του μικρού χωριού Τσίπιν Γκλέγκχορν. Πολλοί κάτοικοι  θα βρεθούν εκεί από περιέργεια. Όταν το ρολόι χτυπά 6:30, τα φώτα σβήνουν, μια πόρτα ανοίγει απότομα κι ένας άνδρας απαιτεί να σηκώσουν όλοι τα χέρια ψηλά! Οι περισσότεροι προσκεκλημένοι συναινούν, θεωρώντας ότι  πρόκειται για φάρσα. Ακούγονται πυροβολισμοί και επικρατεί πανικός. Όταν τα φώτα ανοίγουν ο δράστης είναι νεκρός και η ιδιοκτήτρια του σπιτιού αιμορραγεί. Την μυστηριώδη υπόθεση θα αναλάβει ο επιθεωρητής Κράντοκ. Για καλή του τύχη στην περιοχή βρίσκεται η Μις Μαρπλ.  Το μυθιστόρημα Πρόσκληση σε φόνο διαφημίστηκε ιδιαίτερα κατά την πρώτη έκδοσή του γιατί αποτέλεσε το πεντηκοστό βιβλίο της Αγκάθα Κρίστι. Η εφημερίδα The Guardian αλλά και μελετητές του έργου της, το συμπεριλαμβάνουν στη λίστα με τα δέκα καλύτερα μυθιστορήματά της.

Ο γελοίος με το τοξικό μυαλό

 

Κ. Μπογδάνος: Κίνδυνος

Γιώργος Λακόπουλος

 

anoixtoparathyro.gr 

4-5 λεπτά

---

Υπάρχει πολύς Μπογδάνος μέσα τον Μπογδάνο.  Στα «Άπαντα» του εν λόγω βουλευτή  της ΝΔ -απίστευτο ε;- προστέθηκαν δυο νέα λήμματα:

 Το ένα είναι η αθλιοδέστερη ανάρτηση που έχει κάνει ποτέ ο ίδιος, δείχνοντας ότι το πηγάδι από το οποίο αντλεί πολιτική κουλτούρα δεν έχει πάτο.

Ένας συνδυασμός μπουρδολογίας- «από τους καταληψίες της γενιάς μου οδηγηθήκαμε σε νέο εθνικό διχασμό, εκατό δισεκατομμύρια πλέον χρέος, εθνική ήττα στο μακεδονικό, καταναγκαστικό εποικισμό, ασυδοσία των μπάχαλων»– και  ακροδεξιάς ρητορείας: «Φαίνεται πως δεν έχουμε καταλάβει τί φίδι ανεχόμαστε στον κόρφο των σχολείων μας».

Το άλλο είναι ο χαρακτηρισμός που του απέδωσε δημόσια ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Γιαννούλης: «ακροδεξιό απολειφάδι»- αρνούμενος  να «αναγνωρίσει σαν συνομιλητή μια ακροδεξιά χυδαιότητα».

Από τέτοιους χαρακτηρισμούς δεν ιδρώνει -τους είχε  εισπράξει από πολιτικούς, κόμματα και δημοσιογράφους με τη σέσουλα.  Απλώς η επανεμφάνισή του, με έναν αγοραίο πλην αταβιστικό ρόλο λούμπεν αντικομουνιστή της μετεμφυλιακής περιόδου- θέτει ξανά ερωτήματα:

Πρώτο: είναι ακροδεξιός; «Δεν είσαι ακροδεξιός, προκλητικός είσαι», του είπε ο Σταμ. Μαλέλης.  

Ο Μάνος Χωριανόπουλος έγραψε στο News247.gr:

«Είχε ήδη πολλά «επιτεύγματα» τοξικότητας στο ενεργητικό του… μιλώντας για «σταλιές» και «Μαδούρους», επιδοκιμάζοντας χρήστη του Twitter, που ονειρευόταν τανκς στην ΕΡΤ, παίζοντας τον ύμνο των SS σε ραδιοφωνική εκπομπή και χύνοντας δάκρυα για τον Ρουπακιά, ….που όπως είχε πει στον τηλεοπτικό αέρα, «ήταν ράκος στη δίκη για την εν ψυχρώ δολοφονία του Παύλου Φύσσα». Την απάντηση την έδωσε η ζωή:  είναι σήμερα βουλευτής».

Ο ίδιος ωρύεται: «Είμαι δεξιός, φιλελεύθερος». Δεν του φαίνεται.  Ο Βορίδης αυτοπροσδιορίζεται ως «ακτιβιστής της Δεξιάς» μιλώντας για το τσεκούρι. Αν αθροίσει κανείς όσα εκτοξεύει κατά καιρούς ο Μπογδάνος, θα σχηματισθεί ένα βουνό μισαλλοδοξίας, ρατσισμού και κατώτερων συναισθημάτων. Κάτι σαν αστυνόμος Β της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής χωρίς πηλήκιο.

Δεύτερο: Είναι με τα καλά του; Η γενική παρουσία του από το κουρεμένο κεφάλι, τα κατορθώματά του στα ΜΜΕ – ακόμη και από τον Σκάι τον έδιωξαν- και από μια … ποιητική συλλογή του, μέχρι την είσοδο στην πολιτική- δείχνει άνθρωπο που αποκλίνει από το μέσο όρο.

Τρίτο: Έχει θέση στη ΝΔ;  Η απάντηση δια στόματος Μαρίας Σπυράκη ήταν όχι. Αλλά για κάποιο λόγο που δεν μάθαμε ποτέ ο Μητσοτάκης τον έχρισε υποψήφιο και σήμερα κοσμεί την Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ. Ο πιο εκλεκτός σε ένα μπουκέτο, από τον Κυριανάκη μέχρι τον Μαρκόπουλο, που κάνει τον Γεωργιάδη και τον Βορίδη να μοιάζουν με Κνίτες.

Ο Μπογδάνος δεν κατάφερε να ξεχωρίσει ως βουλευτής με το έργο του, αλλά για τον σαλεμένο πολιτικό λόγο του: από αηδιαστικές διατυπώσεις μέχρι προβληματικές αναφορές όπως π.χ. η συσχέτιση του Τσίπρα με τους τρομοκράτες και των καταλήψεων με… εστίες φιδιών.

Το τέταρτο ερώτημα είναι: θα μείνει στη ΝΔ;  Ένας λόγος για να μην μείνει είναι να τον αποπέμψουν όταν η παρουσία του παραγίνει τοξική για έναν πολιτικό αρχηγό που θέλει να εμφανίζεται κεντρώος και μετριοπαθής.

 Ήδη, αν ήταν στο χέρι της Ντόρας Μπακογιάννη, θα τον είχε στείλει άκλαυτο, μαζί με τους ομοίους του. 

Ο άλλος λόγος είναι να πάρουν τα μυαλά του αέρα- καθώς δεν προστατεύεται από μαλλιά το κρανίο του- και να θεωρήσει ότι εκφράζει ένα ρεύμα που δεν χωράει στη ΝΔ και να την κάνει μόνος του. Εδώ ο Κασιδιάρης πιστεύει ότι «ηγείται».

Αν είναι κάτι στο δημόσιο χώρο ο Κ. Μπογδάνος, είναι: κίνδυνος. Για την ευπρέπεια του δημόσιου λόγου, την πολιτική ομαλότητα, την φυσιογνωμία της ΝΔ  και την… αισθητική. Ποιο από όλα θα τον βγάλει από το κάδρο είναι ένα ενδιαφέρον στοίχημα.

Με ανακοίνωσή του το ΑΚΕΛ ανέφερε πως «οι αναφορές του συγκεκριμένου ανθρώπου δεν έχουν καμιά βαρύτητα», ενώ ταυτόχρονα απευθυνόμενο στον ΔΗΣΥ (που διοργάνωσε και το εν λόγω συνέδριο) σχολίασε πως «το ΔΗΣΥ δεν χρειάζεται να κάνει εισαγωγή από την Ελλάδα γραφικούς ακροδεξιούς, καθώς διαθέτει αρκετούς το ίδιο».

Μια σπουδαία ανθολογία Ρωσικού διηγήματος

 

«Στην απαλάμη του αφηγηματικού λόγου»

Κωνσταντίνος Κυριακός

 

Πηγή:  ΕΝΘΕΤΑ ΤΗΣ ΑΥΓΗΣ

4’

15.09.2020

Ήταν στις αρχές του 20ού αιώνα όταν το ελληνικό αναγνωστικό κοινό μπορούσε να αποκτήσει μια πρώτη ανθολογία του ρωσικού διηγήματος: Ρωσικά διηγήματα

Ανθολογία ρωσικού διηγήματος (Τόμοι Α΄ και Β΄), επιλογή, εισαγωγή, μετάφραση από τα ρωσικά, βιο-βιβλιογραφικά και κριτικά σημειώματα Γιάννης Μότσιος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, σελ. 1320

Ήταν στις αρχές του 20^ού αιώνα όταν το ελληνικό αναγνωστικό κοινό μπορούσε να αποκτήσει μια πρώτη ανθολογία του ρωσικού διηγήματος: Ρωσικά διηγήματα μεταφρασθέντα εκ του ρωσσικού υπό Παύλου Λέφα, μετά βιογραφικών και λοιπών παρατηρήσεων, Β. Γάρσην, Μ. Γκόρκη, Α. Τσέχωβ, Β. Κορολένκο, Λ. Τολστόη (βιβλιοθήκη Μαρασλή παράρτημα αρ. 16, Εν Αθήναις 1903).

Αυτή η ιστορικής σημασίας ανθολογία, είναι, βέβαια, λιγότερο εντυπωσιακή από την καλαίσθητη δίτομη έκδοση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, όπου στις χίλιες οκτακόσιες δεκατρείς σελίδες της ανθολογούνται σαράντα οκτώ ρώσοι/σοβιετικοί συγγραφείς: Πούσκιν, Γκόγκολ, Λέρμοντοφ, Τουργκένιεφ, Σαλτικόφ-Στσεντρίν, Γκάρσιν, Κορολένκο, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Γκόρκι, Τσέχοφ, Αντρέγιεφ, Κουπρίν, Μπούνιν (στον πρώτο τόμο: 1830-1916) και Σεργκέγιεφ-Τσένσκι, Ιβάνοφ, Φούρμανοφ, Αβέρτσενκο, Μπάμπελ, Μπουλγκάκοφ, Μαντελστάμ, Ζόστσενκο, Ιλφ (Φάινζιλμπεργκ), Κολτσόφ, Γκριν, Πλατόνοφ, Σίμονοφ, Παουστόφσκι, Παστερνάκ, Ναγκίμπιν, Αντόνοφ, Αμπράμοφ, Σαλάμοφ, Σουξίν, Αστάφιεφ, Αξιόνοφ, Λιχοντέγιεφ, Κρίβιν, Ζντάνοφ, Πχιέτσουκ, Σεργκίν, Ρασπούτιν, Σολζενίτσιν, Ουλίτσκαγια, Συτσόβα Τολστάγια, Ρούμπινα, Σουχορούκοβα- Ελευθεριάδη (στον δεύτερο τόμο: 1918-2016).

Ο ανθολόγος και μεταφραστής, κριτικός μελετητής και γνώστης της ρωσικής κουλτούρας Γιάννης Μότσιος, επανέρχεται σαράντα χρόνια μετά το πρώτο συναφές προσωπικό του εγχείρημα (Ανθολογία ρωσικού διηγήματος 1830-1916, βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1978), διευρύνοντας στην πρόσφατη έκδοση το χρονικό άνυσμα (1830-2016) και συμπληρώνοντας το φάσμα των ανθολογούμενων λογοτεχνών. Η ανθολογία με την υπογραφή του Μότσιου διαφοροποιείται από ανάλογες μεσοπολεμικές συλλογές διηγημάτων (Ρωσσικά διηγήματα, έκδοσις Μ. Ζηκάκη, 1921 και Ρωσσικά διηγήματα των διασημοτέρων της Ρωσσίας συγγραφέων Τολστόη, Τσέχωφ, Καραμζίν, Πούσκιν, Γαρσίν, Ιβάνωφ, Γόρκυ, Βολόνσκυ κτλ, Νέα Εκδοτική Εταιρία Χρήστου Φέξη και Βασ. Κομπούγια, 1921) ή πρόσφατες θεματολογικές (Ρωσικές αστυνομικές ιστορίες (Παρατηρητής, 1987), Ρωσικές χριστουγεννιάτικες ιστορίες (Νάρκισσος, 2003), Ρωσικά χριστουγεννιάτικα διηγήματα (Νάρκισσος, 2004), Ρωσικές πασχαλινές ιστορίες (Νάρκισσος, 2005), Έξι ρώσοι παίζουν χαρτιά (Οροπέδιο, 2018, Γαβγίζοντας στ’ αστέρια (Ποικίλη Στοά, 2018).

Πρόκειται για μια επιλεκτική αλλά έγκυρα αντιπροσωπευτική ιστορία του γραμματολογικού είδους μιας χώρας, όπου μπορούμε να αναζητήσουμε θεματικά μοτίβα, εκφραστικές δομές, οπτικές γωνίες και εστιάσεις της αφηγηματικής λειτουργίας, συμβολισμούς και μεταφορές. Δεν είναι ενδιαφέρουσα μόνο η επικαιροποίηση αλλά και τα κριτήρια ανθολόγησης. Κατά τον A.C. Golding (A History of American Poetry Anthologies, στο συλλ. Canons, επιμ. Robert von Hallberg, The University Of Chicago Press, 1984, σ. 279-307), ανάμεσα στα κριτήρια για τη συγκρότηση μιας ανθολογίας, περιλαμβάνονται, πέρα από τα ζητήματα μεθόδου, οι όροι διάκρισης και κατανομής των κειμένων: η ιστορική/χρονολογική συνέχεια και η συστατική ανάλυση των διηγημάτων.

Σύμφωνα με το κριτήριο της αντιπροσωπευτικότητας, στην εν λόγω ανθολογία καλύπτεται όλο το φάσμα της ρωσικής διηγηματογραφίας. Μένει αυτή η πρόκριση/επιλογή να δικαιωθεί από το χρόνο κυρίως για τα όψιμα δείγματα του είδους. Σ’ αυτό το πλαίσιο, είναι αυτονόητες οι ενδεχόμενες πριμοδοτήσεις ορισμένων συγγραφέων, όπως και το γεγονός ότι ελήφθη υπόψη το κριτήριο της συμπερίληψης (θετικές και αρνητικές κρίσεις) και όχι του αποκλεισμού. Πέρα από το κριτήριο της αξίας, το οποίο αποδεικνύεται διαυγέστερα όσον αφορά τους συγγραφείς του πρώτου τόμου, το κριτήριο της διαλογικότητας μοιάζει επιτακτικό αναφορικά με τους συγγραφείς του δεύτερου τόμου, όπου και δίνεται έμφαση στις αντιρρητικές αναγνώσεις της εργογραφίας συγγραφέων.

Ως κορυφαία και επίμαχη, και εντέλει προνομιακή, αναδεικνύεται η περίπτωση του Σολτζενίτσιν: Η αυλή της Ματριώνας (σ. 409-411) και «φιλολογική της προσέγγιση» (σ. 465-469). Ακόμη και αν μας ξενίζουν κάποιες αποδόσεις τίτλων που εμπεδώσαμε χρόνια τώρα αλλιώς, τα βιογραφικά-βιβλιογραφικά και κριτικά σημειώματα της ανθολογίας (σύντομη αναφορά στο μεταφραζόμενο κείμενο) είναι έγκυρα, χρήσιμα, ακόμη και πολύτιμα, ειδικά όταν η πρόσβαση σε πρωτογενείς πηγές είναι περιορισμένη. Ευσύνοπτα, ακόμη και τυπογραφικά διαφοροποιημένα, άνισης έκτασης, ενημερωτικά και ενημερωμένα, αυτά τα σημειώματα επενδύουν αποτελεσματικά τα πολυσέλιδα ή ολιγοσέλιδα διηγήματα.

Από αυτά τα εισαγωγικά κείμενα μπορεί κανείς να ξεχωρίσει εκείνα που αφορούν τον Ντοστογιέφσκι (σ. 309-312) και τον Λεονίντ Αντρέγιεφ (σ. 579-582). Αν το Κόκκινο γέλιο (σ. 583-662) του Αντρέγιεφ και το Ο θάνατος του Ιβάν Ιλιτς (σ. 353-430) του Λεβ Τολστόι είναι τα εκτενέστερα κείμενα της ανθολογίας και ο Μύτος του Νικολάι Γκόγκολ μπορεί να μην αιφνιδιάζει ως αντιπροσωπευτική επιλογή, ο σημαντικότερος διηγηματογράφος όλων των εποχών, Αντόν Τσέχοφ, μάλλον «αδικείται» (Ιόνιτς). Τα σχετικά άγνωστα ολιγοσέλιδα διηγήματα του Ντοστογιέφσκι αποτελούν ευπρόσδεκτη επιλογή, όπως και το πολυσέλιδο Το λιβάδι του Μπεζίν του Ιβάν Τουργκένιεφ. Αν το ελληνικό αναγνωστικό κοινό είναι πιο εξοικειωμένο με την πεζογραφική και δραματουργική παραγωγή του «χρυσού» ρωσικού λογοτεχνικού 19^ου αιώνα, πολύτιμη, αν και επιλεκτική (πως αλλιώς;) είναι η γνωριμία με τη μετασοβιετική λογοτεχνική παραγωγή. Αυτές οι εκ νέου αναγνώσεις δεν είναι αποκομμένες από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα: τσαρικός αυταρχισμός, σταλινικός ολοκληρωτισμός, αποσταλινοποίηση, μετασοβιετική κοινωνία (1990-2016). Στα περισσότερο από τα διηγήματα το πολιτικό διακύβευμα παραμένει παρόν: ειδικά στον τρόπο θεώρησης του παρελθόντος από τους μετασοβιετικούς λογοτέχνες (Σολζενίτσιν, Ουλιτσκάγια, Τολστάγια, Ρουμπίνα).

Αυτή η διασταύρωση της ιστορίας του είδους και της ρωσικής Ιστορίας (τσαρική, σταλινική, μετασταλινική και μετασοβιετική) υποστηρίζεται θεωρητικά από εκτενείς εισαγωγές του μεταφραστή: «πρόλογος στη διορθωμένη και συμπληρωμένη 2^η έκδοση» (σ. 7-19), «εισαγωγή στην 1^η έκδοση (σ. 21-67), «Η τέχνη της μετάφρασης στην πεζογραφία» (σ. 69-72), «Εισαγωγή στον δεύτερο τόμο» (σ. 11-38) και «Το ρωσικό διήγημα της οκτωβριανής επανάστασης και του μεσοπολέμου. Η αθωότητα της ουτοπίας και η ουτοπία της αθωότητας, 1918-1940» (σ. 39-42), «Το ρωσικό σοβιετικό διήγημα του μεγάλου πατριωτικού πολέμου, 1941-1945», «το ρωσικό σοβιετικό διήγημα της μεταπολεμικής περιόδου, 1946-1990), «το ρωσικό μετασοβιετικό διήγημα, 1990-2015). Διατρέχοντας δύο αιώνες ιστορίας, μεγάλα κινήματα (ρομαντισμός και ρεαλισμός), κοινωνικά και πολιτικά ήθη, ανθρώπινες συμπεριφορές στον πόλεμο, στην επανάσταση και στον ολοκληρωτισμό, τα διηγήματα της ανθολογίας βαθαίνουν την επαφή μας με την παράδοση μιας σπουδαίας λογοτεχνίας με παγκόσμια διάχυση.

* Ο Κωνσταντίνος Κυριακός διδάσκει στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών

Ζωή μου, Πνοή μου, Παράτα τα όλα απόψε και γίνε δική μου!

Της ζωής το ποτάμι
ψάχνω να δροσιστώ
μα έχω χάσει το δρόμο
κι είμαι ακόμα εδώ

Μια ζωή να πλανιέμαι
μες στο ίδιο κατώφλι
με αφήσανε όλοι
μ' έχω αφήσει κι εγώ

Άνοιξη ψάχνω να βρω
στων ματιών σου το φως
στων φιλιών σου τη λάβα
λίγο να ζεσταθώ

Ζωή μου
Πνοή μου
Παράτα τα όλα απόψε
και γίνε δική μου

Κι όλοι οι χτύποι της καρδιάς μου σε φωνάζουν
μ' ένα επίμονο παράξενο ρυθμό
Των φιλιών σου η μελωδία με μεθάει
και με πάει, και με πάει σε ταξίδι ονειρικό—via http://stixos.eu

ΚΑΨΟΥΡΙΚΟ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΚΟΠΗΣ





Της ζωής το ποτάμι

ψάχνω να δροσιστώ

μα έχω χάσει το δρόμο

κι είμαι ακόμα εδώ



Μια ζωή να πλανιέμαι

μες στο ίδιο κατώφλι

με αφήσανε όλοι

μ' έχω αφήσει κι εγώ



Άνοιξη ψάχνω να βρω

στων ματιών σου το φως

στων φιλιών σου τη λάβα

λίγο να ζεσταθώ



Ζωή μου

Πνοή μου

Παράτα τα όλα απόψε

και γίνε δική μου



Κι όλοι οι χτύποι της καρδιάς μου σε φωνάζουν

μ' ένα επίμονο παράξενο ρυθμό

Των φιλιών σου η μελωδία με μεθάει

και με πάει, και με πάει σε ταξίδι ονειρικό—via

"Έλαμψε η Μαρέβα μέσα στο γλυκό, κρητικό δειλινό": ένα σπαρταριστό κείμενο που γελοιοποιεί την ενορχηστρωμένη αγιογραφία της γυναίκας του πρωθυπουργού από τα ταϊσμένα από το λεφτόδεντρο του Πέτσα παπαγαλάκια

 

Έλαμψε η Μαρέβα μέσα στο γλυκό, κρητικό δειλινό (απόσπασμα)

LIFESTYLE

Σχολιάζει ο κύριος Μάξιμος

Πηγή: Εφημερίδα  Δημοκρατία

[................................]

 

Δεν ήταν μόνο η υπέρκομψη εμφάνισής της (της Μαρέβας), τα εκπληκτικά χρώματα που έδεναν αρμονικά με την υπέροχη κρητική φύση όπως ξεδιπλώνεται στο μάτι του επισκέπτη μέσα στο δειλινό. Τέτοιον απίστευτο συνδυασμό που να δένει με το σούρουπο, τα γήινα χρώματα και την αστροφεγγιά που εμφανίστηκε απλόχερα στα μάτια των ξένων επισκεπτών, μόνον μια εμπνευσμένη ιδιοφυΐα αισθητικής θα μπορούσε να επιτύχει. Και η Μαρέβα Μητσοτάκη κατάφερε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα αυτό που μία ομάδα διακοσμητών θα χρειαζόταν μέρες, ίσως και βδομάδες για να το επιτύχει.

"Λευκό, σαν τα απαράμιλλα υπερχρονικά κομψοτεχνήματα"

Το λευκό και η σημειολογία του

Και υπήρχε αυτή η υπέροχη πινελιά του λευκού στην φορεσιά της. Που παρέπεμπε στα αρχαία γλυπτά, τα μαρμάρινα οικοδομήματα, που ξεπροβάλλουν ως λευκές πινελιές ποίησης στο γήινο ανάγλυφο της Ελλάδας. Όπως ξεπροβάλλει στην απεραντοσύνη του Λυκαίου όρους, το τέμενος του Διός, εκεί που δε φαντάζεσαι πως θα έφτανε ποτέ ανθρώπινο χέρι και πως αν έφτανε, δεν θα μπορούσε ποτέ να δημιουργήσει τέτοιο μεγαλείο.

Η μεγαλειώδης ταπεινότητα του ζεύγους Μητσοτάκη

Εκεί όμως που πραγματικά η Μαρέβα Μητσοτάκη δίδαξε πολιτική οξυδέρκεια αλλά και ανθρώπινη ζεστασιά, ήταν ο τρόπος που παρουσίασε τον σύζυγό της. Απλός, λιτός χωρίς γραβάτα, για να κάνει τον θεσμικά υποδεέστερο καλεσμένο του να νιώσει άνετα. Μία μεγαλειώδης ταπεινότητα για να ισορροπήσει εκτός από την θεσμική ανωτερότητα, την φυσική παρουσία των δύο ζευγαριών. Από τη μία το ζεύγος Μητσοτάκη που ενσαρκώνει το αρχαίο ελληνικό ρητό, νους υγιής εν σώματι υγιεί, και από την άλλη το ζεύγος Πομπέο με την κλασική αμερικανική σωματοδομή, που δεν έπρεπε να νιώσει άβολα.

Η μεγαλειώδης ταπεινότητα που εξέπεμψε απόψε η Μαρέβα Μητσοτάκη, είναι η σημειολογία που πρέπει να ακολουθήσει η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος. Η Μαρέβα Μητσοτάκη απόψε εκτός από καλαισθησία, δίδαξε και μακρόπνοο πολιτικό σχεδιασμό, παγκόσμιου επιπέδου.

Στην εποχή του Γεροστάθη (2) - Οι άθλοι της Κεραμέως

 

Επιτροπή κατά Κεραμέως για τα προγράμματα σπουδών της ιστορίας: Απαξίωση του επιστημονικού έργου

tvxs.gr 

 

7-8 λεπτά

---

«Εκφράζουμε την απογοήτευσή μας ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και πολίτες αυτής της χώρας για τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις διαχειρίζονται διαχρονικά το μάθημα της ιστορίας» αναφέρει σε επιστολή της η Επιτροπή για την Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών (ΠΣ) Ιστορίας για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, με επικεφαλής τον ιστορικό Πολυμέρη Βόγλη, υπογραμμίζοντας ότι τελικά «όλες οι προσπάθειες αναμόρφωσης της διδασκαλίας της ιστορίας στη χώρα μας, δυστυχώς, πέφτουν στο πιθάρι των Δαναΐδων».

Η εν λόγω επιτροπή συγκρότησε τα νέα προγράμματα σπουδών της Ιστορίας που είχαν εγκριθεί και δημοσιευθεί σε ΦΕΚ (2019) και τα οποία καταργήθηκαν από το υπουργείο Παιδείας χωρίς να προηγηθεί καμία ενημέρωση και καμία εξήγηση για τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή την απόφαση. Μάλιστα τα προγράμματα σπουδών του 2019 αντικαταστάθηκαν από εκείνα του 2002 και 2003. 

Οι έξι πανεπιστημιακοί διαμαρτύρονται για το γεγονός ότι το υπουργείο Παιδείας απαξίωσε το επιστημονικό έργο της επιτροπής καθώς δεν υπήρξε καμιά ενημέρωση ή επικοινωνία για περισσότερο από ένα έτος, τα νέα προγράμματα απορρίφθηκαν χωρίς καμιά επιστημονική αιτιολόγηση και πριν καν δοκιμαστούν πιλοτικά, ενώ ακόμη το υπουργείο δεν έχει ανακοινώσει αν έχει καταργήσει την παρούσα Επιτροπή ή την έχει αντικαταστήσει με άλλη και, αν ναι, από ποια μέλη αυτή αποτελείται.

«Πρέπει να σημειωθεί ότι την Επιτροπή μας πλαισίωσαν δεκαπέντε μάχιμοι εκπαιδευτικοί από την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με διδακτορικούς τίτλους και υψηλής ποιότητας ερευνητικό έργο στην ιστορία και στη διδακτική της. Ωστόσο, η σπατάλη ανθρώπινων και υλικών πόρων, ο φόβος της μεταρρύθμισης, η θεσμική αμνησία και η ιδεοληπτική αντιμετώπιση του μαθήματος εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να ανακόπτουν κάθε προσπάθεια ανανέωσης του περιεχομένου και του τρόπου διδασκαλίας της ιστορίας, η οποία μένει μετέωρη και μονίμως εκκρεμής» αναφέρουν χαρακτηριστικά. 

Ακολουθεί ολόκληρη η επιστολή της Επιστημονικής Επιτροπής: 

«Εκφράζουμε την απογοήτευσή μας ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και πολίτες αυτής της χώρας για τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις διαχειρίζονται διαχρονικά το μάθημα της ιστορίας.

Επί σειρά ετών έχουμε μετάσχει σε επιτροπές που είχαν συστήσει υπουργοί διαφορετικών κυβερνήσεων (Διαμαντοπούλου, Μπαμπινιώτης, Φίλης, Γαβρόγλου) και εργαστήκαμε αμισθί με μοναδικό στόχο τον εκσυγχρονισμό της σχολικής ιστορίας, ώστε να ευθυγραμμιστεί επιτέλους με τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα και τα κεκτημένα της ακαδημαϊκής ιστορίας.

Πρέπει να σημειωθεί ότι την Επιτροπή μας πλαισίωσαν δεκαπέντε μάχιμοι εκπαιδευτικοί από την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με διδακτορικούς τίτλους και υψηλής ποιότητας ερευνητικό έργο στην ιστορία και στη διδακτική της. Ωστόσο, η σπατάλη ανθρώπινων και υλικών πόρων, ο φόβος της μεταρρύθμισης, η θεσμική αμνησία και η ιδεοληπτική αντιμετώπιση του μαθήματος εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να ανακόπτουν κάθε προσπάθεια ανανέωσης του περιεχομένου και του τρόπου διδασκαλίας της ιστορίας, η οποία μένει μετέωρη και μονίμως εκκρεμής.

Οι διαπιστώσεις αυτές επιβεβαιώθηκαν και με την πολιτική επιλογή της παρούσας κυβέρνησης. Αγνοήθηκε το έργο της τελευταίας Επιτροπής, στην οποία μετείχαμε, και τα ΠΣ της Ιστορίας που εκπονήσαμε και δημοσιεύθηκαν σε ΦΕΚ από τον Νοέμβριο του 2018 έως τον Ιούνιο του 2019, καταργήθηκαν χωρίς καμία προηγούμενη αξιολόγηση. Η επαναφορά σε ισχύ των προγραμμάτων που είχαν εκπονηθεί το 2003, η ανάρτηση, παράλληλα, στον ιστότοπο του ΙΕΠ Προγραμμάτων Σπουδών που είχαν συνταχθεί το 2015, δεδομένου μάλιστα ότι τα σχολικά εγχειρίδια που διδάσκονται δεν αντιστοιχούν σε αυτά, δημιουργούν σύγχυση σε εκπαιδευτικούς και μαθητές αλλά, κυρίως, επιβεβαιώνουν την περιφρόνηση προς το μάθημα της Ιστορίας.

Με την παρούσα επιστολή διαμαρτυρόμαστε έντονα για την απόφαση του Υπουργείου επειδή:

α) απαξίωσε την Επιτροπή και το έργο της, καθώς δεν υπήρξε καμιά ενημέρωση ή επικοινωνία για περισσότερο από ένα έτος,
β) τα νέα ΠΣ απορρίφθηκαν χωρίς καμιά, έστω στοιχειώδη, επιστημονική αιτιολόγηση και πριν καν δοκιμαστούν πιλοτικά,
γ) δεν έχει ακόμη ανακοινώσει αν έχει καταργήσει την παρούσα Επιτροπή ή την έχει αντικαταστήσει με άλλη και, αν ναι, από ποια μέλη αυτή αποτελείται.

Σε κάθε περίπτωση, δεν έχει οργανώσει έναν επιστημονικό διάλογο ανάμεσα σε ειδικούς πάνω στα προγράμματα σπουδών, όπου θα δινόταν η δυνατότητα ανταλλαγής απόψεων ή και βελτιωτικών παρεμβάσεων, αν και εφόσον αυτές κρίνονταν αναγκαίες.

Είναι λυπηρό να απορρίπτονται συλλήβδην και χωρίς την παραμικρή επιστημονική τεκμηρίωση Προγράμματα Σπουδών Ιστορίας, τα οποία είναι τα πρώτα στην εκπαιδευτική ιστορία της χώρας μας που:

• αντιμετωπίζουν συνολικά και ενιαία την ιστορική εκπαίδευση στο ελληνικό σχολείο από την Γ΄ τάξη του Δημοτικού έως τη Β΄ Λυκείου,
• ανταποκρίνονται στις διεθνείς προδιαγραφές, όπως αυτές προσδιορίζονται από τις επιστημονικές και παιδαγωγικές αρχές του Συμβουλίου της Ευρώπης και της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, από την οποία έτυχαν ευρείας αποδοχής,
• συνδέουν το μάθημα της Ιστορίας με τη σύγχρονη ιστορική επιστήμη και εισάγουν νέες θεματικές και οπτικές, που προσφέρουν ποικίλες ευκαιρίες στα παιδιά να αγαπήσουν την ιστορία, να αποκτήσουν γνώσεις και να καλλιεργήσουν κριτική σκέψη και
• εισάγουν καινοτόμες, ουσιαστικά μαθητοκεντρικές μεθόδους διδασκαλίας, με τις οποίες οι εκπαιδευτικοί, αφού λάβουν την κατάλληλη επιμόρφωση και εκπονηθούν τα ανάλογα σχολικά εγχειρίδια, θα έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν νέες εμπειρίες μάθησης στα παιδιά.

Καταλήγοντας, θεωρούμε αδιανόητο, όταν επί δεκαετίες στη συντριπτική πλειονότητα των χωρών της Ευρώπης, τα σχολικά προγράμματα σπουδών συντάσσονται από εξειδικευμένους επιστήμονες και αποτελούν καρπούς γόνιμων και ανοικτών διαβουλεύσεων στους κόλπους της επιστημονικής και εκπαιδευτικής κοινότητας, στην Ελλάδα ακόμη και σήμερα να αποσύρονται με πολιτικές αποφάσεις. Όλες οι προσπάθειες αναμόρφωσης της διδασκαλίας της ιστορίας στη χώρα μας, δυστυχώς, πέφτουν στο πιθάρι των Δαναΐδων.

Ο πρόεδρος : Πολυμέρης Βόγλης

 

Τα μέλη:

Κώστας Κασβίκης,  

Γιώργος Κόκκινος,  

Χριστίνα Κουλούρη,  

Άγγελος Παληκίδης,  

Βασίλης Τσάφος