Τετάρτη, Απριλίου 01, 2020

Ποιοι δυναμιτίζουν την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση

Με το ξέσπασμα της πανδημίας, είναι ευκολότερο από ποτέ να αντιληφθούμε ότι η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης θα καθόριζε θετικά το μέλλον των λαών της, που αδυνατούν, εντέλει, να θωρακιστούν από μια πολύπλευρη, δομική κρίση και θα διέψευδε, με ουσιαστικό τρόπο, τις προφητείες για την πτώση του ευρωπαϊκού πνεύματος, που λυγίζει πλέον υπό το βάρος του τεχνικού πολιτισμού.

Αλλά ενώ τέθηκε ως αίτημα και ως όραμα όχι μόνο των πολιτικών, αλλά και των διανοουμένων, από το τέλος ακόμη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η ενοποίηση της Ευρώπης κατέληξε να είναι, σήμερα, ζήτημα που οι ισχυρές χώρες-μέλη της Ε.Ε., αφού απέτυχαν να επιτύχουν επ’ ωφελεία τους, το παραπέμπουν με τη σιωπή τους στις καλένδες, επικαλούμενες θέματα μιας οικονομίας δήθεν ξεκομμένης από πολιτικές αποφάσεις.

Χρειάστηκε να ξεσπάσει η σημερινή πανδημία που επέβαλε τον εγκλεισμό δισεκατομμυρίων ανθρώπων, για να αρχίσει μια διαδικασία απογύμνωσης της κοινωνικής-πολιτικοοικονομικής πραγματικότητας της Ε.Ε. από τα ευγενικά και μη άλλοθι που αποκρύπτουν τη σαθρή θεμελίωσή της.

Αρχίζουν και διαφαίνονται ξεκάθαρα οι συνέπειες της στρατηγικής διάσωσης του τραπεζικού συστήματος που, με σύμφωνη τη Γαλλία, ακολούθησε η Γερμανία, στερώντας τις αποδυναμωμένες από τη μνημονιακή πολιτική χώρες-μέλη της Ε.Ε. τη δυνατότητα να δανείζονται από την Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα με πολύ χαμηλότερο επιτόκια από αυτά των τραπεζών.

Γίνεται, έτσι, φαεινότερο από ποτέ ότι η θωράκιση που θα διασφάλιζαν ως ένα βαθμό τα χρεωμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε. με τον απευθείας δανεισμό τους από την ΚΕΤ, ώστε να μην καλύπτουν τις δημοσιονομικές τους δαπάνες με συνεχείς και αλλεπάλληλους νέους δανεισμούς από το υπάρχον τραπεζικό σύστημα, προσκρούει σε ένα σχέδιο ευρωπαϊκής ηγεμόνευσης και όχι ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Και πράγματι, το αποτέλεσμα της κερδοσκοπίας σε βάρος των υπερχρεωμένων κρατών-μελών είναι η εντεινόμενη φτώχεια που εξαπλώνεται από τον Νότο στον Βορρά, και υποδαυλίζει την υπονόμευση και αυτής ακόμη της στοιχειώδους δημοκρατίας.

Μια πραγματική πολιτική ενοποίηση και όχι απλώς μια οικονομική σύμπραξη των ισχυρών και ανίσχυρων χωρών-μετόχων της Ε.Ε., όπως αυτή που προέκυψε από τη συμπερίληψή τους ως αριθμητικών μονάδων, θα προσανατολιζόταν στη δημιουργία υπερεθνικών δομών, ικανών να εγγυηθούν την τιθάσευση των αγορών, και τον έλεγχο των τάσεων ολιγαρχίας που επιδεικνύει το οικονομικο-πολιτικό σύστημα, που ενώ, αρχικά, εναντιώθηκε στην απόλυτη δεσποτεία, με τη θέσμιση φιλελεύθερων, τύποις έστω, δημοκρατικών καθεστώτων, στη συνέχεια, παρεκτράπηκε προς τη γέννηση μιας νεοφιλελεύθερης βιοπολιτικής.

Προς την κατεύθυνση της πολιτικής ενοποίησής τους θα κινούνταν τα ευρωπαϊκά κράτη, αν, αλληλέγγυα μεταξύ τους, ανεξαρτήτως της διαφοράς των οικονομικών μεγεθών που αντιπροσωπεύουν, υιοθετούσαν όχι μόνον κοινό νόμισμα, αλλά και κοινούς κανόνες, κοινά φορολογικά όρια για κέρδη, κοινές κοινωνικές υπηρεσίες και εξέλιξη των μισθών με βάση την παραγωγικότητά τους.

Θα έμπαινε έτσι ένα όριο όχι μόνο στην ανισότητα του πλούσιου Βορρά και του φτωχού Νότου, αλλά και στην ανισότητα στο εσωτερικό των ίδιων των κοινωνιών κέντρου και περιφέρειας. Πράγμα που ήταν αναγκαίο να γίνει αφού ο τρίτος κόσμος δεν είναι πλέον αλλού, αλλά παντού, μέσα στην παγκοσμιοποιημένη Δύση που τον χρειάζεται.

Σήμερα, σε συνθήκες πρωτοφανούς αβεβαιότητας, αντιμέτωποι με ένα άγνωστο μέλλον, θέλοντας και μη, κατανοούμε ότι το όραμα μιας ουσιαστικής ενοποίησης της Ευρώπης αρνούνται να το υποστηρίξουν χώρες που ενώ επωφελήθηκαν από αυτό, προσελκύοντας και άλλα κράτη να μπουν κάτω από την ίδια ομπρέλα και να συμπράξουν, με τίμημα την καταστροφή των παραγωγικών τους δομών, στην λειτουργία της εδραιωμένης Ε.Ε., τώρα που έγιναν όλα αυτά, ενισχυμένες από την έως τώρα μνημονιακή στρατηγική της Ε.Ε., αντιστρατεύονται το αίτημα ή το όραμα της πραγματικής ενοποίησής τους, επιχειρώντας να επιβάλουν έναν νέο γύρο μνημονιακών πρακτικών που επιτείνουν την ανισότητα, αποθαρρύνουν την παραγωγικότητα και ενισχύουν την εξάπλωση της παραμόνιμης ανεργίας.

Η απορία γιατί η Ε.Ε. δεν φοβάται μήπως και άλλα κράτη-μέλη της ακολουθήσουν τον δρόμο της εξόδου της Βρετανίας, είναι εύλογη. Εύλογη, όμως, μοιάζει να είναι και η απάντηση των ισχυρών χωρών-μελών που ενισχύθηκαν τόσο ώστε να επιμένουν στην αποδυνάμωση αναλώσιμων μικρομετόχων της Ε.Ε., οι οποίοι για να ξαναφτιάξουν, να στηρίξουν ή να ενισχύσουν τις παραγωγικές τους δομές, θα χρειαστεί να θυσιάσουν, για δεκαετίες, το βιοτικό τους επίπεδο.

Μένει, ωστόσο, ένα ελάχιστο, όχι ασήμαντο ιστορικό προηγούμενο που διατηρεί ακόμη ζωντανό το αίτημα της ενοποίησης: ο ησυχασμός των ισχυρών μελών της Ε.Ε. για το αύριο αποπνέει τον κυνισμό μιας λογιστικής ύβρεως που διεκπεραιώνουν μηχανές υπάνθρωπης τεχνητής νοημοσύνης.

Το ερώτημα είναι πόσο βέβαιη μπορεί να είναι η Ευρώπη ότι θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, αν καταργήσει τις παρακαταθήκες του δημοκρατικού ουμανισμού που ανέδειξε.

*ομότιμη καθηγήτρια Φιλοσοφίας, συγγραφέας

Αλεξάνδρα Δεληγιώργη - Βικιπαίδεια

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Εμβαθύνοντας στο έργο και αναδεικνύοντας έναν άγνωστο στο πλατύ κοινό μοντερνιστή Έλληνα ποιητή και κριτικό

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ

Ο ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΛΑΣ

ΜΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΩΝ, ΡΗΜΑΤΩΝ, ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ

Έλληνας ποιητής και κριτικός, ο Νικόλας Κάλας (1907-1988) με το ρηξικέλευθο πνεύμα του, τάραξε τα νερά των ελληνικών γραμμάτων, στην δεκαετία του 1930. Με τον ξεριζωμό του από την Ελλάδα, το 1937, έζησε και πέθανε στη Νέα Υόρκη. Η ποίηση και τα κριτικά κείμενά του στα γαλλικά και στα αγγλικά αποτελούν ανεξίτηλη παρακαταθήκη για τους ποιητές, ζωγράφους και κριτικούς της τέχνης και της λογοτεχνίας αυτού του νέου αιώνα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Με το κράμα γνώσης και μυστικής εμπειρίας, βαθύνοιας και ενορατικής έκλαμψης, ελευθερίας και τόλμης, προκλητικής και αφυπνιστικής ειρωνείας που σφραγίζει το έργο του, υπήρξε ένας μοντερνιστής, στην χορεία των ιδιοφυών Ελλήνων δημιουργών του 20ού αι.
Διατρέχοντας την ύστερη μοντερνικότητα, από τον υπερρεαλισμό έως την αμερικάνικη πρωτοπορία, με όχημα τον μοντερνισμό, η ποίηση και η κριτική του υπερβαίνουν διχαστικές αντιθέσεις και γεφυρώνουν τα αβυσσαλέα χάσματα που προκάλεσαν, αναδεικνύοντας τόπους, όπου η ελευθερία του πνεύματος, ο έρωτας για δημιουργία και η τόλμη στην αναζήτηση αλήθειας και δικαιοσύνης μάς βοηθούν να ξαναβρούμε προσανατολισμό και κατεύθυνση". (Α.Δ.)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Εισαγωγή
Ο λογοτεχνικός κανόνας και η εναντίωση στην αυθεντία
Η σχέση με τον υπερρεαλισμό
Η φιλία με τον Ανδρέα Εμπειρίκο
Οι δίχως τέλος κατακτήσεις του μοντερνισμού
Η στροφή στην ύπαρξη και στην τριπρόσωπη εικόνα της
Ιλαρό φως - Φλεγόμενη γραφή
Ο διάλογος με τον Wittgenstein
Νεο-εξπρεσιονισμός και ψευδο-πειραματική τέχνη
Η αινιγματική τέχνη
Το υψηλό ως έκφραση της ελευθερίας και του τραγικού χαρακτήρα της
Ο ιστορικός ρόλος της τέχνης: από το προπατορικό αμάρτημα στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα και τον διπλό δεσμό αγάπης/μίσους
Εν κατακλείδι