Ο «Θησαυρός» της Κέρκυρας
Σταυρούλα Γ. Τσούπρου*
Λουκιανός
Ζαμίτ, Οι οικοδεσπότες του Αχιλλείου, Η Αυτοκράτειρα Ελισάβετ & ο
Κάιζερ Γουλιέλμος Β΄, Δημοσιεύματα Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών,
Κέρκυρα, 2019
Οι
Κερκυραίοι έχουν την ευκαιρία, επί σειρά ετών, να ακούν τον Λουκιανό
Ζαμίτ από το βήμα να τους διαφωτίζει σχετικά με ποικίλα ιστορικού,
κυρίως, περιεχομένου ζητήματα, όπως, επί παραδείγματι, συνέβη και μόλις
πρόσφατα, τον Δεκέμβριο του 2019, όταν έδωσε διάλεξη με θέμα «Η ζωή της
γυναίκας στην κερκυραϊκή ύπαιθρο μέχρι και τα πρώτα μεταπολεμικά
χρόνια». Ως μελετητής, ο Λουκιανός Ζαμίτ έχει εντρυφήσει σε μια πολύ
εκτεταμένη χρονικά κλίμακα πηγών, όπως είδαμε, ενώ έχει σταθεί με
τρυφερό ενδιαφέρον σε περιόδους εξαιρετικά δύσκολες, όπως ήταν εκείνες
του πολέμου, της Κατοχής και των μετέπειτα συνεπειών τους για τους
οικονομικά δυναστευμένους συμπατριώτες του. Στα διηγήματά του ιδιαίτερα,
ο συγγραφέας προικίζει τη γραφή του με συγκρατημένο λυρισμό και
ειλικρινή, συγκινητική λεπτότητα για τις πιο ευαίσθητες στιγμές των
ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού του, χωρίς τούτο να
σημαίνει ότι οι ιστορίες του δεν διαθέτουν συχνά και τη
χιουμοριστική/σατιρική οπτική.
Στο ανά χείρας,
τελευταίο προσώρας, πόνημά του, ο ακούραστος ερευνητής αφηγείται με
γλαφυρό ύφος την ιστορία του παλατιού της αυτοκράτειρας Ελισάβετ της
Αυστρίας, από την ανέγερσή του στη θέση της έπαυλης του Πέτρου
Βράιλα-Αρμένη και την κατοίκησή του από τη Σίσσυ, τη διαμονή έπειτα εκεί
του δεύτερου ιδιοκτήτη, του τελευταίου κάιζερ της Γερμανίας, Γουλιέλμου
Β΄, φτάνοντας μέχρι το πρόσφατο 2018. Το κυρίως μέρος του βιβλίου είναι
μοιρασμένο μεταξύ των δύο ιδιοκτητών και με τη σειρά τους τα δύο
κεφάλαια είναι χωρισμένα σε μικρότερες ενότητες, οι τίτλοι των οποίων
είναι συχνά ενδεικτικοί των πληροφοριών που παρέχονται: «“Ο Θριαμβεύων
Αχιλλεύς”» (ο Λουκιανός Ζαμίτ, πάντως, δεν διστάζει, εφόσον στηρίζεται
σε συγκεκριμένη επιστημονική μελέτη, να επισημάνει κάποια λάθη του
δημιουργού της φερώνυμης ζωγραφικής σύνθεσης, Frantz Matsch), «Σκέψεις,
ιδέες, κρίσεις και ο πνευματικός πλούτος της Ελισάβετ για τη ζωή και τον
άνθρωπο», «Οι αρχαιολογικές ανασκαφές». Tο βασικό αντικείμενο αναφοράς,
το κτίριο του Αχιλλείου με τον περιβάλλοντα χώρο του, δίνει, δηλαδή, τη
δυνατότητα στον συγγραφέα, πέρα από τις περιγραφές των έργων τέχνης τα
οποία το κοσμούν (εκτός των αγαλμάτων του «Θνήσκοντος Αχιλλέως»
–μεγαλούργημα του Ερνέστου Χέρτερ και σήμα κατατεθέν, θα έλεγε κανείς,
του Αχιλλείου– και του «Νικώντος Αχιλλέως» –το οποίο παρήγγειλε ο
κάιζερ, ενδεικτικό μιας διαφορετικής στάσης ζωής από εκείνην της
αυτοκράτειρας της μοναξιάς– στο περιστύλιο του δεύτερου ορόφου μπορεί να
θαυμάσει κανείς αγάλματα και προτομές, μεταξύ άλλων, του Ομήρου, του
Ευριπίδη, του Δημοσθένη, του Περίανδρου, του Επίκουρου) και πέρα από την
επεξήγηση, βέβαια, της επονομασίας του (η Ελισάβετ αφιέρωσε το παλάτι
της στον Αχιλλέα, επειδή ο ήρωας αντιπροσώπευε για εκείνην «την ελληνική
ψυχή και την ομορφιά της ελληνικής γης και των κατοίκων της» κι ακόμη
«επειδή ήτανε δυνατός και περήφανος σα βουνό ελληνικό και περιφρονούσε
σα σύννεφο όλους τους βασιλιάδες κι όλες τις συνήθειες και τους
νόμους»), να επεκταθεί και σε άλλα ενδιαφέροντα ζητήματα, όπως στην πολύ
καλή γνώση από την αυτοκράτειρα τόσο της αρχαίας όσο και της νέας
ελληνικής (να σημειωθεί εδώ η συμβολή, μεταξύ και των άλλων δασκάλων
της, του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, του μετέπειτα ιδρυτή (1901) και
σκηνοθέτη της «Νέας Σκηνής» στην Αθήνα, αλλά και συγγραφέα, μεταξύ
άλλων, του, αρχικά απαγορευθέντος, «Το βιβλίο της αυτοκρατείρας
Ελισάβετ. Φύλλα ημερολογίου») ή στις αρχαιολογικές ανασκαφές στο νησί
της Κέρκυρας, για τις οποίες χορηγήθηκε άδεια στον κάιζερ και εκείνος
κάλεσε τον Γερμανό αρχαιολόγο Wilhelm Dörpfeld, με τη βοήθεια του
οποίου, άλλωστε, ο κάιζερ συνέγραψε και εξέδωσε τη μελέτη του για την
απεικόνιση της Γοργούς στα αντίστοιχα ανάγλυφα.
Τα
δύο κεντρικά κεφάλαια πλαισιώνονται ευφυώς από τα, εν είδει Προλόγου
και Επιλόγου, «Μια πρώτη επίσκεψη στο “Αχίλλειο” κατά τα τέλη της
δεκαετίας του ’50» και «Μια πρόσφατη επίσκεψη στο ανάκτορο», τα οποία
απέχουν μεταξύ τους κατά έξι δεκαετίες. Η ειδυλλιακή ατμόσφαιρα του
προλογικού κεφαλαίου, στο οποίο ο αφηγητής σταματά να αποθαυμάσει τη
«συναρπαστική γαλήνη» της φύσης και ονοματίζει με λατρεία τα ανθισμένα
αγριολούλουδα της κερκυραϊκής υπαίθρου και στο οποίο, επίσης, συνδυάζει,
με την έξυπνη τεχνική του, το τώρα της συγγραφής με την απομνημονευμένη
ξενάγηση από τον φύλακα του τότε, δεν απηχείται, δυστυχώς, στην
πρόσφατη επίσκεψή του στο Αχίλλειο – Μουσείο του 2018 (ύστερα από τις
διαδοχικές χρήσεις του ως στρατιωτικού νοσοκομείου, κρατητηρίου,
παιδόπολης και, βέβαια, καζίνου), κατά την οποία, αντιθέτως, κυριάρχησε η
οργή, εξαιτίας της αξιολύπητης κατάστασης στην οποία είχαν περιέλθει τα
περισσότερα αγάλματα, ελλείψει κατάλληλης συντήρησης.
Το
κείμενο του πονήματος συνοδεύεται από Βιβλιογραφία και συμπληρώνεται
από ένα εξαιρετικό φωτογραφικό παράρτημα. Η φροντίδα, δε, με την οποία
το έχει επιμεληθεί ο Λουκιανός Ζαμίτ, όπως αποδεικνύουν οι εσωτερικές
παραπομπές από το ένα στο άλλο κεφάλαιο, στις υποσημειώσεις ή στο
φωτογραφικό υλικό, χαρίζει σε αυτό το όμορφο, και από εικαστικής
απόψεως, βιβλίο την ελκυστική συνοχή της προσεγμένης υλοποίησης μιας
ενδιαφέρουσας πνευματικής εργασίας.
*Καθηγήτρια – σύμβουλος στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
**.:BiblioNet : Ζαμίτ, Λουκιανός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου