Ο νεοφιλελευθερισμός το πρώτο θύμα του "στρατηγού" Covid-19
Πρώτη καταχώρηση: zougla.gr Τετάρτη, 25 Μαρτίου 2020
Πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν πως, όταν κλείσει ο κύκλος της
πανδημίας, όποτε και αν συμβεί αυτό, ο κόσμος δεν θα είναι πια ο ίδιος.
Πολλά από τα μοντέλα, οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά και κυρίως
γεωπολιτικά που ίσχυαν μέχρι χθες δεν θα ισχύουν μεθαύριο. Ενδεχομένως
να πρόκειται για υπερβολές ή και «wishful thinking»
ορισμένων ευφάνταστων διεθνών παραγόντων ή συνωμοτών.
Οι «ευσεβείς αυτοί πόθοι» ωστόσο δεν εκφράζονται από εχθρούς του συστήματος ή
φανατικούς αντισυστημικούς
κύκλους που μάχονται την παγκοσμιοποίηση και κυνηγούν φαντάσματα. Η
αρθρογραφία που ακολουθεί δημοσιεύτηκε σε ένα από τα συστημικότερα
έντυπα που αναλύουν τα δεδομένα της διεθνούς διπλωματίας.
Πρόκειται για το «Foreign Affairs», που αποτελεί θεσμό. Στις παρυφές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των ΗΠΑ, μάλλον συντηρητικών απόψεων, βαθιά συνδεδεμένο με τον πυρήνα του αμερικανικού βαθέος κράτους, η διπλωματική αυτή επιθεώρηση εξυπηρετούσε ανέκαθεν τα αμερικανικά συμφέροντα στον Πλανήτη. Πάντα ωστόσο φιλοξενούσε όλες τις απόψεις, ακόμα και αν αυτές αντιπάλευαν βασικές και διαχρονικές γραμμές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και μετά, το Foreign Affairs εκφράζει ξεκάθαρα απόψεις που αντιστρατεύονται τις επιλογές του Λευκού Οίκου και της διακυβέρνησης Τραμπ. Υπ’ αυτή την έννοια είναι πολύ ενδιαφέρουσα η προσέγγιση της διπλωματικής αυτής επιθεώρησης σε δύο σημαντικά ζητήματα της ΠΚ και ΜΚ εποχής. Όπου ΠΚ είναι η περίοδος Προ Κορωνοϊού και η ΜΚ η περίοδος Μετά τον Κορωνοϊό. Τα δύο ζητήματα αφορούν τον Νεοφιλελευθερισμό και τη Διεθνή Τάξη Πραγμάτων. Τι θα γίνει με το τρέχον μοντέλο οικονομικής διαχείρισης, που οδηγούν οι ανισότητες, γιατί η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μία κρίση σημαντικότερη και από εκείνην του 2008. Από την άλλη, πού πάει η Αμερική και πόσο την απειλεί η Κίνα. Πώς διαμορφώνεται ο παγκόσμιος χάρτης μετά την εμφανή υποχώρηση των ΗΠΑ στο διεθνές σκηνικό.
Όπως επισημαίνει το ίδιο το Foreign Affairs, «από την έκδοσή του το 1922, το Foreign Affairs αποτέλεσε το κορυφαίο φόρουμ για σοβαρή συζήτηση σχετικά με την αμερικανική εξωτερική πολιτική και τις παγκόσμιες υποθέσεις. Εκδίδεται από το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων (Council of Foreign Relations, CFR), έναν μη κερδοσκοπικό, μη κομματικό οργανισμό που λειτουργεί στη βάση συγκεκριμένων μελών και που αφιερώθηκε στη βελτίωση της κατανόησης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και των διεθνών υποθέσεων μέσω της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Το πρώτο τεύχος του περιοδικού ξεκινούσε με μια δήλωση που περιέγραφε το εκδοτικό όραμα το οποίο έμεινε απαράλλαχτο έκτοτε:
«Τα άρθρα στο Foreign Affairs θα αντιμετωπίζουν τα επίκαιρα ερωτήματα διεθνούς ενδιαφέροντος. Θα καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος θεμάτων, όχι μόνο πολιτικής, αλλά και ιστορίας και οικονομίας και θα συνοδεύονται, όταν αυτό είναι επιθυμητό, από χάρτες και διαγράμματα. Τεχνικά άρθρα θα αφήνονται για πιο εξειδικευμένα περιοδικά. Θα υπάρξουν πολλοί ξένοι αρθρογράφοι, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να ξεχαστεί ότι η προτεραιότητα είναι το συμφέρον και το κέρδος του Αμερικανού αναγνώστη».
Και τα δύο κείμενα (προσεγγίσεις) δημοσιεύθηκαν το πρώτο για τον Νεοφιλελευθερισμό στην αμερικανική έκδοση του Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2020, το δε 2ο για την παγκόσμια γεωπολιτική τάξη ήδη έχει δημοσιευθεί και στην τρέχουσα ελληνική έκδοση του Foreign Affairs (http://www.foreignaffairs.gr/).
Προσέγγιση 1η
Η κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού
Οι αγορές δεν είναι η απάντηση
Miatta Fahnbulleh
FOREIGN AFFAIRS
Ιανουάριος / Φεβρουάριος 2020
https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2019-12-10/neoliberal-collapse
● Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κρίση.
● Ο νεοφιλελευθερισμός -μια θρησκεία που βασίζεται στην πίστη στις ελεύθερες αγορές- έχει φτάσει στο όριο του.
● Λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 46% του παγκόσμιου πλούτου και το φτωχότερο 70% κατέχει λιγότερο από το 3%.
● Ο νεοφιλελευθερισμός δεν αποτυγχάνει απλώς στους ανθρώπους, αποτυγχάνει στη γη.
● Η κλιματική αλλαγή θέτει σε άμεσο κίνδυνο το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης.
● Αυτό που χρειάζεται στις ανεπτυγμένες οικονομίες σε ολόκληρο τον κόσμο δεν αφορά κάποιες λεπτομέρειες, αλλά ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, μια πλήρη αναμόρφωση των σχέσεων μεταξύ του κράτους, της οικονομίας και των τοπικών κοινοτήτων. Το πρώτο βήμα θα είναι μια νέα παγκόσμια πράσινη διαπραγμάτευση.
Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κρίση. Μέχρι πρόσφατα, αυτή η καταδικαστική διαπίστωση διατυπώνονταν από την αριστερά. Σήμερα ωστόσο έχει κερδίσει έλξη σε όλο το πολιτικό φάσμα στις προηγμένες οικονομίες. Οι οικονομολόγοι, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής και οι απλοί άνθρωποι διαπιστώνουν όλο και περισσότερο ότι ο νεοφιλελευθερισμός (μια θρησκεία που βασίζεται στην πίστη στις ελεύθερες αγορές, η οποία κυριαρχεί στις κοινωνίες τα τελευταία 40 χρόνια) έχει φτάσει στο όριο του.
Η κρίση αυτή έχει περάσει πολύ καιρό, αλλά έγινε ιδιαίτερα έντονη μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-8 και την παγκόσμια ύφεση που ακολούθησε. Στις ανεπτυγμένες χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η οικονομική ανάπτυξη κατά την τελευταία δεκαετία έπαψε να ωφελεί τους περισσότερους ανθρώπους.
Στα τέλη του 2017, η αύξηση των ονομαστικών μισθών μεταξύ των μελών του ΟΟΣΑ ήταν μόλις μισή από ό,τι ήταν μια δεκαετία νωρίτερα. [1]
Περισσότεροι από 1 στους 3 ανθρώπους στις χώρες του ΟΟΣΑ εκτιμάται ότι είναι οικονομικά ευάλωτοι, δηλαδή δεν διαθέτουν τα μέσα για να διατηρήσουν ένα βιοτικό επίπεδο στο επίπεδο της φτώχειας ή πάνω από αυτό, για τουλάχιστον τρεις μήνες. Εν τω μεταξύ, στις χώρες αυτές, η εισοδηματική ανισότητα είναι υψηλότερη από οποιαδήποτε στιγμή κατά τον παρελθόντα μισό αιώνα: [στις χώρες του ΟΟΣΑ] το πλουσιότερο 10% κατέχει σχεδόν το 50% του συνολικού πλούτου και το φτωχότερο 40% κατέχει μόλις το 3%.
Οι υπερασπιστές του νεοφιλελευθερισμού συχνά επισημαίνουν ότι παρόλο που οι δεκαετίες στασιμότητας των μισθών και η συγκέντρωση πλούτου οδήγησαν στην εμφάνιση ανισότητας στις ανεπτυγμένες χώρες, την ίδια χρονική περίοδο σημειώθηκε δραματική αύξηση της ευημερίας σε παγκόσμια κλίμακα.
Αναφέρουν ότι πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν ξεφύγει από την κατάσταση της ακραίας φτώχειας λόγω της τεχνολογικής προόδου, των επενδύσεων και της ευημερίας που κατέστησαν δυνατές με την εξάπλωση των ελεύθερων αγορών. Ωστόσο το επιχείρημα αυτό δεν λαμβάνει υπόψη τον κρίσιμο ρόλο που διαδραμάτισαν οι κυβερνήσεις στην αλλαγή αυτή μέσω της παροχής εκπαίδευσης, υγειονομικής περίθαλψης και απασχόλησης. Τέτοιες κρατικές παρεμβάσεις είναι αναμφισβήτητα τόσο αποφασιστικές όσο το αόρατο χέρι της αγοράς για την άρση του βιοτικού επιπέδου.
[Οι υπερασπιστές του νεοφιλελευθερισμού] αγνοούν επίσης το γεγονός ότι παρά τα πολλά οφέλη της ευημερίας, [παγκοσμίως] λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 46% του παγκόσμιου πλούτου και το φτωχότερο 70% κατέχει λιγότερο από το 3%. [2]
Η ανισότητα ήταν πάντα ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των καπιταλιστικών κοινωνιών, αλλά οι άνθρωποι ήταν διατεθειμένοι να την ανέχονται, όσο αισθανόταν ότι η ποιότητα ζωής τους βελτιωνόταν, ότι οι ευκαιρίες τους επεκτείνονταν και ότι μπορούσαν να περιμένουν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα από αυτούς. Όταν αυτό έπαψε να ισχύει κατά τις τελευταίες δεκαετίες, άρχισε να διαμορφώνεται μια διαρκώς αυξανόμενη αντίληψη ότι το σύστημα είναι άδικο και δεν δουλεύει προς το συμφέρον της πλειοψηφίας των ανθρώπων. Η παρατεταμένη απογοήτευση οδήγησε σε μια απαίτηση για αλλαγή, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και μια νέα στάση απέναντι στα σοσιαλιστικά ιδεώδη που, προηγουμένως είτε δεν συγκινούσαν πιά είτε θεωρούνται ταμπού.
Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε μια πρόσφατη έρευνα:
• Το 53% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι πίστευαν ότι η οικονομία έχει γίνει πολύ πιο άδικη την τελευταία δεκαετία. [3]
• Το 83% δήλωσε ότι η οικονομία λειτούργησε πολύ καλά μόνο για τους πλούσιους, και μόνο το 10% δήλωσε ότι τα πήγε καλά και για άτομα που γεννήθηκαν σε φτωχές οικογένειες.
• Και ιδέες όπως η αποκατάσταση της δημόσιας ιδιοκτησίας των βασικών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας που ιδιωτικοποιήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες (όπως οι σιδηρόδρομοι, οι ηλεκτρικές υπηρεσίες και οι εταιρείες ύδρευσης), κερδίζουν υποστήριξη, με πάνω από το 75% των ερωτηθέντων να τάσσονται υπέρ αυτής εξέλιξης. [4]
Ενώ, στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια δημοσκόπηση το 2018 έδειξε ότι μεταξύ των Αμερικανών ηλικίας 18 έως 29 ετών, ο σοσιαλισμός είχε υψηλότερη προτίμηση (51%) από τον καπιταλισμό (45%). «Αυτό αντιπροσωπεύει μια πτώση των θετικών απόψεων των νεαρών ενηλίκων για τον καπιταλισμό κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών και μια σημαντική μετατόπιση από το 2010, όταν το 68% θεωρούσε θετικά τον καπιταλισμό», σημειώνει το Gallup. [5]
Ωστόσο, δεν θα αρκούσε μια απλή αναβίωση του σοσιαλδημοκρατικού προγράμματος της μεταπολεμικής εποχής.
Πρώτα, γιατί η έμφαση εκείνης της περιόδου στην κεντρική εξουσία και στην κρατική ιδιοκτησία αντιβαίνει στην ευρεία ζήτηση που υπάρχει στις ανεπτυγμένες οικονομίες για περισσότερο τοπικό και συλλογικό έλεγχο των πόρων.
Ίσως όμως, πιο σημαντική είναι η ανάγκη να αντιμετωπιστεί μιας πρόκληση που δεν έλαβαν υπόψη τους τα μεταπολεμικά σοσιαλδημοκρατικά μοντέλα: η απειλή που προκαλούν οι κλιματικές αλλαγές και η καταστροφική υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Εξάλλου, ο νεοφιλελευθερισμός δεν αποτυγχάνει απλώς στους ανθρώπους: αποτυγχάνει στη γη.
Λόγω του μεγάλου ποσοστού κατανάλωσης και χρήσης ορυκτών καυσίμων που απαιτείται από ένα οικονομικό μοντέλο που δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη πάνω απ' όλα, η κλιματική αλλαγή θέτει σε κίνδυνο το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης. Πέρυσι, η Διακυβερνητική Ομάδα για την Αλλαγή του Κλίματος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κόσμος διαθέτει μόλις μια δεκαετία για να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 50%, για να έχει η ανθρωπότητα κάποιες πιθανότητες να περιορίσει την αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα - ένα σημείο πέρα από το οποίο οι ζημιές στα ανθρώπινα και φυσικά συστήματα θα ήταν καταστροφικές και σε μεγάλο βαθμό μη-αναστρέψιμες. [6] [..........................]
ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
Οι «ευσεβείς αυτοί πόθοι» ωστόσο δεν εκφράζονται από εχθρούς του συστήματος ή
Πρόκειται για το «Foreign Affairs», που αποτελεί θεσμό. Στις παρυφές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος των ΗΠΑ, μάλλον συντηρητικών απόψεων, βαθιά συνδεδεμένο με τον πυρήνα του αμερικανικού βαθέος κράτους, η διπλωματική αυτή επιθεώρηση εξυπηρετούσε ανέκαθεν τα αμερικανικά συμφέροντα στον Πλανήτη. Πάντα ωστόσο φιλοξενούσε όλες τις απόψεις, ακόμα και αν αυτές αντιπάλευαν βασικές και διαχρονικές γραμμές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και μετά, το Foreign Affairs εκφράζει ξεκάθαρα απόψεις που αντιστρατεύονται τις επιλογές του Λευκού Οίκου και της διακυβέρνησης Τραμπ. Υπ’ αυτή την έννοια είναι πολύ ενδιαφέρουσα η προσέγγιση της διπλωματικής αυτής επιθεώρησης σε δύο σημαντικά ζητήματα της ΠΚ και ΜΚ εποχής. Όπου ΠΚ είναι η περίοδος Προ Κορωνοϊού και η ΜΚ η περίοδος Μετά τον Κορωνοϊό. Τα δύο ζητήματα αφορούν τον Νεοφιλελευθερισμό και τη Διεθνή Τάξη Πραγμάτων. Τι θα γίνει με το τρέχον μοντέλο οικονομικής διαχείρισης, που οδηγούν οι ανισότητες, γιατί η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μία κρίση σημαντικότερη και από εκείνην του 2008. Από την άλλη, πού πάει η Αμερική και πόσο την απειλεί η Κίνα. Πώς διαμορφώνεται ο παγκόσμιος χάρτης μετά την εμφανή υποχώρηση των ΗΠΑ στο διεθνές σκηνικό.
Όπως επισημαίνει το ίδιο το Foreign Affairs, «από την έκδοσή του το 1922, το Foreign Affairs αποτέλεσε το κορυφαίο φόρουμ για σοβαρή συζήτηση σχετικά με την αμερικανική εξωτερική πολιτική και τις παγκόσμιες υποθέσεις. Εκδίδεται από το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων (Council of Foreign Relations, CFR), έναν μη κερδοσκοπικό, μη κομματικό οργανισμό που λειτουργεί στη βάση συγκεκριμένων μελών και που αφιερώθηκε στη βελτίωση της κατανόησης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και των διεθνών υποθέσεων μέσω της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Το πρώτο τεύχος του περιοδικού ξεκινούσε με μια δήλωση που περιέγραφε το εκδοτικό όραμα το οποίο έμεινε απαράλλαχτο έκτοτε:
«Τα άρθρα στο Foreign Affairs θα αντιμετωπίζουν τα επίκαιρα ερωτήματα διεθνούς ενδιαφέροντος. Θα καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος θεμάτων, όχι μόνο πολιτικής, αλλά και ιστορίας και οικονομίας και θα συνοδεύονται, όταν αυτό είναι επιθυμητό, από χάρτες και διαγράμματα. Τεχνικά άρθρα θα αφήνονται για πιο εξειδικευμένα περιοδικά. Θα υπάρξουν πολλοί ξένοι αρθρογράφοι, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να ξεχαστεί ότι η προτεραιότητα είναι το συμφέρον και το κέρδος του Αμερικανού αναγνώστη».
Και τα δύο κείμενα (προσεγγίσεις) δημοσιεύθηκαν το πρώτο για τον Νεοφιλελευθερισμό στην αμερικανική έκδοση του Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2020, το δε 2ο για την παγκόσμια γεωπολιτική τάξη ήδη έχει δημοσιευθεί και στην τρέχουσα ελληνική έκδοση του Foreign Affairs (http://www.foreignaffairs.gr/).
Προσέγγιση 1η
Η κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού
Οι αγορές δεν είναι η απάντηση
Miatta Fahnbulleh
FOREIGN AFFAIRS
Ιανουάριος / Φεβρουάριος 2020
https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2019-12-10/neoliberal-collapse
● Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κρίση.
● Ο νεοφιλελευθερισμός -μια θρησκεία που βασίζεται στην πίστη στις ελεύθερες αγορές- έχει φτάσει στο όριο του.
● Λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 46% του παγκόσμιου πλούτου και το φτωχότερο 70% κατέχει λιγότερο από το 3%.
● Ο νεοφιλελευθερισμός δεν αποτυγχάνει απλώς στους ανθρώπους, αποτυγχάνει στη γη.
● Η κλιματική αλλαγή θέτει σε άμεσο κίνδυνο το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης.
● Αυτό που χρειάζεται στις ανεπτυγμένες οικονομίες σε ολόκληρο τον κόσμο δεν αφορά κάποιες λεπτομέρειες, αλλά ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, μια πλήρη αναμόρφωση των σχέσεων μεταξύ του κράτους, της οικονομίας και των τοπικών κοινοτήτων. Το πρώτο βήμα θα είναι μια νέα παγκόσμια πράσινη διαπραγμάτευση.
Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κρίση. Μέχρι πρόσφατα, αυτή η καταδικαστική διαπίστωση διατυπώνονταν από την αριστερά. Σήμερα ωστόσο έχει κερδίσει έλξη σε όλο το πολιτικό φάσμα στις προηγμένες οικονομίες. Οι οικονομολόγοι, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής και οι απλοί άνθρωποι διαπιστώνουν όλο και περισσότερο ότι ο νεοφιλελευθερισμός (μια θρησκεία που βασίζεται στην πίστη στις ελεύθερες αγορές, η οποία κυριαρχεί στις κοινωνίες τα τελευταία 40 χρόνια) έχει φτάσει στο όριο του.
Η κρίση αυτή έχει περάσει πολύ καιρό, αλλά έγινε ιδιαίτερα έντονη μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-8 και την παγκόσμια ύφεση που ακολούθησε. Στις ανεπτυγμένες χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η οικονομική ανάπτυξη κατά την τελευταία δεκαετία έπαψε να ωφελεί τους περισσότερους ανθρώπους.
Στα τέλη του 2017, η αύξηση των ονομαστικών μισθών μεταξύ των μελών του ΟΟΣΑ ήταν μόλις μισή από ό,τι ήταν μια δεκαετία νωρίτερα. [1]
Περισσότεροι από 1 στους 3 ανθρώπους στις χώρες του ΟΟΣΑ εκτιμάται ότι είναι οικονομικά ευάλωτοι, δηλαδή δεν διαθέτουν τα μέσα για να διατηρήσουν ένα βιοτικό επίπεδο στο επίπεδο της φτώχειας ή πάνω από αυτό, για τουλάχιστον τρεις μήνες. Εν τω μεταξύ, στις χώρες αυτές, η εισοδηματική ανισότητα είναι υψηλότερη από οποιαδήποτε στιγμή κατά τον παρελθόντα μισό αιώνα: [στις χώρες του ΟΟΣΑ] το πλουσιότερο 10% κατέχει σχεδόν το 50% του συνολικού πλούτου και το φτωχότερο 40% κατέχει μόλις το 3%.
Οι υπερασπιστές του νεοφιλελευθερισμού συχνά επισημαίνουν ότι παρόλο που οι δεκαετίες στασιμότητας των μισθών και η συγκέντρωση πλούτου οδήγησαν στην εμφάνιση ανισότητας στις ανεπτυγμένες χώρες, την ίδια χρονική περίοδο σημειώθηκε δραματική αύξηση της ευημερίας σε παγκόσμια κλίμακα.
Αναφέρουν ότι πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν ξεφύγει από την κατάσταση της ακραίας φτώχειας λόγω της τεχνολογικής προόδου, των επενδύσεων και της ευημερίας που κατέστησαν δυνατές με την εξάπλωση των ελεύθερων αγορών. Ωστόσο το επιχείρημα αυτό δεν λαμβάνει υπόψη τον κρίσιμο ρόλο που διαδραμάτισαν οι κυβερνήσεις στην αλλαγή αυτή μέσω της παροχής εκπαίδευσης, υγειονομικής περίθαλψης και απασχόλησης. Τέτοιες κρατικές παρεμβάσεις είναι αναμφισβήτητα τόσο αποφασιστικές όσο το αόρατο χέρι της αγοράς για την άρση του βιοτικού επιπέδου.
[Οι υπερασπιστές του νεοφιλελευθερισμού] αγνοούν επίσης το γεγονός ότι παρά τα πολλά οφέλη της ευημερίας, [παγκοσμίως] λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 46% του παγκόσμιου πλούτου και το φτωχότερο 70% κατέχει λιγότερο από το 3%. [2]
Η ανισότητα ήταν πάντα ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των καπιταλιστικών κοινωνιών, αλλά οι άνθρωποι ήταν διατεθειμένοι να την ανέχονται, όσο αισθανόταν ότι η ποιότητα ζωής τους βελτιωνόταν, ότι οι ευκαιρίες τους επεκτείνονταν και ότι μπορούσαν να περιμένουν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα από αυτούς. Όταν αυτό έπαψε να ισχύει κατά τις τελευταίες δεκαετίες, άρχισε να διαμορφώνεται μια διαρκώς αυξανόμενη αντίληψη ότι το σύστημα είναι άδικο και δεν δουλεύει προς το συμφέρον της πλειοψηφίας των ανθρώπων. Η παρατεταμένη απογοήτευση οδήγησε σε μια απαίτηση για αλλαγή, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και μια νέα στάση απέναντι στα σοσιαλιστικά ιδεώδη που, προηγουμένως είτε δεν συγκινούσαν πιά είτε θεωρούνται ταμπού.
• Το 53% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι πίστευαν ότι η οικονομία έχει γίνει πολύ πιο άδικη την τελευταία δεκαετία. [3]
• Το 83% δήλωσε ότι η οικονομία λειτούργησε πολύ καλά μόνο για τους πλούσιους, και μόνο το 10% δήλωσε ότι τα πήγε καλά και για άτομα που γεννήθηκαν σε φτωχές οικογένειες.
• Και ιδέες όπως η αποκατάσταση της δημόσιας ιδιοκτησίας των βασικών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας που ιδιωτικοποιήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες (όπως οι σιδηρόδρομοι, οι ηλεκτρικές υπηρεσίες και οι εταιρείες ύδρευσης), κερδίζουν υποστήριξη, με πάνω από το 75% των ερωτηθέντων να τάσσονται υπέρ αυτής εξέλιξης. [4]
Ενώ, στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια δημοσκόπηση το 2018 έδειξε ότι μεταξύ των Αμερικανών ηλικίας 18 έως 29 ετών, ο σοσιαλισμός είχε υψηλότερη προτίμηση (51%) από τον καπιταλισμό (45%). «Αυτό αντιπροσωπεύει μια πτώση των θετικών απόψεων των νεαρών ενηλίκων για τον καπιταλισμό κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών και μια σημαντική μετατόπιση από το 2010, όταν το 68% θεωρούσε θετικά τον καπιταλισμό», σημειώνει το Gallup. [5]
Ωστόσο, δεν θα αρκούσε μια απλή αναβίωση του σοσιαλδημοκρατικού προγράμματος της μεταπολεμικής εποχής.
Πρώτα, γιατί η έμφαση εκείνης της περιόδου στην κεντρική εξουσία και στην κρατική ιδιοκτησία αντιβαίνει στην ευρεία ζήτηση που υπάρχει στις ανεπτυγμένες οικονομίες για περισσότερο τοπικό και συλλογικό έλεγχο των πόρων.
Ίσως όμως, πιο σημαντική είναι η ανάγκη να αντιμετωπιστεί μιας πρόκληση που δεν έλαβαν υπόψη τους τα μεταπολεμικά σοσιαλδημοκρατικά μοντέλα: η απειλή που προκαλούν οι κλιματικές αλλαγές και η καταστροφική υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Εξάλλου, ο νεοφιλελευθερισμός δεν αποτυγχάνει απλώς στους ανθρώπους: αποτυγχάνει στη γη.
Λόγω του μεγάλου ποσοστού κατανάλωσης και χρήσης ορυκτών καυσίμων που απαιτείται από ένα οικονομικό μοντέλο που δίνει προτεραιότητα στην ανάπτυξη πάνω απ' όλα, η κλιματική αλλαγή θέτει σε κίνδυνο το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης. Πέρυσι, η Διακυβερνητική Ομάδα για την Αλλαγή του Κλίματος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κόσμος διαθέτει μόλις μια δεκαετία για να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 50%, για να έχει η ανθρωπότητα κάποιες πιθανότητες να περιορίσει την αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα - ένα σημείο πέρα από το οποίο οι ζημιές στα ανθρώπινα και φυσικά συστήματα θα ήταν καταστροφικές και σε μεγάλο βαθμό μη-αναστρέψιμες. [6] [..........................]
ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου