Αγαπητέ Χρήστο Γιανναρά

Τάκης Θεοδωρόπουλος

kathimerini.gr

 

---

E​​κτιμώ τον Χρήστο Γιανναρά. Εκτιμώ το ύφος της γραφής του, όπως και τον προφορικό λόγο του. Δεν μπορώ επίσης να αγνοήσω το γεγονός ότι σε καιρούς που η μαρξίζουσα κοινωνιολογία ηγεμόνευε την αγελαία σκέψη, ο ίδιος αντιστεκόταν προβάλλοντας αξίες που τότε ήσαν στο περιθώριο. Είναι θεολόγος ή είναι φιλόσοφος; Θυμάμαι τη διαμάχη που είχε ξεσπάσει όταν επρόκειτο να εκλεγεί στο Πάντειο. Τι σημασία έχει, όταν κάποιος γράφει, όπως έγραψε στο άρθρο του την περασμένη Κυριακή, ότι το Ισλάμ είναι μια θρησκεία χωρίς μεταφυσική που στηρίζεται στις ηθικολογικές επιταγές με τα γνωστά απάνθρωπα αποτελέσματα. Εκτιμώ τη σκέψη του, όπως εκτιμώ και τη σκέψη του Ρεμί Μπραγκ, καθολικού φιλόσοφου, και θεωρώ το έργο του «Ευρώπη, η ρωμαϊκή οδός» καθοριστικό για την κατανόηση της σημερινής Ευρώπης. Εκτιμώ επίσης και τον συντηρητισμό του. Τις αντιστάσεις του απέναντι στην ιδεολογία της προόδου, τους αναχρονισμούς του. Ο σύγχρονος κόσμος κινδυνεύει να πεθάνει από την πνευματική ασφυξία της ενιαίας σκέψης που ορίζει πως ό,τι καταργεί το παρελθόν ταυτίζεται με το ηθικό αγαθό που, επειδή δεν έχει παρελθόν, δεν έχει και μέλλον. Ζούμε στο απολυταρχικό καθεστώς του παρόντος.
Παρότι όμως τον εκτιμώ, δεν συμμερίζομαι τις απόψεις του. Ας μην μπούμε στα βαθιά: ο παραμερισμός της κλασικής Ελλάδας, την οποία εκχωρεί σε μια ιδεολογική αντίληψη περί Δύσης που μας εχθρεύεται και θέλει να καταστρέψει την «ιδιοπροσωπία» μας, αν μη τι άλλο δείχνει μια στάση που δεν έχει τις αντοχές, και τις ανοχές, να αντιμετωπίσει ό,τι δεν μπορεί να ενταχθεί στο σχήμα της. Μπορούμε να συλλάβουμε τη σύγχρονη Ελλάδα χωρίς την παρουσία του Παρθενώνα, αυτής της μορφής που οργανώνει το συλλογικό υποσυνείδητό μας; Οχι βέβαια, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Χάρη στον Παρθενώνα, η Ελλάδα μπήκε στην Ευρώπη και ο Γιανναράς δεν τη θέλει την Ευρώπη.
Προ έτους περίπου είχα γράψει τη λέξη ιδιοπροσωπεία με -ει. Επιμένω έκτοτε. Διαφωνία με τους φιλόλογους διορθωτές της «Κ», οι οποίοι επέμεναν ότι γράφεται με γιώτα. Οντως αν η λέξη παράγεται από το πρόσωπο πρέπει να γράφεται με γιώτα. Γιατί όμως να παράγω τη λέξη ιδιοπροσωπία από το πρόσωπο και όχι από το προσωπείο; Ο φίλος Χρήστος Ζουράρις είχε γράψει τότε μια επιστολή όπου ισχυριζόταν ότι η λέξη «ιδιοπροσωπία» είναι πολύ παλιά, υπάρχει σε πολλά κείμενα και ως εκ τούτου οφείλουμε να τη σεβαστούμε ως έχει. Κρίμα. Θα του αρκούσε να ξεφυλλίσει τον Λίντελ Σκοτ για να διαπιστώσει ότι η λέξη εμφανίζεται άπαξ στην Τετράβιβλο του Ευκλείδη και περιγράφει μια ιδιαίτερη θέση των πλανητών. Εκτοτε αγνοείται η τύχη της στην ελληνική γραμματεία, ώσπου εμφανίζεται ξανά στον Ζαμπέλιο τον 19ο αιώνα, από όπου την αλιεύει ο Γιανναράς για να την προβιβάσει σε ιδεολόγημα του νέου ελληνισμού.
Μια λέξη που κρύβει στην ορθογραφία της όλο το χάσμα Ανατολής και Δύσης. Για τον Δυτικό Ανθρωπο το πρόσωπό του είναι μοναδικό στοιχείο της ταυτότητάς του. Δεν το μοιράζεται με κανέναν. Είναι η αρχή και το τέλος της ελευθερίας του. Ποια είναι η «ιδιοπροσωπία» της μουσουλμάνας που φοράει μπούρκα; Είναι τα χαρακτηριστικά του προσώπου της ή μήπως η μπούρκα, το προσωπείο, που ισοπεδώνει τα ατομικά της χαρακτηριστικά πίσω από το σχήμα μιας κοινότητας; Μιλάμε για ιδιοπροσωπεία και όχι για ιδιοπροσωπία. Οπως και για ιδιοπροσωπεία μιλάμε για το παιδί που φοράει φουστανέλα και χορεύει τσάμικο σε εξοχικό κέντρο για να βγάλει μεροκάματο. Για τα υπόλοιπα δεν υπάρχει θέμα ούτε με γιώτα, ούτε με έψιλον γιώτα. Ο Σεφέρης, που ξέρω ότι τον εκτιμά ο Γιανναράς, δεν έχει ανάγκη από καμιά ιδιοπροσωπεία. Εχει την ποίησή του και συνομιλεί με τον Βαλερί ή τον Ελιοτ με όλη την άνεση του δημιουργικού του ταλέντου.
Δεν θα τα είχα γράψει όλ’ αυτά αν δεν είχε προηγηθεί το άρθρο του Χρήστου Γιανναρά για τον Ερντογάν στην «Κ» της περασμένης Κυριακής. Πώς είναι δυνατόν να υπερασπίζεται τον ημιπαράφρονα στο όνομα της αντίστασης κατά της παγκοσμιοποίησης; Ποια ιδιοπροσωπεία υπερασπίζεται ο Ερντογάν; Και σε τι διαφέρει από την ιδιοπροσωπεία που υπερασπίζονταν οι αγιατολάδες του Ιράν όταν έδιωξαν τον σάχη μετατρέποντας τη χώρα τους σε στρατόπεδο μουλάδων;
Αγαπητέ Χρήστο Γιανναρά. Απλώς σου θυμίζω το δικαίωμα στη διαφωνία και στην αίρεση που θεσμοθέτησε η Δύση και εξακολουθεί να ισχύει ως δικαίωμα στο χωνευτήρι της παγκοσμιοποίησης.