Κικέρων
Περί καθηκόντων (De officiis)
Εισαγωγή – Μετάφραση – Σχόλια: Διονύσης Χαλκωματάς
Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2017
Σελίδες: 440
Διαστάσεις: 14 x 21 εκ.
ISBN 978-960-250-690-5
Τιμή 20,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 15,00 €
Ο παρών τόμος παρουσιάζει σε νεοελληνική απόδοση το έργο του εμβληματικού Ρωμαίου πολιτικού
και ρήτορα Κικέρωνα Περί καθηκόντων. Η μετάφραση συνοδεύεται από λεπτομερή εισαγωγή, όπου
περιγράφονται η ζωή και η δράση του Κικέρωνα, οι συνθήκες συγγραφής του έργου, το περιεχόμενο
και η επίδρασή του σε μεταγενέστερες εποχές. Επίσης στην έκδοση περιλαμβάνονται σχόλια,
βιογραφικές πληροφορίες για τα αναφερόμενα πρόσωπα και βιβλιογραφία.
Ο Κικέρων ανελίχθηκε στα ύπατα αξιώματα της ρωμαϊκής δημοκρατίας χάρη στο οξύ πνεύμα
του, την εξαιρετική του μόρφωση και το αναμφισβήτητο ρητορικό του ταλέντο. Συμμετείχε ή
παρακολούθησε από πολύ κοντά όλα τα μείζονα πολιτικά γεγονότα του 1ου αιώνα π.Χ. Από την
προνομιακή οπτική του γωνία μπόρεσε να αντιληφθεί και να αποτιμήσει τις δυνάμεις που κινούσαν
τον δημόσιο βίο της εποχής του. Μέσα από το πλούσιο έργο του, που περιλαμβάνει ρητορικούς
λόγους, φιλοσοφικές και πολιτικές πραγματείες, υποστήριξε το ιδανικό της humanitas, στο οποίο
περιλαμβάνονται όλες οι ανθρωπιστικές αξίες του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου, όπως η
παιδεία, η δικαιοσύνη, η ανδρεία, η ευπρέπεια και η σύνεση. Το φιλοσοφικό έργο του, έχοντας
αφομοιώσει τις αρχαίες ελληνικές και ελληνιστικές επιρροές, εν συνεχεία αναπτύσσεται αυτόνομα ως απόκριση στα ρωμαϊκά πράγματα της εποχής του. Εκκινώντας από τη θεωρία, στρέφεται γρήγορα στην πραγματικότητα, υποστηρίζοντας τις θέσεις και τις προτάσεις του συγγραφέα μέσα από αναγνωρίσιμα παραδείγματα.
Το Περί καθηκόντων γράφτηκε υπό τη μορφή επιστολής του Κικέρωνα προς τον μοναχογιό
του Μάρκο, είκοσι ενός ετών τότε, ο οποίος σπούδαζε στην Αθήνα. Όπως αναφέρει στο σημείωμά του ο μεταφραστής, το έργο «εκφράζει το φιλοσοφικό απόσταγμα του ελληνορωμαϊκού κόσμου ως προςτην έννοια του “πολιτικού ήθους”». Με το έργο αυτό, «ο Κικέρων θέλησε να εκπαιδεύσει ηθικά τα πολιτικώς ενεργά μέλη της κοινωνίας του», ή τουλάχιστον όσους από αυτούς επιθυμούσαν να
διατηρηθεί το αρχαίο πολίτευμα της Ρώμης «με την παραδοσιακή ισορροπία ανάμεσα στις εξουσίες
της συγκλήτου και του λαού». Η στωική φιλοσοφία και η έννοια του καθήκοντος κατέχουν κεντρική
θέση στο πλαίσιο της συλλογιστικής του. Η επίδραση ιδίως του στωικού φιλόσοφου Παναίτιου από τη Ρόδο είναι ευδιάκριτη στο έργο. Ο Κικέρων επιχειρεί να παρουσιάσει την αντιπαράθεση κοινωνικού καθήκοντος και ατομικού συμφέροντος στο πεδίο της πράξης συνθέτοντας ένα έργο στο οποίο έμελλε να ανατρέξουν πολλοί και σημαντικοί στοχαστές τους επόμενους αιώνες.
και ρήτορα Κικέρωνα Περί καθηκόντων. Η μετάφραση συνοδεύεται από λεπτομερή εισαγωγή, όπου
περιγράφονται η ζωή και η δράση του Κικέρωνα, οι συνθήκες συγγραφής του έργου, το περιεχόμενο
και η επίδρασή του σε μεταγενέστερες εποχές. Επίσης στην έκδοση περιλαμβάνονται σχόλια,
βιογραφικές πληροφορίες για τα αναφερόμενα πρόσωπα και βιβλιογραφία.
Ο Κικέρων ανελίχθηκε στα ύπατα αξιώματα της ρωμαϊκής δημοκρατίας χάρη στο οξύ πνεύμα
του, την εξαιρετική του μόρφωση και το αναμφισβήτητο ρητορικό του ταλέντο. Συμμετείχε ή
παρακολούθησε από πολύ κοντά όλα τα μείζονα πολιτικά γεγονότα του 1ου αιώνα π.Χ. Από την
προνομιακή οπτική του γωνία μπόρεσε να αντιληφθεί και να αποτιμήσει τις δυνάμεις που κινούσαν
τον δημόσιο βίο της εποχής του. Μέσα από το πλούσιο έργο του, που περιλαμβάνει ρητορικούς
λόγους, φιλοσοφικές και πολιτικές πραγματείες, υποστήριξε το ιδανικό της humanitas, στο οποίο
περιλαμβάνονται όλες οι ανθρωπιστικές αξίες του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου, όπως η
παιδεία, η δικαιοσύνη, η ανδρεία, η ευπρέπεια και η σύνεση. Το φιλοσοφικό έργο του, έχοντας
αφομοιώσει τις αρχαίες ελληνικές και ελληνιστικές επιρροές, εν συνεχεία αναπτύσσεται αυτόνομα ως απόκριση στα ρωμαϊκά πράγματα της εποχής του. Εκκινώντας από τη θεωρία, στρέφεται γρήγορα στην πραγματικότητα, υποστηρίζοντας τις θέσεις και τις προτάσεις του συγγραφέα μέσα από αναγνωρίσιμα παραδείγματα.
Το Περί καθηκόντων γράφτηκε υπό τη μορφή επιστολής του Κικέρωνα προς τον μοναχογιό
του Μάρκο, είκοσι ενός ετών τότε, ο οποίος σπούδαζε στην Αθήνα. Όπως αναφέρει στο σημείωμά του ο μεταφραστής, το έργο «εκφράζει το φιλοσοφικό απόσταγμα του ελληνορωμαϊκού κόσμου ως προςτην έννοια του “πολιτικού ήθους”». Με το έργο αυτό, «ο Κικέρων θέλησε να εκπαιδεύσει ηθικά τα πολιτικώς ενεργά μέλη της κοινωνίας του», ή τουλάχιστον όσους από αυτούς επιθυμούσαν να
διατηρηθεί το αρχαίο πολίτευμα της Ρώμης «με την παραδοσιακή ισορροπία ανάμεσα στις εξουσίες
της συγκλήτου και του λαού». Η στωική φιλοσοφία και η έννοια του καθήκοντος κατέχουν κεντρική
θέση στο πλαίσιο της συλλογιστικής του. Η επίδραση ιδίως του στωικού φιλόσοφου Παναίτιου από τη Ρόδο είναι ευδιάκριτη στο έργο. Ο Κικέρων επιχειρεί να παρουσιάσει την αντιπαράθεση κοινωνικού καθήκοντος και ατομικού συμφέροντος στο πεδίο της πράξης συνθέτοντας ένα έργο στο οποίο έμελλε να ανατρέξουν πολλοί και σημαντικοί στοχαστές τους επόμενους αιώνες.
●●● / ●●●
Φυλετικές
θεωρίες στην Ελλάδα. Προσλήψεις και χρήσεις στις επιστήμες, την
πολιτική, τη λογοτεχνία και την ιστορία της τέχνης κατά τον 19ο και 20ο
αιώνα
Κείμενα: συλλογικό
Επιστημονική
επιμέλεια: Έφη Αβδελά, Δημήτρης Αρβανιτάκης, Ελίζα Άννα Δελβερούδη,
Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, Σωκράτης Πετμεζάς, Τάσος Σακελλαρόπουλος
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης & Εκδόσεις Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης 2017
Σελίδες: 518
Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.
ISBN 978-960-524-489-7
Παρουσίαση
Ξαφνιαζόμαστε τα τελευταία χρόνια όποτε συνειδητοποιούμε την απήχηση που εξακολουθούν να έχουν σε ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οι φυλετικές θεωρίες και οι ρατσιστικές αντιλήψεις. Οι ιδέες που ταξινομούν τις ανθρώπινες ομάδες σε φυλές σύμφωνα με τα εξωτερικά τους φυσικά χαρακτηριστικά, και τις ιεραρχούν ανάγοντας τα χαρακτηριστικά αυτά σε διανοητική ικανότητα, πολιτισμικό επίπεδο και κοινωνική οργάνωση, είναι προϊόν του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Στη Δύση, επί έναν περίπου αιώνα, αποτέλεσαν απολύτως αποδεκτές και έγκυρες επιστημονικές θέσεις με τεράστια απήχηση στο ευρύ κοινό και τροφοδότησαν κρατικές πολιτικές για τη βελτίωση της φυλετικής ποιότητας σε πολλές χώρες, πριν γνωρίσουν τη διεθνή απόρριψη μετά τη σύνδεσή τους με τα εγκλήματα του ναζισμού κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.Τα κείμενα του τόμου συνιστούν μια πρώτη προσπάθεια να μελετηθεί η διάχυση των φυλετικών θεωριών στην Ελλάδα και τα πολλαπλά νοήματα που παίρνει στον χρόνο η έννοια της φυλής: Ιχνηλατούν εξίσου τις διαδρομές μέσα από τις οποίες διαδόθηκαν οι φυλετικές θεωρίες όσο και τις προσαρμογές τους στα ελληνικά ζητούμενα, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα· δείχνουν πώς οι φυλετικές θεωρίες επέδρασαν στη διαμόρφωση νέων εξειδικεύσεων στο ελληνικό πανεπιστήμιο, τροφοδότησαν επιστημονικές και επαγγελματικές αντιπαραθέσεις και στήριξαν επιστημονικές προτάσεις για την υιοθέτηση ευγονικών πολιτικών· διερευνούν πώς ενσωματώνονται φυλετικές θεωρίες ή εκλαϊκευτικές εκδοχές τους σε πολιτικές ιδεολογίες κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα και πώς χρησιμοποιούνται στην προώθηση εθνικών πολιτικών· ανιχνεύουν επίσης στοιχεία της διάχυσης των φυλετικών θεωριών σε λογοτεχνικά κείμενα ή σε κριτικούς, ιστορικούς και θεωρητικούς της τέχνης· τέλος, εξετάζουν επιβιώσεις των φυλετικών θεωριών σε σημερινές εκδοχές της διαπλοκής του εθνικισμού με τον ρατσισμό και τον αντισημιτισμό, όπως αποτυπώνονται στον νομικό, επιστημονικό, λαϊκιστικό ή θρησκευτικό λόγο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
ΕΦΗ ΑΒΔΕΛΑΕισαγωγή: Η ανεξίτηλη διαφορά: λόγοι για τη φυλή στην Ελλάδα
ΜΕΡΟΣ Α' ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΤΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΤΑΞΙΑΡΧΗΣ
Μεταμορφώσεις του ανθρωπολογικού φυλετισμού: οργανικές μεταφορές και ανθρωπολογικός λόγος στη μεσοπολεμική Ελλάδα
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ - ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΥΡΤΕΣΗ-ΦΙΛΙΠΠΑΚΗ
Το Ανθρωπολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών: φυλετισμός και παλαιοανθρωπολογία στην Ελλάδα (τέλη 19ου-αρχές 20ού αιώνα)
ΣΕΒΑΣΤΗ ΤΡΟΥΜΠΕΤΑ
Η επίδραση της φυλετικής υγιεινής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά τον Μεσοπόλεμο
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ - ΜΑΡΚΟΣ ΚΑΡΑΣΑΡΙΝΗΣ
Μεταμορφώσεις του ευγονικού λόγου στην Ελλάδα: από τον Ιωάννη Κούμαρη και τον Δημοσθένη Ελευθεριάδη στον Νικόλαο Λούρο
ΕΦΗ ΑΒΔΕΛΑ
Φυλετισμός και ευγονική στη συγκρότηση της ελληνικής εγκληματολογίας: η περίπτωση του Κωνσταντίνου Γαρδίκα
ΜΕΡΟΣ Β' ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΥΛΗΣ
ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Η "καθαρή" κοινωνία: από τον Γκομπινώ στην Ελλάδα του 21ου αιώνα
ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΜΑΤΑΛΑΣ
Οι διαδρομές του φυλετισμού του Πέτρου Βλαστού
ΕΦΗ ΓΑΖΗ
Άγγλοι, Γάλλοι και Σενεγαλέζοι: αντιλήψεις για το ελληνικό έθνος, τη φυλή και τις αυτοκρατορίες στην Ελλάδα κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο
ΚΩΣΤΗΣ ΚΑΡΠΟΖΗΛΟΣ
Μαρξισμός και δαρβινισμός: το μαγικό κλειδί της Εξέλιξης και το πρόβλημα της Διαφοράς στην ελληνική σοσιαλιστική σκέψη (1910-1920)
ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Από το ζύγισμα των συνειδήσεων στη μέτρηση των κρανίων: παραλλαγές του ελληνικού εθνικού λόγου περί Σλαβομακεδόνων στη διάρκεια του 20ού αιώνα
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΣΟΥΡΗΣ
Φυλετικές διαστάσεις του αντικομμουνισμού στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1940
ΜΕΡΟΣ Γ' ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΛΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΦΡΑΓΚΙΣΚΗ ΑΜΠΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ
Λογοτεχνία, παραλογοτεχνία και βιοεπιστήμες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου
ΜΙΛΤΟΣ ΠΕΧΛΙΒΑΝΟΣ
Εκφυλισμός και πρόοδος: σκέψεις για την ανθρωπολογία του Μ. Καραγάτση
ΕΥΓΕΝΙΟΣ Δ. ΜΑΤΘΙΟΠΟΥΛΟΣ
Είναι από τη θεία ράτσα με το δώρειο αίμα και τους δώρειους τρόπους: φυλετικές αντιλήψεις στον λόγο περί τέχνης στην Ελλάδα
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΘΑΝΑΣΗΣ
Προς μια "άρια" ιστορία της τέχνης: ο Josef Strygowski στην Ελλάδα
ΜΕΡΟΣ Δ' ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ, ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ
ΛΑΜΠΡΟΣ ΜΠΑΛΤΣΙΩΤΗΣ - ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Το διφυές περιεχόμενο του φυλετισμού στο δίκαιο της ελληνικής ιθαγένειας
ΙΩΑΝΝΑ ΛΑΛΙΩΤΟΥ
Αντιφυλετική κριτική, πολιτισμική θεωρία και ανάλυση, και δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1990 και μετά
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΑΣ
Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών ως κόμβος του ελληνικού αντισημιτισμού
ΣΤΑYΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ
Εκκλησία και αντισημιτισμός κατά τον 20ό αιώνα
Ευρετήριο κύριων ονομάτων
Eπιστημονική επιμέλεια: Έφη Αβδελά, Δημήτρης Αρβανιτάκης, Ελίζα Άννα Δελβερούδη, Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, Σωκράτης Πετμεζάς, Τάσος Σακελλαρόπουλο
●●● / ●●●
Εισαγωγή στην αρχαία φιλοσοφία
Κείμενα: συλλογικό
Επιμέλεια: Γιώργος Καραμανώλης
Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2017
Σελίδες: 512
Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.
ISBN 978-960-524-493-4
Τιμή 25,00 € / στο βιβλιοπωλείο μας 20,00 €
0
Η αρχαία φιλοσοφία είναι μεν μία
ορισμένη περίοδος της ιστορίας της φιλοσοφίας, είναι όμως και η περίοδος
εκείνη στην οποία το πεδίο της φιλοσοφίας, όπως το γνωρίζουμε στο
δυτικό κόσμο τουλάχιστον, διαμορφώνεται και κρυσταλλώνεται, τόσο όσον
αφορά τα ερωτήματα που τίθενται, αυτά που σήμερα αποκαλούμε φιλοσοφικά
ερωτήματα, όσο και τους τρόπους διαχείρισής τους. Η αρχαία φιλοσοφία
αποτελεί ωστόσο και ένα αντικείμενο που αφορά όχι μόνο τους έχοντες
ειδικά φιλοσοφικά ενδιαφέροντα, αλλά και κάθε μορφωμένο άνθρωπο, στο
βαθμό που ένα μεγάλο μέρος του εννοιολογικού μας ορίζοντα συγκροτήθηκε
στα έργα και μέσα από τις συζητήσεις των φιλοσόφων της ελληνορρωμαϊκής
αρχαιότητας. Ο εννοιολογικός αυτός ορίζοντας διαμόρφωσε με τη σειρά του
μια πλειάδα πολιτιστικών και πνευματικών φαινομένων, όπως την πολιτική
και επιστημονική μας σκέψη, τον νομικό μας πολιτισμό, τη χριστιανική
θεολογία.
Τα κείμενα του τόμου στοχεύουν αφενός να εισαγάγουν τον ενδιαφερόμενο στους βασικούς τομείς της αρχαίας φιλοσοφίας (π.χ. λογική, γνωσιοθεωρία, ηθική), όσο και να διεγείρουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη για ζητήματα κεντρικής σημασίας για την εννοιολογική μας συγκρότηση, όπως είναι η σχέση αισθητού και νοητού, ατομικού και κοινού καλού, λόγου και συναισθήματος, ή της δομής της γνώσης. Τα κεφάλαια του τόμου είναι θεματικά οργανωμένα και είναι γραμμένα από Έλληνες ειδικούς που δραστηριοποιούνται σε ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Γράφουν: Ιάκωβος Βασιλείου, Κωνσταντίνος Δημητρακόπουλος, Ελένη Κακλαμάνου, Δούκας Καπάνταης, Γιώργος Καραμανώλης, Βούλα Κοτζιά, Ξανθίππη Μπουρλογιάννη, Χαρίλαος Πλατανάκης, Βασίλης Πολίτης, Σπύρος Ράγκος, Δώρος Σκαλτσάς.
Τα κείμενα του τόμου στοχεύουν αφενός να εισαγάγουν τον ενδιαφερόμενο στους βασικούς τομείς της αρχαίας φιλοσοφίας (π.χ. λογική, γνωσιοθεωρία, ηθική), όσο και να διεγείρουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη για ζητήματα κεντρικής σημασίας για την εννοιολογική μας συγκρότηση, όπως είναι η σχέση αισθητού και νοητού, ατομικού και κοινού καλού, λόγου και συναισθήματος, ή της δομής της γνώσης. Τα κεφάλαια του τόμου είναι θεματικά οργανωμένα και είναι γραμμένα από Έλληνες ειδικούς που δραστηριοποιούνται σε ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Γράφουν: Ιάκωβος Βασιλείου, Κωνσταντίνος Δημητρακόπουλος, Ελένη Κακλαμάνου, Δούκας Καπάνταης, Γιώργος Καραμανώλης, Βούλα Κοτζιά, Ξανθίππη Μπουρλογιάννη, Χαρίλαος Πλατανάκης, Βασίλης Πολίτης, Σπύρος Ράγκος, Δώρος Σκαλτσάς.
●●● / ●●●
Μαριάννα Χριστοπούλου
Δημήτριος Γούναρης. Πολιτική Βιογραφία
Αθήνα, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία 2017
Σελίδες: 413, με α/μ εικόνες
Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.
ISBN 978-618-5154-12-7
Η παρούσα έκδοση επιχειρεί να παρουσιάσει την πολιτική διαδρομή και δράση του Δημητρίου Γούναρη. Ενός πολιτικού που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στον δημόσιο βίο από τις αρχές του 20ού αιώνα και συνδέθηκε στην ιστορική μνήμη με τραγικά γεγονότα (Εθνικός Διχασμός, Μικρασιατική καταστροφή, Δίκη των Έξι). Πέρα από τα προφανή, η ανασύνθεση της διαδρομής του Αχαιού πολιτικού φωτίζει όψεις της πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας, και αποκαλύπτει τις μεγάλες εντάσεις που αντιμετώπισε η ελληνική κοινωνία στην πορεία της προς τον εκσυγχρονισμό και την εθνική ολοκλήρωση στις αρχές του 20ού αιώνα.
●●● / ●●●
Μαρία Γερολυμάτου
Βυζαντινά έγγραφα της Μονής Πάτμου. Γ΄ Πατριαρχικά
Αθήνα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 2016
Σελίδες: 286, με έγχρωμες εικόνες
Διαστάσεις: 21 x 28,5 εκ.
ISBN 978-960-9538-57-2, (πανόδετη έκδοση)
Το ενδιαφέρον για την καταγραφή και τη συστηματική μελέτη των
μοναστηριακών αρχείων της βυζαντινής εποχής, καθώς και για την έκδοση
των εγγράφων που περιλαμβάνονται σε αυτά, ανάγεται στα πρώτα έτη του
20ού αιώνα, οπότε είδαν το φως οι πρώτες διπλωματικές εκδόσεις
μοναστηριακών εγγράφων (Actes de l' Athos). Ωστόσο, τα έγγραφα της Μονής
του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Πάτμου είχαν τύχει της προσοχής και του
ενδιαφέροντος λογίων ήδη κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αι. Η πρώτη
απόπειρα απογραφής και μεταγραφής πραγματοποιήθηκε εντός της Μονής από
τους Ιωάννη Σακκελίωνα, Ιερόθεο Φλωρίδη και Γρηγόριο Παπάζογλου. Καρπός
της εργασίας τους ήταν ο έκτος τόμος της σειράς "Acta et diplomata
graeca medii aevi", ο οποίος αντλεί εν πολλοίς από το υλικό και τις
παρατηρήσεις που αυτοί έθεσαν στη διάθεση των F. Miklosich και I.
Muller.
Η αναστάτωση που προκλήθηκε από τους δύο παγκοσμίους πολέμους δεν επέτρεψε τη συνέχιση του εγχειρήματος της συστηματικής έκδοσης των μοναστηριακών εγγράφων. Το σχετικό ενδιαφέρον ανανεώθηκε κατά τη δεκαετία του 1950. Στο ΙΑ' Διεθνές Συνέδριο Βυζαντινών Σπουδών (1951) αποσαφηνίστηκαν οι αρχές που πρέπει να διέπουν μία διπλωματική έκδοση. Στο πνεύμα των νέων απαιτήσεων που είχαν διαμορφωθεί, ξεκίνησε εκ νέου το εγχείρημα της έκδοσης των αρχείων του Αγίου Όρους μέσα από τη σειρά Archives l'Athos, ενώ εγκαινιάστηκε παράλληλα η συστηματική μελέτη του βυζαντινού Αρχείου της μονής Πάτμου, το οποίο αποτελεί, μαζί με τα Αρχεία των μονών του Αγίου Όρους, το καλύτερα σωζόμενο και πλουσιότερο αρχείο της βυζαντινής περιόδου. Το 1959 το νεοσύστατο τότε Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών (νυν τομέας Βυζαντινών Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών) του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών ανέλαβε τη διπλωματική έκδοση των βυζαντινών εγγράφων της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Οργανώθηκε σειρά ερευνητικών αποστολών στην Πάτμο με σκοπό τη συστηματική μελέτη του βυζαντινού Αρχείου, καθώς και της Βιβλιοθήκης της Μονής. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν η δημοσίευση, το έτος 1980, των Αυτοκρατορικών εγγράφων (Ε. Βρανούση) και των εγγράφων των Δημοσίων Λειτουργών (Μ. Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου) σε δύο τόμους αντίστοιχα. Παράλληλα, οι έρευνες συνεργατών του Ινστιτούτου στράφηκαν και προς άλλα τμήματα του πατμιακού Αρχείου. Έτσι, το έτος 2011 δημοσιεύτηκαν οι επιτομές των πρώτων 22 φακέλλων οθωμανικών εγγράφων (N. Vatin - G. Veinstein - E. Zachariadou).
Ο παρών τρίτος τόμος των Βυζαντινών Έγγραφων, τον οποίο ετοίμασε η κυρία Μαρία Γερολυμάτου, Διευθύντρια Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών, περιλαμβάνει τα Πατριαρχικά έγγραφα και εντάσσεται στο ίδιο μακρόπνοο πρόγραμμα του Ινστιτούτου. Τα έγγραφα που εκδίδονται σε αυτόν έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη Διπλωματική επιστήμη, καθώς ορισμένα από αυτά αποτελούν τα παλαιότερα σωζόμενα πρωτότυπα πατριαρχικά έγγραφα. Ταυτόχρονα, συμβάλλουν στη μελέτη των σχέσεων της Μονής με το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, καθώς και με γειτονικές επισκοπές και μητροπόλεις από τον 11ο έως τον πρώιμο 16ο αιώνα. Παράλληλα, θίγουν θέματα που αφορούν στη διοίκηση και την οικονομία του Βυζαντίου. Η εκτενής ιστορική Εισαγωγή, η οποία προηγείται της διπλωματικής έκδοσης, αξιοποιεί αυτές τις πληροφορίες και συμβάλλει στη διαμόρφωση εικόνας όχι μόνο για την ιστορία της ίδιας της Μονής, αλλά και ευρύτερα του νοτιοανατολικού Αιγαίου κατά τον 13ο-15ο αιώνα, εποχή για την οποία οι διαθέσιμες μαρτυρίες είναι λιγοστές. Με την έκδοση του τετάρτου τόμου, ο οποίος θα περιέχει τα Ιδιωτικά έγγραφα της βυζαντινής περιόδου, το Ινστιτούτο θα ολοκληρώσει το πρόγραμμα της έκδοσης του βυζαντινού Αρχείου της μονής Πάτμου.
Η αναστάτωση που προκλήθηκε από τους δύο παγκοσμίους πολέμους δεν επέτρεψε τη συνέχιση του εγχειρήματος της συστηματικής έκδοσης των μοναστηριακών εγγράφων. Το σχετικό ενδιαφέρον ανανεώθηκε κατά τη δεκαετία του 1950. Στο ΙΑ' Διεθνές Συνέδριο Βυζαντινών Σπουδών (1951) αποσαφηνίστηκαν οι αρχές που πρέπει να διέπουν μία διπλωματική έκδοση. Στο πνεύμα των νέων απαιτήσεων που είχαν διαμορφωθεί, ξεκίνησε εκ νέου το εγχείρημα της έκδοσης των αρχείων του Αγίου Όρους μέσα από τη σειρά Archives l'Athos, ενώ εγκαινιάστηκε παράλληλα η συστηματική μελέτη του βυζαντινού Αρχείου της μονής Πάτμου, το οποίο αποτελεί, μαζί με τα Αρχεία των μονών του Αγίου Όρους, το καλύτερα σωζόμενο και πλουσιότερο αρχείο της βυζαντινής περιόδου. Το 1959 το νεοσύστατο τότε Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών (νυν τομέας Βυζαντινών Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών) του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών ανέλαβε τη διπλωματική έκδοση των βυζαντινών εγγράφων της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Οργανώθηκε σειρά ερευνητικών αποστολών στην Πάτμο με σκοπό τη συστηματική μελέτη του βυζαντινού Αρχείου, καθώς και της Βιβλιοθήκης της Μονής. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν η δημοσίευση, το έτος 1980, των Αυτοκρατορικών εγγράφων (Ε. Βρανούση) και των εγγράφων των Δημοσίων Λειτουργών (Μ. Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου) σε δύο τόμους αντίστοιχα. Παράλληλα, οι έρευνες συνεργατών του Ινστιτούτου στράφηκαν και προς άλλα τμήματα του πατμιακού Αρχείου. Έτσι, το έτος 2011 δημοσιεύτηκαν οι επιτομές των πρώτων 22 φακέλλων οθωμανικών εγγράφων (N. Vatin - G. Veinstein - E. Zachariadou).
Ο παρών τρίτος τόμος των Βυζαντινών Έγγραφων, τον οποίο ετοίμασε η κυρία Μαρία Γερολυμάτου, Διευθύντρια Ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών, περιλαμβάνει τα Πατριαρχικά έγγραφα και εντάσσεται στο ίδιο μακρόπνοο πρόγραμμα του Ινστιτούτου. Τα έγγραφα που εκδίδονται σε αυτόν έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη Διπλωματική επιστήμη, καθώς ορισμένα από αυτά αποτελούν τα παλαιότερα σωζόμενα πρωτότυπα πατριαρχικά έγγραφα. Ταυτόχρονα, συμβάλλουν στη μελέτη των σχέσεων της Μονής με το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, καθώς και με γειτονικές επισκοπές και μητροπόλεις από τον 11ο έως τον πρώιμο 16ο αιώνα. Παράλληλα, θίγουν θέματα που αφορούν στη διοίκηση και την οικονομία του Βυζαντίου. Η εκτενής ιστορική Εισαγωγή, η οποία προηγείται της διπλωματικής έκδοσης, αξιοποιεί αυτές τις πληροφορίες και συμβάλλει στη διαμόρφωση εικόνας όχι μόνο για την ιστορία της ίδιας της Μονής, αλλά και ευρύτερα του νοτιοανατολικού Αιγαίου κατά τον 13ο-15ο αιώνα, εποχή για την οποία οι διαθέσιμες μαρτυρίες είναι λιγοστές. Με την έκδοση του τετάρτου τόμου, ο οποίος θα περιέχει τα Ιδιωτικά έγγραφα της βυζαντινής περιόδου, το Ινστιτούτο θα ολοκληρώσει το πρόγραμμα της έκδοσης του βυζαντινού Αρχείου της μονής Πάτμου.
Ταξιάρχης Γ. Κόλιας
(από τον πρόλογο)
●●● / ●●●
Μεχμέτ Μιχρί Μπελί
Οι οικονομικές πλευρές της υποχρεωτικής ανταλλαγής μειονοτήτων μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας
Πρόλογος: Μουσταφά Μουσταφά
Εισαγωγή: Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης
Αθήνα, Νήσος & Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς 2017
Σελίδες: 118
Διαστάσεις: 14 x 20,50 εκ.
ISBN 978-960-589-056-8
«...Είναι
ίσως απορίας άξιο το ότι η δημόσια συζήτηση γύρω από την Ανταλλαγή
παραμένει επίκαιρη και προκαλεί το ενδιαφέρον, ενίοτε και τα πάθη, και
στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Για διαφορετικούς όμως λόγους, που
συσχετίζονται με την εθνική ολοκλήρωση και τη βεβιασμένη οικοδόμηση της
εθνικής ομοιογένειας, όπως συντελέστηκε μέσα από την τραυματική εμπειρία
της Ανταλλαγής, δηλαδή του ξεριζωμού, της απώλειας του χώρου και της
ιστορικής συνέχειας.[...] Σήμερα, λίγο πριν ''γιορτάσουμε'' τα 100 χρόνια της Ανταλλαγής, η συζήτηση σχετικά με τα αίτια που την προκάλεσαν, τους όρους διεξαγωγής της ή την τύχη των δύο εκατομμυρίων ανθρώπων που καθόρισε φαίνεται ότι βρίσκεται σε τροχιά εξωστρέφειας. Κυρίως όσον αφορά τη μη μονόπλευρη θεώρηση των φαινομένων, δηλαδή όχι μόνο από την εθνικά ηγεμονική οπτική (ελληνική ή τουρκική), η οποία συνήθως παγιδεύεται στο αφήγημα της θυματοποίησης και των χαμένων πατρίδων ή της εκκίνησης της εθνικής συγκρότησης χωρίς παρελθόν. Φυσικά δεν σημαίνει ότι όλες οι μελέτες για την Ανταλλαγή, τους πρόσφυγες ή τους απογόνους τους υιοθετούν άκριτα τη μία ή την άλλη εθνοκεντρική προσέγγιση. Σε ορισμένες περιπτώσεις αναδεικνύονται ανατροπές στερεοτύπων και νέες αναγνώσεις της σημερινής χρήσης της Ανταλλαγής.
[...] Η Ανταλλαγή λοιπόν συνεχίζει να αποτελεί ερευνητική πρόκληση. Ο
Μιχρί Μπελί δεν θα είχε φανταστεί το 1940 ότι η εργασία αυτή, 77 χρόνια
μετά, θα μεταφραστεί και θα διαβαστεί στην Ελλάδα. Αναμφίβολα, η
πρωτοβουλία του Μουσταφά Μουσταφά, του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς και
των εκδόσεων Νήσος συμβάλλει τα μέγιστα στην κατανόηση των ερωτημάτων
που παραμένουν ανοιχτά σχετικά με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή των
πληθυσμών. Συμβάλλει επίσης στην κατανόηση της σημασίας της
εθνο-θρησκευτικής ετερότητας, τότε και τώρα, αλλά και στη διαχείριση του
ιστορικού τραύματος από τα κράτη και τους απογόνους όσων είχαν
"ανταλλαχθεί" στις αντικριστές πλευρές του Αιγαίου. Μέσα από τη μελέτη
αυτή μας προσφέρεται, εν τέλει, μια καλή ευκαιρία να αναλογιστούμε ότι η
Ανταλλαγή έχει να μας πει κι άλλα πολλά, μακριά από τις εθνικά αρεστές
βιβλιογραφίες.»
Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης
(από την εισαγωγή)
●●● / ●●●
Άλκης Χαραλαμπίδης
Μπαρόκ. Αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική
Θεσσαλονίκη, University Studio Press 2017
Σελίδες: 221, με έγχρωμες εικόνες
Διαστάσεις: 20 x 30,5 εκ.
ISBN 978-960-12-2332-2
Μπαρόκ
ονομάζουμε τη φάση της ιστορίας του πολιτισμού ανάμεσα στην Αναγέννηση
και τον Διαφωτισμό ή ειδικότερα την ευρωπαϊκή τέχνη και λογοτεχνία του
17ου αιώνα, αλλά και τη μουσική του 18ου. Στο βιβλίο αυτό εξετάζονται οι
σημαντικότεροι αρχιτέκτονες, γλύπτες και ζωγράφοι της περιόδου μέσα από
τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα τους. Καλλιτέχνες όπως ο Bernini, ο
Caravaggio, ο Velazquez, ο Rubens, ο Rembrandt, ο Vermeer, με την
ακτινοβολία της δημιουργίας τους έχουν υπερβεί τα όρια της Ευρώπης και
της εποχής τους. Είναι πλέον οικουμενικοί.
●●● / ●●●
Φεβρωνία Αργυροπούλου-Διακουμή
Παραμύθια της Κυζίκου
Εικονογράφηση: Άννα Κοντονικόλα
Επίμετρο: Ιωάννης Ρίζος
Νέα Αρτάκη, Εκδόσεις Κύζικος 2017
Σελίδες: 84, με έγχρωμες εικόνες
Διαστάσεις: 21 x 29 εκ.
ISBN 978-618-82185-2-9
Ο
φιλόξενος Βασιλιάς Κύζικος, οι τολμηροί Αργοναύτες, η γλυκομίλητη
κυρα-Καλώ, ο τσιγκούνης μυλωνάς και το Ρηγόπουλο από την Κρήτη, είναι
μερικοί μόνο από τους ήρωες που ζωντανεύουν μέσα από τις σελίδες του
βιβλίου. Τα Παραμύθια της Κυζίκου απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους και τους καλούν σε ένα ονειρικό ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου