ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ»
Μια «περιήγηση» στου Ψυρρή μέσα από τα
κείμενα του Παπαδιαμάντη θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν το απόγευμα
της Κυριακής οι Αθηναίοι.
Στου Ψυρρή με οδηγό τον Παπαδιαμάντη
Μια «περιήγηση» στου Ψυρρή μέσα από τα
κείμενα του Παπαδιαμάντη θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν το απόγευμα
της Κυριακής οι Αθηναίοι.
Κατερίνα Ροββά
Φωτό: Θάλεια Γαλανοπούλου
 |
Με τη δημόσια ανάγνωση διάσημων διηγημάτων του που
σκιαγραφούν το σκηνικό αυτής της μικρής γειτονιάς της Αθήνας στα τέλη
του 19ου αιώνα θα ζωντανέψουν ξανά οι χαρακτηριστικές φιγούρες της
περιοχής, οι προσωπικότητες της εποχής, τα σημεία-σταθμοί στη ζωή και
στο έργο του Παπαδιαμάντη. Και όλα αυτά μέσα από τη δική του ματιά.
Στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, εκεί όπου φιλοξενήθηκε για αρκετό καιρό κυνηγημένος από τη φτώχεια ο Σκιαθίτης συγγραφέας, η εταιρεία Monumenta και ο Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος «Παναθήναια» διοργανώνουν στις 17.30 την εκδήλωση «Με τον Παπαδιαμάντη στου Ψυρρή», ανοίγοντας ένα παράθυρο στο παρελθόν: Η μπακαλοταβέρνα του Καχριμάνη, η Βαρβάκειος Σχολή από όπου αποφοίτησε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, η οδός Αριστοφάνους όπου έζησε επί σειρά ετών, η Λεπενιώτου πάνω στην οποία στήθηκε το διήγημα για τον Ξεπεσμένο Δερβίση, η οδός Ντέκα που δεν υπάρχει πια, η εκκλησία του Αγίου Ελισσαίου όπου ο Παπαδιαμάντης συχνά έψελνε, το καφενείο του Σιδηροδρόμου -εννοώντας το Θησείο- ή αυτό της «Ανατολής» μπροστά από τη Βουλή είναι μερικά από τα τοπόσημα που σώζονται στις μνήμες μας μέχρι σήμερα χάρη στην πένα του.
Τα ενοικιαζόμενα σπίτια με τις «αυλές των θαυμάτων» και τα πηγάδια στη μέση, ταπεινά και χαμηλά κτίσματα, υγρά υπόγεια, βυρσοδεψεία, μικρομάγαζα, μπακάλικα, καφενεία, μικρά αδιέξοδα σοκάκια, βιοπαλαιστές που προσπαθούν να επιβιώσουν, παραδουλεύτρες, μετανάστες, «παρελαύνουν» στην ανθρωποκεντρική περιγραφή του Ψυρρή από τον Παπαδιαμάντη ο οποίος έζησε εκεί περισσότερες από δύο δεκαετίες λαμβάνοντας το προσωνύμιο «Ο ερημίτης του Ψυρρή».
Πρωτοβουλία
Η πρωτοβουλία αποτελεί επιστέγασμα της σημαντικής προσπάθειας της
Monumenta να καταγράψει τα κτίρια που διασώζονται στην Αθήνα από την
περίοδο 1830-1940. Κάθε κτίριο, όμως, κουβαλά μια ιστορία, και αυτό ήταν
που οδήγησε στη σκέψη ότι κάποιες από αυτές τις ιστορίες που
αποτυπώθηκαν από γνωστούς συγγραφείς θα μπορούσαν να διαβαστούν στο
κοινό. Παράλληλα, το ενδιαφέρον του κοινού για τον Παπαδιαμάντη
διαγράφεται σήμερα έντονο. Η Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών, η οποία
αναπτύσσει με σταθερότητα το έργο της για τη διάσωση και διάδοση του
έργου του, στοχεύει στην κατάρτιση ψηφιακού χάρτη με τα τοπωνύμια της
Αθήνας βάσει αναφορών του Παπαδιαμάντη, όπως ακριβώς έγινε πριν από
περίπου έναν χρόνο στη Σκιάθο με 238 τοπωνύμια του νησιού.Οι
διοργανωτές έχουν ήδη συναντήσει σημαντική ανταπόκριση. «Μας τηλεφωνούν
πολλοί άνθρωποι. Ελπίζουμε ότι θα χωρέσουμε. Και αν όλα πάνε καλά,
σκοπεύουμε να συνεχίσουμε και με άλλα κείμενα αθηναιογράφων, είναι
σημαντικό για εμάς να συλλέγουμε μαρτυρίες για τα σπίτια που
καταγράφουμε είτε από ζώντες είτε από βιβλία...», λέει η αρχαιολόγος και
συντονίστρια της Monumenta Ειρήνη Γρατσία. «Με την ολοκλήρωση του
προγράμματος καταγράψαμε στην Αθήνα 10.600 κτίρια που χτίστηκαν από τον
19ο αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ού. Από αυτά 266 βρίσκονται στην περιοχή
του Ψυρρή. Σκεφτείτε ότι πρόκειται μόνο για το 20-25% όσων υπήρχαν
αρχικά», συνεχίζει. «Η περιοχή του Ψυρρή είναι η γειτονιά μας, εδώ
έχουμε τα γραφεία μας, και κάθε φορά που κάνουμε ξεναγήσεις "συναντούμε"
τον Παπαδιαμάντη. Τα σημεία που περιγράφει μάς είναι οικεία και
συνδεόμαστε με αυτά καθημερινά...».
Το σκηνικό για διηγήματα
Οδός Λεπενιώτου
Η οδός Λεπενιώτου χρησιμοποιείται συχνά ως σκηνικό στα αθηναϊκά διηγήματα του Παπαδιαμάντη. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα συμβαίνουν στον «Ξεπεσμένο Δερβίση», το διάσημο διήγημα που έγραψε το 1896.
Σε αυτό αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Ο ίδιος ο Λεπενιώτης ο λεοντόκαρδος, όσον και αν έτρεφε φιλέκδικον πάθος διά τον φόνον του μεγάλου ήρωος, του αδελφού του, ανίσως το πνεύμα του περιεφοίτα εκεί, και ηδύνατο να ίδει τον άμοιρον Δερβίσην, διωγμένον, εξωρισμένον, ανέστιον, ριγούντα ανά την στενωπόν, έρποντα αναμέσον δύο σειρών παλαιών οικίσκων, θα τον εσπλαγχνίζετο».
Στη γωνία Λεωκορίου και Λεπενιώτου λειτουργούσε φούρνος από τον οποίο ψώνιζε όποτε είχε χρήματα ο Παπαδιαμάντης.
Το φτωχικό του
Αριστοφάνους 24
Από το 1886 ο Παπαδιαμάντης διέμενε σε φτωχικά σπιτάκια της περιοχής. Eνα από αυτά στην οδό Αριστοφάνους 24.
Στο διήγημά του «Ψυχοκόρη», όπως περιγράφει η αρχιτέκτονας κ. Αλίκη Σπυροπούλου στο βιβλίο της «Μορφές κατοίκησης στην Αθήνα κατά τα τέλη του 19ου αιώνα - αρχιτεκτονικός χώρος και λογοτεχνία», ο Παπαδιαμάντης αναφέρει -σε ένα λεκτικό παιχνίδι με την ονομασία της οδού- ότι ο κωμικός συγγραφέας Αριστοφάνης θα γελούσε με το πάθημά του «να πέση όλη η οροφή διά νυκτός πέραν του προσκεφάλου του» σε αυτή την τρώγλη της οδού Αριστοφάνους...
Εδώ έγραψε τη «Φόνισσα»
Εκκλησία Αγ. Αναργύρων, πλ. Αγ. Αναργύρων
Σε ένα μικρό κελί αυτής της μεσαιωνικής εκκλησίας έζησε για αρκετό καιρό ο πάμφτωχος Παπαδιαμάντης, που κυκλοφο-ρούσε ρακένδυτος στου Ψυρρή χωρίς να έχει να φάει. Σε αυτό το υγρό και σκοτεινό καμαράκι γράφτηκε το μεγαλύτερο μέρος της «Φόνισσας». Τον είχε φιλοξενήσει εκεί συμπονώντας τον ο νεωκόρος Νήφων, ο οποίος είχε καταγωγή από τη Σκιάθο και ήταν παιδικός του φίλος.
Το
κελί σώζεται μέχρι σήμερα και η Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών έχει
τοποθετήσει στο σημείο σχετική πλακέτα. Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις
αρχές του 20ού στον ναό έψελναν ο Παπαδιαμάντης και ο εξάδελφός του
Αλέξανδρος Μωραϊτίδης.
Το σχολείο του
Βαρβάκειο, οδός Αθηνάς
Στο σημείο της σημερινής Βαρβακείου Αγοράς βρισκόταν το σχολείο από το οποίο αποφοίτησε ο Παπαδιαμάντης το 1874, το Βαρβάκειο.
Είχε ξεκινήσει τις σπουδές του στη Σκιάθο, τις συνέχισε στη Χαλκίδα και τις ολοκλήρωσε στην Αθήνα, όμως λόγω οικονομικών δυσκολιών η παρακολούθηση των μαθημάτων γινόταν με διακοπές και η αποφοίτησή του καθυστέρησε.
Παρά τα προβλήματα που αντιμετώπιζε, αγαπούσε από μικρός το διάβασμα ενώ του άρεσε επίσης να ζωγραφίζει. Ιστορίες για τα σχολικά του χρόνια περιγράφει ο Παπαδιαμάντης σε διηγήματά του.
Το παντοπωλείο
Η μπακαλοταβέρνα του Καχριμάνη, Σαρρή & Αγίων Αναργύρων
Καθημερινός θαμώνας επί 25 ολόκληρα χρόνια του παντοπωλείου του Τριπολιτσιώτη Δημήτρη Καχριμάνη, ο Παπαδιαμάντης έτρωγε εκεί, έγραφε, παρατηρούσε τον κόσμο που περνούσε και τον αποτύπωνε στα βιβλία του.
Ο
συγγραφέας αγαπούσε ιδιαίτερα τον Καχριμάνη και τον θεωρούσε άνθρωπο
του Θεού γιατί του έδινε χαρτί για να γράφει, πολύτιμο είδος για τον
φτωχό Παπαδιαμάντη. Επρόκειτο για χαρτοσακούλες, τις οποίες έκοβε σε
τετράγωνα χαρτάκια και σε αυτές σημείωνε τα διηγήματά του.
Το ταβερνομπακάλικο πρωταγωνιστεί σε πολλά διηγήματα του Παπαδιαμάντη ως κέντρο των εξελίξεων της γειτονιάς, ενώ στον «Αντίκτυπο του νου» κάνει λόγο για το «μπακάλικο του Καρμάνη» - ευθεία αναφορά στον Καχριμάνη.
Κατερίνα Ροββά
Φωτό: Θάλεια Γαλανοπούλου
Στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, εκεί όπου φιλοξενήθηκε για αρκετό καιρό κυνηγημένος από τη φτώχεια ο Σκιαθίτης συγγραφέας, η εταιρεία Monumenta και ο Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος «Παναθήναια» διοργανώνουν στις 17.30 την εκδήλωση «Με τον Παπαδιαμάντη στου Ψυρρή», ανοίγοντας ένα παράθυρο στο παρελθόν: Η μπακαλοταβέρνα του Καχριμάνη, η Βαρβάκειος Σχολή από όπου αποφοίτησε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, η οδός Αριστοφάνους όπου έζησε επί σειρά ετών, η Λεπενιώτου πάνω στην οποία στήθηκε το διήγημα για τον Ξεπεσμένο Δερβίση, η οδός Ντέκα που δεν υπάρχει πια, η εκκλησία του Αγίου Ελισσαίου όπου ο Παπαδιαμάντης συχνά έψελνε, το καφενείο του Σιδηροδρόμου -εννοώντας το Θησείο- ή αυτό της «Ανατολής» μπροστά από τη Βουλή είναι μερικά από τα τοπόσημα που σώζονται στις μνήμες μας μέχρι σήμερα χάρη στην πένα του.
Τα ενοικιαζόμενα σπίτια με τις «αυλές των θαυμάτων» και τα πηγάδια στη μέση, ταπεινά και χαμηλά κτίσματα, υγρά υπόγεια, βυρσοδεψεία, μικρομάγαζα, μπακάλικα, καφενεία, μικρά αδιέξοδα σοκάκια, βιοπαλαιστές που προσπαθούν να επιβιώσουν, παραδουλεύτρες, μετανάστες, «παρελαύνουν» στην ανθρωποκεντρική περιγραφή του Ψυρρή από τον Παπαδιαμάντη ο οποίος έζησε εκεί περισσότερες από δύο δεκαετίες λαμβάνοντας το προσωνύμιο «Ο ερημίτης του Ψυρρή».
Πρωτοβουλία
 |
Το σκηνικό για διηγήματα
Οδός Λεπενιώτου
Η οδός Λεπενιώτου χρησιμοποιείται συχνά ως σκηνικό στα αθηναϊκά διηγήματα του Παπαδιαμάντη. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα συμβαίνουν στον «Ξεπεσμένο Δερβίση», το διάσημο διήγημα που έγραψε το 1896.
Σε αυτό αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Ο ίδιος ο Λεπενιώτης ο λεοντόκαρδος, όσον και αν έτρεφε φιλέκδικον πάθος διά τον φόνον του μεγάλου ήρωος, του αδελφού του, ανίσως το πνεύμα του περιεφοίτα εκεί, και ηδύνατο να ίδει τον άμοιρον Δερβίσην, διωγμένον, εξωρισμένον, ανέστιον, ριγούντα ανά την στενωπόν, έρποντα αναμέσον δύο σειρών παλαιών οικίσκων, θα τον εσπλαγχνίζετο».
 |
Το φτωχικό του
Αριστοφάνους 24
Από το 1886 ο Παπαδιαμάντης διέμενε σε φτωχικά σπιτάκια της περιοχής. Eνα από αυτά στην οδό Αριστοφάνους 24.
Στο διήγημά του «Ψυχοκόρη», όπως περιγράφει η αρχιτέκτονας κ. Αλίκη Σπυροπούλου στο βιβλίο της «Μορφές κατοίκησης στην Αθήνα κατά τα τέλη του 19ου αιώνα - αρχιτεκτονικός χώρος και λογοτεχνία», ο Παπαδιαμάντης αναφέρει -σε ένα λεκτικό παιχνίδι με την ονομασία της οδού- ότι ο κωμικός συγγραφέας Αριστοφάνης θα γελούσε με το πάθημά του «να πέση όλη η οροφή διά νυκτός πέραν του προσκεφάλου του» σε αυτή την τρώγλη της οδού Αριστοφάνους...
Εδώ έγραψε τη «Φόνισσα»
Εκκλησία Αγ. Αναργύρων, πλ. Αγ. Αναργύρων
Σε ένα μικρό κελί αυτής της μεσαιωνικής εκκλησίας έζησε για αρκετό καιρό ο πάμφτωχος Παπαδιαμάντης, που κυκλοφο-ρούσε ρακένδυτος στου Ψυρρή χωρίς να έχει να φάει. Σε αυτό το υγρό και σκοτεινό καμαράκι γράφτηκε το μεγαλύτερο μέρος της «Φόνισσας». Τον είχε φιλοξενήσει εκεί συμπονώντας τον ο νεωκόρος Νήφων, ο οποίος είχε καταγωγή από τη Σκιάθο και ήταν παιδικός του φίλος.
Το σχολείο του
Βαρβάκειο, οδός Αθηνάς
Στο σημείο της σημερινής Βαρβακείου Αγοράς βρισκόταν το σχολείο από το οποίο αποφοίτησε ο Παπαδιαμάντης το 1874, το Βαρβάκειο.
Είχε ξεκινήσει τις σπουδές του στη Σκιάθο, τις συνέχισε στη Χαλκίδα και τις ολοκλήρωσε στην Αθήνα, όμως λόγω οικονομικών δυσκολιών η παρακολούθηση των μαθημάτων γινόταν με διακοπές και η αποφοίτησή του καθυστέρησε.
Παρά τα προβλήματα που αντιμετώπιζε, αγαπούσε από μικρός το διάβασμα ενώ του άρεσε επίσης να ζωγραφίζει. Ιστορίες για τα σχολικά του χρόνια περιγράφει ο Παπαδιαμάντης σε διηγήματά του.
Το παντοπωλείο
Η μπακαλοταβέρνα του Καχριμάνη, Σαρρή & Αγίων Αναργύρων
Καθημερινός θαμώνας επί 25 ολόκληρα χρόνια του παντοπωλείου του Τριπολιτσιώτη Δημήτρη Καχριμάνη, ο Παπαδιαμάντης έτρωγε εκεί, έγραφε, παρατηρούσε τον κόσμο που περνούσε και τον αποτύπωνε στα βιβλία του.
 |
Το ταβερνομπακάλικο πρωταγωνιστεί σε πολλά διηγήματα του Παπαδιαμάντη ως κέντρο των εξελίξεων της γειτονιάς, ενώ στον «Αντίκτυπο του νου» κάνει λόγο για το «μπακάλικο του Καρμάνη» - ευθεία αναφορά στον Καχριμάνη.
Κατερίνα Ροββά
Φωτό: Θάλεια Γαλανοπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου