ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΥΡΟ ΡΑΣΗ

Χάσαμε έναν καλό Έλληνα επιστήμονα και δάσκαλο,
με απέραντες στον τομέα του γνώσεις,
ακόρεστο πάθος για την ανατροφοδότησή της
και διαρκή λαχτάρα για τη μετάδοσή της
στους νέους ανθρώπους.
Χάσαμε έναν προοδευτικό πολίτη, στρατευμένο
στην υπηρεσία του πάσχοντος ανθρώπου,
έχοντας ως σαφές όραμα τη "δικαιότερη κοινωνία",
κατά τις επιταγές του νεαρού Μαρξ.
Χάσαμε έναν άνθρωπο καλό και ευγενικό,
με πηγαίο και απροσποίητο χιούμορ,
με προσωπικότητα που , παρά τα εκλεπτυσμένα της
ενδιαφέροντα , ποτέ δεν ξέχασε τη λαϊκή
καταγωγή της, και στη μεγάλη της
αγάπη για τους κλασικούς της Τέχνης
φύλαγε ξεχωριστή θέση για
τους Έλληνες λαϊκούς, το Μάρκο,
τον Τσιτσάνη , το Θεόφιλο...
Χάσαμε έναν φίλο καλό, γεμάτο
ενδιαφέρον για τα δικά μας προβλήματα,
ενώ ήξερε ταυτόχρονα να σβήνει
τα δικά του μες στη ζεστή ατμόσφαιρα της παρέας.
Χάσαμε το Σπύρο Ράση, διακεκριμένο
Κοινωνιολόγο της Εκπαίδευσης
και συνάμα απλό Άνθρωπο.
Τα πιο θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του,
ιδιαίτερα στα παιδιά του , τον Πέτρο και την Ιωάννα,
αλλά και σε όσους/ες τού πρόσφεραν αφιλόκερδα
και αγόγγυστα την Αγάπη και την Ανθρωπιά τους
στην άνιση μάχη που έδωσε επί πέντε μήνες με την Αρρώστια.

* Η εξόδιος ακολουθία θα γίνει την Κυριακή 21 Μαρτίου,
στις 4.30΄, από το ναό του Αγίου Νικολάου της Καλαμαριάς.

TO ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ:
ΑΠΟ ΤΗ ΛΟΓΙΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Του Σπ. Ράση,
Καθηγητή στο Παιδαγωγικό Τμήμα
Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Α.Π.Θ.
[ Ο επίλογος μιας εργασίας του Σ.Ρ.
που πρόκειται να δημοσιευθεί σε έγκριτο
επιστημονικό περιοδικό]

Σήμερα, στην αυγή του 21ου αιώνα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι βιώνουμε τη μεταστροφή του χαρακτήρα του Πανεπιστημίου. Κάποτε ήταν εκπαιδευτικό ίδρυμα αφιερωμένο αποκλειστικά στην παροχή παιδείας και στην παραγωγή και τη διάχυση της επιστημονικής γνώσης , που συνδέεται με υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα και είναι ταγμένη στην προαγωγή της ζωής του κοινωνικού συνόλου, στη βάση μιας ανώτερης ηθικής εδρασμένης σε μια αυθεντική δημοκρατική παράδοση.

Το Πανεπιστήμιο όμως του σήμερα είναι ένας τεχνοκρατικός οργανισμός ποικιλότροπα συνδεδεμένος, στο όνομα των πιεστικών οικονομικών και πολιτικών αναγκών των σύγχρονων παγκοσμιοποιημένων κοινωνιών, με εθνικούς και υπερεθνικούς οικονομικούς και πολιτικούς μηχανισμούς, την ιδιωτική πρωτοβουλία και το εταιρικό κεφάλαιο .
Δεν το αποδεικνύουν μόνον οι νεοεισαγμένες πρακτικές οργάνωσης και λειτουργίας του, ο ποιοτικός μετασχηματισμός τον οποίο έχει υποστεί η παρεχόμενη απ’ αυτό γνώση ή ο εμφανής αναπροσανατολισμός του προς την κατεύθυνση του ατομοκεντρικού ανταγωνισμού, της επαγγελματικής αποδοτικότητας και της παραγωγικής αποτελεσματικότητας. Είναι, επιπλέον, ο ριζικός αναπροσδιορισμός του ρόλου των διδασκόντων του, ένας μεγάλος αριθμός των οποίων αναλαμβάνει θέσεις ευθύνης σε βιομηχανίες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, υπουργεία και άλλα κέντρα εξουσίας.
Με αυτόν τον τρόπο μεταφέρουν τις κυρίως δραστηριότητές τους εκτός του ακαδημαϊκού ιδρύματος, την εργασία τους στο οποίο αντιμετωπίζουν ως πάρεργο ή χρησιμοποιούν ως εφαλτήριο για την οικονομική και κοινωνική προώθησή τους. Θέτουν έτσι συνειδητά τις γνώσεις και τις ικανότητές τους στην υπηρεσία του κατεστημένου .
Οι πρακτικές αυτές συντείνουν στην υιοθέτηση μιας νοοτροπίας κι ενός τρόπου ζωής που διαστρεβλώνουν την επαγγελματική τους ταυτότητα, αλλοιώνουν το ακαδημαϊκό τους ήθος και αναιρούν τον κοινωνικό τους ρόλο. Παράλληλα, συντελούν στη διάσπαση της συνοχής του πανεπιστημιακού σώματος και επιφέρουν τη διαταραχή της απαραίτητης για την ποιοτική αναβάθμιση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης συναίνεσης, διαφοροποιώντας τους δραστικά από τους υπόλοιπους συναδέλφους τους , που έχουν ως αποκλειστική απασχόληση το έργο τους στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και πρωταρχική μέριμνά τους την προαγωγή της μορφωτικής και κοινωνικής αποστολής τους. Ταυτόχρονα, υλοποιούν και δικαιώνουν την «προφητεία» του Alvin Gouldner, που εδώ και πενήντα χρόνια προέβλεψε τη διάσπαση του ακαδημαϊκού σώματος σε πανεπιστημιακούς «τοποκεντρικούς» (Locals) και «κοσμοπολίτες» (Cosmopolitans), με απόλυτη διάσταση απόψεων και ιδεολογίας και σαφώς διακριτό ρόλο .
Οι δυο αυτές κατηγορίες Πανεπιστημιακών δασκάλων όχι μόνον έχουν υπόσταση στις μέρες μας αλλά και στεγανή θέση στην πανεπιστημιακή ιεραρχία.

Οι «κοσμοπολίτες» ακαδημαϊκοί έχουν υιοθετήσει την εργαλειακή λογική του αναπτυγμένου καπιταλισμού , στη βάση της οποίας το διδακτικό τους έργο, που δεοντολογικά έπρεπε να είναι η πρωτεύουσα επαγγελματική υποχρέωσή τους, έχει μεταβληθεί σε δευτερεύουσα απασχόληση. Η εκτροπή αυτή, αντί να στηλιτεύεται ως ξένη προς την αποστολή του ακαδημαϊκού δασκάλου, τυγχάνει δυστυχώς επιστημονικής και κοινωνικής αναγνώρισης από την εξουσία και τα Μ.Μ.Ε. και οι «κοσμοπολίτες» ακαδημαϊκοί προβάλλονται ως πρότυπα προς μίμηση.

Αντίθετα, οι «τοποκεντρικοί» δάσκαλοι , που αφιερώνονται αποκλειστικά στο επιστημονικό και διδακτικό τους έργο και επιμένουν στο να βλέπουν το ρόλο του Πανεπιστημίου ως κοινότητας μάθησης και κέντρου έρευνας για την κατανόηση του κόσμου και της βελτίωσης της ανθρώπινης ζωής, που επιμένουν δηλαδή να θεωρούν το Πανεπιστήμιο ως κοιτίδα πολιτισμού, όχι μόνο δεν επιβραβεύονται, αλλά αντιμετωπίζονται με εφεκτική ανεκτικότητα και συγκρατημένη επιείκεια.