Η ΑΤΑΚΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Στη Μυρτούλα

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΟΥΒΑΛΟΥΝ ΤΟ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ
ΤΗΣ ΔΥΣΚΟΛΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

Το δεύτερο βιβλίο του, «Αχμές, ο γιος του φεγγαριού», κυκλοφόρησε το 2009. Η μαθηματική λογοτεχνία είναι για τον Τεύκρο Μιχαηλίδη ένα ρεύμα που θα διαρκέσει. Προσφέρει, όπως χαρακτηριστικά λέει, «γνώση, προβληματισμό και ονειροπόληση». Είναι ευχαριστημένος με τη διεθνή απήχηση ενός ελληνικού βιβλίου του είδους, του «Logicomix» ενώ δηλώνει πως αν και προσδοκούσε κάποια απήχηση, δεν περίμενε ποτέ την ευρεία αποδοχή που γνώρισε ο ίδιος από το ελληνικό κοινό. Τα Μαθηματικά κουβαλούν το στερεότυπο της δύσκολης κατανόησης, όμως αυτός θα συμβούλευε έναν κακό μαθητή να σκεφτεί μήπως απλά τον βολεύει να δηλώνει κακός.

1 Μαθηματικά. Γιατί δεν τα καταλαβαίνουμε όλοι;

Δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Πράγματα που για κάποιους είναι εύκολα και κατανοητά για κάποιους άλλους είναι δυσνόητα και απρόσιτα. Τα Μαθηματικά απλώς ακολουθούν τον κανόνα. Επειδή όμως εδώ και χρόνια τους έχει φορτωθεί το ιδεολογικό προσάρτημα της «γνώσης για ευφυείς», η μη κατανόησή τους είναι πιο οδυνηρή και προκαλεί μεγαλύτερη απορία απ΄ ό,τι για παράδειγμα η μη κατανόηση των νομικών όρων ή της χρήσης του κατσαβιδιού.

2 «Η ουσία των Μαθηματικών είναι η ελευθερία» για τον Γκέοργκ Κάντορ. Δηλαδή;

Βασική προϋπόθεση της μαθηματικής- αλλά και της επιστημονικής γενικότερα- έρευνας είναι η δυνατότητα να εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα, ακόμα και αυτά που φαντάζουν παράλογα και αλλοπρόσαλλα. Το ηλιοκεντρικό σύστημα, οι αρνητικοί αριθμοί, η σχετικότητα, οι μη ευκλείδειες γεωμετρίες λίγο πριν από την καθιέρωσή τους θεωρούνταν ιδέες και οντότητες εξωπραγματικές μέχρι και σατανικές. Νομίζω πως ο Κάντορ αυτήν ακριβώς την ελευθερία διεκδικεί: την ελευθερία της έρευνας χωρίς αγκυλώσεις και προκαταλήψεις.
3 Λογοτεχνία και επιστημονικός λόγος. Συνδυάζονται;

Ναι. Είναι δυο παράλληλες μορφές έκφρασης ιδεών.

4 Το σχόλιό σας για την παγκόσμια επιτυχία του «Logicomix»;

Να λοιπόν που κάποιοι Έλληνες είναι σε θέση και να παράγουν ουσιαστικό έργο και να διαπρέπουν διεθνώς.
5 Η μαθηματική λογοτεχνία κερδίζει πιστούς. Πώς το εξηγείτε;

Η στροφή του κοινού προς τη λιτή, περιεκτική, ορθολογική μορφή της μαθηματικής λογοτεχνίας σηματοδοτεί την ταυτόχρονη απόρριψη εκ μέρους του της ξύλινης γλώσσας των πολιτικών και των διαφημιστών.

6 Είναι μόδα ή θα διαρκέσει αυτό το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού;

Θα διαρκέσει γιατί είναι ένα ρεύμα συμβατό με τα χαρακτηριστικά της εποχής μας.

7 Τι μπορεί να προσφέρει στον αναγνώστη;

Γνώση, προβληματισμό και ονειροπόληση.

8 Απλοποιεί ή υπεραπλουστεύει τη μαθηματική επιστήμη;

Την παρουσιάζει από μια διαφορετική σκοπιά.

9 Θα έπρεπε να μπει στην εκπαίδευση;

Θα μπορούσε να δώσει μια φρέσκια, δροσερή πνοή στην εκπαίδευση που κυριαρχείται τόσο από ξεπερασμένες ιδέες όσο και από την τεχνολογιολαγνεία.

10 Λέσχες ανάγνωσης μαθηματικής λογοτεχνίας στα σχολεία. Είχε τα αποτελέσματα που προσδοκούσατε η προσπάθεια;

Η ανταπόκριση εκπαιδευτικών και μαθητών ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας.

11 Γιατί οι Έλληνες μαθητές εμφανίζονται μέτριοι στα Μαθηματικά σε σύγκριση με τους Ευρωπαίους;

Κυρίως επειδή τα κριτήρια με βάση τα οποία αξιολογούνται είναι προσαρμοσμένα στο αγγλοσαξονικό εκπαιδευτικό σύστημα. Δοκιμάστε να δώσετε σε Αγγλοαμερικανούς ή Φινλανδούς μαθητές τα θέματα των ελληνικών πανελληνίων εξετάσεων στα Μαθηματικά και να δείτε πώς θα γελάσουμε όλοι.

12 Ποια τα κύρια προβλήματα της διδασκαλίας των Μαθηματικών στην ελληνική Μέση Εκπαίδευση;

Τα Μαθηματικά στη Μέση Εκπαίδευση αποτελούν σήμερα περισσότερο μέσο κοινωνικής επιλογής παρά εργαλείο μόρφωσης και αγωγής.
13 Τι θα λέγατε σε έναν κακό στα Μαθηματικά μαθητή;

Ψάξε μέσα σου. Είσαι στ΄ αλήθεια κακός; Μήπως σ΄ έχουν πείσει πως είσαι κακός; Μήπως σε βολεύει να πιστεύεις πως είσαι κακός;

14 Κάποιοι θεωρούν τα Μαθηματικά ανδρική υπόθεση. Συμφωνείτε;

Διαφωνώ. Η προκατάληψη, οι κοινωνικές πιέσεις και ο σεξιστικός ρατσισμός συντηρούν αυτήν την ολότελα ανυπόστατη άποψη.

15 Ποια ήταν η πηγή έμπνευσής σας;
Η ανάγκη μου να ταξιδέψω στον χώρο και στον χρόνο.

16 Ετοιμάζετε κάποιο βιβλίο τώρα;

Ναι. Έχω στο μυαλό μου το γενικό πλάνο του βιβλίου, βρίσκομαι όμως ακόμα στο στάδιο της προκαταρκτικής έρευνας.

17 Έχετε συνεργαστεί με αρκετές εφημερίδες. Ποια ανάγκη σας ικανοποιούσε η αρθρογραφία;

Κυρίως την ανάγκη να διαβάσω την καθημερινότητα μέσα από τη ματιά των Μαθηματικών.

18 Έχετε μεταφράσει 22 βιβλία. Τα «συστατικά» μιας επιτυχημένης μετάφρασης;

Να βρεις μια ισορροπία ανάμεσα στην πιστότητα και την ομορφιά, τους δύο ανταγωνιστικούς πόλους σε κάθε μετάφραση.

19 Καθηγητής ή συγγραφέας. Ποιον ρόλο προτιμάτε;

Νομίζω ότι οι δύο ρόλοι μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά. Άλλωστε αν τους αναγάγουμε στον κοινό παρονομαστή «διακινητής ιδεών» θα μπορούσαν να θεωρηθούν ακόμα και ταυτόσημοι.

20 Περιμένατε την απήχηση των βιβλίων σας;

Όταν γράφω κάτι προσδοκώ να διαβαστεί. Πίστευα ότι τα μυθιστορήματά μου θα έχουν κάποια απήχηση, ομολογώ όμως ότι δεν την ανέμενα τόσο ευρεία.

Τεύκρος Μιχαηλίδης,
Μαθηματικός και Συγγραφέας

Από τη στήλη "20 Ερωτήσεις" ΤΑ ΝΕΑ,11/93/2010