Ο Παραγωγή: 2000
Είδος Ταινίας: Μυστηρίου, Θρίλερ
Σκηνοθέτης: Christopher Nolan
Ηθοποιοί: Guy Pearce, Carrie-Anne Moss and Joe Pantoliano.
Ο Lenard Shelby φορά ακριβά ευρωπαϊκά κοστούμια, οδηγεί το τελευταίο μοντέλο της Τζάγκουαρ, αλλά ζει σε φτηνά ανώνυμα μοτέλ, πληρώνοντας με ένα παχύ ρολό χαρτονομίσματα. Παρόλο που μοιάζει με επιτυχημένο επιχειρηματία, η μόνη του απασχόληση είναι η αναζήτηση εκδίκησης: πρέπει να εντοπίσει και να τιμωρήσει τον άνθρωπο που βίασε και σκότωσε τη γυναίκα του. Με την αστυνομία να μην ασχολείται με την υπόθεσή του, η απόδοση δικαιοσύνης αποτελεί πλέον το σκοπό της ζωής του. Η δυσκολία στην αναζήτηση του δολοφόνου της γυναίκας του επαυξάνεται από το γεγονός ότι ο Lenard υποφέρει από μια σπάνια και ανίατη μορφή απώλειας μνήμης.
Το Μεμέντο είναι μια «νεονουάρ» ταινία (αστυνομική ταινία στην ουσία που μεταφέρει στην μεταμοντέρνα εποχή την νουάρ, γκαγκστερική ταινία της χρυσής δεκαετίας του 40΄) με επίκεντρο τον Λέοναρντ Σέλμπυ, έναν άνθρωπο που προσπαθεί να εξιχνιάσει τον φόνο της γυναίκας του. Στο σπίτι του εισβάλουν δύο ληστές που βιάζουν και στραγγαλίζουν την γυναίκα του. Ο Λέοναρντ καταφέρνει και σκοτώνει τον ένα από τους δύο, ο δεύτερος διαφεύγει. Ωστόσο η αστυνομία στην έρευνά της δεν δέχεται την ύπαρξη δεύτερου ληστή.
O ήρωας της ταινίας προσπαθεί να εκδικηθεί ένα αγνώστου προελεύσεως κακό, την ίδια την ελλατωματική ανθρωπότητα, το ίδιο το γεγονός της γέννησης και της ύπαρξης, κι ο Νόλαν φτιάχνει ένα φιλμ πάνω στην αυτονομία της Μνήμης, ως μεταφορά του αρχέγονου φόνου του ανθρώπου, της Πτώσεώς του ως μοιραίας «ευρέσεως» της Ιστορίας, τουτέστιν του σταδιακού, ιστορικού διαχωρισμού της Μνήμης από την Ανάμνηση.
Στην τόσο απαιτητική προσπάθειά του, ο Λέοναρντ πάσχει ωστόσο από ένα σημαντικό, σχεδόν μοιραίο, χάντικαπ: πάσχει από «εμπροσθόδρομη ή προοπτική απώλεια» της μνήμης του («anterograde amnesia»), ή αν το περιγράφαμε καλύτερα μια διαρκή απώλεια της αναμνηστικής λειτουργίας, μια μνήμη χωρίς ανάμνηση, μια μνήμη του παρόντος υπό την μορφή της «Στιγμής», ενός «Νυν». Ο πάσχων ζει δηλαδή σε ένα απόλυτο παρόν με απειροελάχιστη διάρκεια, αδυνατεί να σχηματίσει μετά το τραυματικό επεισόδιο νέες αναμνήσεις.
Όπως περιγράφεται από τους νευροχειρουργούς, έχουμε να κάνουμε με μια ομηρία του ανθρώπου στο Παρόν (lost in present), κάτι που στην εν γένει κινηματογραφική μυθοπλασία του Νόλαν, όπως θα δούμε στο δεύτερο μέρος της εργασίας μας, άπτεται της σύγχρονης σύγκρουσης των Παροντιστών και των Αιωνιστών στην φιλοσοφική αλλά και φυσική θεωρία του Χρόνου. Θα μπορούσαμε βεβαίως να πούμε και το αντίθετο: ότι ο ήρωας της ταινίας έχει μόνο αναμνήσεις που δεν μπορούν να δέσουν συμπαγώς σε μνήμη, το υποκείμενο δεν διαθέτει «μνημοτεχνική» και κάτι τέτοιο σιγά σιγά θα μας οδηγούσε στον ευφυή ιστό που έχει πλέξει στο πρωτόλειό του ο Νόλαν και έθελξε κοινό, ειδικούς, αλλά και σκηνοθέτες[1].
Ο ήρωας της ταινίας φαντάζει ως ετοιμοθάνατο βρέφος που αγωνίζεται να μείνει στην ζωή, γεννιέται δηλαδή κάθε στιγμή και πεθαίνει την επόμενη, ο πρωταγωνιστής παίρνει συνέχεια φωτογραφίες πολαρόιντ, ανθρώπων, αντικειμένων και κτιρίων που επισκέφθηκε ή γνώρισε, στις οποίες προσθέτει σχόλια διευκρινιστικά, ώστε να ενεργοποιηθούν στο παρόν της μνήμης και να προσανατολίσουν τις ενέργειές του.
Η ιδέα του Νόλαν είναι προφανώς καταπληκτική, καθώς καταλαβάινουμε ότι από την μια πλευρά στήνει έναν σύγχρονο αστικό ήρωα που πρέπει να απομονώσει την Visio, το «οπτικό πεδίο» από τις άλλες αισθήσεις για να προσαρμοσθεί στο τεχνητό, ευκλείδιο, γεωμετρικό άστυ. Από την άλλη έχουμε ένα πρωτογονικό άνθρωπο που βιοί υπό το καθεστώς του ακουστικού πεδίου, πρότυπο του οποίου, κατά τον Μ. ΜcLuhan είναι ο τυφλός προφήτης Τειρεσίας, ο άνθρωπος δηλαδή που ενεργοποιεί όλες μαζί τις αισθήσεις και μοιάζει ακριβώς να υπερβαίνει το μειονέκτημα της απώλειας μνήμης, ένεκα της ανάδυσης ανθρωποζωϊκών ενστίκτων αυτοσυντήρησης[2].
Ο Όμηρος, ο Τειρεσίας, ο Οιδίπους θα γίνουν τα σύμβολα της διαλεύκανσης ενός αρχέγονου φόνου που συνδέεται με την ανάδυση της «ιδίωσης», την εμφάνιση μιας ανεπιθύμητης για τον Έλληνα, ατομικότητας. Η τυφλότητα γίνεται το σύμβολο μιας απαλλαγής του ανθρώπου από τον τεχνητό εαυτό του, η ανοφθαλμία αφαιρεί την ψευδή αυτονομία του: καθώς το βλέμμα είναι συνδεδεμένο κιναισθητικά με το πόδι (Οιδί-πους), ενώ το αυτί με όλο το σώμα, ο άνθρωπος πρέπει να διασχίσει όλη την προοπτική της εικόνας, του φαντασιακού του για να σταθεί μπροστά στην γυμνή Μορφή του. Η ανοψία οδηγεί στην μεσημβρία των μελλούμενων κι έτσι ο μακρύθωρος ποιητής και προφήτης ή ο τραγικός ήρωας μεταποιεί το μέλλον σε απόλυτο, εντόπιο παρόν.
Η μάχη που δίνει ο Λέοναρντ, αυτός ο πρωτόγονος αστός, μέσα στην ζούγκλα της πόλης, είναι δεινή, η ζωή του στήνει συνέχεια μια ενέδρα: όταν επιτίθεται μετωπικά το άγνωστο τον πλευροκοπεί και όταν πάει να προστατεύσει τα πλευρά του το παράδοξο χυμά «εκ των νώτων». Δίπλα του όλοι είναι διαρκώς ένοχοι και αθώοι, σταυραδελφοί και παράσπονδοι, ενώ ο ίδιος νηπιώδης και ανακόλουθος αλλά υπεράνθωπα νευρώδης και σφυρηλατημένος.
[.....................................................]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου