Για το μυθιστόρημα του Χάρι Κούνζρου «Κρέας για τους λύκους» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Δώμα). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «The Matrix».
Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος
Μπλε ή κόκκινο χάπι; Μια κατάφαση στην εντεινόμενη ψευδαίσθηση του κόσμου ή μια άρνηση σ’ αυτή την πλαστή εμπειρία που δεν εγγυάται καμία αλήθεια; Όποιος πιστεύει πως η απόφαση έχει τη δύναμη φιλοσοφικής λίθου, δηλαδή ενός δραστικού ελιξίριου ζωής, χρήσιμο για την αναζωογόνηση ή ακόμη και την επίτευξη της αθανασίας, μάλλον λησμονεί με τρόπο ασύγγνωστο πως τούτος ο κόσμος δεν προσφέρει τέτοιου είδους χάρες.
Είτε μέσα είτε έξω από το Matrix, αναπόδραστα θα έρθει η στιγμή που θα αντικρύσεις την ωμή πραγματικότητα που άλλοτε μοιάζει να ξεπηδάει από σκηνές βίας ενός σίριαλ του συρμού κι άλλοτε από τους ταραγμένους μαιάνδρους του μυαλού.
Κανένα δίχτυ ασφαλείας
Το μυθιστόρημα του Χάρι Κούνζρου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Δώμα σε μετάφραση της Δέσποινας Κανελλοπούλου μπορεί να διαβαστεί και με τους δύο τίτλους του (sic). Ο αγγλικός είναι Blue Pill, ευθεία αναφορά σε μια καθοριστική σκηνή του πρώτου Μatrix, όπου ο Neo καλείται να αποφασίσει αν θα πάρει το μπλε ή το κόκκινο χάπι.
Στην πρώτη περίπτωση θα συνεχίσει να ζει απτόητος τις προσομοιώσεις ενός συστήματος ολότελα επινοημένου, προσφέροντάς του όμως μια μορφή αρμονικής άγνοιας, ενώ στην δεύτερη περίπτωση θα τον ρίξει βιαίως σε έναν βάλτο που θα τον καταπίνει ολοένα και περισσότερο. Εκεί η απουσία κάθε νοήματος θα τον οδηγήσει σε μια κατάσταση αυτοεξέτασης και επαναπροσδιορισμού. Τουτέστιν: κανένα δίχτυ ασφαλείας.
Ο ελληνικός τίτλος του βιβλίου είναι Κρέας για τους λύκους και μπορεί σε πρώτο επίπεδο να δείχνει παράταιρος με τον πρωτότυπο ή αόριστα περιγραφικός, εντούτοις περικλείει όλη την προβληματική της υπόθεσης. Είναι ένας τίτλος που μας προετοιμάζει για ό,τι θα επισυμβεί μπρος στα μάτια μας και το οποίο δεν είναι τίποτα άλλο από την ταραγμένη αντιπαράθεση του ανθρώπινου νου με την παρανοϊκή φύση της πραγματικότητας.
Τίποτα πιο σημερινό απ’ αυτό. Η χορογραφία των ημερών μας είναι μια διαρκής πρόσκρουση του εαυτού, της λειψής μονάδας, στο χαοτικό περιβάλλον των πολλών.
Αδιάφορο αν ο ανώνυμος πρωταγωνιστής του βιβλίου μπορεί να είναι το alter ego του συγγραφέα, καίτοι φέρει πολλά από τα δικά του –πραγματικά– στοιχεία ταυτότητας. Στην ουσία είναι το συνώνυμο μια μετανεωτερικής οντότητας που κυκλώνεται καθημερινά από σύννεφα βίας, πηγές αναβλύζοντος τρόμου και μιας βαριάς σκιάς που προκαλείται από την εμπειρία της ανασφάλειας που βιώνει.
Ας φανταστούμε αυτόν τον πρωταγωνιστή: ζει έναν προβληματικό γάμο όπου η αποξένωση έχει βγάλει ρίζες στο διαμέρισμά του (ποτέ άλλοτε η γυναίκα και η κόρη του δεν του φάνταζαν τόσο ξένες), είναι συγγραφέας αλλά οι προοπτικές του είναι αμφίβολες και επιπλέον, έχοντας φτάσει στο τραχύ οροπέδιο της μέσης ηλικίας, βλέπει τις πιθανότητες εύκολης κατάβασης να φθίνουν.
Ως μάννα εξ ουρανού του έρχεται μια υποτροφία στο Βερολίνο. Για τρεις μήνες μπορεί να διαμείνει στο Κέντρο Ντόιτερ που βρίσκεται στο Βάννζεε, ένα προάστιο της γερμανικής μεγαλούπολης, να συνεχίσει δίχως τους οικιακούς περισπασμούς να γράφει το βιβλίο του και στο τέλος, ολότελα αναβαπτισμένος, να επιστρέφει στη Νέα Υόρκη όπου είναι η βάση του και να επανασυνδεθεί με την οικογένειά του ξαναβρίσκοντας το χαλαρωμένο νήμα και δημιουργώντας νέο κόμπο σύνδεσης τριγύρω του.
Φευ, τίποτα από όλα αυτά δεν πρόκειται για συμβεί. Το Κέντρο Ντόιτερ δεν είναι μια ευαγής πολίχνη στην οποία συνωθούνται λαμπρά μυαλά για να αναπτύξουν το πνεύμα τους σε ένα περιβάλλον οικείας ερήμωσης. Το δημιούργημα του Ντόιτερ, ενός δαιμόνιου επιχειρηματία που αναδύθηκε μέσα από τις στάχτες της κατεστραμμένης και αποναζιστικοποιημένης Γερμανίας, είναι ένα εργαστήρι όπου η ατομικότητα κατατροπώνεται αυτοστιγμεί προς χάριν μιας συλλογικότητας που μόνο απελευθερωτική δεν την λες. Η λευκότητα του κτιρίου, ίδιον του Ντόιτερ, μοιάζει με ένα τεράστιο λευκό κελί που αποχρωματίζει κάθε πρόθεση.
Ο αφηγητής-συγγραφέας είναι υποχρεωμένος να εργάζεται στο Χώρο Εργασίας, ένας χώρο που μοιάζει με σύγχρονο newsroom μεγάλου δημοσιογραφικού δικτύου ή με μια αχανή αίθουσα μουσικής όπου απαγορεύεται να παίξεις τον δικό σου σκοπό. Επιπροσθέτως, οφείλει να παράγει έργο έτσι ώστε να καλύπτει την εβδομαδιαία νόρμα (ναι, φέρνει κάτι από Στάλιν όλο αυτό).
Τι κάνει αντ’ αυτού; Επαναστατεί, περιδιαβάζει την πόλη (όχι μια τυχαία πόλη, καθώς εκεί πραγματοποιήθηκε η φαιά διάσκεψη των ναζιστών και προκρίθηκε η τελική λύση του Χάινριχ), αποκτάει εμμονή με τον Γερμανό ποιητή και συγγραφέα Χάινριχ Φον Κλάιστ, τον οποίο αν και δεν υπολήπτεται, συχνά καταφεύγει στον τάφο του που βρίσκεται εκεί γύρω. Περισσότερο από όλα, όμως, αρχίζει να γλιστράει επικίνδυνα σε αχαρτογράφητα νερά μιας παράνοιας που τον περιζώνει.
Είναι φανερό πως ο πρωταγωνιστής έχει επιλέξει το μπλε χαπάκι.
Πιστεύει πως οι ιθύνοντες του Κέντρου τον παρακολουθούν με κάμερες για να διαπιστώνουν αν ακολουθεί τους κανόνες. Βυθίζεται παθητικά στο σίριαλ Blue Lives, ένα άκρως βίαιο σίριαλ με πρωταγωνιστή ένας διεφθαρμένο μπάτσο, αφήνει άγραφο το πόνημά του που έχει να κάνει με την κατασκευή του εαυτού στη λυρική ποίηση, αντιπαρατίθεται με έναν κυριαρχικό άντρα, τον Έντγκαρ, που βρίσκεται κι αυτός στο Κέντρο με υποτροφία, ο οποίος προσπαθεί να του ξηλώσει μέσα του κάθε υφάδι ατομικότητας και γενικώς πέφτει, ολοένα πέφτει σε ένα κενό ύπαρξης.[...........]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου