Το πικρό Γάλα της διαφορετικότητας

"Το Γάλα": Το αγαπημένο μου βιβλίο από τον  Βασίλη Κατσικονούρη

Γράφει η Εύα Στάμου //fractalart.gr

“Το Γάλα”, Βασίλης Κατσικονούρης, Εκδόσεις Κέδρος, σελ. 125

Το Γάλα είναι ένα κείμενο σταθμός για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Ο Βασίλης Κατσικονούρης πραγματεύεται μια σειρά από θέματα ταμπού για την ελληνική κοινωνία, που συχνά συνδέονται μεταξύ τους, όπως την μετανάστευση και τον κοινωνικό αποκλεισμό, το ψυχικό νόσημα, την αίσθηση αποξένωσης και το στίγμα της διαφορετικότητας, την αντιπαλότητα των οικογενειακών σχέσεων, την πατρίδα που προδίδει τα παιδιά της.
Το Γάλα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Εθνικό Θέατρο το 2005 και δημοσιεύθηκε ως αυτοτελές κείμενο το 2006. Όταν το θεατρόφιλο κοινό άρχισε να πηγαίνει στις παραστάσεις και να μιλάει με ενθουσιασμό για το έργο, η οικονομική κρίση που ταλανίζει τη χώρα δεν είχε ξεσπάσει ακόμα. Η πλειονότητα των θεατών θεωρούσε ότι οι οικονομικοί μετανάστες, φτωχοδιάβολοι από Ασία και Ανατολική Ευρώπη, που γέμιζαν τα σοκάκια των πόλεων, υπέφεραν, όπως και οι επαναπατρισμένοι Έλληνες,  στους οποίους το κράτος αλλά και εμείς οι πολίτες οφείλαμε την συμπαράστασή μας.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν πολλά άλλαξαν, τόσο στις αντιλήψεις μέρους των πολιτών, όσον αφορά το μεταναστευτικό ζήτημα, όσο και στην κατάσταση πολλών συμπατριωτών μας που μεταναστεύουν πλέον μαζικά στη δυτική Ευρώπη. Η άνοδος της ακροδεξιάς, η αύξηση των προσφυγικών ροών και η δημιουργία διάσπαρτων στρατοπέδων φιλοξενίας έχει χωρίς αμφιβολία επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινωνία αντιλαμβάνεται το μεταναστευτικό ζήτημα – είναι ως εκ τούτου σημαντικό ότι ο αναγνώστης θα βρει στο Γάλα ένα κείμενο διαχρονικό, που θίγει βαθιά και ουσιαστικά ζητήματα της ανθρώπινης ψυχολογίας, πέραν της επικαιρότητας.
Η ιστορία αφορά μία μάνα με δύο γιους που έχουν πρόσφατα επαναπατριστεί από την Ρωσία. Η μόλις σαρανταπεντάχρονη γυναίκα αγωνίζεται να βοηθήσει τον νεότερο γιό της τον Λευτέρη που πάσχει από σχιζοφρένεια να ξεπεράσει τις φοβίες του και να ενσωματωθεί στη νέα πατρίδα. Υπάρχουν στιγμές που λειτουργεί ως ασπίδα στην συχνά ανταγωνιστική σχέση με τον αδερφό του Αντώνη που κατάφερε ήδη να απεξαρτηθεί από την ίδια και το παρελθόν (το μητρικό γάλα) και να φτιάξει μία νέα ζωή στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται πλέον μία άλλη γυναίκα, η νεαρή Ελληνίδα με την οποία είναι ερωτευμένος.


Πολλοί θεατρικοί κριτικοί έχουν αναφερθεί στους καλογραμμένους, συγκινησιακά φορτισμένους διαλόγους, τις γεμάτες ένταση συγκρούσεις και κορυφώσεις του έργου, καθώς και την εναλλαγή ρεαλιστικού-ποιητικού λόγου. Εγώ θα προσθέσω πως το Γάλα διέπεται από την χαρακτηριστική κυκλοθυμία της σχιζοφρένειας που μεταδίδεται από τον πάσχοντα στο περιβάλλον: οι στιγμές της ομαλότητας, όπου η ενέργεια ρέει φυσιολογικά και η επικοινωνία είναι απρόσκοπτη, διακόπτονται από την υπερδιέγερση, το μη ρεαλιστικό άγχος, την σκληρότητα, την εκδικητικότητα, τον τρόμο και την απελπισία.
Η ίδια η μάνα, δοτική, υπομονετική όσο και απελπισμένη από τον αδιάκοπο αγώνα για την επιβίωση, ενοχική, τρυφερή και ταυτόχρονα σκληρή στέλνει συχνά αντιφατικά μηνύματα στον ευάλωτο ψυχικά Λευτέρη, που σαν ευαίσθητος πομπός αναμεταδίδει στον έξω κόσμο τον φόβο και τον πόνο της με μια αγωνία και μια βιαιότητα που συχνά σοκάρει τον αναγνώστη. Όπως στέλνει αντιφατικά μηνύματα στους επαναπατρισμένους Έλληνες και η ίδια η πατρίδα. Έχοντας ανατραφεί με το γάλα μιας τροφού στην οποία δεν μπορείς ποτέ να στηριχτείς απόλυτα, αν και την χρειάζεσαι απελπισμένα, μιας τροφού που σου δείχνει από τη μια στοργή και αφοσίωση και από την άλλη σε φοβάται και σ’ αμφισβητεί, πώς θα καταφέρεις να επιβιώσεις χωρίς να σε καταπιεί το τραύμα της διαφορετικότητας;

.

.:BiblioNet : Κατσικονούρης, Βασίλης

 

 Το ΓΑΛΑ στο Θέατρο (2006)

Εθνικό Θέατρο: «Το Γάλα» του Βασίλη Κατσικονούρη έχει σκηνοθετήσει ο Νίκος Μαστοράκης. 
 Τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι της Εύας Μανιδάκη, οι φωτισμοί της Κατερίνας Μαραγκουδάκη και τη μουσική επιμέλεια έχει κάνει ο Νίκος Μαστοράκης.
 Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους οι: Μάνια Παπαδημητρίου, Γιάννος Περλέγκας, Κωνσταντίνος Παπαχρόνης, Μαρία Παπαστεφανάκη. 
 

 (Το Γάλα) είναι μια τραγική ιστορία τριών ηρώων, της Ρήνας (45 ετών) και των δύο γιων της, Αντώνη (25 ετών) και Λευτέρη (23 ετών). Έχοντας μεταναστεύσει εδώ και χρόνια από την Τιφλίδα, ο Αντώνης, φιλόδοξος και πρόθυμος να ανελιχθεί κοινωνικά και να γυρίσει την πλάτη στις ρίζες του, διατηρεί σχέση με την κόρη του αφεντικού του, την οποία και ετοιμάζεται να παντρευτεί. Ο Λευτέρης, από την άλλη, αρνείται να ζήσει στο σήμερα, παραμένει αδύναμος και αφελής, ενώ η συμπεριφορά του γίνεται όλο και πιο περίεργη. Η ιστορία μας ξεκινά όταν ο Αντώνης επισκέπτεται την μητέρα του και τον αδερφό του για να τους ανακοινώσει τον γάμο του και να τους γνωρίσει τη μέλλουσα γυναίκα του. Η επίσκεψη του Αντώνη αναμοχλεύει οικογενειακές δυναμικές και βαθιά προβλήματα που στοιχειώνουν και τους τρεις με άξονα τα αρχέτυπα (Πατρίδα), (Μητέρα) και (Αγάπη). Ο Λευτέρης αναζητά την αγάπη του αδερφού του μέσα από το ξεχασμένο παρελθόν τους,

Το Γάλα στον Κινηματογράφο (2012)

• Σκηνοθεσία: Γιώργος Σιούγας
• Σενάριο: Βασίλης Κατσικονούρης, Νίκος Βουτενιώτης
• Φωτογραφία: Γιάννης Δρακουλαράκος
• Μοντάζ: Γιάννης Τσιτσόπουλος
• Μουσική: Αναστάσιος Κατσάρης
• Πρωταγωνιστούν: Ιωάννα Τσιριγκούλη, Ομηρος Πουλάκης, Προμηθέας Αλειφερόπουλος, Ηρώ Μπέζου, Δημήτρης Μαύρος
• Διάρκεια: 99 λεπτά