Ο Σαρρής και ο Κόμνας στην Κοκκινιά πουλούσανε ψόφιο άλογο. Πιάσανε και έναν Οικονομόπουλο στο Παγκράτι που ετοιμαζόντανε να ψήση μια γάτα για έναν συγγενή του που ήταν άρρωστος

Δευτέρα του Πάσχα, 6 Απριλίου 1942. «Πιάσανε τους διευθυντάς του Αγροτικού της οδού Πανεπιστημίου γιατί πουλούσανε αβγοτάραχο 9.200 την οκά. Πιάσανε έναν Ντρέκο στο Παγκράτι που είχε 313 ζωντανά αρνιά. Πού τα έκρυβε; Ο Σαρρής και ο Κόμνας στην Κοκκινιά πουλούσανε ψόφιο άλογο. Πιάσανε και έναν Οικονομόπουλο στο Παγκράτι που ετοιμαζόντανε να ψήση μια γάτα για έναν συγγενή του που ήταν άρρωστος».

Γιώργος Κ. Παππάς: «Ημερολόγιον Πολέμου – Κατοχής – Απελευθερώσεως, 1940-1944»

Απόστολος Σπυράκης

diastixo.gr

Το κομμάτι του ημερολογίου του Γιώργου Παππά που αφορά τον πόλεμο της Αλβανίας είναι από τις καλύτερες σχετικές αφηγήσεις – οι περιγραφές για τα άφθονα λουλούδια που βρέθηκαν για να ράνουν τους στρατιώτες μες στον Ιανουάριο, τα πορτοκάλια της Άρτας και τον καπνό του Αγρινίου που προσφέρονταν άφθονα, την εγκαταλειμμένη και τρομαγμένη ελληνική επαρχία που ζούσε τις πρώτες μέρες του πολέμου, όλα αυτά παρουσιάζονται με τρόπο καθηλωτικό, γιατί ο Γιώργος Παππάς έχει λογοτεχνική πένα, άλλωστε έγραφε τακτικά στην Ελευθερία του Πάνου Κόκκα, η οποία τότε έκανε τα πρώτα της βήματα, αλλά και σε γαλλόφωνες εφημερίδες, καθώς μιλούσε άπταιστα γαλλικά. Ορίστε ένα μικρό απόσπασμα: «Ο καθαρός και παγωμένος αέρας που σου γεμίζει το στήθος κυριολεκτικά σε μεθάει. Τα μάτια έχουν συνηθίσει στο σκοτάδι και διακρίνεις τα πάντα, το δένδρο που είναι στη χαράδρα καμιά πενηνταριά μέτρα πιο κάτω μας, το μονοπάτι αριστερά που οδηγεί στο Τεπελένι. Λίγο πριν την αυγή όλα γίνονται πιο σκοτεινά, η αντεπίθεσις της νύχτας. Τα άστρα τρεμοσβήνουν. Στα δεξιά μας ο όγκος των βουνών γίνεται πιο μαύρος, πιο βαρύς. Τώρα αρχίζει το καθημερινό θαύμα, πώς να το περιγράψεις. Σιγά μες τη νύχτα αρχίζεις να διακρίνεις τις διαδοχικές οροσειρές σα να τις έχεις υπογραμμίσει με χοντρή μολυβιά. Μπροστά μας η κοιλάδα του Δρίνου είναι βουτηγμένη στο μαύρο. Μια δέσμη φωτός που τρύπωσε από κάποια χαράδρα σχίζει το σκοτάδι σαν προβολέας και πέφτει στον κάμπο, γαντζώνεται στο ποτάμι που ροδίζει, κοκκινίζει σαν πυρωμένο σίδερο. Τώρα όλα λάμπουν, ο κάμπος, τα βουνά. Μακριά προς την δύση, στο ορίζοντα που έχει απομακρυνθεί, διαφαίνεται η θάλασσα του Αυλώνα».
Το ημερολόγιο αυτό, που κρατήθηκε κρυμμένο καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου στο διαμέρισμα μιας Ρωσίδας ηλικιωμένης η οποία είχε συγγένεια με τον Τσάρο, έχει ιδιαίτερη ιστορική αξία, δεδομένου ότι ο Παππάς έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οργάνωση των πρώτων μη κομμουνιστικών πυρήνων αντίστασης, είχε τακτικές επαφές με τον αρχιστράτηγο Παπάγο, που του ανέλυε με πολύ καθαρό μυαλό την εξέλιξη του πολέμου στη διεθνή σκακιέρα, προέβλεψε με μεγάλη ακρίβεια την εξέλιξη των μαχών καθώς και την πραγματική επιθυμία των κομμουνιστών να πάρουν τα ηνία της χώρας βασισμένοι στη μεγάλη εμπειρία τους σε θέματα συνωμοτικής φύσεως. Επιπλέον, η μαρτυρία του Γιώργου Παππά είναι σημαντική επειδή καταρρίπτει κάποιους από τους μύθους της αριστερής ιστοριογραφίας, ο Φλάισερ για παράδειγμα υποστήριξε ότι ο Γεώργιος είχε ψυχρανθεί με τον Παπάγο γι’ αυτό δεν τον κάλεσε μαζί με την κυβέρνηση στη διαφυγή στη Μέση Ανατολή, ενώ ο Παππάς παραθέτει λόγια του ίδιου του Παπάγου, που μιλά με μεγάλη εκτίμηση για το πρόσωπο του βασιλιά δείχνοντας ότι ο πραγματικός λόγος που ο στρατηγός δεν διέφυγε ήταν η διένεξή του με τους Άγγλους, όταν παράκουσαν τις εντολές του, και είχε απειλήσει τον στρατηγό Γουίλσον με στρατοδικείο, επειδή χωρίς να ρωτήσει κανέναν απέσυρε τις αγγλικές δυνάμεις από τα στενά μεταξύ Βεύης και Κλειδιού, ανοίγοντας τον δρόμο στις ναζιστικές μεραρχίες.

Από τα καλύτερα βιβλία του είδους που κυκλοφόρησαν τελευταία.

Ο Γιώργος Παππάς, που οι συγγενείς του τον περιγράφουν ως γοητευτικό και bon vivant, δραπέτευσε στη Μέση Ανατολή με περιπετειώδη τρόπο, διασχίζοντας το Αιγαίο με μια βαρκούλα που πήρε από τις ακτές της Εύβοιας, συναντήθηκε με όλες τις εξέχουσες προσωπικότητες και τον Έλληνα πρωθυπουργό, κατατάχτηκε στο Ναυτικό και πολέμησε για την απελευθέρωση της Αθήνας, έζησε από πρώτο χέρι την πείνα, τον θάνατο, τους καταδότες, τους υπέροχους Έλληνες πατριώτες και την προσαρμογή των ανθρώπων σε συνθήκες ακραίες, οι οποίες φέρνουν στην επιφάνεια τα πιο πρωτόγονα ένστικτα. Οι καταγραφές του, που έμειναν θαμμένες επί δεκαετίες για να τις ανασύρει κάποια στιγμή ο ανιψιός του, δίνουν πληροφορίες για μια από τις σημαντικότερες περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, καθώς ο συγγραφέας ήταν άριστα ενημερωμένος για όσα συνέβαιναν γύρω του, μπορούσε να δει καθαρά και να προβλέψει τις επερχόμενες εξελίξεις, ενώ θεωρούσε πολύ σημαντικό να καταγράψει για να διασώσει όσα διαδραματίζονταν, από τα πιο απλά καθημερινά γεγονότα, όπως οι σχέσεις των Ελληνίδων με τους Ιταλούς, μέχρι τις τερατώδεις μηχανορραφίες των Άγγλων, που μεταχειρίζονταν τις ελληνικές κυβερνήσεις σαν πιόνια μιας από τις αποικίες τους.
Το ανάγνωσμα είναι πολύ ζωντανό και γλαφυρό, με γλώσσα ρέουσα και ελκυστική, διαβάζεται σα να έχει γραφτεί σήμερα κι ενδιαφέρει τόσο τον ιστορικό όσο και τον απλό αναγνώστη. Από τα καλύτερα βιβλία του είδους που κυκλοφόρησαν τελευταία.

Ημερολόγιον Πολέμου – Κατοχής – Απελευθερώσεως, 1940-1944
Γιώργος Κ. Παππάς
Επιμέλεια: Παντελής Γ. Παππάς
Ιστορική εισαγωγή: Ευάνθης Χατζηβασιλείου
Εκδόσεις Πατάκη
468 σελ.
ISBN 978-960-16-7817-7
Τιμή €19,90

Ο Απόστολος Σπυράκης είναι συγγραφέας και κριτικός