ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟΥ 1916: Η ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΗΣ MARCELLE TINAYRE

Biblionet.gr: Κριτικές - Παρουσιάσεις

"Βιτρίνα", Ένα καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη, Περιοδικό "Index", τχ. 25, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2008 Σάκης Σερέφας, Διάβασα... το «Καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη», "Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο", 16.8.2008 Χρύσα Νάνου, Μια γαλλίδα στη Θεσσαλονίκη του '16, "Αγγελιοφόρος", 8.3.2008

***************************

[...] Χάρη στη στήριξη του Philippe Berthelot, διευθυντή του γραφείου του Γάλλου πρωθυπουργού Aristide Briand, η Marcelle Tinayre θα αναλάβει μια ειδική αποστολή στη Θεσσαλονίκη την άνοιξη του 1916. Στο πρόγραμμα περιλαμβανόταν η επίσκεψη των εγκαταστάσεων του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος και των συμμαχικών δυνάμεων της Στρατιάς της Ανατολής, καθώς και των γαλλικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της πόλης, αλλά και η γενικότερη εκτίμηση της κατάστασης, του ηθικού του στρατεύματος, της στάσης των ντόπιων κ.ά. Φτάνει στη Θεσσαλονίκη στις 29 Απριλίου 1916 και εγκαθίσταται στο πολυτελές Splendid Palace, στην παραλία της πόλης, το οποίο καταστράφηκε λίγο καιρό αργότερα από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Στην πόλη θα μείνει τεσσεράμισι μήνες, ως τις 10 Σεπτεμβρίου 1916, δηλαδή λίγο πριν την επικράτηση του βενιζελικού κινήματος στη Βόρεια Ελλάδα. Στο διάστημα της παραμονής της στη Θεσσαλονίκη θα επισκεφθεί -άλλοτε οργανωμένα στα πλαίσια του προγράμματος της Γαλλικής Στρατιωτικής Διοίκησης κι άλλοτε αυθόρμητα με τη συντροφιά νέων φίλων- ένα μεγάλο μέρος της περιοχής. Θα περιπλανηθεί στους μαχαλάδες, τις εκκλησίες, τα τζαμιά, τα μουσουλμανικά νεκροταφεία και θα επισκεφθεί κατ' επανάληψη τους καταυλισμούς των προσφύγων, τα στρατιωτικά νοσοκομεία και τα γαλλικά σχολεία, φτάνοντας μέχρι τις παρυφές του Μακεδονικού Μετώπου. Η Tinayre σύντομα θα αποδεσμευτεί από τις καθοδηγούμενες επισκέψεις και θα στρέψει τη ματιά της στον ντόπιο πληθυσμό και ειδικά στις γυναίκες. Οι σημειώσεις της αποτελούν μια χρήσιμη πηγή εθνογραφικού χαρακτήρα για την πληθυσμιακή σύνθεση της Θεσσαλονίκης, τις αντιθέσεις μεταξύ των εθνοτήτων, την κατάσταση των προσφύγων αλλά και για τη ζωή και τη θέση των γυναικών. Μια Γαλλίδα το 1916 γνώρισε τη Θεσσαλονίκη καλύτερα από σένα! Πηγή:parallaximag.gr Ποτέ δε λείπει η ευκαιρία να πιάσεις στα χέρια σου ένα βιβλίο που παρουσιάζει ένα άγνωστο κομμάτι της Θεσσαλονίκης. Η πόλη συντίθεται από τόσες διαφορετικές όψεις του παρελθόντος που είναι λογικό να σου έχουν διαφύγει μαρτυρίες και κείμενα που φωτίζουν το ψηφιδωτό της. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το βιβλίο «Ένα καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη» της Marcelle Tinayre από τις Εκδόσεις Ασίνη (2008, μτφρ. Αλεξάνδρα Νεστοροπούλου – Λάμπρος Φλιτούρης). Αναλαμβάνοντας μια ειδική αποστολή στη Θεσσαλονίκη την άνοιξη του 1916, στα μέσα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ταξιδεύει στην «Μητρόπολη της Μακεδονίας» για να επισκεφθεί τις εγκαταστάσεις του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος και των συμμαχικών δυνάμεων της Στρατιάς της Ανατολής, για να βρεθεί στα γαλλικά εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά και για να εκτιμήσει συνολικά το ηθικό του στρατεύματος και τη στάση των ντόπιων απέναντί του. ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η Θεσσαλονίκη του 1900 – Μια Θεσσαλονίκη συγκλονιστική και αγνώριστη Από το βιβλίο του Βασίλη Κολώνα, University Studio Press, Η Θεσσαλονίκη στη σκιά του μεγάλου πολέμου Ωστόσο, από τον Απρίλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1916 που εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη πηγαίνει την παρατήρησή της ένα βήμα παραπέρα. Περιπλανιέται στους μαχαλάδες, τις εκκλησίες, τα τζαμιά, τα μουσουλμανικά νεκροταφεία, πατά το έδαφος στους καταυλισμούς προσφύγων και τα στρατιωτικά νοσοκομεία, βλέπει την πόλη με παρθένο, εξωτερικό βλέμμα. Η συγγραφέας, μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της γυναικείας λογοτεχνίας στην αλλαγή του αιώνα, από τον 19ο στον 20ο, φεμινίστρια σε βάθος – εργάστηκε, μάλιστα, για οκτώ χρόνια στη φεμινιστική εφημερίδα La Fronte και έλαβε μέρος στη θέσπιση του λογοτεχνικού βραβείου Prix Feminin, του οποίου η κριτική επιτροπή αποτελούνταν αποκλειστικά από γυναίκες, απλώνει τη ματιά της στους ανθρώπους της Θεσσαλονίκης και ειδικά στις γυναίκες.  Οι σημειώσεις της, δηλαδή το περιεχόμενο του βιβλίου «Ένα καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη», είναι μια χρήσιμη πηγή εθνογραφικού χαρακτήρα για την πληθυσμιακή σύνθεση της πόλης, για το πολιτισμικό μωσαϊκό της. Όπως διαβάζουμε στην εισαγωγή του Λάμπρου Φλιτούρη, ενός από τους δύο μεταφραστές που ανέλαβε και την ιστορική επιμέλεια, πολλές φορές η προσέγγισή της είναι υπεροπτική, ίσως και άδικη («η ασχήμια των αρχιτεκτονημάτων, των τραμ με τις κεραίες […] έχει απογοητεύσει βαθύτατα τους περισσότερους από τους συμπατριώτες μου και εγώ προσπαθώ, όσο αυτό είναι δυνατόν, να ακολουθήσω τη συμβουλή που μου έδωσαν και να κοιτώ κυρίως τον όμορφο κόλπο») αλλά η γραφή της μέρα με τη μέρα μαλακώνει και γίνεται πιο ανθρωποκεντρική («οι ευγενικές κυρίες που ήδη γνώριζα είχαν φέρει καρέκλες για τους επισκέπτες. Οι γερόντισσες με τα μεγάλα μαύρα μαντήλια και την αγαθή κι ευγενική όψη ήρθαν να με χαιρετίσουν αγγίζοντας το μάγουλό μου με τα ζαρωμένα χέρια τους»).

[.......................................]
 ΣΥΝΕΧΙΣΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

*Μια Γαλλίδα το 1916 γνώρισε τη Θεσσαλονίκη καλύτερα από σένα