Ελευθερία Κυρίμη:«Να αναστοχαστούμε κριτικά το τραυματικό παρελθόν της Δυτικής Μακεδονίας»
Πηγή: bookpress.gr
Επιμέλεια: Κωστας ΑγοραστόςΗ Ελευθερία Κυρίμη με το πρώτο της βιβλίο, τη νουβέλα «Η θάλασσα στο χιόνι» (εκδ. Μεταίχμιο) θίγει ένα πολύ μεγάλο και πολύπτυχο ζήτημα της πρόσφατης Ιστορίας. Η ηρωίδα της, καθηγήτρια σε Επαγγελματικό Λύκειο, φτάνοντας σε μια μικρή κοινότητα, λίγο έξω από τη Φλώρινα, και κοντά στα σύνορα με τα Σκόπια, θα συναντήσει το πρόσωπο μιας άλλης Ελλάδας. Μιας Ελλάδας συντηρητικής, φοβισμένης και μάχιμης με κάθε τρόπο στην υπεράσπιση όσων πιστεύει. Όταν θα φτάσει η στιγμή της αναχώρησης, η ηρωίδα της Κυρίμη, μπορεί να μην καταφέρνει να ολοκληρώσει τους στόχους της και να δώσει διέξοδο στα λίγα, «ψαγμένα» παιδιά του σχολείου της, έρχεται όμως πιο κοντά και σχεδόν καταλύει τα προσωπικά της σύνορα. Έρχεται αντιμέτωπη με τους φόβους της, κλείνοντας μια εκκρεμότητα και συγχωρώντας όσους την έχουν πληγώσει στο παρελθόν.
Με ποια λόγια θα συστήνατε το βιβλίο σας σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτε για σας;
Το βιβλίο ξεδιπλώνει τη μικρή ιστορία μιας φιλολόγου που πηγαίνει για να δουλέψει ως αναπληρώτρια σε Επαγγελματικό Λύκειο σε μια κωμόπολη έξω από τη Φλώρινα. Η ηρωίδα αφήνει πίσω την οικογένειά της και ταξιδεύει σε έναν άγνωστο τόπο, κουβαλώντας μαζί της ανεξόφλητους λογαριασμούς από τα παιδικά της χρόνια. Το ατομικό τραύμα θα συναντήσει έτσι το συλλογικό όταν αποφασίζει να δημιουργήσει έναν Όμιλο Προφορικής Ιστορίας με τους μαθητές της, που πείθουν αρκετούς από τους ντόπιους κατοίκους της περιοχής, να τους διηγηθούν τις ιστορίες τους και να μοιραστούν μαζί τους τις τραυματικές μνήμες τους. Υπάρχουν όμως και κάποιοι που δε βλέπουν με καλό μάτι την πρωτοβουλία της καθηγήτριας, να φέρει στο φως μαρτυρίες που κλονίζουν το κυρίαρχο εθνικό αφήγημα: ο Διευθυντής, απόγονος Μακεδονομάχου, ο τοπικός λόγιος Σέκερης με τα δεκάδες βιβλία για τη Μακεδονία αλλά και τα άλλα παιδιά «με τα παντελόνια παραλλαγής και τα ξυρισμένα κεφάλια».
Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη ένας συγγραφέας; Τι το καινούργιο φέρνει;
Ως αναγνώστης συμμερίζομαι εν μέρει αυτή την επιφύλαξη. Άλλωστε με την έκδοση ενός και μόνο βιβλίου δε διεκδικώ τον βαρύ τίτλο της συγγραφέα. Θέλησα όμως να μιλήσω με ειλικρίνεια για κάποια «απαγορευμένα» από τον δημόσιο λόγο θέματα και πιστεύω πως εκεί βρίσκεται το σημείο συνάντησής μου με ανθρώπους που έχουν τη διάθεση να αναστοχαστούν κριτικά το τραυματικό παρελθόν της Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο πραγματεύεται σε μεγάλο μέρος του το βιβλίο. Άλλοι πάλι ίσως βρουν σημεία ταύτισης με την προσωπική ιστορία της ηρωίδας και την επιλογή της να επουλώσει τελικά το τραύμα μέσα από τη συγχώρεση.
Πείτε μας δυο λόγια για το νεότευκτο «συγγραφικό σας εργαστήρι».
Δεν ανέτρεξα σε κάποιες συνταγές, ούτε παρακολούθησα κάποιο σεμινάριο δημιουργικής γραφής. Αυτό δε σημαίνει ότι δε δυσκολεύτηκα. Η αναμέτρηση με τη γλώσσα ποτέ δεν είναι εύκολη. Το συνειδητοποίησα, όταν την ιδέα που δούλευα για μήνες στο μυαλό μου, ήρθε η ώρα να την αποτυπώσω με λέξεις. Ευτυχώς που υπάρχει η τεχνολογία και το μαγικό delete να καταπίνει τα αμέτρητα θύματα της άνισης αυτής μάχης. Υπήρξαν φορές που μια φράση μού ερχόταν στο μυαλό ξημερώματα και πεταγόμουν από το κρεβάτι για να τη σημειώσω. Άλλες πάλι φορές περπατούσα στον δρόμο και σκεφτόμουν την εξέλιξη της ιστορίας. Αν το αποτέλεσμα δικαιώνει την προσπάθεια, δεν είμαι η αρμόδια να το απαντήσω.
Ξεκίνησα να γράφω τρέφοντας την ελπίδα πως αυτά που τόσα χρόνια συζητούν οι Ιστορικοί σε κλειστά Πανεπιστημιακά αμφιθέατρα, σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια, δεν προορίζονται μόνο για τους μυημένους, τους λίγους και τους εκλεκτούς. Η λογοτεχνία είναι ένας από τους δρόμους για να σπάσουν τα στεγανά.Έχουν επηρεάσει άλλες τέχνες –κινηματογράφος, εικαστικά, κόμικς, μουσική κ.ά.– τη συγγραφική σας δουλειά; Αν ναι, με ποιους τρόπους;
Οι επιρροές αυτές σίγουρα υπάρχουν, λειτουργούν όμως υπόγεια κι αυτό δυσκολεύει τον εντοπισμό τους. Μπορώ ωστόσο να αναφέρω ενδεικτικά την ποιητική ταινία του Αγγελόπουλου «Το μετέωρο βήμα του πελαργού» και τη συγκλονιστική σκηνή του γάμου στο ποτάμι, που δείχνει τον πόνο που σπέρνουν τα πάσης φύσεως σύνορα που υψώνονται και χωρίζουν τους ανθρώπους. Πέρα όμως από την τέχνη θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ στην επίδραση που δέχτηκα από την επιστήμη της Ιστορίας, μέσα από τις σπουδές και τα διαβάσματά μου. Ξεκίνησα να γράφω τρέφοντας την ελπίδα πως αυτά που τόσα χρόνια συζητούν οι Ιστορικοί σε κλειστά Πανεπιστημιακά αμφιθέατρα, σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια, δεν προορίζονται μόνο για τους μυημένους, τους λίγους και τους εκλεκτούς. Η λογοτεχνία είναι ένας από τους δρόμους για να σπάσουν τα στεγανά. Οι προφορικές μαρτυρίες που παρεμβάλλονται στην κεντρική αφήγηση της ηρωίδας δίνουν βήμα σε φωνές ανθρώπων που κυνηγήθηκαν για τη μητρική τους γλώσσα, για την καταγωγή τους, καταδεικνύοντας το αδιέξοδο της εθνικής μυθολογίας που δαιμονοποιεί τον «άλλο», τον διαφορετικό.
Ο δρόμος προς την έκδοση για τους νέους συγγραφείς συνήθως δεν είναι σπαρμένος με ροδοπέταλα. Ποια είναι η δική σας ιστορία;
Όσο καιρό κράτησε η συγγραφή, το κείμενο ήταν το επτασφράγιστο μυστικό μου. Δεν το είχα πει σε κανένα, ούτε καν στον άντρα μου. Έγραφα περισσότερο από εσωτερική ανάγκη, όχι με την πρόθεση να το εκδώσω. Όταν το τελείωσα, ο πρώτος άνθρωπος που του το εμπιστεύτηκα για να το διαβάσει, ήταν η καλύτερή μου φίλη, η δημοσιογράφος και συγγραφέας Τασούλα Επτακοίλη. Αυτή με ενθάρρυνε να κάνω το επόμενο βήμα. Το έστειλα στην Ελένη Μπούρα, η οποία μου απάντησε την επόμενη κιόλας μέρα! Ωστόσο πέρασα ένα καλοκαίρι βασανιστικής αναμονής μέχρι να λάβω εκείνο το λυτρωτικό mail «ήρθε και η ώρα του βιβλίου, το οποίο αποφασίσαμε να εκδοθεί την άνοιξη του '19». Το κείμενο πήρε την τελική του μορφή χάρη στις παρατηρήσεις και τα σχόλια της Ελένης, κι εγώ έχω πια τη χαρά να είμαι μέλος της φιλόξενης οικογένειας του Μεταίχμιου.
* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.
Η θάλασσα στο χιόνιΕλευθερία Κυρίμη
Μεταίχμιο 2019
Σελ. 144, τιμή εκδότη €11,00
___________________________________
Η Ελευθερία Κυρίμη γεννήθηκε το 1968. Μεγάλωσε στον Πειραιά όπου ζει και εργάζεται μέχρι σήμερα. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο ΕΚΠΑ και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. "Η θάλασσα στο χιόνι" είναι το πρώτο βιβλίο της.
ΣΧΟΛΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Ελένη Παπαδοπούλου, Μαθήματα ιστορίας, μαθήματα ανθρωπιάς, "Fractal", Απρίλιος 2019
Νίκος Βατόπουλος, Τα «ντόπια» και οι εξόριστες φωνές, "Η Καθημερινή", 19.3.2019
Μάνος Κοντολέων, Ψαύοντας τις πληγές της ακριτικής Ελλάδας, www.bookpress.gr, 16.3.2019
Χρίστος Παπαγεωργίου, Η θάλασσα στο χιόνι, diastixo.gr, 15.3.2019
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου