Από τις Βρυξέλλες μέχρι τη Μαδρίτη, η ριζοσπαστική Αριστερά παίρνει το πάνω χέρι από τους σοσιαλιστές

Δευτέρα 14 Αυγούστου 2017
 12:53 / Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

των Jean-Pierre Stroobants, Philippe Ricard, Sandrine Morel και Raphaelle Besse Desmoulieres (*)


Στην αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο Αριστερές, η λεγόμενη «κυβερνητική» είχε πάντα το πάνω χέρι σε σχέση με τη ριζοσπαστική Αριστερά, την οποία αντιμετώπιζε με συγκατάβαση. Όπως δείχνουν όμως πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις σε ένα μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου, αυτός ο συσχετισμός δυνάμεων μοιάζει να ανατρέπεται.
Για τον Πασκάλ Ντελβίτ, πολιτικό αναλυτή στο ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών και συγγραφέα του έργου «Οι ριζοσπαστικές Αριστερές στην Ευρώπη» (Editions de l'ULB, 2006), η τάση αυτή οφείλεται στην οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση. «Τα κόμματα αυτά γεννήθηκαν ή ενισχύθηκαν στις χώρες όπου η κρίση εκδηλώθηκε πιο βίαια», επισημαίνει. «Στη βόρεια Ευρώπη, η κρίση δεν είχε τις ίδιες επιπτώσεις και ευνόησε περισσότερο τη ριζοσπαστική Δεξιά».
Το φάσμα της «πασοκοποίησης» πλανάται σήμερα πάνω από ορισμένους σοσιαλιστές ηγέτες. Η ριζοσπαστική Αριστερά αποτελεί όμως μια πραγματική εναλλακτική λύση; Δεν είναι βέβαιο. «Ο "κινηματικός" δρόμος, που ανοίχτηκε μέσα από την κριτική της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού, δεν είναι εύκολο να αποκτήσει θεσμική μορφή λόγω της δυσπιστίας πολλών πολιτών απέναντι στην πολιτική και της δυσκολίας να πειστούν οι οπαδοί της ριζοσπαστικής κουλτούρας να δείξουν μια συγκεκριμένη εκλογική συμπεριφορά», παρατηρεί ο Ντελβίτ.
Στη Γαλλία, ο αρχηγός της Ανυπότακτης Αριστεράς Ζαν-Λικ Μελανσόν αξιοποίησε τον μπαμπούλα της Ελλάδας ? τη στροφή του Αλέξη Τσίπρα απέναντι στις δημοσιονομικές απαιτήσεις των Βρυξελλών ? και την κριτική της λιτότητας για να πραγματοποιήσει το όνειρό του να πάρει τη θέση του Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Οι προεδρικές εκλογές επιτάχυναν την αλλαγή των συσχετισμών. Ο αρχηγός της Ανυπότακτης Αριστεράς κέρδισε στις 23 Απριλίου την τέταρτη θέση με 19,6%, αφήνοντας πίσω τον σοσιαλιστή υποψήφιο Μπενουά Αμόν με διαφορά μεγαλύτερη των 13 μονάδων. Η δυναμική επαναλήφθηκε στις βουλευτικές εκλογές, όπου το κόμμα του Μελανσόν έλαβε 17 έδρες με τον ίδιο να εκλέγεται στη Μασσαλία, και συγκρότησε κοινοβουλευτική ομάδα.
Σήμερα, ο Μελανσόν και τα στελέχη του έχουν επιβληθεί ως η κυριότερη δύναμη της αριστερής αντιπολίτευσης, καθώς οι σοσιαλιστές βουλευτές μπορεί να είναι περισσότεροι, αλλά δεν έχουν κοινή γραμμή απέναντι στην πολιτική του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. Συνειδητοποιώντας ότι ο μικρός τους αριθμός περιορίζει τα περιθώρια των κινήσεών τους, οι βουλευτές της Ανυπότακτης Γαλλίας σκοπεύουν να επεκτείνουν τη μάχη στο δρόμο. Το πρώτο ραντεβού εναντίον του «κοινωνικού πραξικοπήματος» της κυβέρνησης έχει δοθεί στις 23 Σεπτεμβρίου, στη Βαστίλλη.
Στο Βέλγιο, δύο δημοσκοπήσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Μάρτιο και τον Ιούλιο δίνουν στη Βαλονία την πρώτη θέση στο Εργατικό Κόμμα του Βελγίου, ένα κόμμα κομμουνιστικών αποχρώσεων. Το άλλοτε παντοδύναμο Σοσιαλιστικό Κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Ελιο Ντι Ρούπο χάνει έτσι τα πρωτεία και βρίσκεται στη δεύτερη θέση μαζί με το Μεταρρυθμιστικό Κίνημα του ομοσπονδιακού πρωθυπουργού Σαρλ Μισέλ.
Λαμβάνοντας και στις δύο δημοσκοπήσεις ποσοστό 20-25%, το Εργατικό Κόμμα με τις μαοϊκές ρίζες επωφελείται από το τοξικό πολιτικό κλίμα στο γαλλόφωνο τμήμα του Βελγίου. Στις εκλογές του 2014 είχε λάβει μόλις 5,5%. Ευνοείται όμως από τα σκάνδαλα που έπληξαν το Σοσιαλιστικό Κόμμα στη Βαλονία και τις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, η ριζοσπαστική Αριστερά προσελκύει το 40% του παραδοσιακού κοινού του Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο από το 32% πέφτει στο 20%, ή ακόμη και στο 16%.
Στην Ισπανία, η μάχη ανάμεσα στις δύο Αριστερές είναι σφοδρή. Το νεαρό κόμμα Podemos μπορεί να μην κατάφερε να ξεπεράσει το Εργατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα στις εκλογές του 2015 και του 2016, και τα δύο κόμματα να σταθεροποιούνται σήμερα γύρω στο 20%, αλλά το πλήγμα είναι βαρύ για το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, που έχασε 6 εκατομμύρια ψηφοφόρους από το 2008, προς όφελος κυρίως της ριζοσπαστικής Αριστεράς του Πάμπλο Ιγκλέσιας.
«Η Αριστερά έχει χωριστεί σε δύο ίσα μέρη και είναι ακόμη νωρίς να πούμε ποιος θα κερδίσει», σημειώνει ο πολιτειολόγος Πάμπλο Σιμόν. «Το PSOE άντεξε χάρις στις ρίζες του σε τοπικό επίπεδο, γνωρίζει όμως ότι το 70% των ψηφοφόρων που το εγκατέλειψαν στρέφονται προς το Podemos».
Το κόμμα του Πάμπλο Ιγκλέσιας είναι ιδιαίτερα ισχυρό στους νέους και στις περιοχές της Καταλονίας και της Χώρας των Βάσκων. Αυτό οδήγησε τον γενικό γραμματέα του PSOE Πέδρο Σάντσεθ να υιοθετήσει πολλές από τις θέσεις του Podemos και να κάνει μια στροφή προς τα αριστερά, που οδήγησε το 2016 σε μια εσωτερική ανταρσία. Όμως τον Ιούνιο ο Σάντσεθ επανεξελέγη γραμματέας. Και παρόλο που εξακολουθεί να δηλώνει σοσιαλδημοκράτης, υπερασπίζεται μια πιο μαχητική στάση του κόμματός του, εγκαταλείποντας προς το παρόν την ιδέα να ασκεί επιρροή στις πολιτικές αποφάσεις της συντηρητικής κυβέρνησης. Πρωταρχικός του στόχος είναι να αποστασιοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο από τη Δεξιά, ώστε να καταρρίψει το επιχείρημα των Αγανακτισμένων που μιλούν για «PPSOE» (από το ΡΡ, το Λαϊκό Κόμμα, και το PSOE, τους σοσιαλιστές).
«Ο Σάντσεθ θεωρεί χρησιμότερο να διαπραγματευτεί με το Podemos μια αντιπολιτευτική γραμμή, ώστε αφενός να τοποθετηθεί στην Αριστερά και αφετέρου να επωφεληθεί από τις εσωτερικές διαιρέσεις του Podemos, πολλά στελέχη του οποίου δεν βλέπουν με καλό μάτι την προσέγγιση με τους σοσιαλιστές», τονίζει ο Σιμόν.
Στην Πορτογαλία, τέλος, η Αριστερά μοιάζει να έχει τετραγωνίσει τον κύκλο. Το 2015, το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Αντόνιο Κόστα επέστρεψε στην εξουσία συμμαχώντας με τα κόμματα κατά της τρόικας, δηλαδή τους κομμουνιστές και το Μπλοκ της Αριστεράς, που το υποστηρίζουν χωρίς να συμμετέχουν στην κυβέρνηση, με αντάλλαγμα ορισμένα μέτρα όπως η επιστροφή του 35ώρου στον δημόσιο τομέα και μια μικρή αύξηση του ελάχιστου μισθού.
Στις δημοσκοπήσεις, το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει σταθεροποιηθεί εδώ και μήνες στο 40%, με το Μπλοκ να παίρνει 10% και τους κομμουνιστές 6%. Τα δύο τελευταία κόμματα έχουν εγκαταλείψει προς το παρόν τον στόχο της αποχώρησης της χώρας από την ευρωζώνη.
(Πηγή: Le Monde
(*) Οι Ζαν-Πιερ Στρουμπάντς, Φιλίπ Ρικάρ, Σαντρίν Μορέλ και Ραφαέλ Μπες Ντεμουλιέρ είναι αρθρογράφοι της Le Monde
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στη στήλη «Ιδέες και Απόψεις» του ΑΠΕ-ΜΠΕ δημοσιεύονται αυτούσια και απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι του Πρακτορείου.