Στις περισσότερες φωτογραφίες του, ο Σάμουελ Φούλερ (1912 – 1997) δεν είναι ωραίος. Η φάτσα του, σκαμμένη από ρυτίδες, δείχνει σκληρή, ιδανικό μοντέλο για δευτεροκλασάτους ήρωες σε αστυνομικά παλπ φίξιον. Το βλέμμα του, παρότι κουρασμένο, είναι ευθύβολο και διεισδυτικό.
Ο Φούλερ ήταν απαισιόδοξος, τραχύς και κυνικός (κατηγορήθηκε και για υφέρποντα νεοφασισμό), αποτύπωσε όμως αυθεντικά μια εικόνα της Αμερικής. Συνόψισε τον αμερικανικό 20ό αιώνα με διαύγεια κι αμεσότητα, κι επηρέασε κινηματογραφιστές που άλλαξαν κατά καιρούς την εικόνα του κινηματογράφου. Ανάμεσά τους ο Σκορσέζε, ο Σπίλμπεργκ, ο Γκοντάρ, ο Βέντερς, ο Τζον Γου, ο Ταραντίνο… Ο Φούλερ βάδισε μέχρι το τέλος σ’ ένα τεντωμένο σχοινί, ανάμεσα στην ωμή πραγματικότητα και την επίσης ωμή αναπαράστασή της, άγνωστος στο ευρύ κοινό. Ενα αφιέρωμα στις ταινίες του, μικρό αλλά αρκετά αντιπροσωπευτικό, στο 24ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου από 26/10 μέχρι 2/11, μας συστήνει έναν ξεχωριστό δημιουργό
Ενα ταμπλόιντ…
Στην αυγή της εφηβείας του, ο Φούλερ έγινε μαθητευόμενος δημοσιογράφος, στα 17 του πέρασε στο αστυνομικό ρεπορτάζ και λίγο μετά άρχισε να γράφει και μυθιστορήματα. Η πρώτη του ταινία, το 1947, ήταν ένα γουέστερν. Συνομήλικος κινηματογραφιστών όπως ο Νίκολας Ρέι ή ο Ντον Σίνγκελ, διέτρεξε σχεδόν ολόκληρο το φάσμα των ειδών του Χόλιγουντ: φιλμ νουάρ, αστυνομικές περιπέτειες, γουέστερν, κοινωνικά δράματα, πολεμικές ταινίες.
Ο πόλεμος είχε ένα άλλο εκτόπισμα στις ταινίες του. Δεν επέτρεπε μελοδραματισμούς, ηθικολογίες ή επικές κορόνες. Ο άνθρωπος σ’ ένα θέατρο του παραλόγου, σ’ ένα σφαγείο. Στο «Οι 4 της ηρωικής ταξιαρχίας» (The Big Red One, 1980), που δυστυχώς δεν συμπεριλαμβάνεται στο αφιέρωμα, ο Φούλερ είναι σαν να ξαναγράφει με εικόνες ένα δικό του πολεμικό ρεπορτάζ, όχι ουδέτερα κι από απόσταση παρατηρητή, αλλά με την αίσθηση της τρέλας του μετώπου. Το γεγονός (ο πόλεμος) στριμώχνεται βίαια σ’ ένα ταμπλόιντ μαζί με τις προσωπικές του εμπειρίες. Ο ίδιος πολέμησε στον Β΄ Παγκόσμιο και θεωρούσε ανόητο να δείχνεις έναν στρατιώτη τη στιγμή που πεθαίνει, να προσπαθεί να βγάλει απ’ το πορτοφόλι του τη φωτογραφία της αγαπημένης του. «Απ’ όλους τους φίλους μου που πολέμησαν, κανένας δεν είχε ποτέ την όρεξη να ξαναπολεμήσει. Δεν ύμνησα ποτέ τον πόλεμο. Τον δείχνω βάρβαρο, μεσαιωνικό, κανιβαλικό».
Στο ίδιο σκοτάδι θα ρίξει τον άνθρωπο και στην «Τελευταία σφαίρα του πολέμου», ένα αντισυμβατικό γουέστερν – τομή για την ιστορία της Αμερικής με φόντο τον επίλογο του Εμφυλίου. Σε ένα ταμπλόιντ – ναρκοπέδιο, διαφορετικό απ’ αυτό του πολεμικού μετώπου, σκιαγράφησε τον άνθρωπο και στο υπόλοιπο έργο του.
«Δημοσιογραφία, πόλεμος, κινηματογράφος… Τρεις λέξεις που ορίζουν αυτό που κάνει τον κόσμο να γυρίζει όλο και πιο γρήγορα», έλεγε με πάθος. Ο δημοσιογράφος δημιουργεί το «γεγονός» περιγράφοντας με ρεαλισμό, πανικό, μελόδραμα ή ειρωνεία τον φόνο ή τον πόλεμο. Το σινεμά είναι ένα μέσο, όπως και το όπλο του εγκλήματος, για να ξαναδώσεις ζωή σε αυτά τα συναισθήματα. Η τραχύτητα και ο κυνισμός των ταινιών του έχουν κάτι από την ωμότητα και την αίσθηση του επείγοντος του ταμπλόιντ. Ο Φούλερ ξέφυγε από τα στερεότυπα, τον ενοχλούσε το κλισέ και το ψεύτικο που υπάρχει στις ταινίες μονάχα για να φτιάχνει ατμόσφαιρα. Τον ενοχλούσε το «mood». Το δικό του κάδρο εκτός από βία και αμοραλισμό έχει και την αμφισημία που συναντάμε στο πολιτικό σκίτσο των εφημερίδων.
…της Αμερικής
Ηταν από τους πρώτους κινηματογραφιστές που δούλεψαν χωρίς την ασφάλεια των μακροχρόνιων συμβολαίων των στούντιο. Παραγωγός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης προσκολλημένος στη βιωμένη εμπειρία, ασχολήθηκε όσο κανείς της γενιάς του με φυλετικούς εφιάλτες και με κοινωνικά ταμπού. Το θέμα του ήταν πάντα ήταν το ίδιο: η Αμερική. Οσο ανελέητα εκθέτει τα ψέματά της ή τις αυταπάτες της, άλλο τόσο την αγαπά.
Οι ταινίες του Φούλερ έχουν αυτό που οι άλλοι σκηνοθέτες απωθούσαν συστηματικά. Η αταξία, η τρέλα και το χάος φτιάχνουν ένα είδος συναρπαστικής ασχήμιας. Ο άνθρωπος ανήκει στη γη και πρέπει να μοιάζει μ’ αυτήν… Ο Σκορσέζε είναι απόλυτος, «αν δεν σου αρέσουν οι Ρόλινγκ Στόουνς, δεν σου αρέσει το ροκ εν ρολ. Αν δεν σου αρέσουν οι ταινίες του Φούλερ, δεν σου αρέσει ο κινηματογράφος».
Δείτε
Η τελευταία σφαίρα του πολέμου (Run of the Arrow, 1957). Γουέστερν με τον Ροντ Στάιγκερ. Ενας λιποτάκτης των Νοτίων εντάσσεται στους ινδιάνους Σιου και μεταμορφώνεται εσωτερικά.
Γυμνή γκέισα (House of Bamboo, 1955). Ιστορία μυστηρίου με φόντο τη μεταπολεμική Ιαπωνία. Με Ρόμπερτ Ράιαν, Ρόμπερτ Στακ, Σίρλεϊ Γιαμαγκούσι.
Ο δολοφόνος με το άγνωστο παρελθόν (Naked Kiss, 1964). Μια πόρνη πηγαίνει σε μια ειδυλλιακή κωμόπολη για να ξαναρχίσει τη ζωή της απ’ την αρχή. Πίσω από τη βιτρίνα, όμως, υπάρχει ένας εφιάλτης. Ο μηδενισμός του Φούλερ στο απόγειό του. Μια από τις κορυφαίες ταινίες του. Με την Κόνστανς Τάουερς.
Ο πορτοφολάς (Pickup on South Street, 1953). Ενας πορτοφολάς κλέβει κατά λάθος ένα μικροφίλμ που προοριζόταν για κατάσκοπο της KGB. Φιλμ νουάρ με Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ, Θέλμα Ρίτερ.
Shock Corridor (1963). Ενας ρεπόρτερ, που ονειρεύεται Πούλιτζερ, κλείνεται σε ψυχιατρείο για να αποκαλύψει έναν δολοφόνο. Με Πίτερ Μπερκ, Κόνστανς Τάουερς.
Crimson Kimono (1959). Ενας λευκός κι ένας Ασιάτης ερευνούν τον φόνο μιας στριπτιζέζ και ερωτεύονται την ίδια γυναίκα.
Park Row (1952). Δράμα με φόντο το παρασκήνιο του Τύπου στη Νέα Υόρκη του 1886.
Verboten! (1959). Μελόδραμα με φόντο τη μεταπολεμική Γερμανία. Αμερικανός ερωτεύεται Γερμανίδα. Με Τζέιμς Μπεστ, Σούζαν Κάμινγκς.
Οι προβολές του 24ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου (26/10 – 2/11) θα γίνουν στον Απόλλωνα και στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Δημοσιεύτηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 23-10-2011
******************
Samuel Fuller - Wikipedia, the free encyclopedia
******************
Όταν η Kelly (Constance Towers) φεύγει από την μεγαλούπολη κι έρχεται σε μια μικρή πόλη, το Grantville, αποφασίζει να ξεφύγει από το αμαρτωλό παρελθόν της και να εργαστεί ως νοσοκόμα σ' ένα νοσοκομείο για ανάπηρα παιδιά. Κι ενώ ο αστυνόμος Griff (Anthony Eisley) δεν την εμπιστεύεται παρά την εξαιρετική δουλειά που κάνει στο νοσοκομείο, η Kelly ερωτεύεται τον καλύτερό του φίλο, τον J.L.Grant (Michael Dante), που είναι ο πλούσιος απόγονος του ιδρυτή της πόλης. Η συνέχεια της ταινίας του Samuel Fuller επί της οθόνης...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου