[............................]
Έτσι, αν δεν υπολογίσουμε την έλευση του διαδικτύου, που αφαίρεσε κοινό από τα παραδοσιακά μέσα, με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το ελληνικό επικοινωνιακό τοπίο δέχθηκε ισχυρά πλήγματα, μεταξύ των οποίων τέσσερα στάθηκαν ιδιαίτερα σημαντικά.
- Πρώτον μειώθηκε σημαντικά η κατανάλωση, άρα και τα έσοδα των τηλεοπτικών σταθμών, η οποία αποτελεί το υπόβαθρο στο οποίο στηρίζεται η βιομηχανία των μέσων, είτε με την διαμεσολάβηση του κράτους είτε χωρίς.
- Δεύτερον, επειδή, όπως προείπαμε, μεγάλος αριθμός μέσων ακόμα και στην προ κρίσης περίοδο δεν ήσαν υγιείς επιχειρήσεις, αλλά επιβίωναν με το άμεσο ή έμμεσο άρμεγμα των δημόσιων οικονομικών, κάτι που δε μπορούσε να συνεχιστεί περαιτέρω με τις μνημονιακές πολιτικές. Με την έννοια αυτή, ο τομέας των ΜΜΕ υπήρξε από τους πιο παρασιτικούς τομείς στην ελληνική οικονομία και πολιτισμό.
- Τρίτον, το κλείσιμο της ΕΡΤ συνετέλεσε ώστε να μειωθεί ο αριθμός των τηλεθεατών, άρα και των ιδιωτικών σταθμών.
- Τέταρτον, τα ιδιωτικά τηλεοπτικά ΜΜΕ, έγιναν το κύριο μέσο επιβολής της μνημονιακής πολιτικής στην κοινή γνώμη και έτσι ταυτίστηκαν με αυτή και τις συνέπειές της. Οι δημοσιογράφοι των κυρίαρχων ΜΜΕ αποτέλεσαν τα βασικά πρόσωπα της καθημερινής άσκησης πειθούς για την επιβολή των μνημονιακών πολιτικών.
Όμως σε μια περίοδο κρίσης, οι κατευθύνσεις της αλλαγής είναι σχετικά άγνωστες (αν και όχι οποιεσδήποτε) και το εύρος τους μεγαλύτερο από τις «κανονικές» περιόδους (επίσης αν και όχι οποιοδήποτε). Στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης, για λόγους τόσο εσωτερικούς όσο και/όχι μόνο εξωτερικούς, που δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε, η πορεία που επικράτησε ήταν αυτή της ελάχιστης μεταβολής στην περιοχή της οικονομίας και της πολιτικής. Ως εκ τούτου ήταν αναμενόμενη η σχετικώς διογκωμένη αλλαγή στο πεδίο του συμβολικού, κατά προέκταση στα ΜΜΕ, τόσο τα παλιά όσο και τα νέα. Πολύ περισσότερο επειδή τα ΜΜΕ είναι σήμερα το βασικό πεδίο και το κύριο μέσο άσκησης πολιτικής, αλλά και εξασφάλισης της ηγεμονίας.
Το προηγούμενο εξηγείται σε μεγάλο βαθμό και από το γεγονός ότι, στην περιοχή του επικοινωνιακού συστήματος επιχειρούνται ορισμένες πιο ορατές μεταβολές ενώ: α) στην περιοχή της οικονομίας συνεχίστηκε η ίδια μνημονιακή πολιτική, μάλιστα με την ψήφιση και εφαρμογή από τη νέα κυβέρνηση νέων, βαριών, μνημονιακών συμβάσεων, β) στην περιοχή του πολιτικού συστήματος δεν είχαμε ως τώρα καμία σημαντική μεταβολή από αυτές που ευαγγελίστηκε η νέα κυβέρνηση, πλην του νόμου για την απλή αναλογική, γ) καταγράφεται μια εντονότερη συντηρητική στροφή του κυβερνώντος κόμματος (που κατ' ευφημισμόν αποκαλείται «κεντροαριστερή», δηλαδή φιλελεύθερη). Στοιχεία αυτή της εντονότερης, συγκριτικά, αλλαγής στο συμβολικό και επικοινωνιακό πεδίο ήταν α) η επαναφορά της ΕΡΤ (Ν. 4324/2015), η β) η ψήφιση του νόμου για τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια (Ν. 4339/2015) και γ) η δημιουργία (ορθώς) μητρώου δημοσιογραφικών sites προκειμένου να λαμβάνουν κρατική διαφήμιση.
Ωστόσο παρά το γεγονός ότι η αλλαγή στο επικοινωνιακό σύστημα (συντελεσθείσα και επιχειρούμενη) εμφανίζεται διογκωμένη, εντούτοις δε διαφεύγει της «γενικής γραμμής» που ακολουθείται στο πεδίο της οικονομίας ή τη πολιτικής, και που με μια λέξη αυτή η «γενική γραμμή» μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «τακτοποίηση». Με άλλα λόγια, η αντίθεση ανάμεσα στην (αστική) νομιμότητα και την (πρακτική) θεσμοποίηση, επιλύεται με τη νομιμοποίηση της πρακτικής θεσμοποίησης. Σε ό,τι αφορά λ.χ. την ΕΡΤ, αυτό, σύμφωνα και με ορισμένους άλλους αναλυτές, πήρε τη μορφή της ΝΕΡΙΤοποίησης της ΕΡΤ ή, που είναι το ίδιο, της ΕΡΤοποίησης της ΝΕΡΙΤ. Γεγονός που διαφαίνεται και στα νομοθετικά κείμενα που συνοδεύουν τη δημιουργία των δυο οργανισμών, ή στο μοντέλο οργάνωσης και διοίκησης (σύμφωνα με το οποίο προϊστάμενος της κρατικής τηλεόρασης είναι υπουργός της κυβέρνησης), ενώ το περιεχόμενο δεν ξεφεύγει από την πολιτική λογική «κορυφής» (δηλαδή την ενασχόληση με την πολιτική, ειδικά με τα κοινοβουλευτικά κυρίως κόμματα, ακόμα πιο ειδικά με τα δυο μεγαλύτερα, και ακόμα ακόμα πιο ειδικά με τις ηγεσίες τους, τόσο για ό,τι κάνουν όσο και για ό,τι γενικώς γίνεται στην πολιτική εντός και εκτός της χώρας).
Ας έρθουμε όμως στην ιδιωτική τηλεόραση και ας σκεφτούμε. Ποιοι είναι αυτοί που διεκδικούν σήμερα τις τέσσερις (πέντε;, έξι;) άδειες; Στην πλειονότητά τους είναι αυτοί που λειτουργούσαν παράνομους τηλεοπτικούς σταθμούς μέχρι σήμερα, είναι αυτοί που θεσμοποίησαν παράνομα την ιδιωτική τηλεόραση στην Ελλάδα. Μάλιστα θα λάβουν άδεια χωρίς να διευκρινιστεί η νομιμότητα του προηγούμενου καθεστώτος (π.χ. από πού αντλούσαν χρήματα όλη την προηγούμενη περίοδο). Συνεπώς, ό,τι και να γίνει, αυτοί (δηλαδή κάποιοι εξ αυτών) είναι που θα λάβουν άδεια. Κάτι ανάλογο έγινε με την παράνομη δόμηση ή την καταπάτηση δημόσιων χώρων. Ό,τι έγινε έγινε. Πλήρωσαν (αν πλήρωσαν) κάποια πρόστιμα και διατηρούν αυτό που κάποτε ήταν παράνομο και έχει μια υλική και συμβολική αξία πολύ μεγαλύτερη από αυτή που πλήρωσαν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει λοιπόν και με το επικοινωνιακό σύστημα: τακτοποίηση (κι αν ο νους σας πάει στην τακτοποίηση των αυθαιρέτων δεν πέφτετε και πολύ έξω). Έτσι όμως η ιστορία επαναλαμβάνεται, και το χειρότερο, μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο να επαναληφθεί.
Συνεπώς, μπορεί το επικοινωνιακό σύστημα και ιδιαίτερα η ιδιωτική τηλεόραση (και όχι μόνο) να μεγάλωσε ηλικιακά, αλλά δεν ωρίμασε. Όμως ο ανώριμος ετών είκοσι επτά δεν είναι απλώς ανώριμος. Και κυρίως, ο ανώριμος ενήλικας όσο μεγαλώνει γίνεται άπληστος και εκδικητικός.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου