Εικόνες νοσταλγίας από έναν κόσμο συμπαγή και αθώο
Η Αμερική του Νόρμαν Ρόκγουελ και πάλι στο προσκήνιο
Του Νικου Βατοπουλου
Η Καθημερινή , 21/6/2010
Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ και ο Τζορτζ Λούκας, όντας και οι δύο ακραιφνώς
Αμερικανοί, και όχι μόνο ως σκηνοθέτες, δεν είναι περίεργο ότι έχουν
μεγάλες συλλογές με έργα του Νόρμαν Ρόκγουελ. Το εντυπωσιακό, είναι ότι
αποφάσισαν να δανείσουν τα έργα που έχουν στην κατοχή τους για να στηθεί
η μεγάλη έκθεση στην Ουάσιγκτον, στο Smithsonian American Art Museum,
που έχει προκαλέσει ένα κύμα νοσταλγίας για μια εξιδανικευμένη κοινωνία.Δεν είναι τυχαίο που το 2010 υπάρχει μια τάση παλινόρθωσης του Νόρμαν Ρόκγουελ (1894-1978), του ζωγράφου που, όσο κανείς, έπιασε την ψυχή της μεσοαστικής Αμερικής, ιδίως την περίοδο που κάθε τι αμερικανικό ήταν επιθυμητό (1935-1960). Από τον «βαθύ» 20ό αιώνα έρχεται ο Ρόκγουελ με εικόνες που έχουν κατηγορηθεί για υπερχείλιση συναισθηματισμού. Ανέκαθεν, η διανόηση τον σνόμπαρε, αλλά ο Ρόκγουελ απέδειξε ότι έχει αντοχή στον χρόνο και ότι τελικά αυτό που επιθυμεί ο «μέσος άνθρωπος» είναι πιο ισχυρό από αυτό που θέλει η ελίτ. Οι αναφορές στον διεθνή Τύπο συσχετίζουν τώρα τον Νόρμαν Ρόκγουελ όχι πλέον με τη μηλόπιτα της γιαγιάς, τους προσκόπους και την ανέφελη αγία οικογένεια, αλλά με μια νέα ανάγνωση ενός φαινομενικά, μόνο, αθώου κόσμου.
Η Αριστερά ποτέ δεν συμπάθησε τον Νόρμαν Ρόκγουελ. Τον ταύτισε, αυθαίρετα, με την προπαγάνδα του αμερικανικού ονείρου. Ο αφηγηματικός ρεαλισμός των έργων του θεωρήθηκε από τους αριστερούς επικριτές τους επιφανειακός και «επικίνδυνα» μονοδιάστατος. Ο συναισθηματισμός του κρίθηκε ζαχαρένιος και σκληροπυρηνικά συντηρητικός. Εύκολη κριτική. Τι θα έλεγαν άραγε σήμερα όσοι τον ειρωνεύτηκαν (ίσως γιατί είχαν αιφνιδιαστεί από την τεράστια δημοτικότητά του και όχι μόνο στις ΗΠΑ), που τα έργα του γίνονται πλατφόρμα προβληματισμού και ερμηνείας για τη ζωή στον 20ό αιώνα;
Ο Ρόκγουελ με την έκθεση στο Σμιθσόνιαν έγινε τώρα η αφορμή για να συγκρίνουμε το «μικρό» και «τοπικό» με το «μεγάλο» και «παγκόσμιο». Για να βάλουμε δίπλα δίπλα το 1950 και το 2010 και να σκεφτούμε πάνω σε έννοιες όπως κοινωνική συνοχή, αλληλεγγύη, απλότητα. Στην εποχή των παγκόσμιων δικτύων, ο «μικρόκοσμος» του Νόρμαν Ρόκγουελ μετατρέπεται σε μια «φαντασίωση» ενός ουτοπικού Πέιτον Πλέις. Κάποιοι είπαν ότι υπάρχει μια τεράστια ανάγκη σε μια μεγάλη μερίδα του κοινού στον δυτικό κόσμο για επιστροφή στη γήινη αθωότητα ενός φιλήσυχου, συμπαγούς και ευανάγνωστου κόσμου.
Ο Σπίλμπεργκ λέει ότι μαγεύεται από την αφηγηματική δεινότητα του Ρόκγουελ και την ικανότητά του να μπλέκει τη φαντασία, ξυπνώντας ό,τι πιο στέρεο και βαθύ ενώνει τους ανθρώπους. «Για μένα», λέει από τη μεριά του ο Λούκας, «το πιο σημαντικό στον Ρόκγουελ είναι το ταλέντο του να εικονογραφεί τη συμπόνοια και την αγάπη για τον κόσμο». Πέρα από τα νοήματα και τους συνειρμούς που γεννιούνται στον καθένα, είναι και η αισθητική του αφοπλιστικού ρεαλισμού, που αφήνει όμως απέξω την ασχήμια του κόσμου. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Ρόκγουελ φιλτράροντας την ομορφιά της καθημερινότητας γίνεται άθελά του ένας ήρωας της ουτοπίας που έχει ανάγκη η εποχή μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου