Ο ΟΡΦΕΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

Α/ ΟΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ 

Ο Ορφέας καταγόταν από τη Θράκη  και είναι  διάσημος ως ο πιο  καλός μουσικός όλων των εποχών , όμως το όνομά του συνδέεται κυρίως με  τα τραγικά γεγονότα της καθόδου του στον κάτω.

ΠΡΩΤΗ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ

Τη μέρα του γάμου του με την αγαπημένη του Ευρυδίκη, ένα δηλητηριώδες φίδι δάγκωσε την Ευρυδίκη και της προκάλεσε το θάνατο ( Η σκηνή αποδίδεται από τον αναγεννησιακό ζωγράφο Jacopo dell Sellaio[1]).

Ο Ορφέας , απαρηγόρητος,  αποφασίζει να τη φέρει πίσω στη ζωή οργανώνοντας ένα ταξίδι  στον  αφέντη του κάτω κόσμου Άδη. Τρεις καλλιτέχνες αποδίδουν το γεγονός αυτό: πρώτος ο  Jan Bruegel  ο νεότερος [2], ύστερα  ο  Francois Perrier της εποχής του Μπαρόκ [3] , όπου ο Ορφέας  παρουσιάζεται να κρατάει ένα όργανο που μοιάζει με βιολί κι όχι με λύρα, και τρίτος  ο Jules Machard[4]  με ένα πίνακα του 1865.

ΔΕΥΤΕΡΗ  ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ

Ο  Άδης  συγκατατίθεται   να πάρει μαζί του το πνεύμα της Ευρυδίκης , υπό την προϋπόθεση ότι αυτός δε θα γυρίσει να της ρίξει ούτε μία ματιά έως ότου βγουν και οι δύο στην επιφάνεια της γης.

Ο πρώτος από τους παρακάτω πίνακες είναι  φιλοτεχνημένος το 1861 από τον Jean-Baptiste Corot [5]  και δείχνει τον Ορφέα να οδηγεί την Ευρυδίκη μέσα από ένα απραδείσιο δάσος χωρίς να την κοιτάει , όπως επίσης φαίνεται ότι κάνει και στο γλυπτό του   Auguste Rodin,  το 1893 [6].

Λίγο όμως πριν από το τελευταίο στάδιο  της ανόδου τους στον πάνω κόσμο , ο Ορφέας, υποκύπτοντας στον πειρασμό , στρέφεται και κοιτάζει  τη σύζυγό του , παραβιάζοντας έτσι τη συμφωνία του με τον Άδη . Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα  την εξαφάνιση του  ειδώλου της Ευρυδίκης , που επιστρέφει για πάντα στα Ηλύσια Πεδία (  σκηνή που αποδίδει ο αναγεννησιακός ζωγράφος  Bergamo [7]).

Οι επόμενοι δύο  πίνακες δείχνουν τον Ορφέα  που πρέπει να ζήσει  χωρίς την αγαπημένη του  ,περιφερόμενος στα δάση και παίζοντας μουσική στα  : ο πρώτος πίνακας είναι του Roelandt Savery (εποχής μπαρόκ) [8] και  ο άλλος του  Briton Riviere  (1874) [9], που έχει μεν τον τυπικό τίτλο  'Apollo playing the lute', όμως  στη θέση του θεού πρέπει να βάλουμε σίγουρα τον Ορφέα.

ΤΡΙΤΗ  ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ 

Η τραγική ιστορία του Ορφέα ολοκληρώνεται  εμφανίζοντάς τον  να προκαλεί την οργή των Μαινάδων, ακολούθων του Διονύσου , εξαιτίας του μισογυνισμού που αναπτύσσει μετά την απώλεια της γυναίκας του. Οι Μαινάδες σκοτώνουν τον Ορφέα και διαμελίζουν το σώμα του , ρίχνοντας τα μέλη του στη θάλασσα , όμως το κεφάλι του ξεβράζεται στην ακτή ενός νησιού, όπου εξακολουθούσε να ομιλεί και να τραγουδά. To τοποθέτησαν σ΄ένα  βωμό , όπου  χρησμοδοτούσε, έως ότο εμφανίστηκε ο Απόλλων και πρόσταξε να σιωπήσει.

Η πρώτη εικόνα[10] ανήκει σε ένα ερυθρόμορφο αγγείο που δείχνει τις Μαινάδες να επιτίθενται στον Ορφέα με Θρακικό ένδυμα, η δεύτερη δείχνει μια γκραβούρα του  (αναγεννησιακού καλλιτέχνη) Albrecht Dürer [11], ενώ η τρίτη έναν πίνακα Emile Levy (1860) [12].

Οι δύο τελευταίοι  αφορούν το κεφάλι του Ορφέα :  μια παράξενη μυστικιστική σκηνή από τον J.W. Waterhouse [13] και μια γυναίκα που κρατάει το κεφάλι και τη λύρα του Ορφέα από τον  Gustave Moreau (1865)[14].

Α' ΟΜΑΔΑ

1. Sellaio

2. Bruegel

3. Perrier

4. Machard

Β' ΟΜΑΔΑ

5. Corot

6. Rodin

7. Bergamo

8. Savery

9. Riviere

Γ΄ ΟΜΑΔΑ

10. Red figure

11. Dürer

12. Levy

13. Waterhouse

14 .Moreau

ΠΗΓΗ =>https://pantherfile.uwm.edu/prec/www/course/mythology/0800/underworld.htm
************************************************************
Β/ Η ΜΟΥΣΙΚΗ 

FRANZ LISZT

 (1811-1886)

ORPHEUS

 (1853-1856)
Symphonic Poem 4

*********************************
Γ/ Η ΠΟΙΗΣΗ

Margaret Atwood

 (Selected Poems II: 1976-1986)

ORPHEUS AND EURYDICE
(1) Orpheus

You walked in front of me,
pulling me back out
to the green light that had once
grown fangs and killed me.

I was obedient, but
numb, like an arm
gone to sleep; the return
to time was not my choice.

By then I was used to silence.
Though something stretched between us
like a whisper, like a rope:
my former name,
drawn tight.
You had your old leash
with you, love you might call it,
and your flesh voice.

Before your eyes you held steady
the image of what you wanted
me to become: living again.
It was this hope of yours that kept me following.

I was your hallucination, listening
and floral, and you were singing me:
already new skin was forming on me
within the luminous misty shroud
of my other body; already
there was dirt on my hands and I was thirsty.

I could see only the outline
of your head and shoulders,
black against the cave mouth,
and so could not see your face
at all, when you turned

and called to me because you had
already lost me. The last
I saw of you was a dark oval.
Though I knew how this failure
would hurt you, I had to
fold like a gray moth and let go.

You could not believe I was more than your echo.

 **************************

(2) Eurydice

 

He is here, come down to look for you.
It is the song that calls you back,
a song of joy and suffering
equally: a promise:
that things will be different up there
than they were last time.

You would rather have gone on feeling nothing,
emptiness and silence; the stagnant peace
of the deepest sea, which is easier
than the noise and flesh of the surface.

You are used to these blanched dim corridors,
you are used to the king
who passes you without speaking.

The other one is different
and you almost remember him.
He says he is singing to you
because he loves you,

not as you are now,
so chilled and minimal: moving and still
both, like a white curtain blowing
in the draft from a half-opened window
beside a chair on which nobody sits.