Το
Βαρόσι, είναι το Μεγάλο Παράθυρο της ΄Εδεσσας που λειτουργεί μεταφορικά
και κυριολεκτικά σαν μεγάλο άνοιγμα φωτός για την Πόλη και την Ιστορία
της. Μεταφορικά, γιατί αυτός ο παραδοσιακός οικισμός είναι ένας δίαυλος
μέσα στο χρόνο και στο χώρο της πόλης που συνδέει την ιστορική με την
σύγχρονη Εδεσσα αλλά και την αρχαία με την νεότερη ελληνική ιστορία.
Κυριολεκτικά ,γιατί έτσι όπως είναι χτισμένος πάνω στο "Φρύδι του
Μεγάλου Βράχου" όταν ανοίξεις τα παράθυρα οποιουδήποτε σπιτιού πάνω από
τον γκρεμό το θέαμα προς τον ουρανό και τον κάμπο σου κόβει την ανάσα. Τα σπίτια του Βαροσιού είναι άλλωστε ένα ξάφνιασμα. Ολόκληρος ο
οικισμός,είναι ένα αρχιτεκτονικό φυλακτό απ αυτά που δύσκολα
αντιστέκονται στον πανδαμάτορα Χρόνο αλλά οι Εδεσσαίοι το διέσωσαν και
σε σημαντικό βαθμό το έχουν αναδείξει.
Αν η Θεσσαλονίκη έχει την Ανω
Πόλη, η Κοζάνη την "Σκρκα" της και η Καστοριά το "Ντολτσό" της, η
Εδεσσα, καυχάται ότι σ αυτήν την παραδοσιακή συνοικία, στο Βαρόσι,
χτυπάει η καρδιά της. Κι είναι τέτοιος ο χτύπος της που μπορείς να
ακούσεις το Παρελθόν και το Παρόν μαζί.
Το Βαρόσι υπήρξε η πρώτη
χριστιανική συνοικία της Εδεσσας.Είναι χτισμένη στα ερείπια των αρχαίων
τειχών και της ακρόπολης, του "Θεοφρούρητου Κάστρου των Βοδενών",τίτλο
που απέκτησε με τα χρόνια λόγω της ισχυρής οχυρωματικής θέσης που το
έκανε απόρθητο.
Σε ορισμένα σημεία όπως στο εσωτερικό του ξενοδοχείου
"Βαρόσι" μπορεί κανείς να δει κάτω από το ειδικά κατασκευασμένο
(γυάλινο) πάτωμα το τείχος της αρχαίας ακρόπολης. Ο οικισμός αποτελεί
εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού, πρώτος οικιστικός πυρήνας και ιστορικό
κέντρο της σημερινής πόλης.Τα κτίσματά του έχουν ιδιαίτερη σημασία κι
αξία γιατί βρίσκονται ενταγμένα σε ένα ενιαίο περιβάλλον που διασώζει την
συλλογική μνήμη.
**************************
Το Βαρόσι, που σημαίνει οχυρό, στην ουσία αποτέλεσε την πρώτη
συνοικία που δημιουργήθηκε στην πόλη ως εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού
που αναπτύχθηκε στο χώρο της ακρόπολης και της αρχαίας πόλης.
Τα
σπίτια και τα κτίριά του, πρόκειται για λαϊκές κατοικίες αλλά και κάποια
αρχοντικά, χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα, ενώ διακρίνονται για την
χαρακτηριστική παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική. Διώροφα κτίσματα
με προεξοχές, ανοιχτό καλυπτόμενο εξώστη και κεραμοσκεπή, εσωτερική αυλή
και ημιυπαίθριους χώρους, τα λεγόμενα χαγιάτια, γύρω από αυτή.
Από τα πιο σημαντικά εναπομείναντα αρχοντικά που αξίζει κανείς αν
επισκεφτεί η οικία Γιούσμη, το αρχοντικό Βαλάσα του 1841, η οικία Σκίπη-
Φράγκου του 19ου αιώνα και η οικία Τσάμη, μακέτα της οποίας
φιλοξενείται στο Εθνολογικό Λαογραφικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.
Πηγη: travel.eleftheriaonline.gr
****************
Το μεγαλύτερο τμήμα της συνοικίας πυρπολήθηκε από τους
Γερμανούς στις 13/9/1944 ως αντίποινα για το φόνο αξιωματικού των SS
από τον ΕΛΑΣ.Ορισμένοι ιστορικοί αναφέρουν ότι οι Γερμανοί πυρπόλησαν
την συνοικία επειδή θεωρούσαν ότι χρησίμευε ως κέντρο των αντιστασιακών
για να μπορούν να διαφεύγουν εύκολα από εκεί στον κάμπο.
Η σημερινή
έκταση της συνοικίας καλύπτει 18 στρέμματα.Τα περισσότερα κτίσματα που
έχουν αναστηλωθεί χρησιμοποιούνται για κατοικίες. Ορισμένα έχουν
μετατραπεί σε πανσιόν.
Με απόφαση του ΥΠΠΟ το 1983 το Βαρόσι της Εδεσσας
κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο.
Το 1990 η μελέτη ανάπλασής του ,η οποία
εκπονήθηκε από ομάδα της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ, διακρίθηκε με το
πρώτο βραβείο στο πλαίσιο Ευρωπαικού Προγράμματος διατήρησης και
προβολής της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Είχε μάλιστα αποσπάσει το
υψηλότερο χρηματικό βραβείο ανάμεσα στις 1138 μελέτες που είχαν
υποβληθεί από τις χώρες μέλη.
Ο Δήμος Εδεσσας και άλλοι φορείς της πόλης
συνεχίζουν και σήμερα την προσπάθεια διάσωσης, αποκατάστασης και
διαφύλαξης της ιστορικής και παραδοσιακής φυσιογνωμίας του οικισμού
Έδεσσα - Βικιπαίδεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου