Η πρώτη έκθεση που επικεντρώνεται στο ενδιαφέρον των σουρεαλιστών για τη μαγεία, τον αποκρυφισμό και την αλχημεία στο Μουσείο Barberini του Πότσνταμ της Γερμανίας

 

Surrealismus und Magie. Verzauberte Moderne

https://www.museum-barberini.de › ...

Η μαγική τέχνη του μοντέρνου

• ΑΥΓΗ της Κυριακής
  
• 6 Noεμβρίου 2022
• Της ΛΗΔΑΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Η πρώτη, ανατρεπτική έκθεση που επικεντρώνεται στο ενδιαφέρον των σουρεαλιστών για τη μαγεία, τον αποκρυφισμό και την αλχημεία παρουσιάζεται στο Μουσείο Barberini του Πότσνταμ της Γερμανίας.

Θέλανε να ενώσουν το όνειρο με την καλλιτεχνική και πολιτική πράξη. Να δέσουν με τη δύναμη της φαντασίας τους στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στη φωτογραφία και στον κινηματογράφο τα προσωπικά οράματα και τους εφιάλτες τους, τους πόθους και τους φόβους τους. Να φέρουν σε κοινή θέα το ασυνείδητο και το υποσυνείδητο -που αποκάλυψε ο Φρόιντ- και να υποσκάψουν έτσι την ακαδημαϊκή, «τετραγωνισμένη ορθολογική» νατουραλιστική θεώρηση ενός κόσμου που οι κατεστημένες κοινωνικές και οικονομικές ισορροπίες του διαταράχτηκαν μέσα στη δίνη του Α΄ Μεγάλου Πολέμου και επέτρεψαν την άνοδο του φασισμού. 

 

Οι καλλιτέχνες και οι καλλιτέχνιδες που συσπειρώθηκαν στη διάρκεια των χρόνων γύρω από την ιδρυτική ομάδα του κινήματος του σουρεαλισμού, του ψυχίατρου, ποιητή, συγγραφέα των «Μανιφέστων του σουρεαλισμού» και προασπιστή της «Ανεξάρτητης Επαναστατικής Τέχνης» Αντρέ Μπρετόν. Άνοιξαν νέους δρόμους στις τεχνικές των frottage, grattage, collage. Η έκθεση, που συμβαίνει στο αναδομημένο, κλασικιστικό, μπαρόκ Παλάτι Barberini του Πότσνταμ συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Barberini και το Ίδρυμα της Συλλογής της Πέγκι Γκούγκενχαϊμ στη Βενετία. Αξίζει να σημειωθεί ότι για την επίτευξή της ο επιμελητής της Daniel Zamani ανέμενε επί τέσσερα χρόνια τα εννέα δάνεια της συλλογής της Πέγκι Γκούγκενχαϊμ.

Γιατί είναι η πρώτη έκθεση που επικεντρώνεται στο ενδιαφέρον των σουρεαλιστών για τη μαγεία, τον αποκρυφισμό και την αλχημεία. Τα 90 έργα των 20 δημιουργών από 30 διεθνή μουσεία και ιδρύματα που τη συγκροτούν εκτείνονται από τις ρίζες των υπερρεαλιστών στη μεταφυσική ζωγραφική του Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο. Απλώνονται στις λεπτομερείς και παράταιρες συνθέσεις μέσα σε ψευδαίσθητα, τρισδιάστατα τοπία της «Γέννησης του ρευστού πόθου» του Σαλβαντόρ Νταλί ή της «Μαύρης μαγείας» της νεφελώδους γυναικείας μορφής του Ρενέ Μαγκρίτ. Φθάνουν μέχρι τα πλασμένα με τη μέθοδο του ψυχικού αυτοματισμού του Βίκτορ Μπράουνερ, του Μαξ Ερνστ, της Λεονόρ Φινί ή της Λεονόρα Κάριγκτον.

Το έργο που αποτέλεσε, σύμφωνα με τον επιμελητή της έκθεσης, «σημείο εκκίνησής της» ήταν «Το ντύσιμο της νύφης» του Μαξ Ερνστ. «Γιατί είναι», όπως δηλώνει ο ίδιος, «γεμάτο υπαινιγμούς για τη μαγεία, την αλχημεία, τον αποκρυφισμό». Όπου η σύντροφός του, σουρεαλίστρια ζωγράφος και συγγραφέας Λεονόρα Κάριγκτον, παρουσιάζεται ως μάγισσα, καλυμμένη με μια καστανοκόκκινη μπέρτα μέσα από την οποία προβάλλεται το γυμνό, καθρεφτιζόμενο στο βάθος κατάλευκο κορμί της, ενώ στο πλάι της ένα επιθετικό πτηνόμορφο ον δηλώνει με το σπασμένο ξίφος του τη διάρρηξη της σχέσης τους την εποχή του ναζισμού, όπου ο Ερνστ μετά τη φυλάκισή του κατάφερε να διαφύγει στην Αμερική με τη βοήθεια της κατοπινής συζύγου του Πέγκι Γκούγκενχαϊμ και η Κάριγκτον στην Ισπανία, σε μια ψυχιατρική κλινική, και αργότερα στο Μεξικό, όπου έζησε και έδρασε καλλιτεχνικά μέχρι το τέλος της ζωής της.

Η αρωματική κουζίνα της Ιρλανδής γιαγιάς της Λεονόρα Κάριγκτον φανερώνει τις επιρροές της από τους κέλτικους μύθους αλλά και τον υβριδικό κόσμο του Ιερώνυμου Μπος. Δεν είναι τυχαίο ότι στην παρούσα έκθεση είναι αφιερωμένο στην τέχνη της ένα ολόκληρο δωμάτιο. Η βυθισμένη σε έναν βάλτο αυτοπροσωπογραφία της Αργεντινής ζωγράφου και φίλης της Κάριγκτον, Λεονόρ Φινί φέρνει στο φως τη διττή προσωπικότητα της θεάς της μητριαρχίας που έδινε και έπαιρνε τη ζωή. Η ανδρόγυνη φιγούρα του «Σουρεαλιστή» Βίκτορ Μπράουνερ, που σκηνοθετεί εαυτόν το 1947 ως αλχημιστή, πραγματικό Εβραίο επιζώντα του Ολοκαυτώματος, είναι μια διηνεκής πρόκληση στον τρομακτικό αυταρχισμό που μας απειλεί.