Σίρλεϊ Τζάκσον: «Κανένας ζωντανός οργανισμός δεν μπορεί να συνεχίσει να ζει για πολύ καιρό μέσα σε συνθήκες απόλυτου ρεαλισμού. Μερικοί πιστεύουν ότι ακόμα και οι κορυδαλλοί και τα τζιτζίκια ονειρεύονται »

 

Ως λάτρης της λογοτεχνίας τρόμου σκέφτομαι συχνά την περίπτωση της Σίρλεϊ Τζάκσον* της σπουδαίας συγγραφέα η οποία στη χώρα μας έχει μεταφραστεί ελάχιστα. Όσοι αγαπούν τις ταινίες τρόμου είναι σχεδόν αδύνατο να μην έχουν δει ή έστω ακούσει την ταινία «The haunting» του Ρόμπερτ Γουάιζ, η οποία βασίζεται στο μυθιστόρημα «Οι δαίμονες του Χιλ Χάους» (The Haunting of Hill House)**. Αυτή η ταινία και οι κινηματογραφικές μεταφορές που ακολούθησαν ήταν το έναυσμα για ένα μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού να αναζητήσει το έργο της Αμερικανίδας συγγραφέα.   Η Τζάκσον, μια γυναίκα με εύθραυστη ψυχοσύνθεση, γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο, σπούδασε στη Νέα Υόρκη και επέλεξε να ζήσει στο Βερμόντ, μακριά από τις πολύβουες μεγαλουπόλεις, με τον σύζυγο και τα τέσσερα παιδιά της. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1960 εξέδωσε έξι μυθιστορήματα και πολλά διηγήματα. Κάθε μέρα έγραφε τουλάχιστον 1.000 λέξεις, με αξιοσημείωτη προσήλωση και πειθαρχία σαν να φοβόταν ότι δεν θα προλάβαινε να καταγράψει όλες τις ιστορίες που είχε στο μυαλό της. Πέθανε το 1965 στα 48 της από ανακοπή καρδιάς, έχοντας ταλαιπωρηθεί πολύ από ψυχοσωματικές παθήσεις και νευρώσεις. Ο τρόμος που χτίζει στις ιστορίες της η Τζάκσον δεν κραυγάζει. Είναι υπόκωφος, απλώνεται σαν αόρατο δίχτυ γύρω από τους ήρωές της και εντέλει τους καταπίνει. Το κακό δεν έρχεται μέσω κάποιου περίεργου εισβολέα· ενυπάρχει στην ψυχή των ηρώων εν αγνοία τους και ξυπνά την πιο ακατάλληλη στιγμή (το έργο του Στίβεν Κινγκ έχει δεχτεί μεγάλη επιρροή από εκείνο της Τζάκσον). Στις ιστορίες της όλα δείχνουν να κυλούν ομαλά, μέχρι τη στιγμή που η ευρυθμία του σύμπαντος κόσμου τίθεται σοβαρά υπό αμφισβήτηση. Συχνά χρησιμοποιεί τη γοτθική φόρμα για να εκφράσει τον προβληματισμό της σχετικά με την ξενοφοβία και την κοινωνική απομόνωση. Οι μελετητές της προσπαθώντας να χωρέσουν το έργο της σε μια κατηγορία, συχνά το εντάσσουν στον γοτθικό τρόμο, όμως πάντα κάτι περισσεύει.

H Σίρλεϊ Τζάκσον

Όταν το αριστούργημά της «Η λοταρία» (The Lottery)*** δημοσιεύθηκε το 1948 στο περιοδικό «The New Yorker», προκάλεσε τις περισσότερες αντιδράσεις από οποιοδήποτε άλλο διήγημα στην ιστορία του εντύπου, με τις επιστολές των αναγνωστών, κυρίως υβριστικές, να κατακλύζουν τα γραφεία. Ακόμα και η μητέρα της Τζάκσον διαμαρτυρήθηκε για το περιεχόμενο της ιστορίας που αφορά έναν ασυνήθιστο διαγωνισμό στην κεντρική πλατεία ενός μικρού χωριού στη Νέα Αγγλία. «Σε λίγο άρχισαν να συγκεντρώνονται οι άντρες, επιτηρώντας τα παιδιά τους, συζητώντας για τη σπορά και τη βροχή, τα τρακτέρ και του φόρους. Στέκονταν μαζί μακριά από τον σωρό με τις πέτρες στη γωνιά, τα αστεία τους ήταν ήσυχα κι μάλλον χαμογελούσαν παρά γελούσαν. Οι γυναίκες, φορώντας ξεθωριασμένα ρούχα και πρόχειρα πουλόβερ, έφτασαν λίγο αργότερα από το αντρομάνι. Χαιρέτισαν η μια την άλλη και αντάλλαξαν λίγα κουτσομπολιά καθώς πήγαιναν να συναντήσουν τους συζύγους τους» (το απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο «Γοτθικές ιστορίες – μοντέρνες συγγραφείς» από τις εκδόσεις Ars Nocturna και η μετάφραση είναι της Μαριάννας Παπουτσοπούλου). Οι τριακόσιοι κάτοικοι συγκεντρώνονται μια ειδυλλιακή μέρα του Ιουνίου για την κλήρωση μιας λοταρίας. Το έπαθλο όμως δεν είναι αυτό που θα περίμενε κάποιος. Ο νικητής εδώ κερδίζει έναν δημόσιο λιθοβολισμό. Το έργο παραπέμπει στην Αν Χάτσινσον η οποία καταδικάστηκε σαν αιρετική και εξορίστηκε από την αποικία της Μασαχουσέτης τον 17ο αιώνα, ωστόσο αποτελεί ταυτόχρονα σχόλιο για τις πληγές που άφησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
 
Η Τζάκσον έγινε παγκοσμίως γνωστή το 1959 με τους «Δαίμονες του Χιλ Χάους». «Κανένας ζωντανός οργανισμός δεν μπορεί να διατηρήσει για καιρό τα λογικά του, καθηλωμένος σε συνθήκες απόλυτης πραγματικότητας· ακόμη και οι κορυδαλλοί και οι ακρίδες ισχυρίζονται κάποιοι, ονειρεύονται. Το Χιλ Χάους, περιφρονώντας κάθε λογική, στεκόταν μόνο στους λόφους, φυλάγοντας μέσα του στο σκοτάδι· έτσι στεκόταν για ογδόντα χρόνια κι ίσως έτσι συνέχιζε για άλλα ογδόντα» (Μετάφραση Χρύσα Τσαλικίδου, Εκδόσεις Θύραθεν/Επιλογή). Το μυθιστόρημα, που θεωρείται το καλύτερο στο είδος του μαζί με το «Στρίψιμο της βίδας» του Χένρι Τζέιμς αποτελεί την ιστορία μιας ομάδας ανθρώπων που κλείνονται σε μια στοιχειωμένη έπαυλη για να πάρουν μέρος σε ένα ψυχολογικό πείραμα. Το σπίτι, που εδώ έχει τη λειτουργία που έχει ο πύργος στη γοτθική λογοτεχνία, μέρα με τη μέρα ρουφάει τη ζωή των επισκεπτών με ολέθρια αποτελέσματα.  

Το 2016 με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννησή της, το «Ζούσαμε πάντα σ’ ένα κάστρο» (We Have Always Lived in the Castle) κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Βάσιας Τζανακάρη. Η ιστορία αφορά δύο αδελφές που ζουν με τον άρρωστο ηλικιωμένο θείο τους έξω από ένα χωριό. Οι υπόλοιποι κάτοικοι του χωριού τις αποφεύγουν επιδεικτικά από τότε που η μεγάλη αδελφή κατηγορήθηκε ότι δηλητηρίασε όλη την οικογένεια με αρσενικό, με αποτέλεσμα τον ομαδικό επώδυνο θάνατό τους. Η έλευση ενός ξαδέλφου θα πυροδοτήσει εξελίξεις που μόνο καλό τέλος δεν θα έχουν. «Οι κάτοικοι του χωριού πάντα μας μισούσαν» σπεύδει να ξεκαθαρίσει της η Κάθριν Μπλάκγουντ καθώς ξετυλίγεται η ιστορία της οικογένειας, σε ένα μυθιστόρημα που αποφεύγει τις κλασικές συνταγές και μοιάζει περισσότερο με συμφωνία νευρώσεων και ζοφερών ενστίκτων.

________________

 

*Σίρλεϊ Τζάκσον - Βικιπαίδεια

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

**The Haunting of Hill House - Pdf reading...

***The Lottery- Pdf reading