ΕΚΛΕΚΤΕΣ ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Χριστόφορος Περραιβός

Απομνημονεύματα πολεμικά, διαφόρων μαχών συγκροτηθεισών μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών κατά τε το Σούλιον και Ανατολικήν Ελλάδα από το 1820 μέχρι του 1829 έτους

Σειρά «Κείμενα Μνήμης» 2

Εισαγωγή – Επιστημονική επιμέλεια – Σχόλια: Στέφανος Παπαγεωργίου

Αθήνα, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, 2019 (Οκτώβριος)

Σελίδες: 468

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-618-5154-36-3

Τιμή: 18,00 €

Τα 200 χρόνια από την Επανάσταση είναι μια επέτειος ορόσημο και προσκλητήριο. Μας προσκαλεί να θυμηθούμε, να διαβάσουμε, να στοχαστούμε, να μετουσιώσουμε τη συγκίνηση σε γνώση και τη γνώση σε κριτικό και αυτοκριτικό λόγο. Για να ανταποκριθεί στο προφανές χρέος του, να τιμήσει τον Αγώνα με τρόπο παιδευτικό, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία αποφάσισε να εκδώσει, στη σειρά «Κείμενα Μνήμης» και με την ευθύνη της επιστημονικής επιτροπής που συστάθηκε γι' αυτόν τον σκοπό, δυσεύρετα απομνημονεύματα/ημερολόγια αγωνιστών και ιστοριογραφήματα του 19ου αιώνα που επικεντρώνονται στην Επανάσταση.

Ο πρώτος τόμος της σειράς ήταν τα Απομνημονεύματα της δευτέρας πολιορκίας του Μεσολογγίου του Ηπειρώτη αγωνιστή Αρτέμιου Ν. Μίχου. Ο δεύτερος τόμος, που εκδίδεται με την επιστημονική επιμέλεια του Στέφανου Παπαγεωργίου, έχει ένα εξαιρετικό γνώρισμα που επαυξάνει την καθαυτό αξία του: είναι το πρώτο αυτοβιογραφικό κείμενο αγωνιστή της Επανάστασης που ιστορεί τη γενέθλια δεκαετία του 1820, το οποίο τυπώθηκε και κυκλοφόρησε στην ελεύθερη πλέον Ελλάδα. Πρόκειται για τα Απομνημονεύματα πολεμικά του Χριστόφορου Περραιβού, συντρόφου του Ρήγα Φεραίου και μυημένου στη Φιλική Εταιρεία από το 1817.

Και μόνο η θερμότητα που κυριεύει ένα κείμενο κατά τα λοιπά ψυχρό, όταν γίνεται λόγος για τις πληγές που ανοίγει η διχόνοια, είτε στα πεδία των μαχών είτε στα πεδία των πολιτικών συγκρούσεων ανάμεσα σε ματαιόδοξα άτομα ή εξουσιόφιλες φατρίες, θα αρκούσε για να συστήσει τα Απομνημονεύματα του Χριστόφορου Περραιβού ως ανάγνωσμα υψηλής παιδευτικής αξίας. Το συμπέρασμα του αγωνιστή του '21 είναι απλούστατο: «Αφ' όλας τα οποίας εκερδίσαμεν νίκας έως την σήμερον κατά των ενθρών, η ενδοξοτέρα, η αθάνατος και η σωτήριος δια το έθνος μας είναι το να καταπαύσωμεν αυτήν την κατηραμένην και ολέθριον διχόνοιαν».

Παντελής Μπουκάλας
Διευθυντής της σειράς «Κείμενα Μνήμης»

 

●●● / ●●●

 

Βασίλης Παναγιωτόπουλος

Κωνσταντίνος Καντιώτης, Κερκυραίος. Ελάσσων Φιλικός, Αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης

Αθήνα, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2019 (Οκτώβριος)

Σελίδες: 105

Διαστάσεις: 14 x 22 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-9538-86-2

Τιμή: 12,00 € 

Αυτό το βιβλίο έρχεται να φωτίσει πτυχές της ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης κατά τα πρώτα αποφασιστικά βήματα του Αγώνα. Τη μεγαλύτερη ιστοριογραφική αδικία έχουν υποστεί κυρίως οι πρωτοπόροι Φιλικοί, ιδρυτές και συνιδρυτές και μέλη της «Υπερτάτης Αρχής». Και βέβαια, οι δευτεραγωνιστές συνεργάτες τους, όλοι αυτοί που, συνεπείς στη ριζοσπαστική επιλογή της ρήξης με το οθωμανικό καθεστώς, αλλά και στον πατριωτικό τους όρκο, στάθηκαν το νευρικό σύστημα της Επανάστασης, το υπόβαθρο πάνω στο οποίο στήθηκε η «συνωμοσία» στις ελληνικές κοινότητες της διασποράς και στα ελληνικά περιβάλλοντα, στις πόλεις και στην ύπαιθρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και στη συνέχεια η «εξέγερση» στις ελληνικές χώρες, στην κατοπινή ελληνική επικράτεια.

Ένα από τα πρόσωπα αυτά είναι ο ολότελα ξεχασμένος Κωνσταντίνος Καντιώτης, Κερκυραίος της Αγίας Πετρούπολης, πρόσωπο στενά δεμένο με τον Ιωάννη Καποδίστρια, πρώιμος Φιλικός και, επίσης, αγωνιστής των πρώτων μηνών της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά και ως το τέλος του Αγώνα.

Το έργο αυτό στηρίζεται –ή αρκείται– σε έγκυρα και προσιτά αλλά, δυστυχώς, άκρας διασποράς τεκμήρια, που ο εντοπισμός και η συνάρθρωσή τους αποτελούν τη βασική προσφορά του.

Β. Π.

●●● / ●●●

 

Αντώνης Διακάκης

Το Μεσολόγγι στο 1821. Πόλεμος, οικονομία, πολιτική, καθημερινή ζωή

Αθήνα, Εκδόσεις Ασίνη, 2019 (Νοέμβριος)

Σελίδες: 424

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-618-5346-13-3

Τιμή: 22,00 €

Η μελέτη αυτή παρουσιάζει και αναλύει τις πολύπλευρες δημογραφικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που γνώρισε η πόλη του Μεσολογγίου κατά την Επανάσταση του 1821: τις πληθυσμιακές μετακινήσεις, την εμπορική και γενικότερη οικονομική δραστηριότητα, τη δράση διάφορων κοινωνικών ομάδων, τον αντίκτυπο των εμφύλιων συγκρούσεων κ.ά.

Ιδιαίτερη θέση κατέχουν τα γεγονότα της τελευταίας πολιορκίας του Μεσολογγίου: ο πόλεμος και η οργάνωση της άμυνας, ο λιμός και οι συνέπειές του, το ζήτημα του εφοδιασμού της πόλης.

Σημαντική είναι και η συμβολή στο επίπεδο της μελέτης της καθημερινότητας της επαναστατικής περιόδου. Θέματα, όπως η κατοικία, ο βιοπορισμός, οι ασχολίες, τα έθιμα και οι θρησκευτικές αντιλήψεις, η διαφοροποίηση στους ρόλους ανδρών, γυναικών και παιδιών, η οργάνωση και η λειτουργία θεσμών και υπηρεσιών, η εκπαίδευση, ο Τύπος, η δικαιοσύνη και η περίθαλψη προσεγγίζονται με στόχο τη βαθύτερη κατανόηση μιας ολόκληρης εποχής, που σηματοδότησε την απαρχή του νεώτερου ελληνικού κόσμου.

 

●●● / ●●●

 

Σοφοκλής. Τριάντα δύο μελέτες

Brill ‘s Companion to Sophocles

Επιμέλεια πρωτότυπης έκδοσης: Α. Μαρκαντωνάτος

Επιμέλεια ελληνικής έκδοσης: Χ. Τσαγγάλης

Μετάφραση: Κ. Δημοπούλου

Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις University Studio Press, 2019 (Ιούλιος)

Σελίδες: 614

Διαστάσεις: 20,5 x 29 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-12-2449-7

Τιμή: 56,00 €

Ο τόμος περιλαμβάνει τριάντα δύο ειδικές μελέτες έγκριτων κλασικών φιλολόγων της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας που εξετάζουν την πρόοδο και την κατεύθυνση της έρευνας αναφορικά με τις ποικίλες πτυχές της θεατρικής παραγωγής του Σοφοκλή. Σκοπός είναι μια συνολική παρουσίαση του σημερινού status quaestionis, λαμβάνοντας υπόψιν τις πιο πρόσφατες μελέτες που έχουν θέσει νέα ερωτήματα για τον Σοφοκλή και για την αρχαία ελληνική τραγωδία. Μετά τα βιογραφικά στοιχεία του ποιητή και την ανάλυση καθεμιάς από τις σωζόμενες επτά τραγωδίες του, παρουσιάζονται θέματα όπως η μουσική, η γλώσσα και η αφήγηση στο έργο του, η μελέτη της εικονογραφίας, η θρησκεία, η ιστορία και η πολιτική πραγματικότητα της εποχής του. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται σε μια σειρά θεμάτων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος αναφορικά με τη σχέση της αρχαιότητας με τον σύγχρονο κόσμο, όπως οι γυναίκες και οι ελάσσονες χαρακτήρες των έργων του Σοφοκλή, η εκπαίδευση και η φιλοσοφία, και βεβαίως η πρόσληψή του όχι μόνο στην αρχαιότητα αλλά και στη σύγχρονη λογοτεχνία και το θέατρο. Το βιβλίο αποτελεί άριστο οδηγό για την κατανόηση του Σοφοκλή και προσφέρει νέες προοπτικές για ποικίλα ζητήματα των σοφόκλειων σπουδών σε κλασικούς φιλολόγους, φοιτητές αλλά και ερευνητές. Η πρωτότυπη αγγλική έκδοση, σε επιμέλεια του Ανδρέα Μαρκαντωνάτου, ανήκει στη σειρά εγχειριδίων των εκδόσεων Brill με θέματα και πρόσωπα της κλασικής αρχαιότητας.

●●● / ●●●

 

Εγκλήματα των ισχυρών. Διαφθορά, οικονομικό και οργανωμένο έγκλημα

Επιμέλεια: Σοφία Βιδάλη, Νικόλαος Κ. Κουλούρης, Χάρης Παπαχαραλάμπους

Κείμενα: συλλογικό

Αθήνα, Εκδόσεις ΕΑΠ, 2019 (Οκτώβριος)

Σελίδες: 445

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-618-84272-6-6

Τιμή: 21,00 €

 

Τα «εγκλήματα των ισχυρών» αποτελούν μια σχετικά νέα αναλυτική κατηγορία στην Εγκληματολογία, συγκεκριμένα υπό το επιστημολογικό παράδειγμα της Κριτικής Εγκληματολογίας. Μιλάμε για ένα ευρύ φάσμα εγκλημάτων, τα οποία μέχρι τη δεκαετία του 1970 είτε δεν λογίζονταν ως εγκλήματα είτε δεν τους αποδιδόταν η πρέπουσα σημασία.

Σε αντίθεση με την παραδοσιακή Εγκληματολογία, που εστιάζει την ανάλυσή της στα φυσικά πρόσωπα, η θεωρία για τα εγκλήματα των ισχυρών θέτει στο επίκεντρο ποικίλα «συστήματα εξουσίας» και οντότητες-δράστες. Ως εγκλήματα των ισχυρών καταγράφονται εγκλήματα του κράτους, του ιδιωτικού τομέα, αλλά και των συμπράξεών τους, η δράση του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και όψεις της διαφθοράς, που στην εποχή μας έχουν σαφώς συμβιωτική και λειτουργική σχέση. Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται θεωρητικές προσεγγίσεις και κριτικές αποτιμήσεις σχετικά με τα αίτια, τις επιμέρους εκδοχές και την αντιμετώπιση των εγκλημάτων των ισχυρών, από την οπτική ιδίως της Εγκληματολογίας, αλλά και του ποινικού και του δημοσίου δικαίου. Σκοπός μας είναι να αποτυπωθεί η προβληματική για τα εγκλήματα που αποτελούν το επίκεντρο κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών κρίσεων στην εποχή μας, ιδίως δε στην Ελλάδα. Καταξιωμένοι πανεπιστημιακοί και νέοι εξειδικευμένοι επιστήμονες συνεισφέρουν στο έργο αυτό, το οποίο απευθύνεται σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές, σε ερευνητές των φαινομένων αυτών και σε επαγγελματίες του ποινικοκατασταλτικού συστήματος (δικαστικούς λειτουργούς, αστυνομικούς, στελέχη του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) και φιλοδοξεί να αποτελέσει έναυσμα για ουσιαστικό διάλογο σχετικά με τα αίτια και τις πολιτικές αντιμετώπισης των εγκλημάτων των ισχυρών.

 

●●● / ●●●

 

Georges Bataille

Η ψυχολογική δομή του φασισμού

Μετάφραση – Επίμετρο: Κώστας Γκούνης

Αθήνα, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2019 (Οκτώβριος)

Σελίδες: 77

Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-618-5118-46-4

Τιμή: 9,54 €

Η διάγνωση του φασισμού ως ισχυρού ψυχολογικού και πολιτισμικού φαινομένου από τον Μπατάιγ αντανακλά την πρόθεση του να συνδυάσει τη μαρξιστική ανάλυση της καπιταλιστικής κοινωνίας με την κατανόηση των συναισθηματικών και συμβολικών διαστάσεων της συλλογικής εμπειρίας. Η "Ψυχολογική δομή του φασισμού" είναι από τα πρώτα κείμενα που εξετάζουν την απήχηση και την αποτελεσματικότητα της φασιστικής έλξης, με αφετηρία πρόσφατες για την εποχή του συγγραφέα ψυχολογικές, ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις. Οι λιβιδινικές σχέσεις της μάζας με τον ηγέτη και η αμφισημία του ταμπού, οι δυνάμεις έλξης και αποστροφής που περιβάλλουν το ιερό, οι "ανορθολογικές" πρακτικές οργιαστικής σπατάλης στις "κοινωνίες του δώρου" -όπως μελετήθηκαν από τον Φρόυντ, τον Ντυρκέμ και τον Μαρσέλ Μως, αντίστοιχα- αποτελούν καθοριστικές ιδέες που κατευθύνουν την ανάλυση του Μπατάιγ για τον φασισμό. Στόχος του Μπατάιγ είναι να υπερβεί τον οικονομισμό της διαδεδομένης τότε μαρξιστικής ανάλυσης και να αναδείξει τη σημασία "ανορθολογικών" παραμέτρων οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία του φασισμού, αντί να αξιοποιηθούν από το επαναστατικό εργατικό κίνημα.

 

●●● / ●●●

 

Stephanie DeGooyer, Alastair Hunt, Lida Maxwell, Samuel Moyn

Το δικαίωμα να έχουμε δικαιώματα

Επίλογος: Astra Taylor

Μετάφραση: Βαγγέλης Πούλιος

Επίμετρο: Ειρήνη Αβραμοπούλου

Αθήνα, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2019 (Νοέμβριος)

Σελίδες: 199

Διαστάσεις: 14 x 20,5 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-618-5118-46-4

Τιμή: 14,84 €

Πριν από εξήντα χρόνια η Hannah Arendt, εξόριστη Εβραία πλέον μετά τη στέρηση της γερμανικής της πολιτειότητας, διαπίστωσε ότι προτού μπορέσουν οι άνθρωποι να απολαύσουν οποιοδήποτε «αναπαλλοτρίωτο» ανθρώπινο δικαίωμα -προτού μπορέσει να υπάρξει οποιοδήποτε δικαίωμα στην εκπαίδευση, την εργασία, την ψήφο κ.ο.κ.- θα πρέπει πρώτα να υπάρχει κάτι που το ονόμασε «δικαίωμα να έχουμε δικαιώματα». Η ιδέα της δεν συγκέντρωσε τότε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αλλά στην εποχή μας, μια εποχή μαζικών απελάσεων, ταξιδιωτικών απαγορεύσεων σε μουσουλμάνους πολίτες, προσφυγικών κρίσεων και μεταεθνικών πολέμων, η φράση έχει γίνει το επίκεντρο ενός σημαντικού και ζωηρού διαλόγου. Εδώ, πέντε κορυφαίοι στοχαστές και στοχάστριες από διάφορα επιστημονικά πεδία -την ιστορία, το δίκαιο, τις πολιτικές επιστήμες και τις λογοτεχνικές σπουδές- εξετάζουν κριτικά το θεμέλιο των δικαιωμάτων και το νόημα της ριζοσπαστικής δημοκρατικής πολιτικής σήμερα.

«Η Hannah Arendt αιχμαλώτισε το ενδιαφέρον της σύγχρονης σκέψης αρνούμενη την ορθοδοξία και αψηφώντας τους κανόνες και τους περιορισμούς της πολιτικής θεωρίας. Το Δικαίωμα να έχουμε δικαιώματα συνεχίζει αυτή την παράδοση, παίρνοντας μία από τις πιο ανατρεπτικές ιδέες της -το "δικαίωμα να έχουμε δικαιώματα"- και δίνοντας βήμα για την ανάλυση καθενός από τα συστατικά στοιχεία της σε διαφορετικό/ή συγγραφέα. Το αποτέλεσμα είναι η θαυμάσια αποδόμηση μιας περίπλοκης έννοιας και ένας υπέροχος νέος τρόπος να γράφουμε θεωρία. Ιδιοσυγκρασιακό και ταυτόχρονα πληροφοριακό, προσωπικό και ταυτόχρονα απρόσωπο, το Δικαίωμα να έχουμε δικαιώματα ασκεί μια έλξη που είναι σχεδόν τόσο ακαταμάχητη όσο και τα γραπτά της ίδιας της Arendt.»

Corey Robin, καθηγητής πολιτικών επιστημώ

 

●●● / ●●●

 

Bruno Latour

Πού θα προσγειωθούμε; Δοκίμιο πολιτικού προσανατολισμού στο νέο κλιματικό καθεστώς

Μετάφραση: Άγγελος Μουταφίδης

Αθήνα, Εκδόσεις Πόλις, 2019 (Οκτώβριος)

Σελίδες: 166

Διαστάσεις: 14 x 21 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-435-682-9

Τιμή: 14,00 €

Στις αρχές της δεκαετίας του '90, στον απόηχο της «νίκης επί του κομμουνισμού» που συμβολίστηκε με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, τη στιγμή μάλιστα που ορισμένοι πίστευαν ότι έφτασε το τέλος της ιστορίας, μια διαφορετική ιστορία πραγματοποιεί υπογείως το δικό της ξεκίνημα.

Η ιστορία αυτή χαρακτηρίζεται αρχικά από την αποκαλούμενη «απορρύθμιση», η οποία επρόκειτο να δώσει στον όρο «παγκοσμιοποίηση» ένα όλο και πιο μειωτικό νόημα· ταυτόχρονα όμως σήμανε την ιλιγγιώδη έκρηξη των ανισοτήτων σε παγκόσμιο επίπεδο· τέλος, την ίδια εποχή εκκινεί μια συστηματική προσπάθεια άρνησης της κλιματικής αλλαγής.

Με το ανά χείρας δοκίμιο, ο Μπρούνο Λατούρ προτείνει να ερμηνεύσουμε τα τρία αυτά φαινόμενα ως συμπτώματα της ίδιας ιστορικής συνθήκης: τα γεγονότα συντελούνται ως εάν ένα μεγάλο μέρος των κυβερνώντων να έχουν συμπεράνει προ πολλού ότι ο επίγειος χώρος δεν επαρκεί πλέον για να φιλοξενήσει και εκείνους και τους υπόλοιπους κατοίκους του. Αποφάσισαν, κατά συνέπεια, πως στο εξής ήταν ανώφελο να παριστάνουν ότι η ιστορία εξακολουθούσε να πορεύεται προς έναν κοινό ορίζοντα όπου «όλοι οι άνθρωποι» θα μπορούσαν να έχουν εξίσου πρόσβαση στην ευημερία. Αλλόφρονες από την απουσία ενός κοινού κόσμου για να μοιραστούμε, βιώνουμε σήμερα τις συνέπειες αυτής της απόφασης, ένα από τα σύμβολα της οποίας είναι, μεταξύ άλλων, και ο Ντόναλντ Τραμπ.

Αν συνεχίσουμε να παραβλέπουμε πως έχουμε εισέλθει σε ένα Νέο Κλιματικό Καθεστώς, δεν θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε ούτε την έκρηξη των ανισοτήτων, ούτε την έκταση της απορρύθμισης, ούτε την κριτική στην παγκοσμιοποίηση, ούτε, κυρίως, την πανικόβλητη επιστροφή στον προστατευτισμό του εθνικού κράτους - ό,τι, εσφαλμένα, αποκαλούμε «άνοδο του λαϊκισμού».

Προκειμένου να αντισταθούμε σε αυτή την έλλειψη κοινού προσανατολισμού, θα πρέπει να προσγειωθούμε κάπου. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να βρούμε έναν τρόπο ώστε να προσανατολιστούμε. Και να σχεδιάσουμε, συνεπώς, κάτι σαν χάρτη των θέσεων που μας επιβάλλει το νέο τοπίο, καθώς επαναπροσδιορίζει όχι μόνο τα συναισθήματα της δημόσιας ζωής, μα και τα διακυβεύματά της.
 

 

●●● / ●●●

 

Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος

Η έννοια της «Γενιάς» στην περιοδολόγηση της ιστορίας, της ιστορίας της λογοτεχνίας και της ιστορίας της τέχνης

Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2019 (Νοέμβριος)

Σελίδες: 322

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-524-557-3

Τιμή: 20,00 €

Στην κριτική και την ιστοριογραφία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, καθώς και σε εκείνες της τέχνης, η έννοια της «γενιάς» έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως τόσο για την περιοδολόγησή τους, όσο και για τον προσδιορισμό μιας πληθώρας «γενιών» λογοτεχνικών ή καλλιτεχνικών. Εντούτοις, η βασική διεθνής βιβλιογραφία και θεωρητική συζήτηση σχετικά με την έννοια αυτή αγνοείται σχεδόν ολοσχερώς.

Ως εκ τούτου, θεωρώ πως εκκρεμούν αναπάντητα μια σειρά από θεμελιακά ερωτήματα: Πώς ορίζεται μια λογοτεχνική ή καλλιτεχνική «γενιά»; Πότε και πώς συγκροτείται; Ποια ηλικιακά όρια έχει; Ποιους περιλαμβάνει; Πόσα χρόνια διαρκεί και είναι ενεργή ως «γενιά»; Οι «γενιές» εμφανίζονται σποραδικά ή έχουν κανονική περιοδικότητα; Πώς διαδέχεται η μία «γενιά» την άλλη; Οι «γενιές» γεννιούνται ή γίνονται; Ποια είναι η σχέση της βιολογικής ηλικίας με τη λογοτεχνική ή καλλιτεχνική; Ποιες είναι οι αντιστοιχίες και οι σχέσεις των συνήλικων λογοτεχνικών, καλλιτεχνικών, επιστημονικών, πολιτικών και ευρύτερα κοινωνικών «γενιών» μεταξύ τους; Οι «γενιές» συγκροτούνται και δρουν πραγματικά και συνειδητά στο ιστορικό γίγνεσθαι της εποχής τους ή είναι επινοήσεις των ιστορικών, που τις κατασκευάζουν εκ των υστέρων; Οι «γενιές» είναι υπαρκτές και δρώσες κοινωνικές οντότητες στο πεδίο της ιστορίας ή είναι «τόποι μνήμης»;

Στην παρούσα μελέτη επιχειρώ μια κριτική επισκόπηση των γενεακών θεωριών και συστημάτων περιοδολόγησης της ιστορίας, της ιστορίας της λογοτεχνίας και της ιστορίας της τέχνης, από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι σήμερα. Παρουσιάζονται αρχικά στην ανέλιξή τους οι σχετικές εμπειρικές αντιλήψεις από τον Βολταίρο και τον Ιμμάνουελ Καντ μέχρι τους Σαρλ Σενιομπός και Βίλχελμ Ντιλτάμ· στη συνέχεια αναλύονται οι διαδοχικές γενεακές θεωρίες και τα συστήματα περιοδολόγησης της ιστορίας της λογοτεχνίας και της ιστορίας της τέχνης που διατυπώθηκαν από τους Φρανσουά Μαντρέ, Ορτέγκα υ Γκασσέτ, Βίλχελμ Πίντερ, Καρλ Μάννχαϊμ, Ερνστ Μπλοχ, Αλμπέρ Τιμπωντέ, Άρνολντ Χάουζερ, Πιερ Μπουρντιέ, Πιερ Νορά κ.ά.

Προσπαθώ, τέλος, να ιστορικοποιήσω τις παραπάνω θεωρίες ως προς την αλληλουχία και τις αποκλίσεις/διαφοροποιήσεις τους, καθώς και τη διαλεκτική τους αντιπαράθεση εντός του εκάστοτε εννοιολογικού τους πλαισίου.

●●● / ●●●

 

Σωτήρης Βογιατζής

Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας στο Άγιον Όρος. Ιστορία και αρχιτεκτονική

Συνεργασία:

Βασιλική Συθιακάκη-Κριτσιμάλλη

Ο γλυπτός διάκοσμος του Καθολικού της Μονής Μεγίστης Λαύρας

Αθήνα, Εκδόσεις Καπόν, 2019 (Νοέμβριος)

Σελίδες: 271, με έγχρωμες και α/μ εικόνες

Διαστάσεις:  21,5 x 28 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-618-5209-52-0

Τιμή: 57,24 €

Το Καθολικό της Ιερός Μονής Μεγίστης Λαύρας αποτελεί ένα εμβληματικό κτήριο για την ιστορία του Αγίου Όρους, καθώς πρόκειται για το πρώτο από τα μεγάλα Καθολικά που κατασκευάστηκαν στη χερσόνησο, εγκαινιάζοντας ουσιαστικά στην ιστορία του Αγίου Όρους τη μορφή των μοναστηριών που γνωρίζουμε σήμερα. Επίσης, είναι ένα κτήριο ακριβώς χρονολογημένο το 963, γεγονός που σπανίζει στα μεσοβυζαντινά κτήρια, ακόμα και στα σημαντικότερα. Τέλος, οι συνθήκες της ίδρυσής του είναι εν πολλοίς γνωστές από τα κείμενα. Παρ' όλα ταύτα, το κτήριο εμφανίζεται περιορισμένα στη διεθνή βιβλιογραφία, κυρίως χάρις στις μελέτες του Παύλου Μυλωνά. Ωστόσο έλειπε μέχρι σήμερα μια μονογραφία που να αναλύει το σύνολο του κτηρίου, την ιστορία του, τις επιρροές του και τις διαδοχικές φάσεις του με αναλυτικά σχέδια και εικόνες. Βασισμένο σε σύγχρονη λεπτομερή ηλεκτρονική αποτύπωση και φωτογράφηση, το παρόν πόνημα προσπαθεί να καλύψει το κενό αυτό, αποτελώντας μια πλήρη και εμπεριστατωμένη μελέτη της αρχιτεκτονικής και της γλυπτικής του κτηρίου.

Ακολουθούν τέσσερα παραρτήματα: στο πρώτο αναπτύσσεται η διακόσμηση με πλακίδια Ιζνίκ του κυρίως ναού, στο δεύτερο παρατίθεται σύνταγμα των ναών με κιονοστήρικτες λιτές-νάρθηκες, στο τρίτο, το οποίο έχει συγγραφεί από τη Βασιλική Συθιακάκη-Κριτσιμάλλη, δρ. αρχαιολόγο, αναπτύσσεται διεξοδικά το θέμα της μαρμάρινης διακόσμησης του ναού και στο τέταρτο συλλέγονται οι ναοί με κυλινδρικό τύμπανο.

Στο βιβλίο περιλαμβάνεται εκτενής περίληψη στα αγγλικά και ρωσικά.

 

●●● / ●●●

 

Jean-Louis Cohen

Η αρχιτεκτονική μετά το 1889. Με το βλέμμα στο μέλλον

Επιμέλεια: Βασίλης Κολώνας, Παναγιώτης Τουρνικιώτης

Μετάφραση: Πέτρος Μαρτινίδης

Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις University Studio Press, 2019 (Ιούλιος)

Σελίδες: 429, με έγχρωμες και α/μ εικόνες

Διαστάσεις: 20,5 x 29 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-12-2447-3

Τιμή: 65,00 €

Η αρχιτεκτονική, επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με την επινόηση και την οικοδόμηση του κόσμου, είναι εξ ορισμού στραμμένη προς το μέλλον. Ωστόσο, τα δεδομένα και τα πρότυπα στα οποία οι αρχιτέκτονες επιδιώκουν να βασίσουν τις προτάσεις τους δεν παύουν να τα αναζητούν στο παρελθόν. Αυτή η αντίφαση βρίσκεται στο επίκεντρο των μεταμορφώσεων που γνώρισε η αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα, σε μια περίοδο τεχνικών και κοινωνικών ανατροπών σημαδεμένη από πολεοδομική ανάπτυξη και πρωτόγνωρους κατασκευαστικούς ρυθμούς. Περίοδο, επίσης, κατά την οποία έπαιξαν μεγάλο ρόλο οι ιστορικές και παραδοσιακές μορφές, σε διαρκή σύγκρουση με τις μοντέρνες.

Ο Jean-Louis Cohen προτείνει γι' αυτή την περίοδο μια ιστορία η οποία, καλύπτοντας όλο τον 20ό αιώνα με αφετηρία τη διεθνή Έκθεση του 1889 στο Παρίσι, καταλήγει να παρέχει τα απαραίτητα κλειδιά για την κατανόηση των αρχιτεκτονικών τάσεων στην αρχή του 21ου αιώνα.
Χωρίς να περιορίζεται σε μιαν απλή, γραμμική ανάγνωση των εξελίξεων που μεσολάβησαν, ο συγγραφέας αναλύει όχι μόνο τους μηχανισμούς προώθησης του εκμοντερνισμού αλλά και τις αντίθετες τάσεις, εκείνες που επέμεναν στη συνέχεια.

Αυτό το βιβλίο αναφοράς εξετάζει, σε παγκόσμια προοπτική, το έργο των πιο επιφανών αρχιτεκτόνων αλλά κι εκείνων που μέχρι τώρα θεωρούνταν λιγότερο σημαντικοί. Φωτίζει, έτσι, τον αντίκτυπο που είχαν στην αρχιτεκτονική φαινόμενα όπως οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, η αποικιοκρατία και τα μεγάλα καλλιτεχνικά και πολιτισμικά κινήματα, χωρίς να παραβλέπει τις πιο προσωπικές βιογραφικές ματιές. Με τη συνοδεία ενός πλούσιου υλικού εκατοντάδων σχεδίων, φωτογραφιών, εικόνων από περιοδικά κι αφίσες, πορτρέτα αρχιτεκτόνων, στιγμιότυπα από κινηματογραφικές ταινίες και άλλα ντοκουμέντα, εντάσσει τη ριζοσπαστική εξέλιξη της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας αυτής της περιόδου στο ευρύτερο πλαίσιο της τέχνης, της τεχνολογίας και της κριτικής θεωρίας.

Η σαφήνεια και η ακρίβεια του κειμένου θα γοητεύσουν τους φοιτητές καθώς και αναγνώστες που για πρώτη φορά προσεγγίζουν το θέμα. Αλλά και το πιο εξοικειωμένο κοινό θα ανακαλύψει σε αυτό νέες ιδέες, άγνωστες σχέσεις και αγνοημένα κτίρια. Η αρχιτεκτονική μετά το 1889, με το βλέμμα στο μέλλον, παρουσιάζει, εύγλωττα και έγκυρα, την πρόσφατη ιστορία του κτισμένου περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε σήμερα.

●●● / ●●●

 

Αρετή Αδαμοπούλου

Τέχνη και ψυχροπολεμική διπλωματία. Διεθνείς εικαστικές εκθέσεις στην Αθήνα (1950-1967)

Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις University Studio Press, 2019 (Ιούλιος)

Σελίδες: 420, με έγχρωμες και α/μ εικόνες

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-12-2444-2

Τιμή: 32,00 €

 

Πώς οι εκθέσεις τέχνης υπηρέτησαν ιδεολογικά και πολιτικά συμφέροντα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο; Σε ποιες περιόδους του παρελθόντος και σε ποια έργα τέχνης ανατέθηκαν «διπλωματικές αποστολές» στα χαρακώματα του σκληρού ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού; Πώς η Ελλάδα συνδέθηκε με τον μεταπολεμικό δυτικό πολιτισμό; Τι είδους εκθέσεις έβλεπε και πώς τις προσλάμβανε το αθηναϊκό κοινό; Πώς διαμορφώθηκαν οι μεταπολεμικές εθνικές πολιτιστικές ταυτότητες στην Ευρώπη;

Στο βιβλίο αυτό εξετάζονται για πρώτη φορά σε έκταση μεγάλης κλίμακας διεθνείς εικαστικές εκθέσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα στη διάρκεια των δεκαετιών 1950 και 1960. Μέσα από πέντε σημαντικές εκθέσεις αναδεικνύονται οι πολιτικοί, ιδεολογικοί και θεσμικοί δεσμοί που απέκτησε η Ελλάδα με τη Δυτική Ευρώπη: πρόκειται για τη φωτογραφική έκθεση Η Οικογένεια του Ανθρώπου (1958), την έκθεση της συλλογής Σταύρου Νιάρχου (1958), τη ζωγραφική έκθεση Ο Caravaggio και οι συνεχιστές του (1962), την ιστορικής σημασίας Βυζαντινή Τέχνη – Τέχνη Ευρωπαϊκή (1964) και τα εντελώς πρωτότυπα Παναθήναια γλυπτικής (1965). Με την αναλυτική τους παρουσίαση διαφαίνονται οι μέθοδοι, οι αρχές και το δίκτυο συνεργασιών των επιμελητών τους, καθώς και το θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε στη Δύση στον χώρο του πολιτισμού.

Το βιβλίο στοχεύει στη σκιαγράφηση των προτύπων που προβλήθηκαν και καλλιεργήθηκαν και των τρόπων με τους οποίους το ελληνικό κοινό προσανατολίστηκε σε νέες πολιτιστικές αξίες στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου.

●●● / ●●●

 

Reviel Netz

Η διαμόρφωση της παραγωγικής μεθόδου στα ελληνικά μαθηματικά. Μια μελέτη υπό το πρίσμα της γνωσιακής ιστορίας

Απόδοση στα ελληνικά: Βαρβάρα Σπυροπούλου

Επιστημονική επιμέλεια: Γιάννης Χριστιανίδης, Μιχάλης Σιάλαρος

Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2019 (Σεπτέμβριος)

Σελίδες: 426

Διαστάσεις: 14 x 21 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-524-554-2

Τιμή: 25,48 €

 

Το βιβλίο Η διαμόρφωση της παραγωγικής μεθόδου στα Αρχαία Ελληνικά Μαθηματικά: μια μελέτη υπό το πρίσμα της γνωσιακής ιστορίας, με το οποίο οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης εγκαινιάζουν τη νέα εκδοτική σειρά «Αρχαία Επιστημονική Γραμματεία / Μελέτες», μελετά ένα θέμα κεφαλαιώδους σημασίας για την ιστορία του δυτικού πολιτισμού: τη διαμόρφωση της παραγωγικής απόδειξης στα κλασικά Ελληνικά Μαθηματικά. Ο Reviel Netz, εξέχων εκπρόσωπος της νέας γενιάς των ιστορικών της αρχαίας ελληνικής μαθηματικής επιστήμης, πραγματεύεται το θέμα εστιάζοντας σε δύο θεμελιώδη χαρακτηριστικά της πρακτικής των ελληνικών αποδείξεων, το εγγράμματο διάγραμμα και την τεχνική, λογοτυπική γλώσσα, χωρίς να παραλείπει να αναδείξει τις υλικές και κοινωνικές συνθήκες και πρακτικές εντός των οποίων διαμορφώθηκαν.

Η ανάγνωση του βιβλίου μπορεί να κινηθεί σε τρία επίπεδα: ως περιγραφή των πρακτικών των Ελληνικών Μαθηματικών· ως θεωρία περί της εμφάνισης της παραγωγικής μεθόδου· και ως περιπτωσιολογική μελέτη μιας γενικής θεώρησης για την Ιστορία της Επιστήμης. Ο Netz διερευνά τις πρακτικές που ακολούθησαν οι μαθηματικοί για την κατασκευή και την εισαγωγή γραμμάτων στα διαγράμματά τους, καθώς και τη συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ κειμένου και διαγράμματος στις αποδείξεις τους, προκειμένου να αποσαφηνίσει τις υποκείμενες γνωστικές διαδικασίες. Στη συνέχεια, ακολουθεί μια ενδελεχής εξέταση της μαθηματικής χρήσης της γλώσσας, ειδικότερα δε της χρήσης επαναλαμβανόμενων λογοτύπων. Δύο κρίσιμα κεφάλαια επιχειρούν να καταδείξουν τον τρόπο με τον οποίο δομούνται οι ελληνικές μαθηματικές αποδείξεις και εξηγούν γιατί η ελληνική μαθηματική πρακτική κατορθώνει να είναι τόσο ικανοποιητική. Το τελευταίο κεφάλαιο παρακολουθεί το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο της ελληνικής μαθηματικής πρακτικής.

Η έκδοση απευθύνεται στους ιστορικούς των μαθηματικών και της επιστήμης, στους ιστορικούς της φιλοσοφίας και των ιδεών, στους ιστορικούς του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, σε όσους ενδιαφέρονται για τις σπουδές επιστήμης-κοινωνίας, και ευρύτερα σε κάθε καλλιεργημένο αναγνώστη ο οποίος ενδιαφέρεται για την ιστορία του πολιτισμού μας.

Η σειρά «Αρχαία Επιστημονική Γραμματεία / Μελέτες» φιλοξενεί μελέτες που πραγματεύονται την αρχαία ελληνική επιστήμη. Περιλαμβάνει έργα για όλο το εύρος της αρχαίας επιστημονικής γραμματείας, για τις σχέσεις των επιστημών με άλλα γνωστικά πεδία όπως η ρητορική και η φιλοσοφία, για τις υλικές και κοινωνικές συνθήκες δημιουργίας και διαμόρφωσης του επιστημονικού λόγου, τη διάδοση και την πρόσληψη των επιστημονικών ιδεών, την παράδοση των επιστημονικών κειμένων, την εκπαίδευση, κ.ά. Η σειρά συμπεριλαμβάνει κατά προτεραιότητα τίτλους της νεότερης συγγραφικής παραγωγής, οι οποίοι αποτυπώνουν τις σύγχρονες ιστοριογραφικές τάσεις.

 

●●● / ●●●

 

Σάββας Πατσαλίδης

Θέατρο και θεωρία ΙΙ. (Μετα)μοντέρνες διαδρομές σε τόπους, ουτοπίες και ετεροτοπίες

Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις University Studio Press, 2019 (Ιούλιος)

Σελίδες: 639, με α/μ εικόνες

Διαστάσεις: 17 x 24 εκ.

ISBN χαρτόδετου: 978-960-12-2412-1

Τιμή: 58,00 €

Τι σημαίνει «μοντέρνο θέατρο»; Έχει κάποιο συγκεκριμένο χρονικό και γεωγραφικό σημείο εκκίνησης; Έχουμε ένα μοντέρνο ή μήπως πολλά μοντέρνα θέατρα; Και ποιο από όλα είναι πιο μοντέρνο ή όλα είναι το ίδιο, οπότε κανένα δεν είναι μοντέρνο; Το βιβλίο μελετά τις διάφορες διαδρομές, τις φάσεις και αντιφάσεις του μοντέρνου θεάτρου τα τελευταία 200 περίπου χρόνια, αρχίζοντας από τον ρεαλισμό με κατάληξη τον μεταμοντερνισμό και τον μετα-ουμανισμό. Η βασική του θέση λέει ότι η έννοια του μοντέρνου, είτε αφορά το θέατρο είτε κάτι άλλο, δεν κλείνει ποτέ. Συνοδεύει όλες τις εποχές, την καθεμιά με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τις ανάγκες της ιστορικής στιγμής, τη φιλοσοφία της, την ανεκτικότητά της, τις ιδιαιτερότητές της. Το μοντέρνο, με άλλα λόγια, αντιμετωπίζεται ως αναγκαιότητα και όχι ως επιλογή, υπό την έννοια ότι οι λαοί που ακολουθούν την εξέλιξη του πολιτισμού δεν μπορεί παρά διαρκώς να βρίσκονται σε μια κατάσταση μόνιμου εκμοντερνισμού. Ο βαθμός ανανέωσης ορίζει και τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο μοντέρνο και το πρωτοποριακό, όπως και το μοντέρνο μιας κοινωνίας σε σύγκριση με το μοντέρνο κάποιας άλλης.

Η μελέτη αυτή υποστηρίζει πως για να προσεγγίσει κανείς σφαιρικά και δημοκρατικά το μοντέρνο θέατρο –ξεπερνώντας ταυτόχρονα και τους περιορισμούς παλαιότερων μοντέλων ανάλυσης, σύμφωνα με τα οποία κάποιος τόπος απολάμβανε τα προνόμια του «ελεγκτικού κέντρου», σε βάρος της περιφέρειας–, χρειάζεται μια νέα «γεωγραφία αφετηριών», ήτοι μια «χρονικοποίηση του τόπου» και «εδαφικοποίηση του χρόνου». Και τούτο γιατί έτσι προκαλείται ο πολλαπλασιασμός των κέντρων (σημείων αναφοράς) και από εκεί ο πολλαπλασιασμός των εκδοχών του μοντέρνου.

●●● / ●●●