Οι ιστορικές βάσεις της ανασυγκρότησης και το «φάντασμα» της συντηρητικοποίησης
Μενέλαος Γκίβαλος
Πηγή: epohi.gr
Ζούμε σήμερα την τρίτη «ιστορική τομή» της κρίσιμης περιόδου που
ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2010, όταν έγινε η παράδοση και η
οικονομικο-πολιτική αποικιοποίηση της χώρας και της κοινωνίας μας στις
εξουσιαστικές δομές του ΔΝΤ και των «δανειστών».
Η πρώτη ιστορική τομή «αποτυπώθηκε» στην εκλογική αναμέτρηση του Μαΐου του 2012. Σ΄ αυτές τις εκλογές, καταγράφηκε η κατάρρευση και η πλήρης απονομιμοποίηση (κοινωνική, πολιτική, και ιδεολογική -ταυτοτική) του ΠΑΣΟΚ και παράλληλα η ισχυρή αποδυνάμωση του έτερου πόλου της «συστημικής διαχείρισης», της ΝΔ.
Η δυναμική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ και η ανάδειξή του, τον Ιούνιο του 2012, σε αξιωματική αντιπολίτευση αποτέλεσε το ιστορικό αντίβαρο, την ιστορική κοινωνικο-πολιτική απάντηση ενός σημαντικού τμήματος της κοινωνίας στην κατάρρευση των συστημικών φορέων διακυβέρνησης.
Αυτή ακριβώς η ιστορική δυναμική οδήγησε στη δεύτερη ιστορική τομή, τον Ιανουάριο του 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία. Επρόκειτο για τη φάση της «βίαιης ωρίμανσης» του ΣΥΡΙΖΑ που είχε προφανώς αξιοσημείωτες θετικές πλευρές αλλά και εμφανείς αδυναμίες.
Μέσα σ΄ ένα άκρως δυσμενές περιβάλλον –και μετά από το πραξικόπημα του Ιουλίου ου 2015 και τη διάσπαση – κυριολεκτικά «χορεύοντας πάνω στο φτερό του καρχαρία» ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να οδηγήσει τη χώρα εκτός των μνημονίων και να θέσει τις σταθερές βάσεις για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους.
Τρίτη ιστορική τομή
Σήμερα και μετά την ήττα της 7ης Ιουλίου, διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί όροι για την τρίτη ιστορική τομή στην οποία πρέπει να προχωρήσει ο ΣΥΡΙΖΑ: Να μετασχηματίσει τη σχέση του με την κοινωνική-ταξική πλειοψηφία από εξωτερική – υποστηρικτική σε σχέση οργανική, να αναδειχθεί σ΄ ένα νέο ιστορικό υποκείμενο με βαθιές κοινωνικές ρίζες, και με αυθεντικούς θεσμικούς – δημοκρατικούς θεσμούς. Η κοινωνική-εκλογική αντιπροσώπευση οφείλει να μετασχηματισθεί σ΄ έναν αυθεντικό-πρωτογενή δεσμό με συνεκτικούς προγραμματικούς πολιτικο-ιδεολογικούς όρους.
Σ΄ αυτό το κρίσιμο ιστορικό αίτημα καλείται να ανταποκριθεί το σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.
Ενότητα σε πολιτικο-ιδεολογική βάση
Προϋπόθεση και πρωταρχικό όρο της οργανωτικής – θεσμικής ανασυγκρότησης και λειτουργίας αποτελούν οι ίδιες οι πολιτικές και ιδεολογικές-αξιακές βάσεις του νέου ιστορικού εγχειρήματος.
Έχουν άραγε «αποκρυσταλλωθεί» ιστορικά αυτές οι βάσεις ή μήπως αποτελούν αντικείμενο «αναζήτησης», όπως τουλάχιστον διαφαίνεται σε ορισμένες επιφυλάξεις και φόβους που θεματοποιούνται στο ενδεχόμενο της «πασοκοποίησης», της «σοσιαλδημοκρατικής» ή της άμορφης «κεντρο-αριστερής» μετάλλαξης;
Στη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου των «πέτρινων χρόνων» των μνημονίων αναδείχθηκε, με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, η κυρίαρχη αντίθεση που διαπερνά, από την παραγωγική – οικονομική βάση μέχρι το πολιτικο-ιδεολογικό εποικοδόμημα, τον ελληνικό σχηματισμό. Η κυρίαρχη αυτή αντίθεση εκφράζεται ως ευθεία αντιπαράθεση μεταξύ δύο «κοσμοειδώλων», δύο ολικού τύπου κοσμοαντιλήψεων: Από τη μια μεριά βρίσκεται το νεοφιλελεύθερο κοσμοείδωλο που εκφράζει τα συμφέροντα της χρηματοπιστωτικής δομής και των εγχώριων συστημικών-διαπλεκόμενων συμφερόντων, ενώ στον αντίποδα διαμορφώθηκε μια ευρεία κοινωνική-ταξική πλειοψηφία η οποία αναδύθηκε μέσα από τις ραγδαίες κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές που οδήγησαν ακόμα και τμήματα της αποκαλούμενης μεσαίας τάξης σε κατάρρευση.
Πρόκειται για την πιο καθαρή ταξική σύγκρουση ολόκληρης της μεταπολιτευτικής περιόδου μέσα από την οποία αναδείχθηκαν σ΄ όλο τους το «βάθος» τα αντιθετικά- δίπολα: δημόσιο/ιδιωτικό, δικαίωμα/ευκαιρία, κοινωνικό αγαθό/εμπόρευμα, ατομικό/συλλογικό, κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη/ ανταγωνισμός και φυσική ανισότητα…
Ο ΣΥΡΙΖΑ και η ευρεία κοινωνική-ταξική πλειοψηφία (με όλες τις αντιφάσεις και αντιθέσεις που την χαρακτηρίζουν) έδωσαν απάντηση, πήραν σαφή θέση απέναντι στις κυρίαρχες αυτές αντινομικές αντιλήψεις και πρακτικές. Κι αυτή η συναντίληψη και συμπόρευση του ΣΥΡΙΖΑ και της κοινωνικής-ταξικής πλειοψηφίας προέκυψε ιστορικά μέσα από τις κοινωνικές εξελίξεις, από τις μορφές σύγκρουσης Κεφαλαίου-Εργασίας, από την αντιπαράθεση των δημοκρατικών και κοινωνικών αξιών με τη νεοφιλελεύθερη «κοινωνίας της ζούγκλας».
Ο αριστερός και ριζοσπαστικός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ μέσα από αυτή την ιστορική εξέλιξη διευρύνεται και εμπλουτίζεται. Η σύγκρουσή του με το καθεστώς της διαπλοκής και τους εκπροσώπους του, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη κυβερνητική περίοδο, και συμπαράταξη μιας ευρύτατης κοινωνικής πλειοψηφίας στη σύγκρουση αυτή αποδεικνύουν ότι όχι μ όνο δεν κινδυνεύει η «ταυτότητα» του ΣΥΡΙΖΑ από την ανασυγκρότηση και την αυθεντική-οργανική του σχέση με την κοινωνία αλλά ότι αντίθετα ενισχύεται και εμπλουτίζεται.
Σ΄ αυτό το πλαίσιο, οι φόβοι για συντηρητική μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν ούτε πολιτική ούτε ιδεολογική ούτε κοινωνική βάση. Η περίφημη «πασοκοποίηση» (που τείνει να περιληφθεί όχι μόνο de facto αλλά και de jura ως επίσημος όρος της πολιτικής επιστήμης) αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγήν λόγω της πλήρους ενσωμάτωσης του ΠΑΣΟΚ όχι μόνο στις νεοφιλελεύθερες οικονομικές επιλογές αλλά και στο επίπεδο της ιδεολογικής του ταυτότητας. Όσο για τα σοσιαλδημοκρατικά και κεντροαριστερά «πρότυπα» αυτά στερούνται κοινωνικής και πολιτικής αναφοράς και αποτελούν μόνον ατομικού χαρακτήρα ταυτότητες και αντιλήψεις.
Τρεις διαλεκτικά συνδεόμενες επιλογές
Ο πολιτικός ορίζοντας που διανοίγεται μπροστά μας είναι ιδιαίτερα κρίσιμος. Μέσα στο αμέσως προσεχές διάστημα ο ΣΥΡΙΖΑ και η Προοδευτική Συμμαχία καλούνται να ανταποκριθούν σε τρεις (και απολύτως αλληλοσυνδεόμενες μεταξύ τους) δράσεις:
• Στην πλήρη αποκάλυψη και απογύμνωση (από κάθε πρόσχημα και τέχνασμα) τω νεοφιλελεύθερων-αντικοινωνικών πολιτικών της κυβέρνησης που περιέχουν τον ωρολογιακό μηχανισμό μιας νέας επερχόμενης κρίσης.
• Στη στήριξη των κοινωνικών αντιδράσεων και αγώνων που αναδύονται ήδη από την «επάνοδο» των νεοφιλελεύθερων-μνημονιακών πολιτικών της περιόδου 2010-2014.
• Στη συντεταγμένη πορεία της ανασυγκρότησης που θα «τροφοδοτηθεί» από την αναπτυσσόμενη κοινωνική δυναμική. Μια ανασυγκρότηση που θα στηριχθεί κατ΄ εξοχήν σ΄ έναν εμπλουτισμένο προγραμματικό λόγο, και σ΄ ένα αξιακό -οραματικό πλαίσιο, που θα ενισχύσουν τις αναζητήσεις, θα αναθερμάνουν τις ελπίδες και τις προοπτικές, ιδιαίτερα της νέας γενιάς που καλείται να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Οι ιστορικές κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές που προέκυψαν μέσα από την κρίση έχουν δημιουργήσει –μέσα από τις νίκες και τις ήττες– ένα σταθερό υπόβαθρο που θα πρέπει να αξιοποιηθεί. Σ΄ αυτή την προσπάθεια η ατομική και συλλογική δράση, οι κοινές αξίες και αντιλήψεις θα πρέπει να διαμορφώσουν το συλλογικό κοινωνικο – πολιτικό υποκείμενο που θα ωθήσει την Ιστορία προς τα εμπρός. Πρέπει να αναγνώσουμε το «Παρόν σαν Ιστορία» και να γράψουμε εμείς την επόμενη σελίδα της.
Μενέλαος Γκίβαλος
Η πρώτη ιστορική τομή «αποτυπώθηκε» στην εκλογική αναμέτρηση του Μαΐου του 2012. Σ΄ αυτές τις εκλογές, καταγράφηκε η κατάρρευση και η πλήρης απονομιμοποίηση (κοινωνική, πολιτική, και ιδεολογική -ταυτοτική) του ΠΑΣΟΚ και παράλληλα η ισχυρή αποδυνάμωση του έτερου πόλου της «συστημικής διαχείρισης», της ΝΔ.
Η δυναμική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ και η ανάδειξή του, τον Ιούνιο του 2012, σε αξιωματική αντιπολίτευση αποτέλεσε το ιστορικό αντίβαρο, την ιστορική κοινωνικο-πολιτική απάντηση ενός σημαντικού τμήματος της κοινωνίας στην κατάρρευση των συστημικών φορέων διακυβέρνησης.
Αυτή ακριβώς η ιστορική δυναμική οδήγησε στη δεύτερη ιστορική τομή, τον Ιανουάριο του 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία. Επρόκειτο για τη φάση της «βίαιης ωρίμανσης» του ΣΥΡΙΖΑ που είχε προφανώς αξιοσημείωτες θετικές πλευρές αλλά και εμφανείς αδυναμίες.
Μέσα σ΄ ένα άκρως δυσμενές περιβάλλον –και μετά από το πραξικόπημα του Ιουλίου ου 2015 και τη διάσπαση – κυριολεκτικά «χορεύοντας πάνω στο φτερό του καρχαρία» ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να οδηγήσει τη χώρα εκτός των μνημονίων και να θέσει τις σταθερές βάσεις για την παραγωγική ανασυγκρότηση και την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους.
Τρίτη ιστορική τομή
Σήμερα και μετά την ήττα της 7ης Ιουλίου, διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί όροι για την τρίτη ιστορική τομή στην οποία πρέπει να προχωρήσει ο ΣΥΡΙΖΑ: Να μετασχηματίσει τη σχέση του με την κοινωνική-ταξική πλειοψηφία από εξωτερική – υποστηρικτική σε σχέση οργανική, να αναδειχθεί σ΄ ένα νέο ιστορικό υποκείμενο με βαθιές κοινωνικές ρίζες, και με αυθεντικούς θεσμικούς – δημοκρατικούς θεσμούς. Η κοινωνική-εκλογική αντιπροσώπευση οφείλει να μετασχηματισθεί σ΄ έναν αυθεντικό-πρωτογενή δεσμό με συνεκτικούς προγραμματικούς πολιτικο-ιδεολογικούς όρους.
Σ΄ αυτό το κρίσιμο ιστορικό αίτημα καλείται να ανταποκριθεί το σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.
Ενότητα σε πολιτικο-ιδεολογική βάση
Προϋπόθεση και πρωταρχικό όρο της οργανωτικής – θεσμικής ανασυγκρότησης και λειτουργίας αποτελούν οι ίδιες οι πολιτικές και ιδεολογικές-αξιακές βάσεις του νέου ιστορικού εγχειρήματος.
Έχουν άραγε «αποκρυσταλλωθεί» ιστορικά αυτές οι βάσεις ή μήπως αποτελούν αντικείμενο «αναζήτησης», όπως τουλάχιστον διαφαίνεται σε ορισμένες επιφυλάξεις και φόβους που θεματοποιούνται στο ενδεχόμενο της «πασοκοποίησης», της «σοσιαλδημοκρατικής» ή της άμορφης «κεντρο-αριστερής» μετάλλαξης;
Στη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου των «πέτρινων χρόνων» των μνημονίων αναδείχθηκε, με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, η κυρίαρχη αντίθεση που διαπερνά, από την παραγωγική – οικονομική βάση μέχρι το πολιτικο-ιδεολογικό εποικοδόμημα, τον ελληνικό σχηματισμό. Η κυρίαρχη αυτή αντίθεση εκφράζεται ως ευθεία αντιπαράθεση μεταξύ δύο «κοσμοειδώλων», δύο ολικού τύπου κοσμοαντιλήψεων: Από τη μια μεριά βρίσκεται το νεοφιλελεύθερο κοσμοείδωλο που εκφράζει τα συμφέροντα της χρηματοπιστωτικής δομής και των εγχώριων συστημικών-διαπλεκόμενων συμφερόντων, ενώ στον αντίποδα διαμορφώθηκε μια ευρεία κοινωνική-ταξική πλειοψηφία η οποία αναδύθηκε μέσα από τις ραγδαίες κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές που οδήγησαν ακόμα και τμήματα της αποκαλούμενης μεσαίας τάξης σε κατάρρευση.
Πρόκειται για την πιο καθαρή ταξική σύγκρουση ολόκληρης της μεταπολιτευτικής περιόδου μέσα από την οποία αναδείχθηκαν σ΄ όλο τους το «βάθος» τα αντιθετικά- δίπολα: δημόσιο/ιδιωτικό, δικαίωμα/ευκαιρία, κοινωνικό αγαθό/εμπόρευμα, ατομικό/συλλογικό, κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη/ ανταγωνισμός και φυσική ανισότητα…
Ο ΣΥΡΙΖΑ και η ευρεία κοινωνική-ταξική πλειοψηφία (με όλες τις αντιφάσεις και αντιθέσεις που την χαρακτηρίζουν) έδωσαν απάντηση, πήραν σαφή θέση απέναντι στις κυρίαρχες αυτές αντινομικές αντιλήψεις και πρακτικές. Κι αυτή η συναντίληψη και συμπόρευση του ΣΥΡΙΖΑ και της κοινωνικής-ταξικής πλειοψηφίας προέκυψε ιστορικά μέσα από τις κοινωνικές εξελίξεις, από τις μορφές σύγκρουσης Κεφαλαίου-Εργασίας, από την αντιπαράθεση των δημοκρατικών και κοινωνικών αξιών με τη νεοφιλελεύθερη «κοινωνίας της ζούγκλας».
Ο αριστερός και ριζοσπαστικός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ μέσα από αυτή την ιστορική εξέλιξη διευρύνεται και εμπλουτίζεται. Η σύγκρουσή του με το καθεστώς της διαπλοκής και τους εκπροσώπους του, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη κυβερνητική περίοδο, και συμπαράταξη μιας ευρύτατης κοινωνικής πλειοψηφίας στη σύγκρουση αυτή αποδεικνύουν ότι όχι μ όνο δεν κινδυνεύει η «ταυτότητα» του ΣΥΡΙΖΑ από την ανασυγκρότηση και την αυθεντική-οργανική του σχέση με την κοινωνία αλλά ότι αντίθετα ενισχύεται και εμπλουτίζεται.
Σ΄ αυτό το πλαίσιο, οι φόβοι για συντηρητική μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν ούτε πολιτική ούτε ιδεολογική ούτε κοινωνική βάση. Η περίφημη «πασοκοποίηση» (που τείνει να περιληφθεί όχι μόνο de facto αλλά και de jura ως επίσημος όρος της πολιτικής επιστήμης) αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγήν λόγω της πλήρους ενσωμάτωσης του ΠΑΣΟΚ όχι μόνο στις νεοφιλελεύθερες οικονομικές επιλογές αλλά και στο επίπεδο της ιδεολογικής του ταυτότητας. Όσο για τα σοσιαλδημοκρατικά και κεντροαριστερά «πρότυπα» αυτά στερούνται κοινωνικής και πολιτικής αναφοράς και αποτελούν μόνον ατομικού χαρακτήρα ταυτότητες και αντιλήψεις.
Τρεις διαλεκτικά συνδεόμενες επιλογές
Ο πολιτικός ορίζοντας που διανοίγεται μπροστά μας είναι ιδιαίτερα κρίσιμος. Μέσα στο αμέσως προσεχές διάστημα ο ΣΥΡΙΖΑ και η Προοδευτική Συμμαχία καλούνται να ανταποκριθούν σε τρεις (και απολύτως αλληλοσυνδεόμενες μεταξύ τους) δράσεις:
• Στην πλήρη αποκάλυψη και απογύμνωση (από κάθε πρόσχημα και τέχνασμα) τω νεοφιλελεύθερων-αντικοινωνικών πολιτικών της κυβέρνησης που περιέχουν τον ωρολογιακό μηχανισμό μιας νέας επερχόμενης κρίσης.
• Στη στήριξη των κοινωνικών αντιδράσεων και αγώνων που αναδύονται ήδη από την «επάνοδο» των νεοφιλελεύθερων-μνημονιακών πολιτικών της περιόδου 2010-2014.
• Στη συντεταγμένη πορεία της ανασυγκρότησης που θα «τροφοδοτηθεί» από την αναπτυσσόμενη κοινωνική δυναμική. Μια ανασυγκρότηση που θα στηριχθεί κατ΄ εξοχήν σ΄ έναν εμπλουτισμένο προγραμματικό λόγο, και σ΄ ένα αξιακό -οραματικό πλαίσιο, που θα ενισχύσουν τις αναζητήσεις, θα αναθερμάνουν τις ελπίδες και τις προοπτικές, ιδιαίτερα της νέας γενιάς που καλείται να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Οι ιστορικές κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές που προέκυψαν μέσα από την κρίση έχουν δημιουργήσει –μέσα από τις νίκες και τις ήττες– ένα σταθερό υπόβαθρο που θα πρέπει να αξιοποιηθεί. Σ΄ αυτή την προσπάθεια η ατομική και συλλογική δράση, οι κοινές αξίες και αντιλήψεις θα πρέπει να διαμορφώσουν το συλλογικό κοινωνικο – πολιτικό υποκείμενο που θα ωθήσει την Ιστορία προς τα εμπρός. Πρέπει να αναγνώσουμε το «Παρόν σαν Ιστορία» και να γράψουμε εμείς την επόμενη σελίδα της.
Μενέλαος Γκίβαλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου