Οι υπεραπλουστευτικές εξισώσεις περί Ναζισμού-Κομουνισμού που βολεύουν τη σύγχρονη Δεξιά

Το κόκκινο δεν είναι μαύρο!

Θανάσης Γιαλκέτσης

efsyn.gr 

10-12 λεπτά

---

Η ταύτιση ναζισμού και κομμουνισμού, όταν μάλιστα αναφέρεται στην ιστορία του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, καταλήγει στο να συγχέει επιτιθέμενους και αμυνόμενους, δήμιους και θύματα

Με το πρόσφατο ψήφισμά της, που ταυτίζει ουσιαστικά ναζισμό και κομμουνισμό, η πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου θέλησε να αναθεωρήσει και να ξαναγράψει την Ιστορία του 20ού αιώνα. Ο ρόλος όμως των κοινοβουλίων δεν είναι να γράφουν την Ιστορία με ψηφίσματα και ανακοινωθέντα.

Ετσι ανοίγει ο ολισθηρός δρόμος για τη χειραγώγηση της ιστορικής μνήμης, προκειμένου να εξυπηρετούνται κοντόθωρες πολιτικές σκοπιμότητες. Τα διδάγματα που μας κληροδοτεί η ιστορική εμπειρία δεν συνοψίζονται στο κείμενο με τον τίτλο «Σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης». Το κείμενο αυτό, με τις χονδροειδείς απλουστεύσεις, τις αποσιωπήσεις και τις στρεβλώσεις του, είναι ένα τυπικό δείγμα ιστορικού αναθεωρητισμού και ιδεολογικής χρήσης της Ιστορίας.

Γνωρίζαμε, για παράδειγμα, μέχρι τώρα ότι ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε πρώτα και πάνω απ’ όλα ευθεία συνέπεια της επιθετικής ναζιστικής στρατηγικής, που απέβλεπε στο να επιβάλει σε όλη την Ευρώπη την κυριαρχία του γερμανικού Ράιχ και τη δική της «νέα τάξη». Το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου θέλει αντίθετα να μας πείσει ότι ο πόλεμος ξέσπασε «ως άμεση συνέπεια» του συμφώνου Ρίμπεντροπ - Μολότοφ. Παραχαράσσοντας την ιστορική αλήθεια, το ψήφισμα αποδίδει την ευθύνη για την έκρηξη του πολέμου στη ναζιστική Γερμανία και στη Σοβιετική Ενωση. Δεν κάνει επίσης καμία αναφορά στη διστακτικότητα, τις υποχωρήσεις και τους συμβιβασμούς των ηγετικών ομάδων της ευρωπαϊκής Δύσης απέναντι στην κλιμάκωση της ναζιστικής επιθετικότητας. Χρειάζεται άραγε να θυμίσουμε ότι η προσάρτηση της Αυστρίας τον Μάρτιο του 1938 και η απόσπαση της Σουδητίας από την Τσεχοσλοβακία την ίδια χρονιά έγιναν δεκτές χωρίς αντιδράσεις από την Αγγλία και τη Γαλλία; Χρειάζεται να προσθέσουμε ότι η Συμφωνία του Μονάχου, που υπογράφτηκε τον Σεπτέμβριο του 1938 από τους ναζιστές και από τους Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ, επικύρωνε τον συμβιβασμό με την επεκτατική πολιτική του Χίτλερ;

Το σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότοφ, που επίσημα ήταν ένα σύμφωνο μη επίθεσης, περιλάμβανε ένα μυστικό πρωτόκολλο με βάση το οποίο η Σοβιετική Ενωση κατέλαβε τη μισή Πολωνία και προσάρτησε τις τρεις Βαλτικές χώρες και τη Βεσσαραβία. Ενώ όμως οι επεκτατικές βλέψεις της σταλινικής ΕΣΣΔ περιορίζονταν στην αναστήλωση των παλαιών συνόρων της τσαρικής αυτοκρατορίας, το γερμανικό Ράιχ ήθελε να υποτάξει ολόκληρη την Ευρώπη. 

 Και ενώ το ψήφισμα προβάλλει τον ανιστόρητο ισχυρισμό ότι η ΕΣΣΔ είναι συνυπεύθυνη για την έκρηξη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, αποσιωπά το γεγονός ότι ο Χίτλερ ηττήθηκε τελικά με την καθοριστική συμβολή της Σοβιετικής Ενωσης, η οποία κατέβαλε το υψηλότατο τίμημα των 22 εκατομμυρίων νεκρών.

Μέρος της «κοινής» ευρωπαϊκής μνήμης δεν θα έπρεπε να είναι και η αντιφασιστική συμμαχία, η αντίσταση του Κόκκινου Στρατού, η μάχη του Στάλινγκραντ; Θα πρέπει μήπως να λησμονήσουμε ότι ήταν ο Κόκκινος Στρατός εκείνος που ύψωσε τη σημαία της νίκης πάνω στο Ράιχσταγκ και απελευθέρωσε τους λιγοστούς επιζήσαντες στο Αουσβιτς; Ή ότι σε όλη την Ευρώπη τα κομμουνιστικά κόμματα έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιφασιστική Αντίσταση; Θα πρέπει άραγε να ξεχάσουμε ότι ένας μεγάλος στοχαστής, ο Αντόνιο Γκράμσι, ήταν κομμουνιστής ηγέτης που φυλακίστηκε και εξοντώθηκε από τον φασισμό;

Η ταύτιση ναζισμού και κομμουνισμού, όταν μάλιστα αναφέρεται στην ιστορία του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, καταλήγει στο να συγχέει επιτιθέμενους και αμυνόμενους, δήμιους και θύματα. Καταλήγει στο να τοποθετεί στο ίδιο επίπεδο τους ναζιστές με τους κομμουνιστές αντάρτες όλης της Ευρώπης, που μαζί με άλλους σοσιαλιστές, δημοκράτες, φιλελεύθερους κ.λπ. πολέμησαν τον φασισμό.

Η επισήμανση των καίριων παραλείψεων, των αποσιωπήσεων και των στρεβλώσεων του ψηφίσματος του Ευρωκοινοβουλίου δεν σημαίνει βέβαια σε καμιά περίπτωση ότι παραγνωρίζουμε τον ολοκληρωτισμό της σταλινικής ΕΣΣΔ ή ότι κλείνουμε τα αυτιά μας στον γοερό θρήνο των εκατομμυρίων θυμάτων του κομμουνιστικού καθεστώτος. Ο σταλινισμός βαρύνεται με τρομερά εγκλήματα και σφαγές, με τραγωδίες από τις οποίες καμιά ιστορική ετυμηγορία δεν μπορεί να τον απαλλάξει. Γνωρίζουμε, επίσης, ότι όλα τα καθεστώτα που οικοδομήθηκαν στο όνομα του κομμουνισμού εκφυλίστηκαν γρήγορα σε δεσποτικές τυραννίες· και ότι στους λαούς που απελευθέρωσε ο Κόκκινος Στρατός επιβλήθηκαν «λαϊκές δημοκρατίες», που ήταν στην πραγματικότητα νέες δικτατορίες.

Είναι αλήθεια ότι τα καθεστώτα που οικοδόμησαν ο φασισμός-ναζισμός από τη μια μεριά και ο κομμουνισμός από την άλλη έμοιαζαν αρκετά –αυτό υποδηλώνει άλλωστε η έννοια του ολοκληρωτισμού–, καθώς είχαν πολλά κοινά γνωρίσματα. Ήταν αυταρχικά, μονοκομματικά και δικτατορικά καθεστώτα, που χρησιμοποιούσαν ως βασικό εργαλείο διακυβέρνησης τον τρόμο και την πολιτική αστυνομία. Είχαν επιβάλει μιαν επίσημη κρατική ιδεολογία και απαγόρευαν την έκφραση κάθε διαφωνίας. Καταδίωκαν και εξόντωναν τους πολιτικούς αντιπάλους τους και καταπίεζαν κάθε ελευθερία. Υπήρχαν όμως και σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, που πήγαζαν εν μέρει και από τη διαφορετική ιδεολογική τους καταγωγή.

Ο ναζισμός ήταν μια ρατσιστική ιδεολογία, βασισμένη στην καθαρότητα της φυλής και στην στρατιωτική επέκταση. Ο Χίτλερ είχε τελικό στόχο την απόλυτη κυριαρχία σε έναν κόσμο όπου η αρία φυλή θα εξουσίαζε τις κατώτερες φυλές. Και ήθελε να καταδιώξει και να εξοντώσει τη «μολυσματική» εβραϊκή φυλή.
  
" Ο αιώνιος Εβραίος". Η ανατριχιαστική εμβληματική ναζιστική ταινία διαστροφικής δυσφήμισης των Εβραίων , που συνέβαλε τα μέγιστα στην εξόντωσή τους  από τους φανατικούς υποστηρικτές του καθεστώτος.

 Όσοι ταυτίζουν τον ναζισμό με τον κομμουνισμό οδηγούνται μοιραία στην άρνηση της ιστορικής μοναδικότητας της ναζιστικής γενοκτονίας. Αρνούνται, δηλαδή, το γεγονός ότι η εξόντωση μιας ολόκληρης «φυλής», ως κύριος στόχος μιας ιδεολογίας, ήταν το διακριτικό γνώρισμα του ναζιστικού καθεστώτος και κανενός άλλου.

Ο κομμουνισμός ήταν μια διεθνιστική ιδεολογία που ήθελε να πραγματώσει τη ριζική ισότητα και διεκδικούσε δικαιώματα για τους απόκληρους του κόσμου. Ο μπολσεβικισμός, ωστόσο, συνέδεσε το κομμουνιστικό ιδεώδες με την περιφρόνηση για τις «τυπικές, αστικές» ελευθερίες και την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, και ταύτισε τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας με τη βίαιη δράση μιας μειοψηφικής πρωτοπορίας. Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο ιδεολογίες είναι ουσιώδεις και δεν επιτρέπουν την ταύτισή τους.

Όποιος προσχωρούσε συνειδητά στον ναζισμό, υιοθετούσε ένα ρατσιστικό σχέδιο εξόντωσης των κατώτερων φυλών, επομένως ήταν διατεθειμένος να κάνει κακό σε άλλους ανθρώπους.

Όποιος στρατευόταν στην υπόθεση του κομμουνισμού –τουλάχιστον εκεί όπου αυτός δεν είχε κατακτήσει την εξουσία– το έκανε με την επιθυμία να υπερασπιστεί τους αδικημένους και να αγωνιστεί για ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη.

Όπως εξήγησε, όμως, ο Τσβετάν Τοντορόφ, και ο «πειρασμός του καλού» μπορεί να προκαλέσει συμφορές και τραγωδίες. Το επιβεβαιώνει άλλωστε και η ιστορία των θρησκειών. 
Κρατούμενοι σε  γκουλάγκ , ένα από τα αμέτρητα στρατόπεδα συγγκέντρωσης όπου εξοντώθηκαν εκατομμύρια αντιφρονούντες ή αγνοί κομουνιστές μη συμπαθείς στο σταλινικό καθεστώς.
Οι βιαιότητες και οι ωμότητες που διαπράττονται στο όνομα του καλού είναι διπλά αποτρόπαιες, γιατί, εκτός από το κακό που προκαλούν, καταλήγουν να κηλιδώνουν έναν ευγενή σκοπό.

Η ιστορία του κομμουνισμού δεν ταυτίζεται, όμως, με τον σταλινισμό –που εξόντωσε άλλωστε τόσο πολλούς «αιρετικούς» κομμουνιστές– ούτε με την ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης και των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Πολλά κομμουνιστικά κόμματα στην ευρωπαϊκή Δύση –παρά την τύφλωσή τους απέναντι στο σοβιετικό μοντέλο, παρά τα όρια, τις αμφισημίες και τις αντιφάσεις στις ιδέες, στα προγράμματα και στη δράση τους– συνέβαλλαν με τους αγώνες τους στην κατάκτηση και διεύρυνση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, επομένως και στην εδραίωση των δυτικών δημοκρατιών. Το σφυροδρέπανο και η σβάστικα δεν συμβολίζουν το ίδιο πράγμα.