Ένα διαρκές «παρών» στα ελληνικά Γράμματα και την Παιδεία
Φάνης Κακριδής (1933-2019)/ Βικιπαίδεια
Συντάκτης: Φιλήμων Καραμήτσος
Απώλεια για τα ελληνικά γράμματα, ο θάνατος του Φάνη Κακριδή, που απεβίωσε την Τρίτη σε ηλικία 86 ετών.
Ενας από τους σημαντικότερους φιλολόγους της χώρας μας μεταπολεμικά, αφήνει πίσω του σημαντικό επιστημονικό έργο, αλλά και το αποτύπωμα μιας ισχυρής προσωπικότητας που αγωνίστηκε μέσα από το έργο του και την προσωπική στάση ζωής για την κοινωνική πρόοδο και τη δημοκρατία, για τη μόρφωση των νέων ανθρώπων και την Παιδεία.
Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, εκλέχτηκε καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας το 1964 στο νέο τότε Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στην πρώτη του σχολή, τη Φιλοσοφική, αποτελώντας μέρος μιας πρώτης μαγιάς σημαντικών ακαδημαϊκών που έβαλαν τις βάσεις για την ανάπτυξη και την καθιέρωση του ιδρύματος.
Δίδαξε στα Ιωάννινα έως το 1984 και ακολούθως στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Πανεπιστήμιο της Πάτρας, για να επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έως και το 2000.
Ο Φάνης Κακριδής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933 μέσα σε μία οικογένεια φιλολόγων. Γιος του διακεκριμένου για το έργο του Ιωάννη Θ. Κακριδή και της φιλολόγου Ολγας Κομνηνού-Κακριδή, ενώ η αδελφή του Ελένη και ο παππούς του Θεοφάνης Κακριδής ήταν επίσης φιλόλογοι.
Οι πρώτες σπουδές του ήταν στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές Κλασικής Φιλολογίας στα Πανεπιστήμια του Μάιντς και του Τίμπιγκεν, στη Γερμανία, όπου δίδαξε ως λέκτορας Αρχαία και Νέα Ελληνικά.
Με καθολικά αναγνωρισμένο ακαδημαϊκό έργο στην ιστορία, την κριτική και τη μετάφραση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το Αττικό δράμα και την Κωμωδία του Αριστοφάνη, καθώς και με την επική ποίηση, αλλά στην πράξη τα όρια του ερευνητικού και συγγραφικού του έργου ήταν πολύ ευρύτερα, περνώντας από τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στον τρόπο που διδάσκεται, στα αναλυτικά προγράμματα και τη διδακτική του αρχαίου κόσμου.
Ιδιαίτερη ήταν η σχέση που ανέπτυσσε με τους φοιτητές του, αλλά και με τους εκπαιδευτικούς με ενδιαφέρον για τη διδασκαλία στη μέση εκπαίδευση. Δεν είναι τυχαίο που οι μαθητές του τον αποκαλούσαν «δάσκαλο» πολλά χρόνια μετά την αποφοίτησή τους.
Με έργα του, όπως η Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία, βρέθηκε στο πλευρό καθηγητών και μαθητών της Μέσης Εκπαίδευσης, υποστηρίζοντας τις προσπάθειές τους να γνωρίσουν τον κόσμο της αρχαίας γραμματείας.
Διετέλεσε, άλλωστε, αντιπρόεδρος του Κέντρου Εκπαιδευτικών Μελετών και Επιμορφώσεως του υπουργείου Παιδείας (1982-1984) καθώς και πρόεδρος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (1981-1982).
Διανοούμενος με αίσθηση ευθύνης για το κοινωνικό γίγνεσθαι, είχε ενεργό και συνεχή δημόσιο λόγο μέσα από την αρθρογραφία του σε εφημερίδες, ομιλίες και συμμετοχή σε ανοιχτές εκδηλώσεις.
Το διαρκές του «παρών» αποτέλεσε και έναν ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας των ακαδημαϊκών ερευνών με την πρόσληψή τους από ευρύτερα στρώματα, μία απόδειξη ότι η κλασική φιλολογία μπορεί να γίνει κτήμα όλων. Σε αυτό το πλαίσιο, ας μην υποτιμηθούν ακόμα και πρωτοβουλίες όπως η μετάφραση που έκανε στα αρχαία ελληνικά ιστοριών του Αστερίξ.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός της πειθαρχικής δίωξής του τον Ιανουάριο του 1972 λόγω ενός άρθρου που είχε γράψει στο «Βήμα» τον Σεπτέμβριο του 1971 για την ανάγκη αποφυλάκισης όσων κρατούνταν με ποινές από τα έκτακτα στρατοδικεία.
Θα τιμωρηθεί με προσωρινή απόλυση ενός χρόνου για διαγωγή που δεν ταιριάζει σε πανεπιστημιακό, πυροδοτώντας όμως την αντίδραση των φοιτητών που κατακλύζουν την ημέρα της ακρόασης τους χώρους του ιστορικού κτιρίου του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην οδό Δομπόλη, σε μία συγκέντρωση που μπορεί να θεωρηθεί κι από τις πρώτες της νέας φάσης του φοιτητικού κινήματος στα Γιάννενα, κίνημα που από τον Απρίλη του 1967 ώς και το 1974 μέσα από τις πολλαπλές του διαδρομές έγραψε μερικές από τις καλύτερες σελίδες της αντίστασης κατά της χούντας στη χώρα μας.
Τα συλλυπητήριά του για τον θάνατο του διακεκριμένου φιλολόγου εξέφρασε ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης. «Ο Φάνης Κακριδής υπήρξε ένας επιφανής φιλόλογος και καταξιωμένος πανεπιστημιακός δάσκαλος. Με την επιστημονική του έρευνα φώτισε περαιτέρω την αρχαία ελληνική γραμματεία, την αγάπη της οποίας μεταλαμπάδευσε σε πολλές γενιές νέων επιστημόνων.
Ο Φάνης Κακριδής πίστευε στην υψηλή αποστολή των λειτουργών της παιδείας, γι’ αυτό και ενδιαφέρθηκε συστηματικά για θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής με έμφαση στη διδακτική του αρχαίου κόσμου», σημειώνει στη δήλωσή του.
Η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου μίλησε για τον «κορυφαίο φιλόλογο, βαθύ γνώστη της ποίησης, ξεχωριστό παιδαγωγό, αταλάντευτο δημοκράτη. Ενσάρκωνε το πρότυπο του ακαδημαϊκού δασκάλου που δεν περιορίζεται στο “ωρολόγιον πρόγραμμα” αλλά αναζητά διαρκώς τους τρόπους που η Παιδεία μπολιάζει την κοινωνία».
Το Πρυτανικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε ψήφισμά του αναφέρεται στην «πνευματική προσωπικότητα του εκλιπόντος, τη μεγάλη προσφορά του στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων από ιδρύσεώς του, το σημαντικότατο έργο του στις κλασικές σπουδές και γενικότερα στη Φιλολογία, το δημοκρατικό ήθος του, τη συνεχή υποστήριξή του προς τους νέους επιστήμονες».
Στο ψήφισμα του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων τα στοιχεία για την ακαδημαϊκή διαδρομή του Φάνη Κακριδή αποτελούν, όπως σημειώνεται, «ένα ταπεινό µνηµόσυνο συναδέλφων και παλαιών µαθητών του, που είχαν την τύχη να τον ακούσουν ως δάσκαλο, να γευτούν τον πλούσιο άρτο που µοίραζε απλόχερα στις κατάµεστες αίθουσες, να γνωρίσουν τη βαθιά γνώση και αγάπη του για τον αρχαίο κόσµο, τη διεθνή αναγνώρισή του, τις ακαδηµαϊκές και δηµοκρατικές αρετές του και τη µαχητικότητά του. Και µπορεί να έφυγε ο Φάνης Κακριδής από αυτόν τον κόσµο, άφησε όµως πίσω του πολυάριθµους µαθητές που συνεχίζουν το έργο του».
Στο συλλυπητήριο μήνυμα του υπουργείου Πολιτισμού τονίζεται: «Ηταν ένας από τους σπουδαιότερους φιλολόγους του καιρού μας. Δεινός μελετητής της αρχαίας γραμματολογίας, είχε μια ευρύτητα πνεύματος που του επέτρεπε να αξιοποιεί τις γνώσεις του για να στοχαστεί κάθε φορά πάνω στα κρίσιμα ζητήματα της εποχής του. Μιλούσε με καθαρότητα για ζητήματα δημοκρατίας, η οποία για τον Κακριδή δεν ήταν μόνο φιλοσοφική έννοια, αλλά βιωμένη καθημερινότητα».
_______________________
Σελίδα από τα κόμικ Αστερίκιος εν Ολυμπία και Αστερίκιος και Κλεοπάτρα, δύο εκδόσεις του Αστερίξ στην Ελλάδα μεταφρασμένες στα ...αρχαία ελληνικά από τον Φάνη Κακριδή.
Ενας από τους σημαντικότερους φιλολόγους της χώρας μας μεταπολεμικά, αφήνει πίσω του σημαντικό επιστημονικό έργο, αλλά και το αποτύπωμα μιας ισχυρής προσωπικότητας που αγωνίστηκε μέσα από το έργο του και την προσωπική στάση ζωής για την κοινωνική πρόοδο και τη δημοκρατία, για τη μόρφωση των νέων ανθρώπων και την Παιδεία.
Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, εκλέχτηκε καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας το 1964 στο νέο τότε Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στην πρώτη του σχολή, τη Φιλοσοφική, αποτελώντας μέρος μιας πρώτης μαγιάς σημαντικών ακαδημαϊκών που έβαλαν τις βάσεις για την ανάπτυξη και την καθιέρωση του ιδρύματος.
Δίδαξε στα Ιωάννινα έως το 1984 και ακολούθως στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Πανεπιστήμιο της Πάτρας, για να επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έως και το 2000.
Ο Φάνης Κακριδής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933 μέσα σε μία οικογένεια φιλολόγων. Γιος του διακεκριμένου για το έργο του Ιωάννη Θ. Κακριδή και της φιλολόγου Ολγας Κομνηνού-Κακριδή, ενώ η αδελφή του Ελένη και ο παππούς του Θεοφάνης Κακριδής ήταν επίσης φιλόλογοι.
Οι πρώτες σπουδές του ήταν στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές Κλασικής Φιλολογίας στα Πανεπιστήμια του Μάιντς και του Τίμπιγκεν, στη Γερμανία, όπου δίδαξε ως λέκτορας Αρχαία και Νέα Ελληνικά.
Με καθολικά αναγνωρισμένο ακαδημαϊκό έργο στην ιστορία, την κριτική και τη μετάφραση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το Αττικό δράμα και την Κωμωδία του Αριστοφάνη, καθώς και με την επική ποίηση, αλλά στην πράξη τα όρια του ερευνητικού και συγγραφικού του έργου ήταν πολύ ευρύτερα, περνώντας από τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στον τρόπο που διδάσκεται, στα αναλυτικά προγράμματα και τη διδακτική του αρχαίου κόσμου.
Ιδιαίτερη ήταν η σχέση που ανέπτυσσε με τους φοιτητές του, αλλά και με τους εκπαιδευτικούς με ενδιαφέρον για τη διδασκαλία στη μέση εκπαίδευση. Δεν είναι τυχαίο που οι μαθητές του τον αποκαλούσαν «δάσκαλο» πολλά χρόνια μετά την αποφοίτησή τους.
Με έργα του, όπως η Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία, βρέθηκε στο πλευρό καθηγητών και μαθητών της Μέσης Εκπαίδευσης, υποστηρίζοντας τις προσπάθειές τους να γνωρίσουν τον κόσμο της αρχαίας γραμματείας.
Διετέλεσε, άλλωστε, αντιπρόεδρος του Κέντρου Εκπαιδευτικών Μελετών και Επιμορφώσεως του υπουργείου Παιδείας (1982-1984) καθώς και πρόεδρος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (1981-1982).
Διανοούμενος με αίσθηση ευθύνης για το κοινωνικό γίγνεσθαι, είχε ενεργό και συνεχή δημόσιο λόγο μέσα από την αρθρογραφία του σε εφημερίδες, ομιλίες και συμμετοχή σε ανοιχτές εκδηλώσεις.
Το διαρκές του «παρών» αποτέλεσε και έναν ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας των ακαδημαϊκών ερευνών με την πρόσληψή τους από ευρύτερα στρώματα, μία απόδειξη ότι η κλασική φιλολογία μπορεί να γίνει κτήμα όλων. Σε αυτό το πλαίσιο, ας μην υποτιμηθούν ακόμα και πρωτοβουλίες όπως η μετάφραση που έκανε στα αρχαία ελληνικά ιστοριών του Αστερίξ.
Η χούντα τον απέλυσε
Με σταθερή προσήλωση στο δημοκρατικό πρόταγμα, η ακαδημαϊκή του στάση κατά την περίοδο της δικτατορίας θα γίνει ένα παράδειγμα αντίστασης που θα εμπνεύσει τους αγωνιζόμενους φοιτητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός της πειθαρχικής δίωξής του τον Ιανουάριο του 1972 λόγω ενός άρθρου που είχε γράψει στο «Βήμα» τον Σεπτέμβριο του 1971 για την ανάγκη αποφυλάκισης όσων κρατούνταν με ποινές από τα έκτακτα στρατοδικεία.
Θα τιμωρηθεί με προσωρινή απόλυση ενός χρόνου για διαγωγή που δεν ταιριάζει σε πανεπιστημιακό, πυροδοτώντας όμως την αντίδραση των φοιτητών που κατακλύζουν την ημέρα της ακρόασης τους χώρους του ιστορικού κτιρίου του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην οδό Δομπόλη, σε μία συγκέντρωση που μπορεί να θεωρηθεί κι από τις πρώτες της νέας φάσης του φοιτητικού κινήματος στα Γιάννενα, κίνημα που από τον Απρίλη του 1967 ώς και το 1974 μέσα από τις πολλαπλές του διαδρομές έγραψε μερικές από τις καλύτερες σελίδες της αντίστασης κατά της χούντας στη χώρα μας.
Τα συλλυπητήριά του για τον θάνατο του διακεκριμένου φιλολόγου εξέφρασε ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης. «Ο Φάνης Κακριδής υπήρξε ένας επιφανής φιλόλογος και καταξιωμένος πανεπιστημιακός δάσκαλος. Με την επιστημονική του έρευνα φώτισε περαιτέρω την αρχαία ελληνική γραμματεία, την αγάπη της οποίας μεταλαμπάδευσε σε πολλές γενιές νέων επιστημόνων.
Ο Φάνης Κακριδής πίστευε στην υψηλή αποστολή των λειτουργών της παιδείας, γι’ αυτό και ενδιαφέρθηκε συστηματικά για θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής με έμφαση στη διδακτική του αρχαίου κόσμου», σημειώνει στη δήλωσή του.
Η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου μίλησε για τον «κορυφαίο φιλόλογο, βαθύ γνώστη της ποίησης, ξεχωριστό παιδαγωγό, αταλάντευτο δημοκράτη. Ενσάρκωνε το πρότυπο του ακαδημαϊκού δασκάλου που δεν περιορίζεται στο “ωρολόγιον πρόγραμμα” αλλά αναζητά διαρκώς τους τρόπους που η Παιδεία μπολιάζει την κοινωνία».
Το Πρυτανικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε ψήφισμά του αναφέρεται στην «πνευματική προσωπικότητα του εκλιπόντος, τη μεγάλη προσφορά του στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων από ιδρύσεώς του, το σημαντικότατο έργο του στις κλασικές σπουδές και γενικότερα στη Φιλολογία, το δημοκρατικό ήθος του, τη συνεχή υποστήριξή του προς τους νέους επιστήμονες».
Στο ψήφισμα του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων τα στοιχεία για την ακαδημαϊκή διαδρομή του Φάνη Κακριδή αποτελούν, όπως σημειώνεται, «ένα ταπεινό µνηµόσυνο συναδέλφων και παλαιών µαθητών του, που είχαν την τύχη να τον ακούσουν ως δάσκαλο, να γευτούν τον πλούσιο άρτο που µοίραζε απλόχερα στις κατάµεστες αίθουσες, να γνωρίσουν τη βαθιά γνώση και αγάπη του για τον αρχαίο κόσµο, τη διεθνή αναγνώρισή του, τις ακαδηµαϊκές και δηµοκρατικές αρετές του και τη µαχητικότητά του. Και µπορεί να έφυγε ο Φάνης Κακριδής από αυτόν τον κόσµο, άφησε όµως πίσω του πολυάριθµους µαθητές που συνεχίζουν το έργο του».
Στο συλλυπητήριο μήνυμα του υπουργείου Πολιτισμού τονίζεται: «Ηταν ένας από τους σπουδαιότερους φιλολόγους του καιρού μας. Δεινός μελετητής της αρχαίας γραμματολογίας, είχε μια ευρύτητα πνεύματος που του επέτρεπε να αξιοποιεί τις γνώσεις του για να στοχαστεί κάθε φορά πάνω στα κρίσιμα ζητήματα της εποχής του. Μιλούσε με καθαρότητα για ζητήματα δημοκρατίας, η οποία για τον Κακριδή δεν ήταν μόνο φιλοσοφική έννοια, αλλά βιωμένη καθημερινότητα».
_______________________
Σελίδα από τα κόμικ Αστερίκιος εν Ολυμπία και Αστερίκιος και Κλεοπάτρα, δύο εκδόσεις του Αστερίξ στην Ελλάδα μεταφρασμένες στα ...αρχαία ελληνικά από τον Φάνη Κακριδή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου