Όνειρα, φαντασιώσεις και κάρμα στη δεκαετία του '90
Σ' αυτό μας εισάγει ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης με το νέο του μυθιστόρημα «Καινούργια πόλη» (εκδόσεις Πατάκης).
Ο αναγνωρισμένος συγγραφέας από την Καβάλα, με το μεγάλο εύρος, απλός, ειλικρινής, καίριος και υπερβατικός όπου χρειάζεται, γυρνάει λίγο πίσω, σε μια δεκαετία που μας καθόρισε. Σαν ανθρώπους και σαν χώρα.
● Γράψατε, εν θερμώ σχεδόν, «Το μυστικό της Ελλης», που αναφέρεται στην κρίση. Και μετά βαλθήκατε να γυρνάτε στο παρελθόν, στα προεόρτια. Θα γράφατε έτσι κι αλλιώς το «Ζωή μεθόρια», που εκτυλίσσεται στη δεκαετία του '80, και τώρα την «Καινούργια πόλη», που πιάνει τη δεκαετία του '90; Είχατε κάποιο γενικό πλάνο, που τώρα ολοκληρώθηκε;
Γράφω πάντα για τις εποχές που ζω. Εκτός από ένα ιστορικό μυθιστόρημα, όλα μου τα βιβλία διαδραματίζονται στο δικό μου παρόν και επιδιώκω να αποτυπώνω τη δική μου εποχή.
Το «Μυστικό της Ελλης» έπιασε το πνεύμα της κρίσης, αλλά η ιστορία και οι χαρακτήρες υπήρχαν από καιρό: οι διαφορές ηλικίας, πνευματικότητας, κοινωνικής τάξης.
Ηρθε η κρίση και το πλαισίωσε. Η κρίση με έφερε αντιμέτωπο και με τις προηγούμενες χρονικές περιόδους, υπήρχε μια σεβαστή χρονική απόσταση ώστε να τις καταγράψω.
Ανέτρεξα στους ήρωες της δικής μου γενιάς: ηλικιακά και επαγγελματικά ήταν η γενιά της Μεταπολίτευσης.
Ετσι η Ζωή στο «Ζωή μεθόρια» είναι το αριστερό κορίτσι, διορισμένη στα σύνορα, ενώ ο Μανόλης, δύο δεκαετίες μετά, με την «Καινούργια πόλη» έρχεται στα δικά του σύνορα και όρια, της πρωτεύουσας.
Μαζί με το «Παρτάλι» συμπληρώθηκαν τρεις δεκαετίες, '70, '80, '90. Η Ελλη θα μπορούσε κι αυτή να είναι της παρέας τους.
● Πού ακριβώς βασιστήκατε για να γράψετε για τη δεκαετία του '90; Σε δικά σας βιώματα; Σε άλλων; Αλήθεια, εσείς που ήσασταν και τι κάνατε εκείνα τα χρόνια;
Η δεκαετία του '90 έδωσε σε όλους πολλές ευκαιρίες. Εδωσε την ευκαιρία και σε μένα, τον νεοφερμένο, να βρω εύκολα εκδότη. Οταν ήρθα στην Αθήνα, το 1988, είχα ένα μυθιστόρημα έτοιμο, το «Κρυμμένοι άνθρωποι».
Ομως ήμουν καθηγητής στα δημόσια Λύκεια. Το συγγραφικό προφίλ μου ήταν ακαθόριστο. Ψαχνόμουν σε πολλά επίπεδα.
Εγραψα δύο σενάρια για την ΕΡΤ, γνώρισα ανθρώπους του ονομαζόμενου show biz που κάποιοι παραμένουν φίλοι μου.
Ανήκα σε μια γενιά που δοκιμαζόταν παντού. Εγώ κατέληξα συγγραφέας, άλλοι έγιναν ηθοποιοί, σκηνοθέτες, παραγωγοί, διαφημιστές, μας απορροφούσε η εποχή. Είχα κάποιες προτάσεις και από ιδιωτικά κανάλια που τις απέρριψα.
Τη δεκαετία του ενενήντα ένα περιοδικό life style πλήρωνε έναν συγγραφέα για ένα διήγημα όσα δεν θα έπαιρνε από την πρώτη έκδοση ενός βιβλίου...
Γνώρισα πολύ κόσμο και τριγύρισα μαζί τους, αλλά σταδιακά αποτραβήχτηκα ψάχνοντας το δικό μου συγγραφικό στίγμα μα κυρίως τον χρόνο να διαβάζω και να γράφω απρόσκοπτα.
Στην «Καινούργια πόλη» προτίμησα να βάλω τους ήρωές μου να κυκλοφορούν στα ίδια μέρη όπου είχα περάσει κι εγώ.
● Ο ήρωας σας είναι φιλόλογος, πλατωνιστής. Γράφει όμως πανεύκολα διαφημίσεις και σίριαλ, κυκλοφορεί μέσα στον κόσμο της show biz με το ένα πόδι μέσα και το άλλο έξω. Σαν να λέτε ότι κανείς μας δεν είναι αθώος της «καταραμένης» για πολλούς και ένοχης δεκαετίας του '90.
Ο Μανόλης εκμεταλλεύεται την ευχέρεια να παράγει «λόγια» και όχι «Λόγο», στον οποίο εντρύφησε με τις φιλολογικές σπουδές του.
Καλοπληρώνεται, στην αρχή ανυποψίαστος, νομίζοντας ότι ρέει άφθονο χρήμα. Αλλωστε σπούδασε φιλοσοφία, όχι οικονομία.
Εκείνοι που σπούδασαν οικονομικά και κυβερνούσαν είχαν τη μεγαλύτερη ευθύνη, γιατί δημιούργησαν συνυπεύθυνους με τις πολιτικές τους.
Γι' αυτό και στο τέλος ο Μανόλης, πιο υποψιασμένος, αρνείται κάθε συναλλαγή και αποσύρεται στο ετοιμόρροπο νεοκλασικό της Αλκιβιάδου κάνοντας τον ξεναγό σε φιλέλληνες τουρίστες. Πρόλαβε να χρεοκοπήσει πρωθύστερα.
● Εχετε πλάσει μια καταπληκτική φιγούρα μάνας. Ηδονίστρια, νάρκισσος, με μανία για τη ζωή. Η ίδια και η σχέση της με τον Μανόλη, τον γκέι γιό της, απογειώνει το βιβλίο. Πώς γεννήθηκε μέσα σας άλλη μια γυναίκα που ξεπερνάει τις συμβατικότητες;
Ως ηρωίδα την «ήξερα» και τώρα την ξανασυνάντησα κάτω από άλλες συνθήκες. Χρειάστηκε να βρω τη φωνή της. Δύσκολο και προκλητικά γοητευτικό.
Τελικά με τους γυναικείους χαρακτήρες τα πάω καλύτερα, έχουν περισσότερο συγγραφικό ενδιαφέρον από τους μονοδιάστατους άντρες.
Ο ερχομός του Μανόλη και της Μαργαρίτας στην Αθήνα γίνεται εξαιτίας της. Κι αυτή είναι που θα δώσει την τελική λύση μήπως και βρει ο γιος τον δικό του δρόμο.
● Εσείς, ένας Βορειοελλαδίτης, τι σχέσεις έχετε με την Αθήνα;
Αρχές της δεκαετίας του ογδόντα έζησα δυόμισι χρόνια στην Αθήνα υπηρετώντας στο ναυτικό και έμεινα σε φτηνά σπίτια, ακόμη και κάτω από μπορντέλο, ώστε να έχω μια βάση όταν έβγαινα εξόδου.
Επειτα διορίστηκα καθηγητής στον Εβρο και εφτά χρόνια μετά επέστρεψα με ένα βιβλίο στη βαλίτσα. Στην αρχή δυσκολεύτηκα, σχολείο και γράψιμο έπρεπε να συνδυαστούν.
Το 1993 ο «Ναύτης» διαβάστηκε πολύ, πράγμα που σήμαινε ότι ο λόγος που είχα κατέβει δικαιωνόταν.
Τώρα ζω μόνιμα στη Νέα Σμύρνη και πηγαινοέρχομαι όπου αλλού προκύψει.
Η Αθήνα έχει τη γοητεία της, είναι μια χαοτική μεγαλούπολη της Μεσογείου, της Ανατολής. Αυτό μου αρέσει. Κι ας λένε ότι έχει ευρωπαϊκό προφίλ. Δανεισμένο είναι κι αυτό.
● Η «Καινούργια πόλη» είναι τόσο ρεαλιστικό βιβλίο, που εμφανίζεται ο Σημίτης να τρώει στο «multi culti» και ο συγγραφέας μάς ξεναγεί στον «Ηριδανό», ωραίο και σνομπ εστιατόριο της εποχής. Κι όμως επιτρέπετε σε κάποια ανορθολογικά, μεταφυσικά στοιχεία να επηρεάσουν την εξέλιξη της ιστορίας.
Νομίζω πως σε όλα τα βιβλία μου συναντώνται τέτοια ετερόκλητα στοιχεία αλλά πάντα σε συνάρτηση με τον ψυχισμό των ηρώων. Με ενδιαφέρει να λειτουργούν σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο.
Οπως όταν, καθισμένοι στο μπαλκόνι μας, κάνουμε μια νοερή πτήση πάνω από την πόλη βιώνοντάς την σαν αληθινή. Ονειρα, φαντασιώσεις, κάρμα, ανέκαθεν υπήρχαν στις ζωές μας και δεν πρέπει να τα παραβλέπουμε εις βάρος μιας δήθεν ορθολογιστικής ζωής.
Οσο για τον κ. Σημίτη που έτρωγε στο «multi culti», συνέβαινε αληθινά. Ετρωγα κι εγώ εκεί, όπως και στον «Ηριδανό», αλλά όχι ως πελάτης: αυτά τα μαγαζιά τα είχαν φτιάξει φίλοι μου, κοσμοπολίτες, με γούστο και ιδέες.
Είχαν μια προσωπικότητα, γι' αυτό και όταν έκλεισαν σταμάτησα να έχω στέκια. Η δεκαετία του ενενήντα ήταν «καινούργια» για όλους: καθόσουν δίπλα στον πρωθυπουργό στο ίδιο μαγαζί.
Η δεκαετία αυτή μας χάρισε πολλές ψευδαισθήσεις, όμως θα πρέπει να αναρωτιόμαστε για όσα κερδίσαμε και όσα χάσαμε, για ένα πνεύμα διαφορετικότητας που πάσχιζε να αναδυθεί, αλλά ισοπεδώθηκε.
Τώρα πια δεν πιστεύω σε τίποτε και εύχομαι να μη μας συμβεί κάτι εξαιρετικά οδυνηρό.
● Δημοσιεύετε συχνά. Μπορεί ένας συγγραφέας να καταλάβει ακριβώς πού βρίσκεται, πού πάει, τι θέλει ακόμα να κάνει;
Δημοσιεύω κάθε δύο με τρία χρόνια από το 1990. Θα έλεγα ότι λίγα είναι τα δεκαπέντε βιβλία, αφού γράφω από πολύ παλιότερα. Εχω διαχωρίσει το γράψιμο από την εκδοτική δραστηριότητα.
Υπάρχει τεράστιο υλικό που δεν απευθύνεται στην «εκδοτική πιάτσα». Τόμοι ημερολόγια, τετράδια με σχέδια μυθιστορημάτων και ολοκληρωμένα μυθιστορήματα αφημένα στην άκρη.
Προσπαθώ να πω ιστορίες, με ενδιαφέρει πολύ ο τρόπος, η γλώσσα, το ύφος, πώς επιδρά κάθε εποχή στην κοινωνία.
Δεν επαναπαύομαι, έγραψα διαφορετικά, περίεργα και ενοχλητικά. Ως συγγραφέας πορείας συνεχίζω.
Πιο πολύ με ανησυχεί ότι εκλείπει η δημιουργική ανάγνωση, ο πολιτιστικός διάλογος και το σύντομο πέρασμα των βιβλίων.
Αυτό που κάποτε λέγαμε διαχρονικότητα των βιβλίων σήμερα κατάντησε εποχικότητα -τα βιβλία μιας σεζόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου