«Ε τότε, καλή τύχη κύριε Τσίπρα!»

Tα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, η Ελλάδα και ο Σίσυφος

Πηγή: Ενθέματα της Aυγής, 1 Μαρτίου 2015 

της Άντζης Σαλταμπάση 

Βερολίνο, 26.2.2015. «Φοβάμαι ότι ακόμα και ο Σίσυφος θα απέρριπτε την αποστολή να διορθώσει τα λάθη, τις πλάνες, τις εμπάθειες, την κακοβουλία, τις προκαταλήψεις, τις διαστρεβλώσεις και τη μνησικακία στα ρεπορτάζ των γερμανικών μέσων ενημέρωσης για τη νέα ελληνική κυβέρνηση· και θα την απέρριπτε, γιατί θα φοβόταν ότι αυτή η αποστολή θα τον έκανε δυστυχισμένο», έγραφε, στις 6.2.2015 ο Stefan Niggemeier, ανεξάρτητος Γερμανός δημοσιογράφος (πρώην συνεργάτης της κυριακάτικης FAZ, ιδρυτής του watchblog bildblog).

Αντρέ Ντερέν, «Οι λουόμενοι», 1908

Η επίθεση άρχισε νωρίς, πριν ακόμα τελειώσει το 2014. Έως τότε, οι ανταποκρίσεις και οι αναλύσεις για την πορεία της Ελλάδας ήταν λίγες. Η σποραδική αρθρογραφία ασχολιόταν κυρίως με την πρόοδο της οικονομίας στην Ελλάδα και την επιτυχημένη πολιτική της λιτότητας. Και ξαφνικά, οι Γερμανοί πολίτες άρχισαν να βομβαρδίζονται με άρθρα για το ελληνικό πρόβλημα. Στις 29/12, στην FAZ online, ο Klaus-Dieter Frankenberger γράφει: «Ο Αλέξης Τσίπρας έχει ήδη δηλώσει ότι, αν κερδίσει τις εκλογές, θα βάλει τέλος στη νεοφιλελεύθερη λιτότητα, καθώς και ότι δεν θέλει να αποπληρώσει τα χρέη. […] Η αβεβαιότητα φέρνει και πάλι την Ελλάδα στα πρωτοσέλιδα. Θα μπορούσαμε να το έχουμε αποφύγει πρωτοχρονιάτικα». Την ίδια μέρα, στo Spiegel online, o Christian Rickens, υπογράφει άρθρο με τίτλο «Ε τότε, καλή τύχη κύριε Τσίπρα», όπου ρωτάει: «Τι κοινό έχει η ψυχανάλυση με την ευρωκρίση; Οι απωθημένες αλήθειες βγαίνουν κάποια στιγμή στην επιφάνεια. Όπως για παράδειγμα ότι η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει. […] Ο Αλέξης Τσίπρας έχει δώσει ξεκάθαρες υποσχέσεις. Στοπ στην εξυπηρέτηση του χρέους, στοπ στις ιδιωτικοποιήσεις, αντ’ αυτού νέες θέσεις στον δημόσιο τομέα και χαμηλοί φόροι. […] Αν ο Τσίπρας επιτύχει ένα κούρεμα του χρέους (ή αν απλώς σταματήσει να αποδίδει στους πιστωτές της Ελλάδας τα χρήματά τους), τότε θα έχουμε και δεύτερη επενέργεια: Οι Έλληνες […] θα σταματούσαν επιτέλους να χρεώνουν τη μιζέρια τους σε Άγκελα Μέρκελ/Μάριο Ντράγκι/ΕΕ/ΔΝΤ/Τρόικα. Και τότε θα σταματούσε να λειτουργεί και ο βολικός μηχανισμός της απώθησης».

Στις 7/1 ο Stefan Kornelius γράφει στη Sueddeutsche online ότι «η προειδοποίηση στον Σύριζα είναι δικαιολογημένη, γιατί ο πρόεδρός του, Αλέξης Τσίπρας, ξυπνάει ελπίδες στους ψηφοφόρους του, τις οποίες θα πρέπει να πληρώσουν στο τέλος τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη και οι πιστωτές και αυτό επιτρέπεται ασφαλώς να γίνει γνωστό στον ίδιο και στους οπαδούς του». Και καταλήγει ότι, από την άλλη, μια προειδοποίηση για τις εκλογές μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: «Αν ο καλός και δυνατός μαθητής κάνει επίδειξη της δύναμής του στην αυλή, τότε οι αδύναμοι συσπειρώνονται περισσότερο…».

Από τις απειλές στον πόλεμο

Στην πλειοψηφία τους οι εφημερίδες συνέχισαν να γρατζουνίζουν το ίδιο βιολί, αυτό της δυσαρέσκειας και των απειλών, έως και τις εκλογές. Από τις 25 Ιανουαρίου έως και σήμερα πέρασαν στον πόλεμο. Ήδη το πρωί της 26ης Ιανουαρίου, η Die Welt online, παθαίνει κάτι σαν παροξυσμό, ανεβάζοντας με καταιγιστική ταχύτητα άρθρα για το Grexit. Ο νέος πρωθυπουργός δεν έχει προλάβει να ορκιστεί και η καταστροφή έχει ήδη συντελεσθεί: Στις 27/1 ο Jacques Schuster προειδοποιεί ότι οι «Καίσαρες [σημ.: τους οποίους θέλουν οι Έλληνες] δεν έχουν σώσει ποτέ τις δημοκρατίες» και πληροφορεί τους αναγνώστες ότι αντί για τους σοσιαλιστές και τους συντηρητικούς επικράτησαν δυνάμεις, που όχι μόνο δεν έχουν αναλάβει ποτέ ευθύνες, αλλά έχουν πάρει διαζύγιο με την ευθύνη και την ευσυνειδησία.

Την ίδια ημέρα, στην ίδια εφημερίδα στη FAZ online, ο Tobias Piller διαστρέφει, τα λόγια του ΥΠΟΙΚ στην εφημερίδα La Tribune και σημειώνει ότι «ο Βαρουφάκης προβοκάρει» και «απειλεί ότι στο τέλος θα πρέπει να πληρώσει η Γερμανία». Στις 28/1 η Die Welt online συνεχίζει την επίθεση με άρθρο καταπέλτη των Anja Ettel και Holger Zschäpitz. «Κι όμως όλοι οι οικονομικοί ερευνητές συμφωνούν: η ευρωζώνη μπορεί να αφήσει την Ελλάδα να φύγει, αν η χώρα της κρίσης σταματήσει τις μεταρρυθμίσεις. Στην πραγματικότητα η νέα κυβέρνηση βλάπτει μόνο έναν» σημειώνουν στο lead και παραπέμπουν μεταξύ άλλων στα λόγια Γερμανού οικονομολόγου του Ινστιτούτου Ερευνών ZEW: «Στην ουσία, το μόνο που βοηθάει είναι οι πολύ σκληρές δηλώσεις. Αυτό βοήθησε στην περίπτωση της Κύπρου και κατά πάσα πιθανότητα αποτελεί και αυτή τη φορά τη σωστή στρατηγική». Οι ίδιοι δημοσιογράφοι, στις 11/2 χάνουν κάθε έλεγχο, ισχυριζόμενοι ότι «η Ελλάδα δυναστεύει τον κόσμο σαν να είναι Μεγάλη Δύναμη, ενώ οικονομικά είναι νάνος […] και αναγκάζει την Ευρώπη να χορέψει δίπλα στον γκρεμό».

Στις 29/1 ο Jan Dams, πάλι στη Die Welt απειλεί ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να δεχτεί εκβιασμούς και ότι αν η Ελλάδα δεν θέλει να το καταλάβει τότε υπάρχει μόνο ένας δρόμος. Κάτω από φωτογραφία με τα αποτελέσματα δημοσκόπησης στους αναγνώστες, οι οποίοι συμφωνούν σε ποσοστό 74,7% με την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, διαβάζουμε φράσεις όπως: «Η Ελλάδα χρειαζόταν τα δύο προγράμματα μεταρρυθμίσεων, γιατί για χρόνια ζούσε πάνω από τις δυνάμεις της. […] Η Ελλάδα ήταν ένας συνδυασμός κλεπτοκρατίας και μεγαλομανίας. […] Ο Τσίπρας έχει διαλέξει λάθος δρόμο. […] Η Γερμανία μπορεί να χάσει 40 έως 50 δισ. ευρώ.» Στις 30/1 το Spiegel Online δημοσιεύει βίντεο με «νούμερα και δεδομένα που πρέπει κανείς να γνωρίζει, για να κρίνει τα σχέδια της νέας ελληνικής κυβέρνησης», στο οποίο εξηγεί ότι οι Γερμανοί θα έφτιαχναν δέκα αεροδρόμια και ογδόντα δύο φιλαρμονικές με τα λεφτά που τους χρωστάει η Ελλάδα.

Kudos στον Τσίπρα και στον Πούτιν! 

Στις 7/2 δημοσιεύεται μεγάλη συνέντευξη του Έλληνα ΥΠΟΙΚ στους Marcus Gatzke και Mark Schieritz με τίτλο «Είμαι υπουργός μιας χρεοκοπημένης χώρας». Στη σελίδα της στο facebook μάλιστα, η εφημερίδα προβάλλει τον παραπάνω τίτλο, ενώ γράφει αυτόνομη τη φράση «Οι Γερμανοί δεν πρέπει να εμπιστευθούν την Ελλάδα». Ο Βαρουφάκης έχει ερωτηθεί γιατί πρέπει να τους εμπιστευθούν ότι θα τα κάνουν όλα αυτά, κι εκείνος έχει απαντήσει «μην μας εμπιστευθείτε, αλλά ακούστε μας προσεκτικά».

Μια ανακρίβεια τόσο ωραία στριμωγμένη, ανάμεσα στις προγραμματικές δηλώσεις του πρωθυπουργού, προσφέρουν στους αναγνώστες και οι Von Javier Cáceres και Christiane Schlötzer στις 9/2 στην Sueddeutsche online: «Στο ερώτημα πώς θα χρηματοδοτηθούν οι παροχές, ο Τσίπρας παρέπεμψε και στις, κατά τη γνώμη του, ακόμα ανοιχτές διεκδικήσεις από τη Γερμανία». Στις 16/2 ένας εκ των εκδοτών της Die Zeit, ο Josef Joffe, απαντώντας σε ερώτηση της βερολινέζικης εφημερίδας Tagesspiegel, «Grexit ή κούρεμα;», καταλήγει με ειρωνεία: «Ποιος θα το πίστευε ότι η πιο αδύναμη από τις μεγάλες Δυνάμεις (Μόσχα) και η πιο αδύναμη οικονομία της ΕΕ (Αθήνα) θα επέβαλαν τη θέλησή τους στο μεγαλύτερο οικονομικό μπλοκ επί της Γης; Kudos στον Τσίπρα και στον Πούτιν». Στις 23/2 η FAZ online φθάνει στο σημείο να δημοσιεύσει ανυπόγραφο ρεπορτάζ σε ελληνικό εστιατόριο, στο οποίο δεν υπάρχουν ονόματα, παρά μόνο πρόσωπα όπως «η γιαγιά», «το αφεντικό», «η κόρη», τα οποία ρωτάει ο δημοσιογράφος (;) αν σε περίπτωση που ερχόταν να φάει ο Σόιμπλε θα έφτυναν κρυφά μέσα στο τζατζίκι του κι εκείνοι απαντούν: «Είναι πολύ καλός πολιτικός, μακάρι να είχαμε κι εμείς τέτοιους. Καλά κάνει, πρέπει να υπάρχουν και όρια.»

Από τη σταχυολόγηση αυτή λείπουν πολλά δημοσιεύματα, όπως λείπει και η Bild με τους πολεμοχαρείς τίτλους για τους Έλληνες που «συνθηκολόγησαν» και είναι «φαταούλες». Παρεμπιπτόντως, η Ένωση Γερμανών Δημοσιογράφων εξέδωσε επιτέλους ανακοίνωση με αφορμή το τελευταίο κατόρθωμα της Bild, η οποία ζήτησε από τους αναγνώστες να στείλουν selfies, κραδαίνοντας το μότο «ΟΧΙ σε νέα δισεκατομμύρια στους άπληστους Έλληνες». Ο λόγος που δεν γίνεται σε αυτό το άρθρο εκτενής αναφορά στη Bild, δεν αφορά φυσικά την επιρροή της: έχει 12 εκ. αναγνώστες και, όπως έχει πει και ο πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, «για να κυβερνήσω χρειάζομαι μόνο την Bild, την κυριακάτικη Bild και το χαζοκούτι». Είναι όμως σαφώς πιο ανησυχητικό το γεγονός ότι μια επίθεση τέτοιου μεγέθους ενορχηστρώνεται από τα «σοβαρά» Μέσα. Εκτός από τις καθημερινές διαστρεβλώσεις, ο αναγνώστης ή ο τηλεθεατής λαμβάνει ένα μήνυμα που μοιάζει με κύμα αντιπάθειας εναντίον της Ελλάδας, για το οποίο απορούν ακόμα και Γερμανοί αναγνώστες, θεωρώντας ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που θα έπρεπε να απασχολήσει σοβαρά τη γερμανική κοινωνία.

ΥΓ. Αυτό το διάστημα δημοσιεύθηκαν και μερικά υποστηρικτικά άρθρα, προβλήθηκαν και αρκετές εκπομπές με καλεσμένους διαφόρων πολιτικών απόψεων που προσέφεραν σφαιρική ενημέρωση στους τηλεθεατές, ενώ ιδιαίτερη αίσθηση έκανε και το ρεπορτάζ του γαλλογερμανικού καναλιού ARTE «Τρόικα, Εξουσία χωρίς έλεγχο». 

Η Άντζη Σαλταμπάση είναι δημοσιογράφος και μεταφράστρια.